Friday, July 31, 2009

New Book publication by Esther Heboyan




Les rhododendrons
Poèmes
Esther Heboyan

ISBN : 978-2-35614-013-5
13 x 19,5
12 €
68 pages







Extrait


sur les photos
d’Ara Güler
d’autrefois l’automne
ou serait-ce l’hiver
j’ai cherché
le visage de mon père
cherché obstinément
ses yeux rieurs
son sourire triste…



Auteur

Esther Heboyan a vécu à Istanbul, à Stuttgart, à Paris, dans le Buckinghamshire et dans le Midwest. Sa jeunesse passée en banlieue parisienne dans les années soixante-dix lui a inspiré «Les Rhododendrons». Ses allers-retours entre Paris et l'Université d'Artois où elle enseigne la littérature américaine depuis 1996 ont donné «Gare du Nord». Quant aux «Impressions d'hier & d'aujourd'hui», elles évoquent l'attente et l'absence.
Esther Heboyan est l'auteur d'un recueil de nouvelles, Les Passagers d'Istanbul, Parenthèses, Marseille, 2006.

Thursday, July 30, 2009

Quote for the Month of July: Vahé Godel

Au sein d’une culture et d’une civilisation entièrement fondées sur le paraître, régies par les seules lois du Nombre, du Marché, du Pouvoir, et donc de la Publicité, “ la place de la poésie ” ne saurait être que souterraine, plus clandestine que jamais : insituable…, c’est à dire en fin de compte, imprenable !

Saturday, July 25, 2009

Kányádi Sándor: ÖRMÉNY SÍRKÖVEK

vannak vidékek hova már utat
csak romos templom s régi név mutat
örmény-kert zsidó-sor magyar-telek
örmények zsidók lakták székelyek
s akad még itt-ott ki a néhai
honosokról tud ezt-azt mondani

vannak vidékek ahol csak a hant
tudhatja már hogy ki nyugszik alant
régen kikorhadt fejtől a kereszt
a zsidók hamvát meg ne itt keresd
s ki érti már a megmohosodott
márványon az örmény föliratot

vannak vidékek hol a sírlapok
négy sarkában finoman faragott
négylevelű lóhere mélyed és
századok óta nincs egy repedés
esőcsöppöt és harmatcsöppöket
gyűjtögetnek az örmény sírkövek

vannak vidékek hol a madarak
a temetőben oltják szomjukat
ha szárazság van vagy éppen aszály
a gaz-felverte mohos sírra száll
iszik s hálából mikor égre kel
a holtakért a madár énekel

1982




Sándor Kányádi: Armenian Gravestones

there is a land where in the countryside
a crumbling church an old name is your guide
armenian garden jew's lane magyar square
armenian people used to live down there
the jews' and szeklers' tales are still retold
about these local residents of old

there is a land where only grasses know
the names of those who slumber down below
the crosses have decayed without a trace
for jewish ashes try another place
and who can read today the mossy chipped
embossments of the old armenian script

there is a land its tombs are marble-paved
with every corner gracefully engraved
into the figure of a clover leaf
carved centuries ago in low relief
they gather dewdrops and soak up the rains
those marble-topped armenian remains

there is a land where when the drought is hard
the birds fly to the cemetery yard
to land on gravestones rank with moss and dock
and quench their thirst upon a marble block
then soaring once again wings widely spread
they sing a grateful chorus for the dead


Translated by: Peter Zollman, Surrey, England

Friday, July 24, 2009

Մարո Մարգարյան։ [Խեղդվելու չափ պետք ունեմ ես]

Խեղդվելու չափ պետք ունեմ ես
Լավ ընկերոջ ու լավ մարդկանց.
Ոչ մի թավիշ շող ու շքեղ ,
Ոչ մի գունեղ մետաղ ու գանձ .
Ոչ մի թռիչք ՝ երկինք հասնող,
Փառքի կատար ամենախանձ,
Ու պարտադիր սուտ սերերի ,
Ոչ մի կպչուն սոսինձ ու սանձ:
Մաքուր, մաքուր ու լուսնատես,
Լուսաբացի ցուրտ օդի պես.
Ես հոգնել եմ, հոգնել եմ ես
Ձեվացնելով ու ձգելով,
Չեղած լավը սուտ փքելով,
Հույս տալով ինձ, սպասելով,
Ու մեղաներ ինձ ասելով:
Տարիները եկել դիզվել՝
Ծանրացել են թռիչք ու թափ,
Լավ սրտերի պետք ունեմ ես
Խեղդվելու չափ,
Խեղդվելու չափ:



Նորից մի անգամ ինձ ապտակեցին,
Հավատի համար իմ այս մանկամիտ,
Որ մնացել է դեռ նյարդերիս մեջ
Երազանքների այս հիմար քամին:
Եվ ծիծաղում են,
Ծիծաղում վրաս
Մարդիկ անարեվ,
Մարդիկ աներազ:
Որ դեռ լույսեր ու հույզեր են հորդում
Հոգուս հատակից,
Առանց կատակի.
Եվ ես սրտնեղաց ինձ հարց եմ տալիս…
Այս որ անգամն ես դեմ առնում պատին…

Այսօր անզիջում վերջ ու վերջակետ:
Անգին օրերի վատնումին իզուր ,
Խենթ քամիների մատնումին իզուր,
Այսօր անզիջում վերջ ու վերջակետ:
Խստախոս եղիր նախ ինքդ քեզ հետ,
Ջուրը մի թափի քիչ ունեցածդ.
Մի քանի քայլ է մնում քեզ հազիվ,
Անհուր, անիմաստ հատնումին իզուր՝
Այսօր անզիջում վերջ ու վերջակետ:

Thursday, July 23, 2009

Եղիշէ Չարենց: ՀԱՅՐԵՆԻՔՈՒՄ

Ձիւնաապատ լեռներ ու կապոյտ լճեր:
Երկինքներ, որպէս երազներ հոգու:
Երկինքներ, որպես մանկական աչեր:
Մենակ էի ես: Ինձ հետ էիր դու:

Երբ լսում էի մրմունջը լճի
Ու նայում էի թափանցիկ հեռուն-
Զարթնում էր իմ մէջ քո սուրբ անուրջի
Կարօտը այն հին, աստղայի՜ն, անհո՜ւն:

Կանչում էր, կանչում ձիւնոտ լեռներում
Մէկը կարօտի իրիկնամուտին:
Իսկ գիշերն իջնում, ծածկում էր հեռուն,
Խառնելով հոգիս աստղային մութին...


Fatherland


Snow-wrapped mountains and blue lakes,
Skies like dreams of the soul,
Skies like children's eyes.
I was alone. You were with me.

When I heard the whispers of the lake,
And looked unceasingly into the distance,
There rose in me that old longing
For you, that dream, holy, star-filled, infinite.

In the clear evocative sunset
I called, called to the snow covered mountains;
Night fell, darkening the distance,
Mingling my soul with the starry dark.


Yeghishe Charents


TERRE ANCESTRALE

Terre ancestrale

Des lacs bleus et des montagnes
Ourlées de neige
Le ciel : une invention de l'âme
L'azur : un regard d’enfant

J’étais tout seul. Tu étais là.

Lorsque le lac a chuchoté
J’ai scruté tout l’horizon
Et ce désir ancien de toi
Est remonté,

Rêve béni, bourré d’étoiles,
Infini

Dans la lumière évocatrice du soleil qui se couchait
J’ai appelé, crié ton nom vers les montagnes enneigées,

Et la nuit tombant au loin
S’étendit
Mêlant mon âme
Aux ténèbres
Etoilées


Poème de Yeghishe Charents
traduit par Sylvie M. Miller

Wednesday, July 22, 2009

Սեդա Գրիգորեան։ ՓՈԽԱԿԵՐՊՈՒՄ

Աշունը սենեակս բերի
Ու ոսկրացած ճիւղերն անոր
Արիւնիս ջերմին թաթխեցի
Տերեւներուն
Չոր ու ոսին
Գո՜յն փչեցի
Լո՜յս ցօղեցի
Եւ աշունը սենեակիս
Առաստաղէն կախեցի…

Աշունը ԳԱՐՈՒՆ հագաւ…

Tuesday, July 21, 2009

Kostan Zaryan: MORNING

The early morning light
Shattered the flower-pot.
Blood a perfume.

I throw my arm;
The branch pulls my hand
And the tree trembles.
That is because the clouds
Are running much too fast
And the arch upon the sky
Follows my looks
And pencils out my eyebrows.

I step barefoot upon the pure dawn-marble
And enter daylight, holding
White snow at every fingertip.

The typescripts of these poems are held at UCLA's Miscellaneous Manuscripts, Collection 100, Dept. of Special Collections, Young Research Library. Many thanks to Vartan Matiossian and his SAS article published in volume 14, 2005, which mention the poems and to Artsvi Bakhchinyan for his translations.

ԱՌԱՎՈՏ

Վաղորդյան լույսը
ջարդեց ծաղկամանը:
Անուշահոտություն արյունահոսեց:

Ես պարզում եմ ձեռքս:
Ճյուղը քաշում է իմ ձեռքը,
— ծառը դողում:
Քանի որ ամպերը
շատ արագ են վազում,
— կամարը երկնքի վրա
հետ—ում է իմ հայացքներին
— գծագրում իմ հոնքերը:

Ես բոբիկ քայլում եմ մաքուր մարմարի վրայով
— մտնում ցերեկվա լույսի մեջ՝
ամեն մատիս ծայրին ճերմակ ձյուն բռնած:



Անգլերենից թարգմանեց
ԱՐԾՎԻ ԲԱԽՉԻՆՅԱՆԸ



Le pot de fleurs
Pulvérisé
Par la lumière de l’aurore
Le sang devenu parfum

J’élance un bras ;
La branche attire à elle mes mains
L’arbre frémit
C’est que les nuages courent
Beaucoup trop vite
Que l’arche du ciel
Suit mes yeux
Et souligne mes sourcils

Nu-pieds, j’avance sur le marbre
Parfait de l’aube
Et m’engage dans l’aurore
La neige vierge
Au bout des doigts

texte original de Kostan Zaryan
traduit par Sylvie Miller

Monday, July 20, 2009

Kostan Zaryan: EXPECTATION

The sea heaps its waves under my footsteps
And the day
Anxiously hovers around expectation.
The wind blows;
Its thousand silver sickles mow the roaring
Of the land,
While sky is lightening.

Where is my steed, where is my steed?

O hungry heart, the
East is submerged in the darkness,
The West is torn
And listen, the shores resound to all
The crackling of vessels near the rocks.

Come wind, my winging horse
Let us careen upon the lands and seas
Of all the dreams we conquer
We are exiles,-
We know nothing and nothing
Acknowledges us, is our familiar.

The essential is the speed, the line
That circumscribes our Destiny,
The Vision digging its footsteps here
Among the images of fierce life,
The highest summits of the human soul.
The soul of planets we have surrendered up
To the Universe.

Say, are we not the Givers,
The unfortunate donors of everything
That makes life into life
And the stars shine here,
Upon Nothingness?

O heart of hunger, O heart of hunger...


* * *
The twisted hands of a fig tree
Fasten up the strips of the wind.
The old grey horse of this winter day
Knocks its hoofs
And the silence neighs.

What am I waiting for?

The night has been nailed upon my fingers.
A lonely voice
Digs its shaft upon the darkness
And I walk upon the edge of an abyss.

And then -
I know now what I am waiting for -
The dawn streams down
And I unlock and open up the street:

The sky falls softly like a fruit.


The typescripts of these poems are held at UCLA's Miscellaneous Manuscripts, Collection 100, Dept. of Special Collections, Young Research Library. Many thanks to Vartan Matiossian and his SAS article published in volume 14, 2005, which mention the poems and to Artsvi Bakhchinyan for his translations.



ԱԿՆԿԱԼԻՔ

Ծովն իր ալիքներն է ընծայում իմ ոտնահետքերին,
— օրը
հուզված ճախրում է ակնկալիքի շուրջը:
Քամին փչում է,
նրա հազարավոր արծաթե մանգաղները
հնձում են երկրի աղմուկը,
մինչ երկնքում կայծակ է խփում:

Որտե՞ղ է նժույգս, որտե՞ղ է նժույգս:

Ահ, քաղցած սիրտ,
ար—ելքը սուզված է խավարի մեջ,
ար—մուտքը կիսված է,
—, լսի՛ր, ծովափերն արձագանքում են
ժայռերի կողքի նավերի ճարճատելուն:

Արի, քամի՛, իմ թ—ածող նժո՛ւյգ,
թող օրորվենք մեր նվաճած բոլոր երազների
ցամաքի — ծովերի վրա,
մենք աքսորեալներ ենք,
մենք գիտենք, որ ոչինչ — ոչինչ,
ոչ մի ծանոթ բան,
չի ընդունում մեզ:

Էականն արագությունն է, այն գիծը,
որ սահմանների մեջ է դնում մեր Ճակատագիրը,
Տեսիլքը, որ իր հետքերն է փորում այստեղ
մոլեգին կյանքի պատկերների մեջ,
մարդկային հոգու բարձրագույն գագաթները,
մոլորակների հոգին, որ մենք հանձնել ենք
Տիեզերքին:

Ասա, մի՞թե մենք Տվողները չենք,
դժբախտ նվիրատուներն ամեն ինչի,
որը կյանքը դարձնում է կյանք,
իսկ աստղերը փայլում են այստեղ
Անգոյության վրա:

Ա՜հ, քաղցի սի՛րտ, ա՜հ, քաղցի սի՛րտ…


***

Թզենու ոլորված ձեռքերը
ամրացնում են քամու շերտերը:
Այս ձմեռային օրվա ծեր գորշ ձին
դոփում է իր սմբակը
— լռությունն է խրխնջում:

Ինչի՞ եմ ես սպասում:

Գիշերը մեխվել է իմ մատներին:
Միայնակ մի ձայն
իր նետերն է արձակում մթության մեջ,
— ես քայլում եմ անդունդի եզրով:

Եվ հետո
(այժմ ես գիտեմ՝ ինչի՛ եմ սպասում),
արշալույսը հոսում է ցած,
— ես հանում եմ կողպեքը ու բացում եմ փողոցը:

Երկինքը մեղմ ընկնում է մրգի նման:


Անգլերենից թարգմանեց
ԱՐԾՎԻ ԲԱԽՉԻՆՅԱՆԸ

Saturday, July 18, 2009

Մարիա Յակոբեան։ [Սիրտս խոնաւ է այնպէս]

Սիրտս խոնաւ է այնպէս։
Անձրեւ է մաղում…
Մշոյ դաշտի ծաղիկներ,
Ձեզ ո՞վ է քաղում։

Ախ, դուք նորից արթնացել,
Բացուել էք հանդին
Եւ ձեր բուրմունքն էք հիւսում,
Եօթ սարից անդին։

Լացակումաց էք հիմա
Մօրս աչքի պէս,
Ինչպէս սրբեմ ձեր վճիտ
Արցունքը ես։

Ո՞ր զեփիւռն է ձեր կողքից
Անցնում երգելով,
Մօրս ջահել օրերի
Ոտնահետքերով։

Ո՞ւմ ճամփին էք դուք թափում,
Արցունքների պէս,
Մշոյ դաշտի ծաղիկներ,
Ձեր թերթերը հեզ։

Ո՞վ է այնպէս ծիծաղում
Ձեր լացի վրայ
Ձեր արցունքնեով լուանում
Ձեռքերն անլուայ։

Մշոյ դաշտի ծաղիկներ,
Ձեզ ո՞վ է քաղում։
Սիրտս խռով է այնպէս։
Անձրեւ է մաղում…


«Գեղարդ»
Ա. տարի
1975
Հալէպ Սուրիա

Friday, July 17, 2009

Armine Iknadossian: KITCHEN IN PASADENA

Mother is stirring soup.
Says she smells the Mediterranean.

A Monarch butterfly appears from behind the rack
on her way to Mexico or San Simeon.

Glides from faucet to shoulder to ladle.
Together, they listen to the bubbling of the ocean.


This poem has appeared on Groong and is reproduced here by kind permission of the author.

Thursday, July 16, 2009

Սագօ Արեան: ԱՄՈՒՐ ԿԸ ՍԵՂՄԵՄ ՁԵՌՔԸ....

ԿՐԱԿԸ ԴԺՈՒԱՐԻՆ, երբ կը վառես գլանիկը
Անզօրութեան պահերուն
Տիեզերքի խենթ,հզօր ալիքներուն դիմաց
Եւ քաղաքին դիմաց
Որ պատուած է դեղին մշուշով
Հիմա քանի գրիչներ
Իրենց տառերը կը զարդարեն թուղթին վրայ։
Հիմա կրնաս առանց ձայնի ու աներկիւղ Կաթուածահար ըլլալ,
Կամ յարութիւն առնել երկար ու հիւանդ գիշերէներէն յետոյ
Նորէն յիշեցնելու կարգով քու ականջիդ պիտի ըսեն
Թէ ինչքան դժուար ես
Աւարտ չունի Յուլիսի տապը.
Քոյրդ կրնայ քեզ պատառ մը հաց զլանալ
Ցամաք մը հաց
Հոգիի հաց ու դուն գլուխդ ծռելով
Հին ‘նտռտուքներուն
Ու հին ձայներուն մէջ պիտի վերագտնես քու ձայնդ
Այդքան վաւերական ու անշառ ձայնդ.
Որովհետեւ,
Յուլիսը պիտի նետէ քեզ «Սէֆիր»—ի խորագիրներուն մէջ.
Ամէն տեղ Ստրուկ ճերմակ— մահ
Ամէն տեղ Գաղթական ու ողբ
Ամէն տեղ Պատերազմի ահ։


Ես պատերազմի ընկերն եմ,
Ես պատերազմի գիրն եմ,
Ներողութիւն ըսելու եկայ
Դուռը բացէ՛ք.
Քաղաքները սուտ վկայարաններ են ճերմակ դագաղներուն առջեւ,
Ես խնձորեսկ նստած թթի արաղ կը կոնծեմ.
Դիմացս պաստառին վրայ
Շիահ կամ նապաթիէ,
Պզտլիկ երեխաներ ճերմակ կը հագնին....
Հիմա ինչպէս պատմեմ աշխարհին
Որ ես բարանոյիք վիճակներու մէջ էի,
Երբ մահ էր,
Ամէն դի
Ինչպէս պատմեմ մարդկանց
Որ ով էր հրէշը եւ ով էր զոհը այդ ժամուն...
Չէր բաւեր կարծես Էմիլ Սիորանի վատ, շատ վատ թարգամանութիւնը,
Կամ ՀրանտԻ ծանր մէկ էսսէն
Ուր գրականոբթիւն ճերմակ աղաւնիի պէս
Կը թեւածէր,
Ճերմակ մինակ աղաւնի...
Ու մօրուքիս մէջ գիրի տաղաւարներ կը թա’ռտէին,
Երբ երկուսով ես ու կինս «Հայաստանի Հանրապետութիւն» թերթի շէնքին,
Ամէնէն բարձր յարկը ելլանք,
Ամուր սեղմած եմ ձեռքը,
Ա’ին մէջ երեխաներուս կապոյտ հլունը կայ պահ դրուած ...
Կը բարձրանանք...
Խմբագրին հետ պիվա խմելու....

.....



Անտուն մահը զիս կը հալածէր...
Տանդ դուռը գոցեր գացեր ես կ՚ըսէր ....
Բայց մոմը կը մնար վառուած
Մինակութիւն հէրն անիծեցի,
Այլեւս մինակս հացի չեմ նստիր ըսի
Կասկածներու շապիկը պատշգամբի նետեցի
Ու հոգս չէր որ ընկերներ չմնացին
Ոչ ալ բարեւ տուին....
Ծօ թքա՛ծ....
Յուլիսեան պատերազմը մոռցանք,
Մոռցաք ամէն ինչ,
Ես չեմ մոռնար Յուլիսեան կարմիր օրագիրս
Գիտեմ ով է նեռը,
Սուրճի բաժակները բերի,
Բերի սառը ջուր,
Կապոյտ կոնեաք բերի
Վառեցի մոմը յաւերժական հոգիներուն...
Լեզուս կտրեցէք
Հոգս չէ,
Պատեանի մէչջ դրէք զիս,
Պահարանի,
Բանտի նկուղ Եթէ կ՚ուզէք,
Մինակ սեւ ամրոցի
Ինչ կարեւոր են այս բոլորը.
Կրնաք խաչել զիս,
Հողածին հողս, աւազս
Մարմինս որ աւազ է...
Կրնաք պատեանէս դուրս հանել
Երեւակայութիւնս
Կրնաք գողնալ բառերս...
Կրնաք զէրօ դնել անունիս առջեւ,
Այս բոլորը սակայն յիմարութիւններ են.
Որով պիտի մնայ սիրտս
Սիրտս որուն մէջ յուլիսեան արիւնը
Կաթիլ— կաթիլ պիտի հոսի.
Ու վառէ յաւերժութեան մոմն այս...
Այս հորիզոնական երազներու անկրկնելի բառը...
Այս ճզմուած սիրտը պիտի մնայ
Մի խոնարհիք ....
Ես եկած եմ ներողութիւն խնդրելու,
Բոլոր մահերուն համար,
Բոլոր սպանդներուն,
Բոլոր աւարտին չճհասած սէրէուն,
Բոլոր մարած աստղերուն համար,
Ես եկած եմ ‘ակ դռները բանալու,
Ծայր աստիճան ինքնավստահ,
Ծայր աստիճան մաքուր,
Մաքրութիւն....
Որ պահուած է սրտիս մէջ
Կարմիր երակներուս...

Ես եկած եմ մտնելու մայր դարպասէն
Չնետէք անցեալս
Զգոյշ չխօսիք յանձանքներուս մասին,
Մեղքերուս եւ հայհոյանքներուս մասին....
Ես պատերազմի մանչուկն եմ
—Վարպետիս գործածած բառով, Մանչուկ—

...Եւ հիմա
Կանգնած եմ
Յուլիսեան պատերազմը վկայելու
Վկայելու այդ շէներուն
Ու մարդոց մասին
Որ մեռնիլ չեն գիտեր....
Հարաւին մասին
Որ էր սուրբ եւ անաղարտ օրէն,
Վաղ օրէն,
Եկած եմ բարի կարասին մէջ ձէթ պահելու...
Եկած եմ
Որովհետեւ դարձի ճաբան նետեց զիս հոն ուր պատերազմը կ՚աւարտի...
Ես կ՚ատեմ պատերազմները, կ՚ատեմ պատերազմները
Կ՚ատեմ բոլոր պատերազմները...
....

Կը դառնամ հիմա
Ներողութիւն խնդրելու աշխարհէն ...
Խնդրելու ....
Խնդրելու երրորդ “ՇԱ ՊՍԱԿՍ,
ԴՐԷՔ ԳԼԽՈՒՍ “ՇԱՊՍԱԿ ՅԱՆՈՒՆ ՅուլիսԵԱՆ ԶՈՀԵՐՈՒՆ ....
Կամաց —կամաց ելլենք վեր
Կամաց— կամաց
Լռենք կամաց— կամաց
Բառը թող լռէ,
Շունչ որ մեզմէ դուրս պիտի գայ ...
Իբրեւ յաւիտենութեան աստղա’ոշի
Տեղ մը ուր
Պիտի լռեն բոլոր պատերազմները .....
Պիտի լռեն բոլոր պատերազմները ...
Պիտի լռեն ....

Սագօ Արեան
Յուլիս 2009

Wednesday, July 15, 2009

Ներսէս Տէր Մեսրոպեան։ Հարուստ եմ ես…

Ոչ ոսկի ունեմ եւ ոչ էլ արծաթ
Ունայն է ձեռքս,
Բայց հարուստ եմ ես,
Քանի որ իմն է աշխարհն արար,
Քանի որ ունեմ ես մի սիրող սիրտ,
Ունեմ սպասող,
Ունեմ յոյս, հաւատք,
Խիղճ, կարեկցութիւն,
Լռելու շնորհք.
Ոգի աներեր,
Ու գիտեմ ներել…
Օհ, ես հարուստ եմ…


Թեհրան


«Գեղարդ»
Ա. տարի
1975
Հալէպ Սուրիա

Tuesday, July 14, 2009

Maxine Kumin: Magellan Street, 1974

This is the year you fall in
love with the Bengali poet,
and the Armenian bakery stays open
Saturday nights until eleven
across the street from your sunny
apartment with steep fo'c'sle stairs
up to an attic bedroom.
Three-decker tenement flank you.
Cyclone fences enclose
flamingos on diaper-size lawns.

This is the year, in a kitchen
you brighten with pots of basil
and untidy mint, I see how
your life will open, will burst from
the maze in its walled-in garden
and streak towards the horizon.
Your pastel maps lie open
on the counter as we stand here
not quite up to exchanging
our lists of sorrows, our day books,
our night thoughts, and burn the first batch
of chocolate walnut cookies.

Of course you move on,
my circumnavigator.
Tonight as I cruise past your corner,
a light goes on in the window.
Two shapes sit at the table.


Maxine Kumin, from Nurture Poems (Penguin Books).

Monday, July 13, 2009

ԳՈՒՐԳԷՆ ԹՐԵՆՑ։ ԳԵՂԵՑԻԿԸ

Գեղեցիկ է ան որ ժպիտ ունի,
Ծիծաղը՝ կարկաչ, ձայնը գեղեցիկ
Նայուածքը քաղցրիկ որպէս եղնկի,
Շունչը՝ մեղմածուփ հով մը պարանցիկ:

Գեղեցիկ է ան զոր կը սիրեմ ես,
Սիրտս ամէնուն հաւասար է բաց,
Որ գան ծաղկիլ հոն թարմ, խնդումերես,
Անկիւն մը կայ դեռ ոչ մէկը հպած...

Saturday, July 11, 2009

Ռազմիկ Դաւոյեան։ [Երէկ տխուր, այսօր ուրախ]

Երէկ տխուր, այսօր ուրախ
Ալիքի պէս ծափ եմ տալիս,
Երէկ՝ դէպի անյայտութիւն,
Այսօր դէպի ափ եմ գալիս։

Լուռ ժպտում եմ փոյր ու մեծին
Կամ ծիծաղում խենդի նման,
Ինձ բաշխում եմ աւազներին
Անապատի գետի նման։

Ինձ բաշխում եմ անմնացորդ,
Իմ ժպիտներն ուր են տանում, -
Ծիծաղիս մէջ ամէն անցորդ
Յոգնած հոգին է լուանում։

Վաղը երբոր մշուշ լինի,
Եւ արցունքներ ծնուեն ցաւից,
Գուցէ մէկը փոքրիկ մի կայծ
Ետ բերի ինձ իմ ծիծաղից։

«Գեղարդ»
Ա. տարի
1975
Հալէպ Սուրիա

Friday, July 10, 2009

Kostan Zaryan: MOONLIGHT

The footsteps of the crystal moon
Press down upon these
Myriads of glittering insects.
An harpsichord pinches up the air
And the royal highways of the sea
Card their soft gold.

Let us take the road
for nowhere,
Where the dream rattles like a banjo
At the foot of forbidden hopes,
Where desire has woven its winter shirt
And the voiceless silver birds are singing.

This is a journey to a land
where cliffs and hills of the mind
Have missed their dates,
Where heart listens to dry rustlings
Of a nocturnal secret,
Where a ship of light
Bears the lonely mast of a lost poem
To the shade of coming days.

Let us depart. A fleet of shining stars -
Ripe grain
Moved by the breeze -
Shake out its long, golden hair
and go whither?

Raise your cup;
Let imagination
Pour in it the green wine of the sea.
Here, in the moon, your heart begins
To be
The riding mirage on a great horse of silver.


The typescripts of these poems are held at UCLA's Miscellaneous Manuscripts, Collection 100, Dept. of Special Collections, Young Research Library. Many thanks to Vartan Matiossian and his SAS article published in volume 14, 2005, which mention the poems and to Artsvi Bakhchinyan for his translations.

ԼՈՒՍՆԱԼՈՒՅՍ

Բյուրեղյա լուսնի ոտնահետքերը
ճամփա են բացում
այս փայլող միջատների բազմության միջով:
Մի կլավիկորդ սեղմում է օդը,
— ծովի արքայական մայրուղիները
սփռում են իրենց փափուկ ոսկին:

Արի բռնենք
ճամփան, որ տանում է ոչ մի տեղ,
որտեղ երազը թնդում է բանջոյի պես՝
արգելված հույսերի փեշերին,
որտեղ ցանկությունը հյուսել է իր ձմեռային հագուստը,
— որտեղ արծաթե անձայն հավքերն են երգում:

Սա ուղ—որություն է մի երկիր,
որտեղ մտքի ժայռերը — բլուրները
կորցրել են իրենց թվականները,
որտեղ սիրտն ունկնդրում է
գիշերային գաղտնիքի չոր շրշյունները,
որտեղ լույսի նավը
կրում է կորած բանաստեղծության մենավոր կայմը
դեպի գալիք օրերի ստվերը:

Արի մեկնենք: Փայլող աստղերի տորմիղը
(հասուն հասկ,
որին տարուբերում է զեփյուռը)
թափահարում է իր երկար, ոսկե մազերը
— յո՞ երթա:

Բարձրացրո՛ւ գավաթդ:
Թող եր—ակայությունը
լցնի նրա մեջ ծովի կանաչ գինին:
Այստեղ, լուսնի մեջ, քո սիրտն սկսում է
դառնալ
մի ձիավարող միրաժ՝
արծաթի հրաշալի մի նժույգ հեծած:

Անգլերենից թարգմանեց
ԱՐԾՎԻ ԲԱԽՉԻՆՅԱՆԸ




CLAIR DE LUNE

La lune avance
Cristalline
Sur ce tapis de vers luisants
Un clavecin tinte dans l’air
Et la mer
Diffuse l’or
De ses haut chemins royaux

Prenons la route de nulle part
Là où le rêve, tel un banjo,
Tremble devant les espoirs fous
Là où l’attrait s’est tissé
Sa chemise pour l’hiver
Où, les oiseaux argentés
Chantent, sans voix.

C’est un voyage vers une terre
Où les falaises et les coteaux
De la raison
Ne se rencontrent jamais
Où le cœur suit le froissement
Cassant des secrets nocturnes
Où un vaisseau de lumière,
Afin d'éclairer le destin,

Porte le mât solitaire
D’un poème qui s’est perdu

Partons – Une flotte d'étoiles lumineuses –
Grain mûr touché par la brise –
Secoue – et pour aller où? - sa longue chevelure d’or.

Lève ton verre
Laisse que l’imaginaire
Y fasse couler le vin
Vert
De la mer
Ici, ton cœur,
Avec la lune,
Devient un songe sur le dos
D’un grand cheval argenté.


texte original de Kostan Zaryan
traduit par Sylvie Miller

Thursday, July 09, 2009

Դեւ։ Որտեղ ես

Մանկութեան դու իմ անոյշ, ո՞րտեղ ես,
Հեռո՜ւ, հեռո՜ւ կորած յոյշ, ո՞րտեղ ես։

Ձիւն է պատել իմ շուրջը, ամէն տեղ,
Ցուրտ է, ցո՜ւրտ է ու մշուշ, ո՞րտեղ ես։

Փնտռում եմ քեզ ամէն օր, բայց չկաս,
Դառել ես մուժ ու վերյուշ, ո՞րտեղ ես։

Ցաւում է լուռ իմ սիրտը ու լալիս,
Եւ յուսահատ, եւ անոյժ, ո՞րտեղ ես,

Ձիւն է նստում մազերիս անողոք,
Թափառում եմ տրտմայուշ, ո՞րտեղ ես։

Երազում եմ, որ գտնեմ, պատեհ քեզ,
Ուշացել եմ, ուշ է, ուշ, ո՞րտեղ ես։


Դեւ (Մարգար Ղարաբէզեան)
Թեհրան


«Գեղարդ»
Ա. տարի
1975
Հալէպ Սուրիա

Wednesday, July 08, 2009

Kostan Zaryan: LEAF

Someone brought me
from nearby woods
a simple leaf.
It looks like a piece of bronze drawn from the fire.
Like something delicate
washed by the rustling breath of autumn,
like the burning feather of a royal bird.
I take it in my hand, turn and admire it
as a precious token;
and at the tips of my moved fingers
all the woods complain and moan.

With the autumn that passed, shivering,
another season was torn from our heart and lost;
a lit hope,
a wordless tale of our life,
a golden song whose voices were dispersed.

I approach the fireplace
and stretch my fingers, chilled from autumn's death,
out towards the flame.

The typescripts of these poems are held at UCLA's Miscellaneous Manuscripts, Collection 100, Dept. of Special Collections, Young Research Library. Many thanks to Vartan Matiossian and his SAS article published in volume 14, 2005, which mention the poems and to Artsvi Bakhchinyan for his translations.


ՏԵՐԵՎ

Մեկը
կողքի անտառից
ինձ բերել է
մի սովորական տեր—:
Այն նման է բրոնզի կտորի՝
նկարված կրակից:
Նման մի նուրբ բանի,
որին լվացել է աշնան խշխշացող շունչը՝
նման հազարան հավքի բոցկլտուն փետուրի:

Ես ձեռքս առա, շրջեցի — հիացա նրանով,
ինչպես մի թանկարժեք հիշատակով,
— իմ հուզված մատների ծայրերին
ողջ անտառը գանգատվեց ու լացեց:

Անցնող դողացող աշնան հետ
մեկ այլ եղանակ է պոկվել մեր սրտից — կորել,
մի փոքր վառ հույս,
մեր կյանքի մի անբառ պատում,
ոսկե մի երգ, որի ձայները ցրիվ են եկել:

Ես մոտենում եմ կրակատեղին
— դեպի բոցն եմ պարզում
մատներս՝ սառած աշնան մահից:


Անգլերենից թարգմանեց
ԱՐԾՎԻ ԲԱԽՉԻՆՅԱՆԸ





FEUILLE

Quelqu’un m’a donné une feuille
rapportée des bois voisins

Une simple feuille

On dirait une chose en bronze
à peine retirée du feu,
un quelconque objet fragile
que l’automne aurait lavé
de son haleine frissonnante

On dirait que c’est la plume
en feu d’un oiseau royal

je la retourne entre mes mains
je l'admire comme on ferait
d’ une offrande rarissime

Au bout de mes doigts émus
ce que j'entends sont tous les bois
qui se plaignent et gémissent

L’automne est parti, tout tremblant,
et c’est une autre saison
qu'on a arrachée à nos coeurs
puis perdue

Un espoir qu’on alluma

L’histoire muette de nos vies

Un chant doré dont les voix
furent dispersées

Je m’approche de la cheminée
et vers sa flamme,
tends mes doigts transis de froid
par le trépas de l’automne

Traduction de l'anglais par Sylvie M. Miller

Tuesday, July 07, 2009

Մառի Աթմաճեան։ Մոռնա՞լ քեզ

Մոռնա՞լ քեզ… ինչպէս… ամէն ձայն ու շունչ,
Ամէն արահետ, շշուկ ու մրմունջ,
Գարնան մէջ ծաղկող վարդ ու քերթուած՝
Ձեռքերուս, սիրտիս, միտքիս են յենած…
Մոռնալ քեզ, անգին, մեռնելէս առաջ…։

Քեզ մոռնալ՝ թաղել է անցեալս անդարձ,
Խայտանքով, սիրով, տեսիլքով բռնկած…
Եւ ուրանալ է էակն՝ որ էր
Բարութեամբ, գութով, կարեկցութեամբ լի,
Որ անբշիռ էր միշտ աչքերուդ դիմաց
Եւ անմահութեան իղձով վերացած…

Եւ ինչպէ՜ս մոռնալ պահերն՝ որ երէկ
Դարձած էին խոհ, մեղեդի, սիրերգ,
Ձգտումն յաւերժին… օ՜, քաղցր յիշատակ…
Քեզ մոռնալ՝ թաղել է կեանքն իմ համակ…։


Առաջին անգամ լոյս տեսած է «Գեղարդ» ի մէջ, Ա. տարի
1975, Հալէպ Սուրիա

Monday, July 06, 2009

Kostan Zaryan: Love in Venice

(I)

It is because autumn
gently elbowed up the sky
that the air has lit the hives of its bees,
and that the leaf falls,
rocked by death to the sound of the moon.

Somewhere the sea murmure among trees.
Soul seeks for itself
in this rumbling, golden coffin.
Soul tells to itself
a definite, red secret of bloom.

Where shall I lay my head?
The hour has burst its sheeps’ eyes;
darkness rustles;
the star mirrors itself in the Infinite.

Exile holds my hands.
My heart wounds me: my heart wounds me, along the shore,
and night, drop by drop,
pours out a chant of presentiment -
drop by drop;
pours,
as into the hollow palm of a beggar
the new-minted coins of an awkward angel.

And yet,
because autumn
gently elbowed up the sky -
the inebriate soul lifts up its secret,
definite and red as a desire
smoking as its roots,
while my head bends its fever
towards you,
touched and entangled by my love.

(II)
I came alone to open your door
and there, on the sofa
where still yesterday your fever
was burning upon my lips,
I bent my head near your presence,
immaterial and sweet.

Thus, my brow penetrates eternity.
Around a brown flower, oh, best beloved,
the silence closes its lips and gets inebriated;
the gleaming sheaves in oblique forms
like candles standing at a shrine.

Everything is spiral:
tomorrow's dawn heaps up in its throat the song,
so that sky may whisper its blue,
so that soul,
on the trapeze of a miraculous circus,
may rock with movement of its swelling ardour.

When in a moment I will go away,
your trembling shade will come to prowl
around my passing
and the silence will keep a white message.

Closed blinds, open souls;
in this incandescent hour,
my heart falls to the bottom of its mystery;
my steps totter
and the key trembles in my hand,
like a burning coal.

When, in a moment, I will go away,
your panting shade will slowly take the key
in order that the sky murmur its blue
and my hands remain warm and pure.


The typescripts of these poems are held at UCLA's Miscellaneous Manuscripts, Collection 100, Dept. of Special Collections, Young Research Library. Many thanks to Vartan Matiossian and his SAS article published in volume 14, 2005, which mention the poems and to Artsvi Bakhchinyan for his translations.


ԿՈՍՏԱՆ ԶԱՐՅԱՆ

ՍԵՐԸ ՎԵՆԵՏԻԿՈՒՄ

Ա.

Քանի որ աշունը
մեղմորեն ճամփա է բացել երկնքում,
օդը լուսավորել է մեղվափեթակները
— տեր—ը ցած է ընկնում`
օրորվելով մահվան կողմից լուսնի հնչյունին:


Ինչ-որ տեղ ծովը մրմնջում է ծառերի մեջ:
Հոգին իրեն է փնտրում
այս դղրդացող ոսկե դագաղի մեջ:
Հոգին իրեն պատմում է
ծաղկումի որոշակի, կարմիր գաղտնիքը:

Ես ո՞ւր դնեմ գլուխս:
Ժամը պայթեցրել է իր ոչխարի աչքերը:
Մթությունը սոսափում է,
աստղն արտացոլվում է Անհունի մեջ:

Աքսորը բռնում է ձեռքերս:
Սիրտս խոցում է ինձ, սիրտս խոցում է ինձ ծովեզերքով մեկ,
— գիշերը՝ կաթիլ առ կաթիլ
դուրս է թափում նախազգացումի երգը
կաթիլ առ կաթիլ,
դուրս է թափում,
ինչպես անճարակ հրեշտակի ձեռքից նոր հատված դրամներն են
ընկնում մուրացկանի դատարկ ափի մեջ:

Եվ տակավին,
քանի որ աշունը
մեղմորեն ճամփա է բացել երկնքում,
արբեցած հոգին բարձրացնում է իր գաղտնիքը,
որոշակի — կարմիր՝ որպես մի ցանկություն,
ծխալով, ինչպես իր արմատները,
մինչ իմ գլուխը հակում է իր տենդը
դեպի քեզ՝
զգացված — շփոթված իմ սիրուց…

Բ.

Ես եկա միայնակ՝ բացելու քո դուռը,
— այնտեղ, բազմոցի վրա,
ուր դեռ երեկ քո տենդը
վառվում էր շուրթերիս վրա,
ես գլուխս հակեցի հանդեպ քո ներկայության՝
աննյութեղեն — քաղցր:

Եվ արդ, ճակատս թափանցեց
հավերժության մեջ:
Սրճագույն ծաղկի շուրջը, ահ, ամենասիրելիդ իմ,
լռությունը փակում է իր շուրթերն ու արբենում,
փայլփլուն խրձեր՝ իրենց գաղտնի ձ—երի մեջ,
որ նման են մոմերի՝ շիրիմին դրված:

Ամեն ինչ գալարուն է.
վաղվա ար—ածագը կուտակում է երգն իր կոկորդի մեջ,
որպեսզի երկինքը կարողանա շշնջալ իր կապույտը,
որպեսզի հոգին,
կախարդական կրկեսի մարզաձողի վրա
կարողանա շարժումով ճոճել իր աճող եռանդը:

Երբ մի րոպեով ես կգնամ հեռու,
քո դողացող ստվերը կգա կսողոսկի
իմ հետքի շուրջը
— լռությունը կպահի մի ճերմակ ուղերձ:

Փակված փեղկեր, բաց հոգիներ,
այս բոցե ժամի մեջ,
սիրտս ընկնում է հատակն իր իսկ խորհրդի,
քայլերս երերում են
— բանալին դողդողում է ձեռքիս մեջ
այրվող ածուխի նման:

Երբ, մի րոպեով ես կգնամ հեռու,
քո հ—ացող ստվերը դանդաղ կվերցնի բանալին,
ընդունված կարգով, որպեսզի երկինքը մրմնջա իր կապույտը
— ձեռքերս մնան տաք — մաքուր:


Անգլերենից թարգմանեց
ԱՐԾՎԻ ԲԱԽՉԻՆՅԱՆԸ



Kostan Zaryan : AMOUR A VENISE

Parce que l’épaule de l’automne
A découvert un peu de ciel
L’air a enflammé ses ruches
Pleines d’abeilles
Et la feuille tombe en son trépas
Balancée dans un bruit de lune
Quelque part la mer chuchote
Dans les arbres
L’âme
Se cherche
En ce cercueil d’or frissonnant,
L’âme
Se confie une évidence:
Le secret rouge des floraisons

Où aller poser ma tête ?
L’heure a son regard d’agneau
L’ombre frémit
L’astre
Se double à l’ infini

L’exil m’ayant pris par les mains
Mon cœur m’entraîne
Sur la berge
Et la nuit verse
Goutte à goutte un chant devin - en goutte à goutte ;
Verse
Comme dans la main
Démesurée d’un mendiant
Les monnaies fraîchement frappées
De quelqu’ange maladroit

Et cependant
Parce que l’automne
A découvert un peu de ciel
L’âme soulève
Enivrée,
L’évidence rouge de son secret :
Désir brûlant,

Déraciné

Cependant qu’enfiévrée, ma tête
Emue et envahie d'amour,
Penche vers toi

Seul
je suis venu chez toi
Et sur ce lit où hier
Déjà
Ta fièvre consumait mes lèvres
Je me suis plié vers toi
Présence douce
Impondérable

Ainsi
Sur une corolle brune, O ma précieuse bien aimée,
J’entre dans l’éternité
Muettes, les lèvres du silence
Qui s’enivre

Obliques
Les gerbes de lumières
Cierges dressées d'un sanctuaire.

Tout est spirale
L'aube déjà
A composé en son gosier
Le chant pour que demain le ciel
Souffle son bleu.

Pour que lancée sur le trapèze
D'un cirque miraculeux
L'âme amplifie son ardeur

Quand
Tout à l'heure, je m'en irai
Ton ombre viendra frissonnante
Sur mes traces
Le silence
Un message blanc

Volets clos, âmes aimables
En cette heure incandescente
Mon cœur pénètre son mystère
Mon pas titube et la clef tremble
Tison ardent dans ma main

Quand
Tout à l'heure je m'en irai
Ton ombre viendra essoufflée
Prendre la clef de mes mains

Pour que le ciel souffle son bleu
Et que mes mains demeurent chaudes
Et pures


texte original de Kostan Zaryan
traduit par Sylvie Miller

Saturday, July 04, 2009

Գուրգէն Մահարի։ Մահից ես Վախ Չունեմ

Մահից ես վախ չունեմ,
Իմ անունը վկայ,
Մեռնելու պէս հին գործ
Ու հին արհեստ չկայ…
Բայց մեր մահից յետոյ՝
Դժուար մահն է գալիս -
Մեր երգերի ահեղ
Դատաւորը կը գայ…



Kourken Mahari (1903 - 1969)


«Գեղարդ»
Ա. տարի
1975
Հալէպ Սուրիա

Friday, July 03, 2009

Արամ Գառօնէ։ Գարնանային

Սարից իջաւ, գաղտնագողի, այս գիշեր
Գարնան հովը՝ սիրուց արբած ու խելառ,
Փռեց ճամբին թովչանք ու գեղ, փռեց սէր,
Ու ծառերին գգուեց, փարուեց խանդավառ։

Սարսռացին խնձորենին, նշենին,
Հեշտանքի ջերմ արբեցումով դողացին,
Տարփանք ու սէր շաղուած՝ լուսնի շողերին՝
Երազների ողկոյզ դարձած՝ մնացին։

Հալուեց գիշերն բուրմունքների ծփանքում,
Դարձաւ փրփուր, դարձաւ բիւրեղ, դարձաւ լոյս,
Կեանքի բողբոջն նորից ծաղկեց իմ հոգում,
Ողջոյն, ողջոյն գարնան պայծառ արշալոյս։


Արամ Գառօնէ (Արամ Տէր Պաղտասարեան)

Առաջին անգամ լոյս տեսած է «Գեղարդ» ի մէջ, Ա. տարի
1975, Հալէպ Սուրիա

Thursday, July 02, 2009

ԳԱԼՈՒՍՏ ԽԱՆԵՆՑ: Նիւ Եորք

Լոյսն արեւի չի մօտեցում…
Մի ուրիշ լոյս՝ պաղ ու գունատ
Դեգերում է պատերն ի վեր։
Ես ընկել եմ գորշ քարերի գիրկը մռայլ
Ու սեւ մարդկանց բռունցների միջով շտապ
Վազվզում եմ աղմուկների անբոյր ծովում։

Հիմա այստեղ -
Բալլերի հին պողոտայում
Վաթսուն հազար գինեմոլներ
Մայթերից մայթ
Թափառում եմ շուքերի պէս
Մի դառը կում, բերանաչաթ վիսկու համար։

Մինչ՝ հինգերորդ պողոտայի պատի կրծքից
Խաւաքարտէ, ճարպակալած մի ճենթլման
Պարզում է ինձ ձրի վիսկի…
Մէկ ուրիշը
Քսաներորդ պատուհանից ձեռքը հանած
Շոկոլատի հատիկներ թափում գլխիս։

Մարդիկ բոլոր վազում են միշտ,
Որպէսզի շուտ իրար հասնեն.
Բայց կարծես նրանք անվերջ հեռանում են
Իրար սրտից
Եւ իրարու չեն գտանում։

Այս շէնքերը բարձր ու գոռոզ
Ու անգամ ես՝ օտարական,
Բարձրանում ենք, բարձրանում ենք,
Կործանումի անմխիթար լարուածութեամբ։



Նիւ Եորք 22.4.1976

Wednesday, July 01, 2009

Պետրոս Քաջբերունի: [Մեր էլ տանը]

Մեր էլ տանը հարսանիք կայ
Վարդի բուրմունք, վառ ծիծաղ կայ.
Ազատ օրի, կերախումի
Երջանկութեան հուր ծիծաղ կայ։