Friday, November 30, 2012

Quote for the month of November

Poête j'étais entré à l'hôpital, philosophe j'en sortis.

Méroujan Barsamian (1883-1944)

Thursday, November 29, 2012

ՎԵՀԱՆՈՅՇ ԹԵՔԵԱՆ։ Երեք նուռ

* * *

Ծանր ճամպրուկը սրտիդ՝ կայարանին դուրսը
դրիր քալեցիր.
Շոգեկառքը անցաւ փետուրներ թափելով պատուհաններէն
չէի՞ր գիտեր թէ թեթեւ է բեռդ։
Քունի դաշտերու մէջ,  գինով աղբիւրներու մօտ
երկարած էիր։  Յուշիկ ցրուեցան
խնդումերես խնձորներու բոյրը
վարդերու վառվռուն խօսակցութիւնը
հողին կենսաթրթուռ բոյրը
սիրածներուդ մարմրուն խօսակցութիւնը։
Պռաւօ՛, յիշատակներէդ կրցար անխաթար լողալ
հեշտագին է այս պահը, անդորր ու դատարկ։
Գեղանկարներս
կը յանձնեն հովին, ծովին, կրակին,
կարմիր մազերուս փոշին։


* * *

Առանձին բարձրացայ լեռը
Կÿուզէի հասնիլ յաւերժութեան
Յետոյ լեռները գոցուեցան
Միայն մոխրագոյն քարեր մնացին
»Աստուած իմ,  վա՛ր իջնէի
Անմահութեան զաւեշտը՝ Քեզի՛։«

* * *

Անկասկած լուսեղէն օր մը
երբ կասկածի մէջ թաթխուած չեմ,
պիտի գայ հոգէառը
լուսնի դէմքը ձեռքին։
Ուշ  յետմիջօրէին՝ տանս տանիքէն
յորդի պիտի նուռի հիւթը
ու յագեցնէ ծարաւս.
Եկո՜ւր,  կÿըսեմ,  ձեռքդ տո՛ւր։

ՎԵՀԱՆՈՅՇ  ԹԵՔԵԱՆ
Սեպտեմբեր 2012
Նիւ Ճըրզի

Այս բանաստեղծութիւնը լոյս տեսած է ՀՈՐԻԶՈՆ գրական ամսաթերթին մէջ։

Friday, November 23, 2012

Jirayr Shahrimanyan - Five Songs after Vahan Teryan (2009)

The Armenian Poetry Project is proud to present five poems by Vahan Teryan set to

music by composer Jirayr Shahrimanyan who is a resident of Yerevan. 

Tatevik Movsesyan - soprano
Jirayr Shahrimanyan - piano
English translation by 

1 Խաղաղ գիշերով դու կգաս ինձ մոտ
Click to hear the audio: 

Խաղաղ գիշերով դու կըզաս ինձ մոտ,

Քնքուշ ձեռներըդ ես կրհամբուրեմ ,
Կըցրեմ կյանքի հուշերը ցավոտ
Ու հեքիաթային լույսեր կվառեմ...
Երկար մազերդ կարձակես ազատ,
Հիվանդ գլուխըդ կըդնես կրծքիս
Կըլինես քնքո՜ւշ, մոտի՜կ, հարազատ,—
Անուշ խոսքերով կըդյութես հոգիս...
Պայծառ աշխարհում կըլինենք մենակ,
Ցավ կյանքի մեռնող լույսերից խաբված,
Կերազենք անհուշ, անվերջ ու անհագ,—
Հեքիաթ աշխարհում առհավետ կապված...
1906-1907 
«Մթնշաղի անուրջներ»


2 Անջատման երգ

Click to hear the audio: 


Դու անհոգ նայեցիր իմ վրա 

Ու անցար քո խաղով կանացի.
Ես քեզնից դաոնացած հեռացա,
Ես քեզնից հեռացա ու լացի...
Ւմ հոգին ծովերում անծանոթ —
Մենավոր ու մոլոր մի նավակ,
Մատնեցի փոթորկին աղմկոտ,
Հուսաբեկ, թողած ղեկ ու թիակ...
Ինձ հեռվից լույս փարոս չի կանչում,
Չի ժպտում ինձ խաղաղ հանգրվան.
Միայն հողմն է տխուր շառաչում,
Անթափանց մեգ-մշուշ է միայն...



1905
«Մթնշաղի անուրջներ»



3 Հնչում է անվերջ աշնան թախիծով

Click to hear the audio: 


Հնչում է անվերջ աշնան թախիծով
Դաշնամուրն այնտեղ, պատի հետևում.
Հարազատ է ինձ այդ երգը հեծող —
Իմ անանց ցավով մեկն էլ է ցավում։
Աշնան տխրահեծ անձրևի նըման,
Անձրևի նըման լալիս են անվերջ
Այն հնչյունները մեղմ ու միաձայն՝
Պատի հետևում և իմ հոգու մեջ...

«Գիշեր և հուշեր»
1908-1911



4 Մարդոց ժխորը թողնեմ հեռանամ

Click to hear the audio: 


Մարդոց ժխորը թողնեմ հեռանամ,
Լիք-լցված սրտով նստեմ միայնակ,
Գրկեմ վարդերըս դալուկ, դժգունակ,—
Մեռնող վարդերըս փայփայեմ ու լամ։
Այս ցուրտ հյուսիսի թախծալի աշնան
Անձրևոտ օրվա մութ երկնքի տակ,
Ամայի դաշտում նստեմ միայնակ,—
Մեռնող հուշերըս փայփայեմ ու լամ...
Անծիր աշխարհի դժկամ ու դաժան
Ուղիների մեջ իմ սերը կորած
Էլ չըորոնեմ։ Մթնում մոլորված՝
Դառը խոհերըս գրկեմ, հեկեկամ,
Անվե՛րջ հեկեկամ...

«Գիշեր և հուշեր»
1908-1911


5 Հեռու երկրի լուսե հովտում
Click to hear the audio: 

Հեռու երկրի լուսե հովտում
Օրերն ուրիշ երգ են հյուսում.
Կյանքից հոգնած սիրտս տրտում
Այն երկիրն է միշտ երազում:
Խաղաղությունն այն հեռանիստ,
Ուր մի ուրիշ արևի փայլ
Ծավալում է անանց հանգիստ
Եվ խնդություն մի անայլայլ,
Մի խնդություն մաքուր և խոր,
Ե՛վ անեզերք և՛ անվախճան,
Ուր քո սիրտը որբ ու մոլոր
Գրկում է մի ոսկե շրջան:

1908
 «Մթնշաղի անուրջներ»
1903-1908

Վահան Տէրեան. Vahan Teryan. 

Thursday, November 22, 2012

ԹԱԹՈՒԼ ՍՈՆԵՆՑ: ԱՐԵՒԱՄՈՒՏ

Մայրամուտին
Էդ ծառն անտէր
Տերեւաթափ ու միայնակ
Կանչում է ինձ քամու
Ձայնով...տաղ է ասում
Հին օրերի ջահէլ սիրոյ
Բորբ բառերով...

Յանգող յոյսի
Շիչող լոյսի
Էդ թէժ ժամուն
Շիկանում են ճիւղերը հին
Բոց են դառնում
Տերեւ ու շիւղ
Մինչ ցուրտ քամին
Ձայնը սրած կաղկանձում է
Առանձնութեան
Հին մեղեդին...

Մթնշաղին
Արեգակի յուշով կանգուն
Էդ ծառն անքուն
Վաղուց գունատ տերեւների
Ու ծաղկազուրկ պուրակների
Կորած գարունն է
Որոնում...


Saturday, November 17, 2012

Շէն Մահ։ Նոճի

Վանքի բակին, մեկուսի, նոճի մըն է անիկա,
Երիտասարդ ու տժգոյն, ըսես դեռ նոր աբեղայ.
Մինչ ուրիշներ՝ քիչ անդին, բացուած ծիծա՜ղ՝ գորշ ու լայն,
Պարա՜րտ՝ բոլորքը իրենց, հողի՛ն տըւած միշտ բերան…։


Հպարտ՝ խորն իր մենութեան, արեւին հետ ու ցուրտին
Քիչ-քիչ հասակ ան կու տայ վանքի շուքին մէջ՝ դեղի՜ն…։
Զայն կը դիտեմ ես յաճախ, ու կ՛ըմբըռնեմ ալ կարծես.
--Կապո՜յտ, անձրե՛ւ, քաղցրութի՜ւն, գիշեր, թախիծ, սէ՜ր այնպէս:

Հովին խտղանքը լոյսե՜ր երբոր թափէ վերերէն,
Գիշերին մեջ, մեղմ ու խոր երգեր զայն մերթ կը ցողեն…։
Ցա՞ւ մը թաքուն թէ աղօթք՝ փաթթեր մարմինն են անոր...

Մինչ շուրջն իրեն մո՜ւթ ծառեր գլուխ կը նօճեն դառնօրօր,
Վանքի բակին բակին, մեկուսի, ըսես դեռ նոր աբեղայ,
Յաւերժութիւնը գրկած, լուռ , երազին ան կ'էրթայ…։

The Cypress
by Shen Mah (pen name of Archbishop, later Patriarch of Jerusalem, Torkom Manoogian, 1919-2012)
translated by Diana Der Hovanessian and Marzbed Margossian

In the monastery courtyard it stands aside,
young and pale like a new acolyte
while the other dark trees, arms flying wide,
nourished by earth, embrace the light.

Alone in the cold sun, but erect with pride
It grows slowly, lengthening in yellow shade,
while we watch as if it were a lesson, a guide
in climate, in aloofness, in blueness and jade.

In motions of wind, in degrees of light,
in gentle deep rhythms for the coming of night,
wrapped in the aura of prayers in this yard,

while the other trees darken with thickening boughs
in this monastery courtyard it stands apart
like a young acolyte who has just taken his vows.


Friday, November 09, 2012

The Poetic Research Bureau presents...



PETER JAEGER & ARA SHIRINYAN
Friday, November 9, 2012
Doors open @ 7pm, reading @ 7:30pm

The Poetic Research Bureau @ The Public School
951 Chung King Rd.
Los Angeles, CA

Peter Jaeger is a Canadian poet, literary critic and text-based artist now living in the UK. His published work includes the poetry books Power Lawn (Coach House Books 1999), Prop (Salt 2007), Rapid Eye Movement (Reality Street Editions 2009), and The Persons (information as material 2011). He is currently writing a book on John Cage, which is set to be published by Continuum Press next year. Jaeger teaches poetry and literary theory at Roehampton University in London.

Ara Shirinyan is a poet based in Los Angeles. He is the publisher of Make Now Press and the co-director of the Poetic Research Bureau. His books include Syria Is In the World (Palm Press, 2007), Your Country Is Great (Futurepoem, 2008), and Handsome Fish Offices (Insert Press, 2008).

Monday, November 05, 2012

E.H.R. Altounyan: Ornament of Honour [excerpt]

Ernest Haik Riddall Altounyan (1889-1962) is the author of a book length poem, Ornament of Honour, published in 1937 at Cambridge University Press. It is dedicated to T.E. Lawrence and written within six months of the latter's death. Altounyan, a doctor, had founded a hospital in Aleppo and had met Lawrence there, before moving to England.



PRELUDE

You never saw that crooked moon
Behind Aleppo's citadel:
You never saw it shine again
In Dorsetshire.
For you had died a week ago
And I live on, a man disguised,
Thinking our thoughts and gaieties.

Come, curse me for this solemn dirge,
Haltingly fashioned, word on word,
Protesting "Nought is changed at all
In the Universe."
It is a lie! You know it now,
As you sleep rotting, once a man,
Disjointed from our pleasant plan
Of sweet converse.

You smile at last: let us not talk but see
Each other's faces through the emptiness of loss,
Knowing that all is dross,
Save spirit and the vision self-contained.


FUGUE

1.
The sky no longer holds that crooked moon,
A full-orbed light outshines the enfeebled stars,
Peace of a sort now settles, but too soon
To presage the defeat of this dim Mars.
Still from the vapours of the torrid day
Steals a miasma through the clear spread night,
Enfolding in a shroud the spirit's play
Contemplative, serene in dead moonlight.
From birth to death there is no settlement
For all the wars of passionate desire,
Waged for some timeless live embodiment
To crown our forcèd passage through this mire.
O temporal life! Not Christ, not incarnation,
Can ever atone this life and this frustration.


FINALE

Of what avail, if to the range of man
We add a thousand million years of light?
Of what avail, if in this monstrous span
Our bodies flower passionate and whole?
Now, in this new-born moment of delight
When youthful suns still strut upon a morn,
Tossing aside the flimsy cloak of night,
Now, as I feel the thrusting bud of dawn
And hold the certainty of perfect bloom,
It nought avails, if swirling from the dark
And still imprisoned fount of years unborn
I now can feel the closing púlse of Time:
For pressing backward from the last of man
The tide of doom must filter through our pores
Converting satin sheen to dropsical
Dull pitting mass of one entrangled fear
Of doom to come.

If doom there be no present joy can mask
The secret tremor of the soul at bay;
Therefore uneasily we rise and fall
Upon the surface of our shallow cares...



APP would like to thank Vicken Koundakjian for the information and research of this piece.



Sunday, November 04, 2012

Վահե ԱՐՍԵՆ [Ամենը եղել է մեզ հետ…]

Ամենը եղել է մեզ հետ…


Փարիզը երբեք նոր չի լինում...
(կամ` իմ Փարիզը...)

քամին խաղաթղթերը դուրս հրեց
Էլդորադո հյուրանոցի քնկոտ պատուհանից
ամեն թուղթ, որ թվամարդու խորհրդանիշն էր-
թռչուն դարձավ մինչ ավարտն անկման
եւ վեր սահեց դեպի Արեւ...
կարծես հրվելով նույնանուն փողոցի
դե Դամ բիստրոյի ալ-կարմիր տանիքից,
որի տակից լսվում էր մեր երեկվա անկիրթ քրքիջը...
- դու գրկում ես ինձ հիմա, եւ թիկունքիս
սրբիչիդ խոնավությունն եմ
զգում...

Փարիզը երբեք նոր չի լինում, նա մեր նման է...
այս քաղաքում ամեն ընկնող մարմին– 
դառնում է թռչուն...
հիշում ես թոքաբորբդ վրահաս,
եւ իմ բաճկոնը քո ուսերին,
որ տեղյակ չէր ոչ թոքաբորբից,
ոչ  սիրուց...

Փարիզը նոր չի լինում...
դողէրոցքդ բերել էինք հին քաղաքից,
եւ այստեղ,
անձրեւի տակ թվում էր
պատճառ չկա նույն դողէրոցքն ապրելու համար...
ջուրը չմաքրեց հետքերը մեր
անգամ այստեղ...
մեր Փարիզում, ուր
Հեմինգուեյի մոմե արձանի հետ գարեջրելով`
դու բուժեցիր վերքերը հին, բայց կրկնվող...
եւ մետրոն կրկին քեզ մոտեցավ
որպես մերձավոր անանձնագիր...

Սենայի ափի հնամաշ խճուղին
սովորական էր մեզ թվում,
կարծես ընտրում էինք հարթտակ կոշիկ - 
ոտքին հարմար...
էժան մի բան...
տարակուսանքը հզոր սահման է...
սեւ-սպիտակ ամպերի լույսի ներքո
Էյֆելը չռել էր իր հուժկու ոտքերը,
պատրաստ - տրվելու մեզ
հավերժի մեջ...

Փարիզը երբեք նոր չի լինում...
օդի մեջ ալկոհոլի եւ անհայտ ծաղիկների
հոտերը խառնվել էին իրար,
դիմահար շենքերը սերն էր վարարել,
փաղաքշել ասես տեր որոնող շան...
ես մոռացա վախերն ու ներկան իմ,
այն ամենն, ինչ արյունիցս էր ծնվել
եւ կայուն էր թվում
խոհանոցիս պատի նման...
դե Դամ բիստրոյի թանաքագույն երաժշտության ներքո
քո ջերմությունը բարձրացավ կրկին
մինչեւ երկինք եւ արարում…
եւ մեր լուսավոր համարում պատճառը չգտնելով,
մենք դուրս սահեցինք ինչպես
երկու քամի-հակամարտող
լցվեցինք ցնցելով Տ3 կոչվող մորեխանման գնացքը
եւ սուրացինք դեպի Մոնսուղի պուրակը 
- պատճառներ որոնելու...

մերն է քաղաքն այս արդեն շաա՜ատ վաղուց,
անգամ գիշերն անզոր է հակառակը պնդել...
Փարիզի գիշերային փափկության մեջ
ծղրիդները թմրադեղ են կաթեցնում մեր սրտերի մեջ,
եւ մեր մարմինը թռթռում է նրանց երգի փխրուն ռիթմով...
փողոցային խեղկատակները
հսկիչներն են ծանրացող մթնշաղի,
ոսկեզօծ արձանները թնդանոթներ են ահարկու եւ պրկված,
բզզեզները բոլոր այժմ կպայթեն հրավառությամբ...
միայն մեզ համար...
պայթյունի էպիկենտրոնում ես կկլանեմ
սառնությունն ու վախը շուրթերիդ -
իմ շուրթերով... 

...հինն ու նորը անտեսելով
ծխի քուլան ծածկում էր համայն Եվրոպան,
մեր ինքնաթիռը մինչ ծնկները թաղվել էր
ամենակուլ-արարչագործիք հողի մեջ...
եւ չարախնդում էի ես մտահոգ կնճռախաղիդ ներքո -
նրա մետաղե էությունը...

Փոշամպի մեջ գետաձի էր ուրվագծվում
եւ թեւեր սարքեցինք կողքի քուլաներից`
պատկերն արժանահավատ դարձնելու համար -
փոշին վաղուց աճյուն էր,
կամ աճյունն էր փոշի ձեւանում եւ աղում էր
մեր գլխին կանխորոշումները
ճակատագրի...

անդիմադրելի այս փոշին հնեցնում էր Փարիզը ծիրանի
տակառի նման...
հիշեցի քո ստվերը - մեքենաների կողքին
բազալտե մանրահատակին
ալիքվող...
մտովի թեւիցդ կտրուկ ետ քաշեցի - փրկելով...

սրբիչիդ խոնավությունը մարմին էր դառնում…

Շառլ դը Գոլի օդանավակայանում
հետաձգված էր ամեն ինչ -
բացի սիրուց...
այն հառնեց ինչպես փյունիկ մեզ`
արդեն Պոմպեյի բնակիչներիս համար,
բայց Փարիզը երբեք նոր չի լինում...
նա գրկում է քեզ հին-հարբած ընկերոջ պես,
եւ նրա ախտահանված համբույրն անգամ
հաճելի է դառնում...

պրոտոնների բախումից ոչինչ էլ չեղավ,
ամբողջացանք մենք միայն ցերեկային լույսի երերուն
շարժման մեջ,
մոռանալով էլեկտրական տեսիլքի քաղաքը նոր...
ավտոբուսը կուլ գնաց մեր համբույրի
խեւ անցքին...
մենք նայում էինք հեռացող լույսերի
հյուծվող ջերմությանը,
զարմանում ժամանման ճշգրտության եւ սառնության վրա...
այդ երթուղին մեզ համար չէր...

Նստարանի կողքին ինչ-որ բան շարժվեց, գռմռաց եւ
հասկացա, որ մուրացկանը ազգությունն իր
կորցնում է բնակարանի հետ,
անգամ Փարիզում...
Էլդորադո՜,
իմ Էլդորադո՜,
կարծես ճակատագիրն իմ - Պո եւ հյուրանոց էժանագին...
բոլորին անհայտ…

Փարիզը նոր չի լինում երբեք...
նարնջագույն հեռակապի գովազդի ներքո
(կարծես իմ Երեւանում)
մենք ասես ձուլված էինք երկնաքարից եւ
ստվերները մեր կուլ էին գնում
գրկախառնության այրվող զոդագծին...
եւ որոշեցինք վերջիններից վերջինը լինել...
հանուն սիրո...
դու ինձ համար վերջին պոռնիկն անհույս –
Շանզելիզեի կառամատույցներում,
ես` թագավորական արյունի վերջին,
վերջին արքայազնը հղփակյաց...
բայց սերը այդ ձգվեց դարեր - / - երկաթգծեր եւ անուններ... -
(ախ այս մասին արդեն գրել եմ)

սրբիչիդ խոնավությունը գետինն էր ճանկռոտում…

ամենը եղել էր մեզ հետ...
մեզնից հետո...
չկար ոչինչ մեզ նախորդող,
անգամ Փարիզը...
ցնորքն աճյունածածկ քաղաքների,
հաշվենկատ հեռապտույտը մոլորակների բոլոր,
եւ օդանավակայանը հնադարյան մոխրով ծածկված,
որ երկու օրից կրկին հառնելու էր մեր առաջ…

Friday, November 02, 2012

ՎԵՀԱՆՈՅՇ ԹԵՔԵԱՆ; ԾՆՆԴԱՎԱՅՐԴ ԱՅՑԵԼԵԼԷ ԵՏՔ


Ահեղ կոհակը ջարդի, որ հայածուծ արեան մէջ
Թաթխեց գիւղդ, եւ դուն բոպիկ ու անօթի
Գաղթի ճամբան բռնեցիր քովիկը մօրդ փէշին,
Ի՞նչ գոյն, ի՞նչ ցաւ կը տեսնէիր, Ոստանի՛կ։

Գիւղդ դատարկ է հիմա։ Հարիւր տարուայ ոճրագործի համրութիւն։
Պարտէզները դեռ կանաչ են, բայց հին զմրուխտը չունին.
Աքլորներու, հաւիկներու, դէպի կապոյտ տանող ճամբուն
Յարդի դէզերը պառկած են, իսկ նոճիները կանգնած։

Մայրդ մեռաւ, սակայն երբեք չհեռացաւ կեանքիդ ճամբէն.
Գիւղդ անցաւ յիշողութեան, բայց յուզմանդ երակներով
պատմուճաններ տուիր կեանքի,
պահպանեցիր կենսախտիղ արեգակը Խորգումի,
ջրաղացը, յուշի ցանցը, մօրդ ձեռագործ գոգնոցը։

Այսօր՝ կիներ լաչակաւոր եւ վառվռուն երեխաներ
Հողէ ճամբուն տնակներէն իրենց փափուկ հոգիներով
Կը դիտէին ուխտաւորները նախկին ցեղին,
Երբ Քիւրտն եկաւ ու ըսաւ. «այստեղ Հայեր կ՛ապրէին։«

Պոսթընի մէջ, Նիւ Եորքի մէջ կայնած երկար հասակով
Տըլէ եամա՜՜ն, գոյնին յուզում, ձեւին իմաստ հագցուցիր.
Չափուած-ձեւուած պաստառին վրայ անսահմանը գծելով
Խայտաբղէտ աշխարհին Ոսկեղնիկէն բխած գոյներ նուիրեցիր։

Յորդուն էիր կեանք ու երգով, ու դոփելով
Թաշկինակը ձեռքիդ մէջ, մտքիդ բերքով
Առինքնեցիր նկարիչները տեղացի, ծագէ ծագ.
Բայց դուն Կորքի, ուրի՜շ կերպեր, այլ կարօտներ ունէիր։

Վերջին կոհակը սակայն՝ ոչ ընտանիք, ոչ Աստուած,
ոչ բարեկամդ տեսաւ.
Քեզ հալածեց ու մահաբեր ցուպը ձեռքէն չձգեց։
Երբ միայնակ ու յուսաբեկ՝ վիզիդ պարան կ՛անցընէիր
Արշիլ Կորքի, կեանքէն հոսող ի՞նչ սեւութիւն, սիրտդ
խայթող ո՛ր դրուագը կը սգայիր։

Մարած վարդի հորիզոնէն Վանայ լիճը կը խռովի
թէ ո՞ւր մնաց Ոստանիկը,
Սուրբ Խաչ անքուն ճգնաւորը կապոյտ աղօթք կը ծածանէ.
Ուխտի՛ եկանք շէկ հանճարիդ, դուն կենարար դափնեպսակ
Աշխարհասփիւռ արուեստի։ Դուն գոյներու շարակա՜ն։

Սեպտեմμեր 2012
Նիւ Ճըրզի

Այս բանաստեղծութիւնը լոյս տեսած է ՀՈՐԻԶՈՆ գրական թերթին մէջ։