Կարօ Արմենեան։ աւելի լոյս

աւելի լոյս

լոյս անխնայ

թող բոցկլտայ յետ միջօրէն

ականջ տուէք իր լուռ խանդին

թող մարմինն իր հրավառի

պարպէ կայծերն իր անօթէն

ծեր երեխան խօսի կրկին

կրակ ջամբէ իր խաւարէն

հրաբխի թող կուրծքերէն

խռովակոծ վերջին հիւլէն

դուն կ՚աղերսես ելքն անհնար

տիեզերքի խորթ ակօսէն

կ՚ուզես խլել յարդն ապիկար

հրդեհի տալ դաշտն այս մթար

հարթել ճամբադ հին քաոսէն

կոտորելով չափերն օտար

հանել ոտքի ազատորդին

ու սահմաններն այրել իսպառ

դուն կը տենչաս անցնիլ անդին

որմէ անդին չկայ եզերք

գտնել մէկ նոր ուրախութիւն

գոյութեան մէջ այս տանջահար

այս մերկ ու հում ու անկերպար

իրողութիւնն ընել սկիզբ

յետոյ կանգնիլ ու միս-մինակ

ճակատ պարզել քու ոսոխիդ

դուն կը կռուիս կեանքիդ համար

դուն կը մերժես տեղահանուիլ

դուն կը կերտես քաղաք մը նոր

հողին վրայ այս կամակոր

խաղատախտակն այս քստմնի

դուն շուռ կու տաս ամէն գիշեր

գրոհ կու տաս ամէն առտու

չարքերուն դէմ այս զեղծարար

աւելի լոյս

լոյս անուղղայ

յստականայ յետ միջօրէն

խաբէութիւնն այս փարատի

ապրինք անկուշտ առանց սուտի

ու շրթներով փարինք կեանքին

գրկենք խանդով մատաղատին

որ դուրս կու գայ քու արգանդէդ

արիւնլուայ ամէն անգամ

աւելի լոյս

ու դաժան լոյս

ու աններող ու խածան լոյս

թող խանձուի յետ միջօրէն

կրակ թափի իր երկնքէն

աստեղութիւնն ըլլայ դժոխք

բայց մաքրուի վերջին հիւլէն

Կարօ Արմենեան

Յունիս 28, 2013

Երևան

Paloma Bienert Barberán: Héroe

« (…) Me encontraba entre una gente que (…) no se regía por los relojes de las estaciones de tren y las oficinas, sino por un reloj solar (…)». “Seván”. Viaje a Armenia. Ósip  Mandelstam

 « Cuando emprendas tu viaje a Itaca (…) debes pedir que sea largo (…)». “Itaca”. Constantinos Kavafis

                                          

       Cuando aparece el héroe en nuestras vidas

       llega un susurro a la tierra , desde Eriván, antigua Erebuni…

el impulso es navegar contra los límites:

« Ven, ¿quieres acompañarme a Itaca la bella? ».

Cuando aparece el héroe en nuestras vidas

los frutos amargos y dulces que nos dejaron los poetas

celebran su cumpleaños en nuestras mesas.

Cuando creemos, cuando la compasión y la justicia se besan

reparamos con hilo de plata las ofensas

y el trece deshace su crisálida desde la estratosfera

para lanzar frases de espuma,

cometas que inundan con milagros azules

nuestras pálidas arenas:

«En cada hombre

se vuelve a ordenar la materia

aunque él no lo sepa,

    pues le guían soles nuevos ».

Paloma Bienert Barberán

Santander, España

“I found myself among people, renowned for their teeming activity, 
who nevertheless told time not by the railroad station or the office clock, 
but by the sundial, such as the one I saw among the ruins of Zvartnots...”

Sevan, Journey to Armenia, Ósip  Mandelstam. Translated by Sidney Monas

“As you set out for Ithaca 

hope the voyage is a long one,
full of adventure, full of discovery. ”

Ithaca. Constantinos Kavafy

When the hero comes into our lives

he brings a whisper to the Earth from Erevan, ancient Erebuni…

the impulse is to sail against boundaries:

“Come, won’t you accompany me to beautiful Ithaca?”

When the hero comes into our lives

the bitter and sweet fruits left by the poets

celebrate their birthdays at our tables.

With faith, when compassion and justice join lips

silver threads make amends for the injustice

and “number thirteen” undoes its chrysalis from the stratosphere

launching sentences of sea foam

like fireballs of blue miracles inundating our pale sands,

“Every man

returns to sort out the things

 which although he may not know it,

guides him to new suns.”

ԻԳՆԱ ՍԱՐԸԱՍԼԱՆ: ՐՈԶԻԹԱ Տ'ԱՄՈՐԱ

Ա.

Ամսթէրտամի կեդրոնը
Պատմութիւն բուրող տան մը վերնայարկը
Ծանօթացայ Րոզիթա Տ'Ամորային

Պատուհանէն
Քովի հին վանքին մոխրագոյն տանիքը
Եւ հեռուն »Սինթ Նիքոլաս« եկեղեցւոյ
Գմբէթը կը տեսնուէր

Նստանք – խօսեցանք
Խօսեցանք բանաստեղծներու եւ բանաստեղծութեան մասին
Վերյիշելով նաեւ իր ծննդավայրը Նափոլին

ճաշասեղանին վրայ
Հազարումէկ ծովային արտադրութեամբ
Հարստացած րիզոթթոյին
Ընկերակցեցաւ ճերմակ գինին
»Սովինյոն պլան« մը

Ժամերը սահեցան արագօրէն
Կէս գիշերը վրայ հասաւ
Ճաշասեղանին շուրջ քով քովի նստած
Փոքրիկ վերհպումներով – դիպուկ ճշդումներով
Սկսանք աշխատիլ վէպի մը թարգմանական
Վերջին փուլերուն վրայ

Գինիի բաժակներուն քով
Րոզիթային մատներն աշխոյժ կշռոյթով
Պարեցին համակարգիչի ստեղներուն վրայ

Անգամ մը եւս զգացինք թէ որքան դժուար է
Ճշգրիտ թարգմանութիւնն այն բառերուն
Որոնք տեղական գոյներ եւ իմաստներ կը ցոլացնեն

Անգամ մը եւս համոզուեցանք թէ
»Բանը բուրդ« է
Ճշմարիտ եւ խղճամիտ թարգմանիչին

Կէս գիշերը որքան անցած էր – չեմ յիշեր
Երբ հրաժեշտ առի Րոզիթայէն
Ու գլխու պտոյտ պատճառող
Ցից սանդուխներէն իջնելով
Բաժնուեցայ տունէն

Ամսթէրտամը՝ լիալուսին
Հսկայ թաղարի մը մէջ
Թաց եւ թախծոտ ձիթենի մըն էր հիմա
Սիրելի Րոզիթա Տ՛Ամորա

Ճաշարաններու եւ կապելաներու առջեւ
Դեռ մարդիկ փունջ - փունջ  տրցակ – տրցակ
Հաւաքուած կը զուարճանային

Իսկ ես
Քանալներով շրջապատուած փողոցներէն
Փողոցներով շրջապատուած քանալներէն
Անցնելով
Կորսուեցայ գիշերուան լազուարթ մթութեան մէջ

Շրթներուս վրայ Ժագ Պրէլի երգը
»Ամսթէրտամ«ը
Որ կը պատմէր նաւաստիներու կեանքը
Նաւահանգիստին մէջ Ամսթէրտամի

Բանաստեղծութեան նման ե՞րգ մըն էր
Թէ ոչ դաշոյն մը
Որ կը մխրճուէր ձեր սրտին

Բ.

Դուք որ կարդացիք այս տողերը
Չկարծէք թէ
Կը խօսիմ երեւակայական անձի մը
Կամ դէպքի մը մասին
Ո՛չ
Համալսարանի գրականութեան դասախօս է Րոզիթա Տ՛Ամորան
Նաեւ գրաքննադատ եւ թարգմանիչ է ան

Կէս գիշեր էր արդէն
Երբ սկսանք աշխատիլ
Սեղանակից եւ խորհրդակից ունենալով
Իր ամուսինը եւ իմ կինս
Բայց մի՛ հարցնէք թէ որ մէկն էր
Այն վէպը զոր կը ջանայինք թարգմանել
Ան ալ մեր գաղտնիքը թող ըլլայ

Գաղտնիքը միշտ իր մէջ ապագայ մը կը պարունակէ
Իսկ ապագան արդէն գաղտնիք մըն է

29 Յունիս 2014, Մարմարա

ԻԳՆԱ ՍԱՐԸԱՍԼԱՆ: »ՎԵՐՋԻՆ ՊԱՐ«Ն ԷՆՏԻԼԱՅԻ

Կառքը կը սուրայ
Գաշէն դէպի Քէքովա

Եղեւինի անտառներուն մէջ կորսուած
Օձապտոյտ ճամբաներու վրայ
Կառքը կը սուրայ
Գաշէն դէպի Քէքովա

Միջերկրականը կ՛երկարի աջին
Եղեւիններու շուքին
Կը սուրայ կառքը – կառքին մէջ ես առանձին

»Վերջին Պարը« կ՛երգէ Էնտիլան
Քէքովայի ծովուն չափ ջինջ
Քէքովայի »Ընկղմած Քաղաք«ին պէս խորհրդաւոր
Քէքովայի ծովու հսկայ կրիաներուն նման երկչոտ
Կ՛երգէ Էնտիլան
Կ՛երգէ իր »քաղցր տառապանքը«
Փարիզի փողոցներուն մէջ

Միջերկրականը կ՛երկարի աջին
Եղեւիններու շուքին
Ալիքները ժայռերուն հետ կ՛ողջագուրուին

Միջերկրականը կ՛երկարի աջին
Եղեւիններու շուքերը կ՛երկարին
Կ՛երկարին մոռցուած յիշատակներու վրայ
Կառքը դեռ կը սուրայ
Կառքին մէջ Էնտիլայի »Վերջին Պարը« կը թնդայ

25 Օգոստոս 2014, Մարմարա

Diana Der Hovanessian: Voices from Last Night's Dream

Voice: Careful, careful. Jealousy devours.
Me: But I'm never jealous. That's one fault I don't have.
Voice: Then who made all these claw marks?

The roads we walked
are overgrown with glass
and concrete. They fade
and brighten as though
in a dream.
Things we never talked
out become the main
discussions I recall.
Insects from the undergrass
overtake and eat the paths
both real and unexplained
as if there were no wall
of actuality between.
The truth unfolds now.
The way I dream it
is the way it was.


ՁԱՅՆԵՐ՝ԵՐԵԿ ԳԻՇԵՐՈՒԱՅ ԵՐԱԶԷՆ

Ձայն.- Զգոյ՛շ, զգոյ՛շ։ Նախանձը կը յօշոտէ՛։
Ես.- Բայց ես բնա՛ւ նախանձոտ չեմ։ Մէ՛կ ունակութիւն է որմէ զերծ եմ։
Ձայն.- Հապա ուրկէ՞ եկան մագիլներու այս հետքերը։


Ճամբաները որ չափեցինք
խճճուած են ապակիով
ու պէթոնով։ Անոնք
կը նոսրանան ու
կը խտանան--կարծես
անուրջներու մէջ ըլլային։
Կը յիշեմ այն չըսուած խօսքերը
որոնք մեր խօսակցութեան
գլխաւոր նիւթ դարձան։
Խոտերու խոր արմատներէն
միջատներ կը խոյանան ու
կը լափեն թէ՛ իսկական եւ
թէ բացատրութեան կարօտ
ճանապարհները--կարծես
ճշմարտութեան պատ
չըլլար անոնց միջեւ։
Այժմ իրողութեան կծիկը
կը քակուի--ճի՛շդ այնպէս է՝
ինչպէս կÿերազեմ։

---------- Դայանա Տէր Յովհաննէսեան

Թարգմանեց Թաթուլ Սոնենց

Diana Der Hovanessian: Teacher of Armenian

You stand at the green slate
to write
color-of-orange
color-of-violet
color-of-smoke
under a neon light,
for 20 year old students
who grumble and resent
the strange letters
invented by Mashtots
to divide Armenian from
his Greek brother.
You write
red,
blue
and the color-of-orange
thinking
this is the last time.
Another twenty years
and another man will stand
after a long day at the lab
also writing on the blackboard:
color-of-smoke,
thinking this is
for the last time.


ՀԱՅԵՐԷՆԻ ՈՒՍՈՒՑԻՉ

Կանգնած ես կանաչ քարետախտակին
գրելու
նարինջի-գոյն
մեխակի-գոյն
ծուխի-գոյն
նէօնէ ճրագի ներքեւ
քսանամեայ աշակերտներու համար
որոնք կը կրկրան ու կը դժգոհին
ի տես Մաշտոցի
տարօրինակ տառերուն,
հնարած՝ զատելու համար հայերէնը
իր յոյն եղբօրմէն։
Կը գրես
կարմիր
կապոյտ
եւ նարինջի գոյն
խորհելով
թէ այս վերջին անգամն է։
Քսան տարի եւս
եւ ուրիշ մէկը պիտի կանգնի
աշխատանոցի երկար օրէն ետք
ինք եւս գրելու քարետախտակին.
ծուխի գոյն,
խորհելով, թէ
այս վերջին անգամն է։


-------- Դայանա Տէր Յովհաննէսեան
Թարգմանեց Թաթուլ Սոնենց

Նահապետ Քուչակ։ [Էրնեկ ես անո´ր կու տամ]

1.
Էրնեկ ես անո´ր կու տամ,
       որ առեր իւր եարն է փախեր,
Ոնց որ ըզկամուրջն անցեր,
       ջուրն ելեր, զկամուրջն է տարեր.
Ձընիկ - եղեմնիկ եկեր,
       զոտվընուն հետքն է կորուսեր.
Առեր, ի պաղչան մըտեր,
       ցորեկով զդընչիկն է պագեր:

Heureux le ravisseur

Qui prend la fuite avec celle qu'il aime:

A peine ont-ils passé le pont

Que le torrent déborde, et le pont se disloque,

Et la neige abolit la trace de leur pas;

Le ravisseur, portant sa douce proie,

Gagne le coeur du plus beau des jardins,

Et cependant que s'unissent leurs bouches,

Le jour se lève. 

Traduit par Vahé Godel