Monday, August 31, 2015

Literary Quote for August 2015


…«հոգիս թռչնիկ մըն է,
Օդ ու լոյսի, երգ ու ծիծաղի կարօտ,
Բայց երգը, որ իր ալուցքէն կը թռչի,
Անտես ու ստուերոտ սանդուղներու վրայ
Կ’իյնայ շնչահեղձ:
Շողա՜, շողա՜, բարի՜ արև, հինա՜նդ եմ…»


ՄԻՍԱՔ ՄԵԾԱՐԵՆՑ

Alan Semerdjian and Aram Bajakian collaborate with PRIMER


Armenia, you are more than a piece of ass parade on the newsfeed.
Armenia, you are the split decision.  Armenia, the schism.
The first tribe to be converted.  Armenia is a country of a metaphor
tucked into the folds of breath and veil.  In between forever
bordered and borderlust, in love with a mountain felt
in the pit of the groin.  This aching, this naming,
this never having, thick with Eurovision’s beard, sick with genocide, 
sucking the holy thumb and the Russian cloak spit on with angels, 
miles with lambs, cathedrals, monasteries, characters in suits 
working on tracks with impeccable shoes, pride cascading down 
the runways, more than all of this, a lake cupping the delicious seeds
of history, which may or may not ever break the internet.
I want to write a poem for you, young Armenians from here to there.
I want my poetry to ring loud and clear like a song from a mountain
for all the girls and boys who eat dolma, for the marginalized
who eat dolma, for the wealthy, for all of us ate dolma once in our lives.
I want to make something that makes sense for you and all of them,
and because some poetry just doesn’t make sense with all its matter
of fact witty humor and subtle stabs and no big heart and big laugh,
I want to make a poem that slides off of William Saroyan’s mustache
and lands in a plate of fasulya.  I want to write a poem that shines a flash-
light on the dark rooms of my grandfather’s house of art and your grandfather’s 
and your great grandmother’s and her sister’s and their brothers’.
I want to make sure that my words don’t alienate but reverberate, make sure 
that everyone in Kentucky even, near the beautiful Ohio River, in the Galt House
overlooking the pedestrians, the walkways and highways and in every way
can relate in the heart and in the head.  If Tom Sawyer were Armenian,
he’d throw pomegranate seeds at the girl or boy he loved and use the tongue
to make sure each and every last one is tasted and swallowed.  If Emily Dickinson
were Armenian, well, she already is – pause and hesitation equal longing,
and longing is what we know, young Armenian beauties, what we use
to mark the time, the great and indifferent calendar of the internal universe,
which is, after all, the only real universe for us or for anyone with a heart.
And if Neruda were, and if Anansi, and if Obama, and if Mother Teresa.
I want to make something, anything, that fills even a part of your void, 
young Armenians from here to there, even if you think you’ve filled it up
with prayer, culture, or lahmajoun, friends, miles, or Facebook, modernity or 
solemnity, genuflection, navigation, or irrigation for the new gardens
of the world.  The void, which is everyone’s void, every nation, every person
forgiving and forgiven.  I want to write a poem.  And give it to you.  Now.

The audio clip of this poem is available at http://www.lolakoundakjian.com/RSS/Primer.mp3

Writer, musician, and educator Alan Semerdjian’s poems and essays have appeared in over a hundred print and online publications and anthologies including Adbusters, Diagram, Ararat, and Brooklyn Rail.  He released a chapbook of poems called An Improvised Device (Lock n Load Press) in 2005 and his first full-length book In the Architecture of Bone (GenPop Books) in 2009, which Peter Balakian has described as “dynamic” and “well worth your reading.”  His songs have appeared in television and film and charted on CMJ.  He earned his MFA at Goddard College in 2002 and currently teaches English at Herricks High School in New Hyde Park, NY.  Alan resides in New York City’s East Village.


Guitarist Aram Bajakian has worked extensively with Velvet Underground frontman Lou Reed, jazz vocalist Diana Krall and avant garde maven John Zorn. Bajakian's latest solo album, there were flowers also in hell (2014, Sanasar Records), has received universal praise, and was called "one of the best instrumental rock records of recent years," by New York Music Daily. Bajakian’s other 2014 release entitled Dálava, is a collaboration with his wife, vocalist Julia Ulehla, and was called "groundbreaking" by Vancouver’s Georgia Straight and “a masterpiece” by acousticmusic.com. Bajakian received a Masters Degree in Music Education from Columbia University’s Teachers College in 2002. 




“Primer” is the first in a series of collaborative experiments between Alan Semerdjian and Aram Bajakian combining poetry and music.

Alan writes: The poem is a bit of a meditation (Ginsberg style?) on this desire to connect and embrace the other side of our hyphenation.  It stemmed from the attention (good and bad) on social media newsfeeds and beyond around the Armenian Genocide centennial, the reverberations of that attention, etc.  Aram's wildly inventive and free guitar playing was composed after the poem was written from the other side of North America and then pasted together to make what you have here.  It's an idea that was born quickly with lo-fi punk aesthetics and, hopefully, old-school avant-charm.  We all want to write for each other in the end.  The many of us.  And be heard.  Sincerely.  

This collaboration it is being released jointly through both Hye-Phen Collective and The Armenian Poetry Project.

Saturday, August 29, 2015

Գիրք մը, հեղինակ մը՝ Եդուարդ Պօյաճեան: Դուն

Սիրով կը ներկայացնենք ԹՈՒՂԹ ԸՆԹԵՐՑՈՂԻՆ
ԵՒ ՔՆՆԱԴԱՏԻՆ...որը առաջին անգամ ըլլալով լոյս տեսած է այս հատորին մէջ։

ԹՈՒՂԹ ԸՆԹԵՐՑՈՂԻՆ
ԵՒ ՔՆՆԱԴԱՏԻՆ...

Թիւ աոաջին ահըս ես դուն
Տգէտ, գիտուն,
Ո՜վ ընթերցող՝
Ընթերցուածը ընդմիշտ եղծո՛ղ։
Նստած տեղէս, հեոու տեղէս, իմ անկիւնէս՝
Կը տեսնեմ քեզ.
Մարդ ես դուն պաղ, մարդ ես անկէզ:
Աոջեւդ գիրք, աչքիդ ակնոց՝ դուն կը կարդաս։
Գորշ գոյն աոած,
Խելացութեամբ կարծես զինուած՝
Գրքին աոջեւ դուն իբրեւ թէ

Կը մտմտաս։

Յայտնի է թէ՝
Ընթերցումիդ կէսը կեղծ է։
Ցուցադրման փորձ է մտքի
Աոանց ճիգի։
Կը ժպտիս մերթ, մերթ կը տխրիս.
Անհասկացող՝
Անպէ՛տ տեղը կը դժգոհիս.
Անվերահաս՝
Անպէ՛տ տեղը կը բարկանաս։
Մտաբոպիկ, խղնաբոպիկ, խե՜ղճ ընթերցող,
Յայտնի չէ թէ
Այդ ընթերցմամբ գիրքըդ եթէ նոյնիսկ ցնցող՝
Քեզ արուեստի ճաշակին մէջ պիտի կրթէ՞։ 
Միթէմիթէ յայտնի՞ է թէ՝
Խորունկ գրքիդ անխոր երբոր տեղը հասած՝ 
Ինչո՛ւ իսկոյն դուն տարօրէն կը զմայլիս։

*   *   *
Գրքիդ աոջեւ նստած այդպէս՝ խելօ՜ք - խելօ՜ք,
Կ՚ուզես թուիլ դուն ինքզինքիդ եւ ուրիշին՝
Անձ լրջադէմ եւ մտահոգ։
Կ՚ուգես թուիլ
Բարձր կեանքով ու արուեստով դուն վարակուած։
Հապճեպօրէն քանի մը էջ հազիւ տեսած՝ 
Արդէ՜ն արդէ՜ն իմաստնացա՛ծ:
Թուիլ գէշ է, 
Թուիլ լուրջ չէ, 
Սեւ անուրջ է,
Իմացական աղքատ քու՛րջ է։ 
Հարկ չէ թուիլ,

Հարկ է ըլլալ։
Ճիգ ընել խոր, բազմապատիկ,
Մեծ բաներուն, աստուածներո՚ւն ըլլալ մօտիկ։
Գրքին առջեւ նա՛մանաւանդ ըլլալ լուրջ մարդ
Ագնիւ, հպարտ։

*   *   *

Ո՜վ ընթերցող,
Գրքին միայն բա՛ռը ծամող,
Իմաստը բայց մերժող, թքնող,
Դուն փոքրիկ անձ՝ լոկ ժամանցող՝
Պահ մը գիրքդ մէկդի հրէ,
Եւ խելօքիկ մտիկ ըրէ։

*   *   *

Չնչին անձերու իբրեւ շատ հին ծէս,
Ծոծրակ քերելով, յօնք պռստելով դուն կը մտածես։
«Ես՝ մարդ խելացի,
«Գիրք բերին ինծի եւ չմերժեցի,
«Գուցէ գէշ ըրի, բայց ա՛լ գնեցի,
«Ա՛լ վճարեցի.
«Բարի ըլլալուս եւ այնքա՜ն բարի՝
«Մէկդի չդրի,
« Նոյնիսկ կարդացի՛:
«Խեղճ մարդ մը անշուշտ գրեր է խեղն բան,
«Պէ՚տք է դրամ տալ, գթա՜լ իր վրան։
«Դրամ շահելու ու բարձրանալու անշուշտ անատակ
««Սեղանին աոջեւ, պարապ, անճարակ՝
«Մրոտեր է էջ կէս-սուտ, կէսշիտակ։

«Բայց զարմանալի, ով որ չի՛ կարդար,
«Անո՜ւս է կ՚ըսեն ու խելքով տկար:
«Արդ պէտք է կարդալ
«Կամ այդպէ՛ս ցոյց տալ։
«Եւ յետոյ արդէն քունս չի տանիր, կուշտ ու կո՛ւռ կերայ ,
«Սա գիրքը կարդամ մինչեւ որ պարոն քունը աչքիս գայ։

*   *   *

Ու երբ կը կարդաս,
Կէս-քուն, կէս-արթուն կարծիքներ կու տաս
Տիար ընթերցող,
Ամէն ճաշէ ետք մրա՜փ մուրացող։ -
«Հոս լա՛ւ է գրեր,
«Շատ կանոնաւոր ու խելքի մօտիկ բաներ է ըսեր,
«Թէեւ կրնար դեռ սա բանն ալ ըսել,
«Միւսը չըսե՛լ։
«Հոս վնաս չունի,
«Թէեւ խօսքեր են անպէտ, անճոռնի,
«Չօճուխի յայտնի,
«Յամենայնդէպս
«Ո՛չ վայել բերնի»։
«Ու տեղ մը տարբեր,  շինած դէմք խոհեմ - 
«Բայց թող չկարծեն զիս անխելք եւ էշ,
«Ուրեմն ըսեմ՝
«էջե՜ր ալ ամբողջ գրեր է շատ գէշ»։

*   *   *

Գրքէ հեռու երբոր ըլլաս,
Դուն աւելի լուրջ կը խորհիս քան երբ կարդաս։
Գո՞րծ մը ունիս շուկայի մէջ կամ խանութի,
 Միտքդ կ՚եռայ ու կը յորդի.

Կ՚օժանդակէ, ներս կը խուժէ.
Խելքդ յայնժամ հզօր ուժ է եւ կը բուժէ։
Իսկ գիրք ունիս երբ ընթերցման, ինչո՞ւ արդեօք
Մտքերդ ամբողջ կ՚ելլեն-կ՚երթան հանդերձ ընտանեօք։

*   *   *

Դուն ինչ եւ է , լա՞ւ չես կարդար , խո՞ր չես կարդար ,
Դուն ի՜նչ եւ է, պա՛րդ ընթերցող,
Արուեստի մեծ սահմանէն ներս անչափ, անշող։
Չարիքդ քու կը հարուածէ զքեզ միայն.
Սակա՜յ ն , սակա՜յ ն,
Չարիքն այդ յար ընդհանրացնող, գերազանցող՝
Գրիչ շարժող քննադատին չարիքը կայ,
- Չարիք հսկա՚յ։

Կը թուի, թէ բան գործ ձգած,
Քննադատը ահա նստած՝
Կը վերլուծէ հեղինակէն
Տպուած խօսքը, ոճն ու հոգին։
Նման բաներ, խե՞նթ է , չ՚ըներ.
Ինչո՛ւ ընէ,
Ինչո՞ւ գիրքը, յետոյ ինքզինք՝ հարցաքննէ,
Միտքը հանդարտ ինչո՞ւ տանջէ։
Քիչ մ՚ընթերցում գրքին մէջէն, ասկէ-անկէ։
Ա՛լ չի խորհիրխորհա՞ծ էր որ -
Ա՛լ կը ծխէչէ՞ր ծխած որ -:



*   *   *

Գի՜րք վերլուծել...
Սակայն ինչո՞ւ տանջանք կրել,
Կարելի չէ՞ չկարդալով իսկ բան գրել

Գրքի մասին աոատ-աոատ կարծիք տպել։
Գրել այսպէս, գրել այնպէս,
Գրել առանց բան ըսելու, ըլլալ աղուէ՛ս։
Շատ-շատ, շատշատ,
Տող անջատել ընդհանուրէն քանի մը հատ,
Տանիլ գրքի իմաստներէն հեոու-հեոու,
Բզկտելու։
Շրջել գրքին շուրջը օտար մարդու նման, 
Չարախորհուրդ գողի նման։

*   *   *

Քննադատին գործն արուեստի՞.-
Գրքին մէջէն հայրենազուրկ ընել խօսքեր
Տեղահանել,
Օ՜, տարագրել,
Յետոյ յուշիկ, յետոյ քսու՝
Որբահաւա՜ք կագմակերպել,
Ու գրքէն դուրս խեղճուկ-որբուկ եղած խօսքին՝ 
Գրչի դանակ զարնել կուրծքին։

*   *   *

Քննադատին գործն արուեստի՞ հայերուս լքէջ .-
Գրքին համար խորթ մօր վարմունք գծել անվերջ։

*   *   *

Քննադատել։ -
Ըսել՝ լաւ է, հիանալի, գլուխ-գործոց,
Գրքին առջեւ չկարդացուած, նոյնիսկ դեռ գոց։

Քննադատի ըստ քմայքի՝
Բանալ ծորակ պաղ խօսքերու եւ կամ տաքի:
Ու միշտ այսպէս փուճ բառերու բաղնիքին մէջ
Իր խեղճ գրքով խեղճ հեղինակը լոգցնել 
Հիւանդացնել։

*   *   *

Եւ կամ, եւ կամ՝
Յաւէտ դժգոհ , յաւէտ չկամ՝
Միտքը փակել, սիրտը փակել,
Հին հաշիւի, հին ոխերու դուոը բանալ,
Յետո՚յ կարդալ։
Եւ այդպէս ալ,
Հանրութեան քով հոչակաւոր քննադատ մը իսկոյն դաոնալ
Եւ յոխորտալ։

*   *   *

Մեր ագգին մէջ գիրքով անշէջ՝ 
Ես կը վախնամ.
Ի՜նչ տխուր բան,
Քննադատներ կէս-բան սորված,
Չլրջացած,
Պիտի գրեն այսօր յօդուած,
Վաղը յօդուած։
Ցմա՛հ յօդուած:
Իրենք իրենց քէնը սերտած ու շարադրած,
Քսան տարի, քառսուն տարի՝
Պիտի յանձնեն գրքեր անթիւ տպարանի:
Վկայուած չեն բարձր-րարձր դպրոցներէ,
Արուեստի վեհ ճգնարանէ.
Վկայուած են ու տիտղոսուած՝
Զուտ անձնական, խմբակցական
Հիւանդաշունչ նկատումէ։ 
Այդպէս յաւէտ պիաի տպուին, տպուի՜ն անոնք,
Ընդդէմ գրքին, արուեստին դէմ իբրեւ կախ յօնք։

*   *   *

Կայ եւ սակայն դեո աւելին,
Դեռ սոսկալին,
Կայ եւ սակայն աղէտալին։-
Քննադատներ բոլորը մէկ 
Կ՚ուզեն ընել քեզ սրտաբեկ։
Չար ու փութկոտ՝
Գրքիդ հանդէպ կ՚ընեն պոյքոթ։ 
Ըսէ՛ք, ըսէ՛ք, քննադատնե՛ր,
Հաշիւով լի եւ ոխով լի,
Գրքերու դէմ դուք չէ՞ք դիմած
Քար լռութեան հաւաքական գործադուլի։

*   *   *

Հարկ է խորհիլ, չընել սակայն այսքան գանգատ,
Ունի՞նք արդէն խորահմուտ ու խորախոհ
Մենք քննադատ:
Ունի՞նք անհատ,
Քիչ անգամ գէթ գեղեցկագէտ,
Որ գրքիդ մէջ ու գրքիդ հետ,
Լոյսի մը պէս քալէ, երթ՜այ,
Խոհով, յոյզով, վերացումով՝
Հեոուն սուզուի։
Որ արուեստին դէմ մեղանչող

Գեղեցկութեան ոչ թէ աջով,
Ձախո՛վ գրուած գիրքը այրէ։
Եւ բարձրացնէ, վե՜ր բարձրացնէ,
Գիրքը միւս՝
Հանճարահիւս,
Նման կեանքի նուիրական ջինջ սկիհի։
Կա՞յ քննադատ՝ վերափոխուող քրմապետի,
Պատարագիչ քահանայի,
Որ գրքերու իր խորանէն,
Աղօթահունչ ձայն բարձրացնէ 
Ըսէ՛, ըսէ՛.-
«Արբէ՜ք ահա ի սմանէ՛...»։

*   *   *

Ընթերցողնե՚ր, քննադատնե՚ր 
Յոգնած մարդեր ու գո՜րշ մարդեր,
Դուք ո՞ր չափով, ո՞ր աստիճան 
Գիտէք գրքին խորունկ ճամբան:
Այո՛ անշուշտ, գիրք կը գնէք,
Այո՛ անշուշտ,  կը յօրինէք
Գրքի մասին նաեւ կարծիք,
Ամփոփ կամ ձիգ.
Ունի՞ք լոյսեր բայց բաւական,
Դուք թափանցման, դուք ճանաչման.
Ունի՞ք լոյսեր՝
Ձեր աչքին մէջ,
Ձեր մտքին մէջ,
Ձեր սրտին մէջ։
Եւ ունի՞ք դեռ
Իմաստութեան ծովու յատուկ մաքի կարթեր
Եւ ուռկաններ՝
Մութ վայրերէքաոսներէ լոյս որսացող, 
Տգեղ վայրէ՝ գեղեցկութիւն, 
Գերեգմանէ՝ կենդանութիւն։

*   *   *

Ըսէ՛ք, ըսէ՛ք,
Աստուա՜ծ սիրէք,
Ունկնդրութեան խոր վարժութիւն իրաւ ունի՞ք
Վա՞րժ էք ապա
Դուք արուեստին մեծ լրջութեան
Բարձրաստիճան բարկ ալքոլին:

*   *   *

Գեղեցկութեան ու խոր խոհի թէ սիրող էք, 
Հրամմեցէ՚ք,
Կրնա՛ք կարդալ բարձր գրքեր, եւ կարդացէ՛ք
Իսկ եթէ չէք ՝
Գիրք մի՛ տանջէք,
Ելէք, կեցէք, պտտեցէք, 
Զուարճացէք
Պորտ մեծցուցէք։



Tuesday, August 25, 2015

Talin Tahajian: MUSSEL



Too many times, I have watched
flesh turn. Familiar things:

a daughter cracking mussels
against the pier, mollusks alive

and smacking. Yellow meat
crushed against bedrock.

A shade of white so slight, it is what
I imagine it's like to be open, inviting.

Someday, there will be no
such thing as boneless. At night

even salt glows with the light
of a body underwater.


This poem appeared in Devil's Lake which is published twice annually at the University of Wisconsin-Madison

Monday, August 24, 2015

Talin Tahajian: BAPTISM

We begin our lives by dying
& waking up again, eyes sensitive

to the kind of light that exists in places
that aren't heaven. This isn't heaven.

I like the way other countries look
after midnight. Ghosts swimming

through empty chapels. That silence
is something sacred. Too dark to see

your reflection as a god in a display
window. Glass is one of the only

honest things. I love not knowing
what it means to be innocent. I rinse

my mouth with every kind of holy
water. By that, I mean I have kissed

the mouths of so many beautiful boys.
I remember thinking or saying This

is how I want to finish my life. To unlearn
the Bible, first I would have to read it

until I understand what it means
to be a religion, to embrace that sort

of death with bright things.


This poem appeared in Devil's Lake which is published twice annually at the University of Wisconsin-Madison


Friday, August 07, 2015

Յովհաննէս Թումանեան։ Նմանութիւն

Եթէ մի օր, անուշ ընկեր,
Գաս այցելու իմ շիրմին
Ու նորաբոյս վառ ծաղիկներ
Տեսնես փըռուած չորս կողմին,

Դու չըկարծես, թէ հասարակ
Ծաղիկներ են ոտքիդ տակ,
Կամ թէ գարունն է այն բերել,
Իմ նոր տունը զարդարել։

Նրանք չերգած իմ երգերն են,
Որ սրտումըս ես տարայ,
Նըրանք սիրոյ էն խօսքերն են,
Որ դեռ չասած ես մեռայ:

1894


Resemblance


If one day, dear friend,
you come to visit my grave
and see new blazing blooms 
spread around it,

Do not think these are common
flowers beneath your steps,
or Spring has brought them
to adorn my new home.

These are my unsung ballads,
which I carried in my heart;
they are those words of love
that before uttering I died.


1894
Hovhannes Tumanyan
Translated by Hratch Tchilingirian