Showing posts with label Armenia. Show all posts
Showing posts with label Armenia. Show all posts

Wednesday, July 26, 2023

Վահան Տերյան: Իմ խաղաղ երեկոն է հիմա

Իմ խաղաղ երեկոն է հիմա
Մեղմալույս, և՛ տխուր, և՛ անուշ.
Քեզ երբեք սիրտըս չի մոռանա,
Իմ մաքո՛ւր, առաջին իմ անուրջ…

Տարիներ, տարիներ կըսահեն,
Կըմեռնեն երազները բոլոր —
Քո պատ՛կերը անեղծ կըպահեմ
Օրերում անհաստատ ու մոլոր։

Ե՛վ տանջանք, և՛ բեկում, և՛ թախիծ —
Սև օրեր ես դեռ շա՜տ կըտեսնեմ.
Անունըդ թող փարոս լինի ինձ
Սուտ կյանքի և դառը մահու դեմ։



My Serene Evenfall by Vahan Teryan

It is my serene evenfall now,
Crepuscular, both sad and tender.
My heart will never forget you,
My pure, first dream.

Years, years will flow by,
All dreams will die –
I will preserve your image perfectly
In uncertain and bewildering days.

Suffering and brokenness and sorrow –
I have yet to see many dark days,
Let your name be a lighthouse for me
Against deceptive life and bitter death.


Translated by Luiza Ghazaryan

Tuesday, July 25, 2023

Հովհաննես Շիրազ: Գարնանամուտ

Մանուշակներ ոտքերիս ու շուշաններ ձեռքերիս,
Ու վարդերը այտերիս, ու գարունը կրծքիս տակ,
Ու երկինքը հոգուս մեջ, ու արևը աչքերիս,
Ու աղբյուրները լեզվիս՝ սարից իջա ես քաղաք,―
Ու քայլեցի խայտալով ու շաղ տալով մայթերին
Մանուշակներ ու վարդեր ու շուշաններ ձյունաթույր,
Ու մարդիկ ինձ տեսնելով՝ իրենց հոգնած աչքերին
Տեսան ուրիշ մի աշխարհ, գարուն տեսան նորաբույր,
― Ի՜նչ թարմություն,― ասացին,― ի՜նչ թարմություն,―
ու բացին
Լուսամուտներն իմ առջև, ու ես իմ սիրտը բացել՝
Անցնում էի երգելով ու շաղ տալով մայթերին
Մանուշակներ ու վարդեր ու հասմիկներ հոգեթով,
Կարծես մի ողջ բնություն մի պատանի էր դարձել,
Քաղաք իջել լեռներից՝ կանցներ զմրուխտ հեքիաթով
Երկրե-երկիր շաղ տալով կակաչներն իր ձեռքերի,
Մեր երգերի լուսաբացն ու գարունը լեռների։



Vernal Equinox by Hovhannes Shiraz


With violets at my feet and lilies in my hands,
Roses on my cheeks, and the spring under my chest,
The sky in my soul, and the sun in my eyes,
And springs of water on my tongue, I descended the mountain to the city –
And walked enchanted, sprinkling the sidewalks
With violets and roses and lilies white as snow,
And when people looked at me, in their tired eyes
They saw another world, saw spring in full fragrance.
“What freshness,” they said, “What freshness,” and opened
Their windows in front of me, and I opened my heart,
And passed by singing, sprinkling the sidewalks
With violets and roses and jasmines bewitching,
As if all nature had become young,
And descended the mountains, passing by in an emerald tale
From country to country, sprinkling the poppies of his hands,
The sunrise of our songs and the spring of our mountains.

Translated by Luiza Ghazaryan



Monday, July 24, 2023

Հովհաննես Շիրազ: Ամեն ինչ ես դու

Ամեն ինչ ես դու, ով կին, ամեն ինչ․
Ե´վ սուրբ մայր ես դու, և´ կին-սատանա,
Ե´վ հրեշտակ ես, և´ դև ես թովիչ,
Համբույրիդ մեջ էլ և´ կյանք ես, և´ մահ,
Ե´վ մութ անդունդ ես, և´ կանթեղ ես ջինջ:

Մի բռունցք սիրտդ՝ բնություն մի ողջ,
Ե՛վ սատանա ես, և՛ աստված անմեռ, –
Աստված՝ մոր սրտում, սատանան՝ կնոջ, –
Ա՜խ, նոր կյանքի պես առեղծված ես դեռ,
Դու, որ դրախտն ես իմ նորաբողբոջ։

Թե գրկածս չես՝ հրաշք ես, ով կին,
Քո մի համբույրով մեռյալն է հառնում,
Ով կին, երբ մայր ես դառնում կաթոգին՝
Սիրո սրբության սանդուղքն ես դառնում,
Չնաշխարհիկ ես դառնում դու, մայր-կին։

Մոր սրբությունն է աշխարհն արարող,
Ե՞րբ պիտի դու էլ զտվես անաղարտ,
Ով սատանուհիս ամենակարող,
Ով աստվածուհիս ամենակախարդ,
Ով կյանքիս ընկեր՝ կյանքս խաթարող։

Ցերեկն անզոր ես, գիշերներն՝ հզոր,
Գիշերը նուրբ դև, ցերեկն` հրեշտակ,
Առյուծն էլ քո դեմ մանուկ է անզոր,
Երբ սուրբ քնքշանքդ դառնում է հեշտանք,
Երբ կին ես, ոչ թե սրբությունը` մոր:

․․․Սիրո սատանան և աստվածն ես դու,
Ե՞րբ պիտի մեռնի սատանան քո մեջ.
Որ մնաս միայն աստվածը մարդու,
Ով կին, ե՞րբ պիտի մարդ մնաս անվերջ,
Չէ՞ որ մարդ ծնող մայր աստվածն ես հար,
Ե՞րբ պիտի մարվի մեղքիդ ծովն անմար:



You Are Everything
by Hovhannes Shiraz

You are everything, O woman, everything -
You are both sacred mother and she-devil,
An angel and a bewitching demon
In your kiss, you are life and death,
A dark abyss, a pristine lantern.

Your fist-sized heart embodies all of nature,
You are both Satan and immortal god –
God, in a mother’s heart; Satan, in a woman’s –
Oh, you are still an enigma like new life,
You, my newly flowering paradise.

If you are not the one I embrace, you are a miracle, O woman,
By your single kiss, the dead is raised to life,
O woman, when you become an affectionate mother,
You become the staircase of love’s divinity,
You become miraculous, mother-woman.

A mother’s divinity is world-creating,
When will you also become pure?
O my almighty satan,
O my enchanting goddess,
O my life partner – ruiner of my life.

You are powerless in the daytime, and potent at night,
You are a delicate devil at night, and an angel in the daytime,
Even the lion is a powerless child before you,
When your sacred tenderness becomes lust,
When you are a woman, not the sacredness of a mother.

… You are the satan and goddess of love,
When will the devil in you die,
So that you can stay a human goddess only?
O woman, when will you remain human evermore?
After all, you are the human birthing mother-goddess,
When will the inexhaustible sea of your sins dry up?


Translated by Luiza Ghazaryan




Thursday, March 09, 2023

Մարո Մարգարյան։ [խշշում է գետը]



Խշշում է գետը, թշշում է գետը,
Կռվում է ափի քարերի հետ։
Իսկ բանաստեղծը բառերի հետ է,
Հոգում ծանրացած քարերի հետ է,
Տառերի հետ է,
Դարերի հետ։




Մարո Մարգարյան « Լցված Լռուիւն» 

Հայաստան Հրատարակչութիւն, Երեվան 1972


Sunday, February 26, 2023

Տաթեւ Չախեան: ԵՍ ԹԱՐԳՄԱՆՈՒՄ ԵՄ ԲԱՆԱՍՏԵՂԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Ես թարգմանում եմ բանաստեղծություններ,
երբ ուզում եմ լինել ուրիշ ներսինիցս,
որ գրում է բանաստեղծություններ:
Երբ ուզում եմ ծնված լինել մեծ քաղաքում
ինչ-որ կարևոր բանից առաջ, հետո կամ ընթացքում,
երբ ուզում եմ ապրել քառասունականների Ամերիկայում,
շահի ժամանակվա Իրանում,
Բեռլինի պատից ձախ,
լինել Կանադա փախած հրեա տատի ծոռ,
Սիբիրի աքսորից հետ եկած պապի անունով թոռ,
երբ ուզում եմ լինել սև, դեղին, կարմիր, զոլավոր,
անգլերենի պես հեշտ,
լեհերենի պես աղմկոտ,
պարսկերենի պես ծորուն ասել անծանոթ բառեր...
...ուրիշի բերանով ասել:

Ես թարգմանում եմ ուրիշի ցավը՝
second-hand ապրումի պես,
չդողացող ձեռքով ու սառը սրտով,
որովհետև ցավն ինձ հետաքրքրում է տեսականորեն,
որովհետև ես ուզում էի բժիշկ լինել...
Ես թարգմանում եմ,
երբ լեզու չեմ գտնում ներսինիս հետ, որ գրում է:


I TRANSLATE POEMS


I translate poems
when I want to be different from this other me who writes them.
When I wish I’d been born in a large city before, during or after a breakthrough,
when I wish I’d lived in America in the ’40s,
at the times of the Shah in Iran,
on the left side of the Berlin wall,
when I wish I’d been a granddaughter of a Jew who ran to Canada,
a grandson bearing the name of an ancestor who survived the Siberian exile,
when I want to be black, yellow, red, striped,
when I want to speak out the hardest thoughts with the mouth of a stranger,
to express me as easily as in English,
as noisily as in Polish,
as seamlessly as in Persian.
I translate the pain of the others as a second-hand feeling,
with a steady hand and heartless,
as pain only interests me in theory,
as I wanted to be a doctor.
I translate when I can’t get along with this other me who writes.




Translated by the author

Saturday, February 25, 2023

Տաթեւ Չախեան: ՍԿՍՆԱԿ ՎԱԶՈՐԴԻ ՈՒՂԵՑՈՒՅՑ

Մենք դուրս ենք գալիս շքեղ մեքենաներից
ու վազում դեպի ծառերը`
ամրացնելով մկանները ոտքներիս,
որի շնորհիվ (չգիտես ինչու) ավելի ամուր չենք կանգնում հողին:
Մեր ազդրերը ծառաբնից էլ հաստ են,
քամին տարուբերում է մեր մազերը,
բայցևայնպես, թռչուններն այնտեղ չեն բնավորվում:
Նրանք էլ փախչում են վանդակներից ու նետվում դեպի ծառերը:
Մենք շաբաթական երեք անգամ՝ մեկ ու կես ժամ,
թռչուններն ավելի հաճախ,
հետ չնայելով մտածում ենք, որ
մեկը պիտի հսկի փախուստը,
մեկը պիտի ամուր լինի,
մեկը պիտի մնա կանգնած:



A GUIDE FOR A BIDDING RUNNER


We get out of luxury cars and run to the trees
strengthening the muscles on our feet which
(I wonder, why)
does not help us stand on the ground any firmer.
Our hips are thicker than tree trunks,
the wind streams our hair,
and yet, birds do not nest there. Likewise,
they escape the cages and rush to the trees.
Thrice a week, for an hour and a half,
yet, the birds – more often,
we think, without looking behind –
someone needs to watch the escape,
someone needs to be strong enough,
someone needs to remain standing.




Translated by the author

Friday, February 24, 2023

Տաթեւ Չախեան: ՀԱՅՐԵՆԻՔ. ԱՆԾՈՎ

Լեռներով շրջապատված ճահճոտ լճում
ապրում ենք ես ու երկու-երեք միլիոն ծանոթ ձուկ:
Ծովի մասին լսած բիձեքը վաղուց մեռել են:
Ժայռերը չեն շարժվում. հարմարվել ենք:
Ու մենք ձանձրանում ենք առավոտյան,
ու մենք ձանձրանում ենք կեսօրին,
մինչև գալիս է հյուրն ու մի տափակ քար գցում ջուրը:
Մենք՝ հուզմունքից շնչակտուր, թպրտում ենք,
ցատկոտում վեր-վար, բերանքսիվայր
լողում՝ շուրջպար բռնած, ոլոր-բոլոր-մոլոր,
պարուրաձև, գլանաձև, ձվաձև:
Ու մենք ձանձրանում ենք երեկոյան,
ու ձանձրանում ենք գիշերը...
Բացվում է օրը, սպասում ենք հյուրին:



MOTHERLAND: NO-SEA


In a muddy lake surrounded by mountains
I live with some two, three million familiar fish.
Old men who heard of the sea are long dead.
Rocks are motionless; we have adjusted.
We are bored in the morning, we are bored in the afternoon,
until a guest comes and drops a stone.
Excitement leaves us breathless,
we slap about,
we spring up and fall down grasping the air,
we start dancing, braided, twisted, bonded, spiral, cylindrical, oval.
And we are bored in the evening, we are bored at night…
A day comes, we wait for a guest.



Translated by the author

Thursday, February 23, 2023

Տաթեւ Չախեան: ՀԵՏԱՀԱՅԱՑ

Դանդաղ էինք ապրում,
որովհետև խաղաղություն էր։
Կորածը վաղ թե ուշ գտնվում էր,
և այնքան ապահով տարածք էր կյանքը,
որ տնից դուրս էինք գալիս ու կորչում ինքնակամ։
Աստծու մասին հիշում էինք լավ առիթներով,
վատ առիթներով՝ հիշեցնում մեր մասին
․․․ ու Աստված հիշում էր:

Մեր կյանքը՝
ժամացույցի սլաքները հետ տալիս շահած ժամ,
պատերազմի հետաձգումն էր -
անկողնում ծուլորեն պտտվելու ճոխությունը,
կրակին հանդարտ բարձրացող սուրճը,
ամեն տարի կախվող նույն խաղալիքը տոնածառին,
լուսանկարներում ծերացող մեր հայրերը,
մեր հետաձգվող սերերը,
կիսատ թողած գրքերը,
մեր մանրախնդիր վեճերը,
որ աշխարհի վերջն էին թվում,
մեր փլատակները կենցաղային...

Քանի որ խաղաղություն էր,
մենք մեռնում էինք դանդաղ, հերթով, կարգով՝
մեծից փոքր,
սրտի զարկերի աստիճանական խլությամբ,
լավ կահավորված հիվանդասենյաներում՝
հարմարեցված արժանապատիվ ապրելու համար։




RETROSPECTIVE


We used to live slowly
in times of peace.
Lost was found eventually,
life was a safe place to live in,
moreover, to fade away willingly.
God was recalled on good occasions,
in misfortune, we called him
to bear us in mind… and God did!


Our life –
a gained hour in an adjusted time
was the postponement of the war…
The luxury of morning laziness,
the serene ritual of coffee-making,
our loves left to be loved,
our books unfinished,
the same toys on the Christmas tree over and over,
our fathers ageing in the photos,
our ridiculous quarrels,
our superficial ruins;
every day a doomsday!

We used to die slowly
in times of peace
keeping the right order;
from the aged to the young,
having a life-long time to moan
the gradual slowdown of our hearts
in well-equipped hospitals
designed for a dignified life



Translated by Lucille Janinyan

Tuesday, February 21, 2023

Տաթեւ Չախեան: MIGRANT POINT

Եվրոպա –
Որպեսզի իրար ճիշտ հասկանանք՝
ես սովորեցի մի քանիսը քո լեզուներից,
իսկ դու անգամ չջանացիր ճիշտ արտասանել ազգանունս։

Մեր առաջին հանդիպմանը
երջանկությունից կրկչացի բարձրաձայն (իմ երկրի մարդկանց պես),
հետո գոռացի ցավից (սովորույթի ուժով),
իսկ դու զգուշացրիր, որ այստեղ 22: 00-ից
ցանկացած ձայն աղմուկ է համարվում։


Եվրոպա –
դու զարմացրիր ինձ, ու ես ինձ զարմացրի՝
թե ոնց դարձա քեզնից էլ սպիտակ ու շիկահեր,
թե ինչ հաճույքով ձայնակցեցի ցույցերիդ՝
ընդդեմ նրանց, ում չէի ընտրել․․․

Կապույտ աչքերով, կապույտ արյունով, կարմիր անձնագրով
տղաներիդ գիշերներում ես քո երազը տեսա,
բայց առավոտներդ երբեք իմը չեղան, Եվրոպա․․․
Դու սիրեցիր ինձ, բայց կնության չառար․․․

Եվրոպա –
Դու ինձնից հազար ու մի գիշերվա հեքիաթներ ուզեցիր,
բայց հեքիաթային ոչինչ չեկավ մտքիս
պայթյուններով ու պատերազմի ճիչերով լի
իմ մանկությունից։
Իմ ներսի բոլոր երեխեքը մեծացել են․․․
Իմ ներսի բոլոր զինվորները հոգնել են, Եվրոպա․․․
Իմ ներսի թափառականները կորել են անդարձ․․․
Եկել եմ գիրկդ, որ մի պահ ոչմիպիսին լինեմ, որ խաղաղվեմ․․․

Եվրոպա, սիրտս այս երևացող 56 կիլոյից էլ ավելի ծանր է,
բայց եթե սիրտդ սրտիս համար չի ցավում,
ուրեմն մարմինս էլ չտեսնելու դիր:


MIGRANT POINT


Europe —
To understand each other better
I’ve learnt a couple of your languages,
but you haven’t even tried to pronounce my surname correctly


On our first date
I guffawed — as my people used to do,
then howled of pain — as I used to,
but you warned
that here after 10 PM any sound is considered to be noise.


Europe —
You’ve surprised me as I did myself
by becoming much paler and blonder than you,
by feeling in my waters screaming at your protests
against those not chosen by me.
In the nights of your blue-eyed, blue-blooded, red-passport men
I’ve seen your dream,
but your mornings have never belonged to me, Europe.
You’ve made love with me but never asked for my hand.

Europe —
You’ve expected the tales of thousand and one nights,
but I couldn’t recall any from my childhood darkness
full of shelling and screams of war...
All the children inside me have grown up…
All the soldiers inside me are tired…
All the wanderers inside are wholly lost…
I’ve come to sit on your laps and to be nothinglike,
to calm down for a while…

Europe —
My heart is heavier than this 56 kilos you see,
but if you don’t care about my heart,
then also connive my body.


Translated by the author

Monday, February 20, 2023

Տաթեւ Չախեան: 2016



Այդ ձմեռ ես չունեի անձնագիր։
Ասել է թե՝ գոյություն չունեի
հարկայինի համար,
ոստիկանության,
տեղական ինքնակառավարման մարմինների,
ու մյուս բոլոր մարմինների, բացի մեկից, որի սրտում
դեռ ապրում էի։
Այդ ձմեռ նրան սրտի կաթվածով
հիվանդանոց տեղափոխեցին։
Այդ ձմեռ անունս հոլովվեց հազար օտարալեզու բերանում՝
Տաթի, Տատյանա, Տանյա, Թինա․․․
Բոլոր այլընտրանքներին համաձայնեցի լուռ`
ինչպես անծանոթի հասակին ու քաշին ես համաձայնում
առաջին հանդիպմանը։
Այդ ձմեռ ես սկսցեի մարզվել, որ չկորցնեմ վերջին կապս նրա հետ,
որ բառեր է ասում իմ բերանով․․․
Իսկ երբ մարզչին հարցրի․ «Ո՞ւր են գնում կորցրածս կիլոները»,
խնդրեց իր պես պարզ տղուն նման բարդ հարցեր չտալ ու,
իր խելքով, կատակեց․ «Ուրախ չե՞ս, որ վերանում ես»։




2016


I had no passport that winter.
Means, I existed neither for the tax authorities,
nor the police,
nor the local official bodies,
just like any other body, except for the one
whose heart I still lived in.
That winter that body was rushed to hospital with a heart attack.
That winter my name was inflected in a thousand unfamiliar ways -
Tatie, Tatyana, Tanya, Tinah...
I silently succumbed to it all,
like one who accepts the height and weight of a stranger
at the first meeting.
I hit the gym that winter not to lose the last connection with the one,
who articulates words through my mouth...
And when I asked my trainer, “Where do my lost kilos go?”
he begged me to spare a simple guy like him from tough questions
and joked to the best of his ability, “Aren’t you happy just to disappear?”


Translated by the author

Saturday, February 18, 2023

Տաթեւ Չախեան: ՏԱՂ ԹԱՐԳՄԱՆՉԱՑ

Նախ նրանք թարգմանում են մարմինդ,
հետո՝ բանաստեղծություններդ,
ապա մեկնում են մի պատահական առավոտ՝
քեզ թողնելով ծանոթ բառիդ առաջ
անճանաչելիորեն մերկ,
անօգնական ու տագնապած,
մեկը, որ անծանոթ լեզվով խոսող քաղաքում
հարձակված շանը չգիտի ոնց սաստել։



ODE TO THE TRANSLATORS


First, they translate your body, then your poems,
finally, they depart in an accidental morning
leaving you unrecognizably naked
in front of your own words, worried and helpless,
as a stranger who doesn’t know
how to calm down a barking dog in a foreign-speaking city.




Translated by the author

Friday, February 17, 2023

Տաթեւ Չախեան: ԴԻՏԱԿԵՏ. ՉՈՐՍ ՏԱՐԵԿԱՆ ԷԻ

Հորս ուսերի բարձրությունից
արտագաղթը
ձգվող դատարկությունն է
մարդկանց ու թռչունների արանքում։


VIEWPOINT։ I WAS FOUR


From the height of his father's shoulders
emigration
is a stretching emptiness
between humans and birds.




Translated by the author


Thursday, February 16, 2023

Տաթեւ Չախեան: ԱՆԱՆՁՆԱԳՐԱՅԻՆ

Զարմիկս կարդաց ծննդավայրս՝ «Չեխոսլովակիա»
ու կարգին հռհռաց.
«Սենց երկիր չկա, դու ոչ մի տեղ ես ծնվել, դու չկաս»:
Լեզուս կուլ գնաց,
կապտեցի ամուր կապված բարուրի պես,
որ թողել են պատմության պատահական աղբանոցում
ու գնացել:
Հիմա նույն տեղում բարեկարգ այգի կա,
ուր շների հետ զբոսնում են ինձ նմանները,
ում պատմությունը, փոխնակ մոր պես, չի ճանաչում:




unIDentical


My cousin read my birthplace — “Czechoslovakia”
and mockingly cackled,
“There is no such country, you were born nowhere, you don’t exist.”
I swallowed my tongue,
I went blue as an infant too tightly swaddled
abandoned on history’s doorstep.
Now, in this place, there is a beautiful park
where people like me walk their dogs,
people who are not recognized by history
as by a surrogate mother.


Translated by the author



Saturday, April 23, 2022

ԱՇՈՒՂ ՇԵՐԱՄ։ ՊԱՐՏԷԶՈՒՄ ՎԱՐԴԵՐ ԲԱՑՈՒԱԾ

Click here to hear the song


Պարտէզում վարդեր բացուած`
Կը սպասեն սոխակի,
Առանց սոխակ թառամած,
Կարօտ են պսակի:
Արդեօք ո՞վ է, դուռն է թակում,
Ա՛խ սիրտս կը դողայ,
Իմ սիրուհիս, ո՞ւր է գնում,
Ա՛խ, սիրտս կը խաղայ:
Գետակի ալիքները
Գնում են խայտալով,
Սիրահարի աչերից
Արտասուք թափելով:
Սիրուհին տանը նստած`
Սպասում է եարին,
Քնարը ձեռքին բռնած
Նուագում լալագին:
Թիթեռը ճրագի մօտ
Շրջում է անդադար,
Մինչ իր վերջ սիրակարօտ
Չունի նա օր, դադար:
Սիրուհին տանը նստած`
Գրում է նամակներ,
Խիստ տրտում կ'անցկացնէ
Իր գեղեցիկ օրեր:




ԱՇՈՒՂ ՇԵՐԱՄ




Sheram (born Grigor Talian, 20 March 1857, Alexandropol – died 7 March 1938, Yerevan) was an Armenian composer, poet-musician (gusan), and folk musician (ashug).



Saturday, December 04, 2021

Մարօ Մարգարեան: ԱՌԱՋԻՆ ՁԻՒՆԸ


Լուսաբաց էր մարմար,
Թափւոմ էր թեթեւ առաջին ձիւնը.
Հոգիս ուզեց յանկարծ
Այդ անդորր պահին
Տեսնել քո տունը:

Եւ անցայ ես խաղաղ,
Անցայ ես խաղաղ ձեր փողոցով.
Նիրհում էր աշխարհը պաղած
Լռում էր ճերմակ մի ծով:

Եւ քո տան մուտքի մօտ,
Հեռուից դեռ,
Տեսայ քո համաչափ քայլերը
Խառնուած ուրիշի
Քայլի հետ,
Իսկ շուրջը
Մաքուր ու անդորր էր:
Իսկ յետով աշխարհում այս,
Որ անհուն ու անծիր է,
Երբ տեսնում եմ ձիւնին
Քայլերի հետքեր կան,

Թւում է ամէն տեղ
Նրա հետ անցել ես,
Եւ աշխարհի սրտում
Սրտիս պէս
Վէրքեր կան:


Մարօ Մարգարեան
1952


FIRST SNOW

It was a dawn like marble
The first light snow was falling.
In that quiet moment
My soul suddenly wanted 
to see your home.

And I passed by serenely,
I passed peacefully by your street.
The world was dormant frozen
The white sea was silent.

And near the entrance of your house,
From afar,
I saw your symmetrical steps
Mixed with someone 
else’s steps
And around
It was clean and tranquil.
And after this world,
which is endless and infinite,
When I see human steps 
on snow

It seems that everywhere 
You passed by
in the heart of the world,
Like my heart,
There are wounds.

Maro Markarian
Translated by Lola Koundakjian

Wednesday, November 03, 2021

Գուսան Զաքարեան։ Ճէյրանի Պէս

Ճէյրանի Պէս

 
Նորից գարուն եկաւ գարուն աննման,
Նորից ես քեզ տեսայ ով իմ սիրուն եար,
Կարմիր էիր հագել, վարդի պէս վառնամ,
Ճէյրանի պէս սարերով եկար ու անցար,
Մէկ բարեւ էիր տալիս, այն էլ մոռացար։
 
Թուխ մազերդ էիր փռել եար քո թիկունքին,
Ալ ժպիտն էր շողում եար քո շուրթերին,
Երբեմն զուր տեղ փչում, սէրը շուրթերին,
Ճէյրանի պէս սարերով եկար ու անցար,
Մէկ բարեւ էիր տալիս, այն էլ մոռացար։
 
Աշխարհի մէջ դուն սիրուն, ո՞վ է քեզ ժպտում,
Ինձ արել ես դատարկուն, վարմունքով հազար,
Ես լալիս եմ դու խնդում, ու չես նայում եար,
Ճէյրանի պէս սարերով եկար ու անցար,
Մէկ բարեւ էիր տալիս, այն էլ մոռացար։
 
Գուսան Զաքարեան 1923-1995

Saturday, October 02, 2021

Elise Youssoufian: Կամաց, կամաց ("Slowly, Slowly")


Bathe each fresh cut in our rivers of tears.
Remember,
Take care of the root.


Kiss all the pain into shields of stars.
Remember,
Take care of the root.

Plant battered hearts at Mayr Hayasdan's feet,
Breathe truth beyond snag of Grey Wolves' gold teeth.

Be vessel, be witness, be living stone.
Sing us gutted, uprooted, but not alone.

We are.
We are.
We are still here,
Unbearably
Hungering for a taste of justice,
Making bread out of bitter fruit.

Monday, August 30, 2021

Հենրիկ Էդոյան: ՕԳՈՍՏՈՍ


ԱՐԵՎԸ սրբում է ուսերս հոգնությունից –

ես այստեղ մնալ չեմ կարող, որովհետև


ամառն ասում է – «Հավաքիր իրերդ,

գնանք այստեղից, արդեն ուշանում ենք»:


Սա իմ ժամանակն է,

իսկական ժամանակը –

կատարելու այն, ինչ պետք է կատարվեր,

եվ ասելու այն ինչ պետք է ասվեր:


Խոսքի ժամանակը,

փրկության ժամանակը,

բարձրացումը սիրո հզոր թևերի –

ապրելու ժամանակը,


եւ վերջապես կատարյալ

իմ կյանքի ժամանակը,

պսակի մեջ Կույսի համաստեղության:


AUGUST

The sun wipes away tiredness from my shoulders

I can't stay here, because

summer is saying - “Pack your things,

let's go from here, we're already late.”


This is my time,

the real time -

to do that which must have been done,

and say that which must have been said.


The time of the word,

the time of salvation,

the raising of love's mighty arms-

the time to live,


and finally the perfect time

of my life,

in the nuptials of the Virgo Constellation.


Henrik Edoyan

translated by Hasmig Kurdian

Monday, June 28, 2021

ԵՂԻՇԵ ՉԱՐԵՆՑ։ ԳԱԶԵԼՆԵՐ

1

Կապույտ բաժակը հոգեթով դու խմիր,
Սիրտդ լցվի թող հեքիաթով – դու խմի՜ր

Իրիկնային երկինքը բիլ թող անվերջ
Հոգիդ լցնի կապույտ կաթով – դու խմի՜ր:

Թող լո՜ւռ լինի. անրջավոր ու տրտում -
Կապույտ բաժակը հոգեթով դու խմիր:
2
Իմ խոսքերը կարկաչում են կապույտում,
Կարկաչում են ու կանչում են, կապույտում:

Կարոտներ կան, որ անմարմին ու տրտում -
Միայն շշուկ ու հնչյուն են – կապույտում:

Երազներ կան, որ կարոտներ են միայն,
Լո՛ւյս կարոտներ, որ կանչում են կապույտում…

3
Ո՞ւմ եմ երգում. ի՞նձ, թե՞ քեզ – չգիտեմ.
Իմ երգում ինձ կգտնե՞ս – չգիտեմ:

Թե՞ ես ի՜նձ եմ որոնում, բայց գտնում եմ քեզ.
Կորցրե՞լ ենք արդյոք մեզ – չգիտեմ:

Գուցե ե՜ս եմ` քո երգում, գուցե ի՜նձ ես դու երգում.
Ո՞ւմ ես երգում. ի՞նձ, թե՞ քեզ – չգիտեմ…

4
Կա հոգու մեջ ու աշխարհում – մի ոսկի օղակ:
Բռնկվում է նա ու մարում – մի ոսկի օղակ:

Ո՞վ չի գտել – ժպտալո՛վ, ժպտալո՛վ -
Անդուլ վազքի ճանապարհում – մի ոսկի օղակ…

Բայց ես ինչո՞ւ, քու՜յր իմ, ինչու տրտմեցի այնքան,
Երբ բռնկվեց քո աչքերում մի ոսկի օղակ…
5
Դու կապույտը սիրեցիր – չգտար,
Սիրտդ դարձավ ձյունաձիր, – չգտար:

Երկինքներին` հեռավո՛ր, հեռավո՛ր`
Դու մանկորեն ժպտացիր – չգտար:

Կո՛ւյր աչքերից` աղոթքո՛վ, աղոթքո՛վ`
Մի քիչ կապույտ մուրացիր – չգտար…

6
Քո՛ւյր, զանգերի տխրության մի ղողանջ է քո հոգին:
Դղյակի մեջ մենության – բախտի կանչ է քո հոգին:
Եվ մենակ է, քույր-աղջիկ, այնքան մենակ ու տրտում.
Իրիկնային կապույտում մի ճաճանչ է քո հոգին…

Ո՞ւմ ես կանչում և ինչո՞ւ. զանգերը ո՞ւմ են կանչում.
Բայց չե՛ս գտնի, քո՜ւյր-աղջիկ, թող չկանչե քո հոգին…

7
Բոլոր խոսքերն իմ երգում – ճաճանչներ են լոկ:
Կապույտ միգում – ոսկեգույն ճաճանչներ են լոկ:

Քո աչքերից, քո դեմքից, քո լուսե երկրից
Ճառագայթված իմ հոգում – ճաճանչներ են լոկ

Իմաստ չկա, միտք չկա խոսքերում այս հին,
Բայց ինչո՞ւ են ամոքում – ճաճանչներ են լոկ…

8
Քո՜ւյր, իմ հոգին լուռ ու տարտամ – մի ստվեր է լոկ,
Դղյակի մեջ քո մենության – մի ստվեր է լոկ:

Եթե նայես կճանաչես, կտեսնես հանկարծ,
Որ ձևերիդ այնքա՛ն նման – մի ստվեր Է լոկ:

Գուցե ժպտաս, գուցե տրտմես, երբ զգաս, որ նա -
Եղերակա՛ն երկուության մի ստվեր Է լոկ…
9
Կղողաջեն օրերը քո – կմարեն.
Կկարկաչեն – մի երեկո կմարեն:
Ու ղողանջող օրերի մեջ երգված
Երազները քո լուսաճեմ – կմարեն:
Հե՛տ կնայես ու կճչաս կարոտից.
Ջինջ արցունքներ կճաճանչեն – կմարեն…

10
Մենք չգիտենք, քո՜ւյր իմ, մեզ կապույտը ո՞ւր կտանի.
Թե լուռ լինենք, լուռ ու հեզ – կապույտը ո՞ւր կտանի:

Նա – տրտմունակ մի կարոտ, նրա անունը սակայն
Ո՜չ դու գիտես, քո՜ւյր, ոչ ես, – կապույտը ո՞ւր կտանի…

Կորցրել ենք աշխարհի ճամփաները հին.
Իմ ո՛րբ ընկեր, քո՜ւյր իմ, մեզ կապույտը ո՞ւր կտանի…

11
Քո՜ւյր, ղողանջի՛ պես ճախրել ու գնալ, -
Հմայված ու հեզ – ճախրել ու գնալ…

Երկնքից – երկինք, իրիկվա մովում,
Անմարմին, անտես – ճախրել ու գնա՛լ…

Դեպի Ամենտի եզերքը կապույտ -
Քո՜ւյր, ղողանջի պես ճախրել ու գնալ…

12
Ինչ տրտում են զանգերը, քո՜ւյր, մայրամուտի, -
Զանգերը թաց ու ցողաբո՛ւյր մայրամուտի…

Ահա կույսերը գնում են աղոթելու.
Սգահանդես, տրտում թափոր մայրամուտի…

Լուսամփոփի պես կախվել է երկինքը բիլ
Հոգուս վրա – օ, սո՛ւրբ անդորր մայրամուտի…

13
Մահը, գիտե՞ս, մի լուսավոր առասպել է, քո՜ւյր,
Կյանքը այնքան մեղկ ու անգույն ու անբեր է, քո՜ւյր:

Մահը անուշ, անրջալույս տրտմություն ունի.
Կյանքը սակայն շաչող, փախչող, անհամբեր է, քո՜ւյր:

Կյանքի կանչը անկումների ազդարար է լոկ.
Մահը սակայն Կապույտ Երկրի մի բանբեր է, քույր…
14
Իրիկուն է, քո՜ւյր, – աչքերդ փակի՜ր,
Հոգնաբեկ, տխուր, – աչքերդ փակի՜ր:

Թարթիչներդ թող չթարթեն միգում.
Միգամած ու խոր աչքերդ փակիր:

Կոպերիդ տակ թող երազս թաղեմ.
Իրիկուն է, քո՜ւյր, – աչքերդ փակի՛ր…

15
Դիր մատներդ կույս՝ աչքերիս վրա, -
Հոգեվար հոգուս – աչքերիս վրա…

Հոգնեցի կապույտ մշուշից, մովից.
Դի՛ր մատներդ լույս – աչքերիս վրա…

Մահու պես քնքուշ դի՛ր մատներդ սուրբ -
Խոնջացած, անհույս աչքերիս վրա…

16
Իրիկունը ու կապույտը կանչեցին, քույր, -
Ճամփա ընկանք ոտաբոբիկ, երկնայի՛ն քույր…

Ու գնում ենք դեպի Հավերժը ամոքիչ.
Մահն է թեթև՛, մահն է բարի՛, անմարմին քույր…

Ետ չնայե՜ս, ետ չնայե՜ս թաց աչքերով,
Դու իմ վերջի՛ն, իրիկնայի՛ն, աստղայի՛ն քույր…

17
Որքան ցավ կա, որքան ցա՛վ կա այս կարոտում իրիկնային,
Ինչ տենչում ենք մի՞թե կտա այս կարոտը իրիկնային…

Թաց աչքերդ հովն Է շոյում շիրիմների փսփսուկով.
Թաց աչքերի՛դ գուցե գթա այս կարոտը իրիկնային…

Հսկումների պահը սուրբ Է.ժպտա՜, ժպտ՜ա, մահացող քույր,
Որ չհանի՛ քեզ Գողգոթա այս կարոտը իրիկնային…

18
Թող ապրի հոգին – կապույտ վանդակում.
Կան գանձեր անգին – կապույտ վանդակում:

Դու – ծարավ աղջիկ, կապույտը – գինի.
Դու – արբած մի կին – կապույտ վանդակում:

Ի՞նչ պիտի անես, ի՞նչ պիտի անես,
Երբ թափվի գինին կապույտ վանդակում…

19
Մարում է հոգիս, քո՜ւյր, քո աչքերում ու մեռնում է նա:
Մթնում է ահա քո կապույտ հեռուն – ու մեռնում է նա:

Մեռա՜ծ, մարած աստղ՝ նա ինչո՞ւ ընկավ երկինքները քո.
Նա ինչո՞ւ վառվեց երկրի խավարում – ու մեռնում է նա:

Շողի պես վերջին, աստղոտ երկնքից ընկած շողի պես`
Աչքերիդ վճիտ ցո՜ղն է համբուրում – ու մեռնում է նա…

20
Իրիկնային քո՜ւյր իմ հեզ, մեռելի՛ պես դու անցի՜ր,
Թող զանգերը օրհներգեն ու օրհնե՜ն քեզ, – դու անցի՜ր:

Վարդե՛ր թափեմ արծաթե, արծաթե աստղեր`
Դիակառքիդ, հոգո՛ւդ մեջ, դագաղիդ մեջ, – դու անցիր…

Մահատեսիլ ու անդարձ, օրերիս պես մի՛ֆ դարձած,
Անվերադա՛րձ, համրընթա՛ց, սգահանդե՛ս դու անցիր…

21
Կապույտ կարոտը գուրգուրեմ ու լռեմ.
Աղոթք անեմ, խունկեր բուրեմ – ու լռեմ:

Այն կարոտը, որ աչքերդ տվեցին,
Քո՜ւյր, հոգուս մեջ ողջագուրեմ – ու լռեմ:

Այն կարոտով իրիկնային ու անուշ -
Բոբիկ ոտքերդ համբուրեմ ու լռեմ…

22
Շրթունքներիդ հոգեվարքն է, քույր իմ, հեզ -
Աղո՜թք արա, որ աստղերի մեջ թաղեմ:

Քույր, շրթունքներդ արևին չերկարե՛ս.
Շունչդ սուրա, որ աստղերի մեջ թաղեմ…

Շրթունքներիդ դիակառքով, քույր իմ, ես
Հոգի՛ս, տարա, որ աստղերի մեջ թաղեմ…

23
Սիրո երգի կորած տողն ես հոգուս համար,
Սո՛ւրբ է կարոտդ` մոխրագես հոգուս համար:

Դու մի՛ֆ դարձած ու սրբացած մեռելների
Սուգը տոնող տրտում քո՜ղն ես հոգուս համար:

Իրիկնային մեռելոցի այս սուրբ պահուն -
Հի՛ն Կարոտի վերջին դողն ես հոգուս համար…

24
Քեզ կհասնեմ, քո՜ւյր իմ, ես – Ամենտի Երկրում:
Երբ հուշ դարձած կքնես – Ամենտի Երկրում…

Կհամբուրեմ, ջի՛նջ այնպես, շրթունքներդ ես,-
Կհամբուրեմ, քո՜ւյր իմ քեզ – Ամենտի Երկրում…

Մեռած աստղի լույսի պես, որ ժպտում Է մեզ -
Դու իմ հարսը կլինես-Ամենտի Երկրում…

25
Կմոտենանք մի իրիկուն Հավերժական Կապույտին
Կմոտենա երկրի հեռուն Հավերժական Կապույտին…

Վերջի՜ն սիրով կհամբուրեմ քո ոտները հոգնաբեկ.
Դու կմեռնես`նայվածքդ հեռուն`Հավերժական Կապույտին…

Եվ մարմինը քո խնկաբույր – հնամենի խունկեղեգ -
Կայրեմ որպես զոհաբերում – Հավերժական Կապույտին…

Կարս, 1916թ. 
Մոսկվա, 1917թ.

Monday, February 01, 2021

Սոնա Վան։ Մեկուսացման Երգ № 1


 (կամ փառաբանության երգ՝ լաբորատոր

պայմաններում ստացված փրկչին)


Կուրացա

մի ամբողջ կյանք ողբալով

սևազգեստ կանանց հետ ու մայրերի

արնեցի կրունկներս

քայլելով մղոններ ոտաբոբիկ

ընդդեմ պատերազմի բոլոր ցույցերի մեջ

հոգնեցրի մատներս-նզովելով

աղվամազի մոլի իշխաններին

պատռեցի կոկորդս- պահանջելով

համեստ իրավունքն իմ աստվածային

ԹԱՂՎԵԼ ՁԵՌՔԵՐՈՎ ԻՄ ԶԱՎԱԿԻ

ծիծաղեցին՝

 ․․․սպանելու բացիլը ի վերուստ է տրված

տղաներին

պատերազմը հավերժ է ինչպես Աստված

մինչև հայտնվեց ԿՈՐՈՆԱՎԻՐՈՒՍԸ

և ասաց

— Եղիցի գլոբալ զինադադար

ու եղավ զինադադար երկրի վրա

սա Կնոջ Աշխարհ է այսուհետ

ապրես փրկիչ

գաղտնաբառը՝ պսակ

ես քեզ անմիջապես ճանաչեցի

դու ՝ միակը աշխարհում

առանց դիմակ

միակ թագակիրը բոլորիս մեջ

որ մտար աննկատ

միանգամից

բոլոր դարպասներով մոլորակի

հայտնվեցիր բոլորի արյան մեջ

բոլոր շուկաներում ու տներում

շրջելով ամեն բան գլխի վրա

գիտեմ

շատ երկար ես մտածել

գալստյանդ ձևի մասին

երկրորդ անգամ

և սակայն ես ո՞վ եմ

որ քննարկեմ

հերթական ընտրությունդ անքննելի

Global զինադադար

սա երազ չէ՞

լռում են ռումբերն ու մայրերը

թռչունները երգում են տունդարձի երգ

կորոնա՜

բարի լու՞ր ես դու

կլոնված 

միևնույն գթասի՞րտը պսակով

որ նախընտրում էր թույլին ու տկարին

ու հաստատում կարգը երկրի վրա

Սարեր մի շարժիր

պարզապես բարձրացիր գագաթին

ու վանկարկիր

քո սիրած ածականը երբևիցե

եղիցի ՀԱ- ՎԵՐ- ԺԱ-ԿԱՆ զինադադար

ու

կավետեն ձիթենու ճյուղերով

անունը քո

միլիոնավոր կանայք

բոլոր կտուրներից մոլորակի