Quote for the month of November

Երկինքը ծնրադրեց

            Ծովուն հետ համբուրուեցաւ

                    Համբոյրը հորիզոն կոչեցին։

Իգնա Սարըասլան

Իրմա Աճէմեան: ՄՈՄԵՐՈԻ ՏԱԿ

Այն օրը երբ լեռները ձոր, ձորերը լեռ կը դառնան.

Այն օրը երբ գարնան սիւքը սառ կը կտրի իր վրայ,

Այն օրը երբ ամէն էակ իր պատեանը կը պատռէ,

Այն օրը երբ մանուկները երջանկութեամբ կը խայտան,

Այն օրը երբ ձեր մեծ մայրը հիւսքը ձգած կը խորհի,

Այն օրը երբ պատուաւորը անպատիւէն կը զատուի,

Ու դուն ինչպէս անցեալին մէջ ապագային ալ լման,

Միսէն կտոր, սրտէս աւիշ ու մատներէս գուրգուրանք,

Եւ սւչքերէս ողջ աշխարհը նայուածքով մը կը գողնաս՝ 

Ես կը թողում իմ աշխարհս ջուրերու պէս միալար,

Ես կը թողում իմ օրերս լեոներու ղէմ ձիւնապանծ

Ու կը սկսիմ իմ պայքարիս՝ լոկ մարդկութեան նահատակ.

Ու կը սկսիմ տէր դառնալու ստացուածքիս գողցուած,

Հոն մոռցուած հին ցաւերուս դէմ մոմ մը վառելով 

Կաթիլ-կաթիլ ես կը հալիմ 

Հագար մոմի լոյսին տակ դեղնոտած։

«Գեղարղ» Սուրիահայ տարեգիրք

Գ. գիրք, Հալէպ, 1985

Զահրատ։ ԿԱՏՈՒԻ ՄԸ ՅՈՒՇԱՏԵՏՐԻՆ

Եթէ թաղին մէջ տասը կատու կայ
Մէկ հատը դուն ես
Եթէ թաղին մէջ հարիւր կատու կայ
Մէկը նորէն դուն

Սակայն այս անգամ հարիւրէն մեկն ես
Իսկ շոյանքիս տակ լոկ մէկ հատ կատու
Հարիւրին հարիւր
Այդ կատուն դուն ես

Ռուբէն Սեւակ։ Անոնք որ Կուգան

 — «Ահա մենք կու գանք — կ՚ըսեն անո՛նք որ

Կու գան, չէ՞ք լսեր տրոփիւնն ահաւոր —

Մութը շնչելէն աչքերնիս կուրցած

Ու արեան հոտէն ռնգունքնիս լայն բաց։

«Ահա մենք կու գանք, ուսով հրելով

Մեր Ցաւին Անիւը դարահոլով,

Երկրագունտիս վրայ, խաւարին մէջէն,

Բոլո՛ր անոնց վրայ որ դեռ կը շնչեն…։

«Ահա մենք կու գանք, ահեղակորով

Մեր Յոյսին կռանիթ գարշապարներով

Խօսեցընելու անանո՜ւն կորած

Գերեզմաննոցներն համայնատարա՜ծ…։

«Ահա մենք կու գանք ու մենք՝ նզո՛վքն ենք,

Ու խաւարին մէջ մխուած տէ՛գը նենգ.

Վրէժներու հիդրան ենք փայփայելի,

Մե՜նք, սարսափահա՜ր ու սարսափելի…։

«Մենք՝ հին ուխտերու նո՛ր ուխտագընաց

Մենք՝ Սուսերը բիրտ ու Գիրքն օրինաց.

Մենք՝ Ցասման ջրվէ՛ժը սարի կողէն.

Մենք՝ Աղջամուղջի ծընունդ լուսեղէն…։

«Ձե՛զի՝ որ քերծուած մեր մորթերէն ձի՛գ

Հարսնիքի, Մեղքի վրաններ կառուցիք…

Ու Ձե՛զ՝ եւրոպեան դիք որ շնագին

Սակարկեցիք մեր արեան լռութեան գին…։

«Ձեր սրտին դռնե՛րը փակեցէք խուլ,

Սուրե՜ր սըրեցէք, սըրեցէք զանխո՜ւլ,

Սրեցէ՛ք ձեր խղճին վրայ քարացած,

Ու ատամներուն վրայ ձեր զաւակաց…։

«Ահա մենք կու գա՜նք, հովերուն մէջէն

Չէ՞ք լսեր ոսկրեր որ կը շշնչեն…։

Ամէնքս ալ զազիր դիակ, խոռոչ գանկ,

Ահա մենք կու գանք, ահա մենք կու գանք…»։

Ռուբէն Սեւակ «Կարմիր Գիրքը» Ջարդի Խենթը, Բեմական Մենախօսութիւն

Մատթէոս Զարիֆեան։ ԴԵՌ ՉՀԱՍԱԾ...

Դեռ չըհասած այն մութ հեռուն,

Արցունք տեսայ իր աչքերուն...

        Մըտերմօրէն

        Ըսի իրեն՝

        Թէ պէտք չէ՛ լայ -

        Սիրե՜լ կ՚երթայ...

Եւ ուզեցի ժպտի՜լ, խնդա՜լ՝

Բայց իրե՛ն պես լացի ե՛ս ալ... ։

Ատրինէ Տատրեան: ՎԻԷԹՆԱՄՑԻՆ

Աչքեր մթին

  կեանքի եզրին

ծուռ բերաններ

  խորշոմ ճակտին

յօնքեր դարձած

  ու քէն ըրած

իրենց սրտին

  պայքար անզէն

  անհաւասար

  կռիւ

  ցրիւ:

 

Ունի սակայն,

  սիրտը յուզող

  հերոսութիւն

  ու լեռներու

  մացառներու

  ապառաժին

  վիէթնամցին...

 

Մահը իրն է

  մահը խրոխտ

  մահը խորհուրդ

  հայրենիքին

  փրկութիւն

  վիէթնամցին,

 

Հպարտ է ան

  վիէթնամցին

  Հերոսացած,

Արեւներէն ուժը առած

  վիէթնամցին...

սիրտն է ազնիւ

բազուկն է յաղթ

հողով յուռթի

կրնայ կռուիլ

Վարդանի պէս

Վիէթնամցին

Վահանի պէս

հալածողին

  ինկած սուրին

  չըլլար գերին

  վիէթնամցին:

 

Թող ամչնան

անոնք որոնք՝

փոքր են սրտով

եւ կը չափուին

փոքր ազգի մը

մեծ այդ սրտով:

 

  Լայն ճակատով

  սեւ քու մորթով

  փայլուն աչքով

  վիէթնամցի՛...

  լաւ կը ճանչնամ

  քու կռուողի

  քու հերոսի

           սի՛րտդ

  վիէթնամցի...

  լաւ կը ճանչնամ

  տոհմդ հերոս

  իմ տոհմիս պէս

  որ միշտ գիտէ

          մեռնի՛լ...

  հերոսօրէն

  նոյնքան սակայն,

          ապրիլ...

          ապրիլ:

Ատրինէ Տատրեան

 Լոյս տեսած է «Պայքար» (Պոլիս), 11 Յուլիս 1968

 

ԻԳՆԱ ՍԱՐԸԱՍԼԱՆ։ Տարի մըն ալ

 Տարի մըն ալ

Վախերով -- վատերով -- վէրքերով

Ջանացինք ապրիլ

Քանի հոգի էինք

Քանի հոգի մնացինք

ԻԳՆԱ ՍԱՐԸԱՍԼԱՆ

26.12.2022

Սիամանթո։ Ափ մը մոխիր՝ Հայրենի տուն

ԱԿՆԱՅ ՅԻՇԱՏԱԿԻՆ


Ա

Աւա՜ղ, ապարանքի մը պէս մեծ էիր եւ շքեղ,
Ու ես երդիքներուդ սպիտակ կատարէն,
Աստղածորան գիշերներու յոյսին հետ,
Վարէն, ահեղավազ Եփրատին կ'ունկնդրէի...։

Բ

Արցունքո՜վ, արցունքո՜վ լսեցի որ աւերակ առ աւերակ,
Քու լայնանիստ պատերդ իրարու վրայ կործանեցին,
Սարսափի օր մը, կոտորածի օր մը, օր մը արիւնի...
Զքեզ եզերող պարտէզիդ ծաղկըներուն վրայ։

Գ

Ու մոխրացա՜ւ այն սենեակը կապոյտ,
Որուն որմերուն ետեւ եւ գորգերուն վրայ,
Իմ երջանիկ մանկութիւնս կը հրճուէր,
Եւ կեանքս կ'աճէր եւ հոգիս իր թեւերը կ'առնէր...

Դ

Փշրեցա՞ւ, ուրե՛մն, այն հայելին ոսկեծիր,
Որուն եթերային խորութեանը մէջ,
Երազներս, յոյսերս, սէրերս եւ կամքս կարմիր,
Տարիներով, մտածումիս հետ, ցոլացին...

Ե

Ու բակին մէջ երգող աղբիւրը մեռա՞ւ,
Ու կոտրտեցա՞ն պարտէզիս ուռին եւ թթենին.
Եւ այն առուակը որ ծառերուն մէջէն կը հոսէր,
Ցամքեցա՞ւ, ըսէ՛, ո՞ւր է, ցամքեցա՞ւ, ցամքեցա՞ւ...

Զ

Օ՜, այն վանդակին կ'երազեմ յաճախ,
Որուն մէջ գորշագոյն կաքաւս, առաւօտուն,
Արեւածագին հետ եւ վարդի թուփերուն դիմաց,
Զարթումի Ժամուս ՝ յստակօրէն կը կարկրչէր...։

Է

Հայրենի՜ տուն, հաւատա՜ որ մահէս յետոյ
Քու աւերակներուդ սեւին վրայ՝ իմ հոգիս,
Պիտի գայ, որպէս տատրակ մը տարագիր,
Իր դԺբախտի երգն ու արցունքը լալու...

Ը

Բայց ո՜վ պիտի բերէ, ո՜վ պիտի բերէ, ըսէ՛,
Քու սրբազան մոխիրէդ ափ մը մոխիր,
Մահուանս օրը, իմ տրտում դագաղիս մէջ՝
Հայրենիքս երգողի իմ աճիւնին խառնելու...։

Թ

Ափ մը մոխի՜ր աճիւնիս հետ, Հայրենի տուն,
Ափ մը մոխի՜ր քու մոխիրէդ, ո՞վ պիտի բերէ,
Քու յիշատակէդ, քու ցաւէդ, քու անցեալէդ,
Ափ մը մոխիր... իմ սրտիս վրան ցանելու...։

Գիրք մը - հեղինակ մը՝ Զահրատ ԲԱՐԻ ԵՐԿԻՆՔ

Չար բաներ

Գացէք ըսէք չար բաներուն որ չըլլան

Որ չըլլայ թէ պատահին

Կամ երբ ըլլան հեռու մնան մեր այս պզտիկ աշխարհէն

Համն ու հոտը խաթարելու չհասնին

Չար բաներուն բարև ըսէք մեր կողմէն

Ըսէք գիտենք թէ անոնք կան ու միշտ կրնան պատահիլ

Ըսէք գիտենք թէ կրնան

Օր ցերեկով մութ գիշերով յանկարծակի գալ մեզի

Բայց դուք ըսէք չար բաներուն որ չըլլան

Որ չըլլայ թէ պատահին

Կամ երբ ըլլան հեռու մնան մեր այս պզտիկ աշխարհէն

Քանի որ դուք չէք գիտեր ինչ

Քանի անոնք չեն գիտեր ինչ

Սէր ու սիրով

— Մերթ կենսուրախ — շաղ ու շողով

— Մերթ յուսաբեկ—ահ ու դողով —

Շիւղ շիւղի

Շիներ ենք մենք մեր աշխարհը լոյս օրերու հիւրընկալ —

—Պզտիկ աշխարհ մը որ հազիւ հազ կրցեր է պարտկել

Մեր պզտիկ կեանքն ու մեր անդորրը ջերմիկ—

Այս բոլորը գացէք ըսէք չար բաներուն — և ըսէք

Որ չըլլայ թէ պատահին —

Երբ պատահին հեռու մնան մեր այս տաքուկ երդիկէն

Համն ու հոտը խաթարելու չհասնին

Զահրատ «Բարի Երկինք», Իսթանպուլ 1971

Our inspirations: Daniel Varoujan 20 April 1884 – 26 August 1915 and his spouse Araksi, circa 1913

We honor his memory on his birthday. Varoujan perished during the Armenian Genocide. 

Զահրատ: Հրանդ Տինքին

Աղաւնիները համոզեցին, ըսին որ իրենց վրայ

չեն կրակեր. Հրանդ հաւատաց։ Թէպէտ երկչոտ՝

հաւատաց թէ աղաւնի մըն է։

Բայց կրակեցին։

Նախատեսած էր, մէկ քանի տարի առաջ ըսած էր ինծի.

«Իմ մահը պիտի ըլլայ ոտքի վրայ՝ կանգնած, ոչ թէ պառկած՝

անկողինի մէջ»։




Թող պառկի լոյսերու մէջ։

Եթէ մեզի հարցնէք, ան միշտ յաղթական պիտի կանգնի՝

անաղարտ արձանի մը պէս։




- «Հրանդ Տինքին», Զահրատ


The doves swayed him,
        saying no one fires on them


Hrant believed them.
        Although timid:


He believed
        he was a dove.


But they
        shot him


He had foreseen it,
        he told me a few years ago,


"My death will be on my feet, standing up, not lying down
        in bed. "


May he rest in light.


        If you ask us, he will always stand victorious:


            like an immaculate statue.






Zahrad“To Hrant Dink", translated by Lola Koundakjian

Հերանոյշ Արշակեան: Հին Երազներ

Օրերն արա՛գ միշտ կը սահին,
Անհետ կ՚ըլլան երազներն հին,
Քաղցրութիւնով օժտուած վերջին,
Ասուպներու պէս կը կորչին:

Մեն-մի թռչող երազին հետ,
Կաթիլ մ՚արիւն կ՚ըլլայ անհետ,
Յիշատակին հողակոյտէն՝
Կաթիլներն վէրք կը բուրեն...

Հին երազներն ա՛լ չեն յիշուիր,
Մոռցունքին գոգն կ՚իյնան նանիր,
Ծուէն-ծուէն ամպի նման՝
Հովէն ցիր ու ցան կ՚ըլլան:

Մեն-մի թռչող երազին հետ . . .



Vecchi sogni


Vanno veloci i giorni, scorrono sempre,
I vecchi sogni non lasciano traccia,
muniti d'un'ultima dolcezza,
come una stella cadente, se ne vanno.


Come un vago sogno
una goccia di sangue non lascia traccia,
dalla pila di memorie terrestri,
le gocce avranno l'odore delle cicatrici...


Nè i vecchi sogni saran ricordati
caduti nel vuoto grembo della dimenticanza,
come una nuvola cirro da cirro,
dispersi dal vento che soffia.


Come un vago sogno...

Quote for the month of April 2021

Ուզեցի որ արեւ ըլլամ

մուխը խեղդեց զիս.

Ուզեցի որ բոցը ըլլամ

հովը մարեց զիս։


«Ծուլութեան Պահերէս»


Հայկանուշ Մառք 1884-1966

Hayganoush Mark and Vahan Toshigian in 1920. Yeghishe Charents Museum of Literature and Art (Hayganoush Mark fond), Yerevan.

Զահրատ։ Սեւակ

Պարոյր մանչս երկուքս ալ
Նոյն տարիքը ունէինք -
Հիմա ես կամ - դուն չկաս -
Եղա՞ւ ասիկա

 
Թէ բարիք է տաղ ըսել
Պարոյր մանչս երկուքս ալ
Նոյն բարիքը ունէինք -
Հիմա ես կամ իբր թէ -
Իսկ դուն կաս ու կը մնաս -
Քանի՞ հոգի մահէն վերջ
Տեսաւ ասիկա

 
Սիրել մարդիկը բոլոր
Թէ կարիք է անկորուստ
Պարոյր մանչս երկուքս ալ
Նոյն կարիքը ունէինք -
Հիմա տխուր - առանձին -
Կը վերյիշեմ քաղցրօրէն
Թէ Պարոյրը բանաստեղծ -
Ըսաւ ասիկա

Պարոյր մանչս քանի որ
Նոյն տարիքը ունէինք -
Մանուկ էինք երկուքս ալ -
Խաղը կիսատ թողուցիր -
Չեղաւ ասիկա...


Զահրատ

ԻԳՆԱ ՍԱՐԸԱՍԼԱՆ: Ա՜Խ ԳԱՏԸԳԻՒՂ

56 Շէվրոլէ մը ըլլար
Նստէի եւ մանկութեանս փողոցները
Մէկ առ մէկ պտտէի

Մանկութեանս չափ անբիծ
Մանկութեանս չափ անգին
56 Շէվրոլէ մը ըլլար
Նստէի
Եւ պատանութեանս թաղերը շրջէի

Ահա սա եռյարկանի քարաշէն շէնքը
Նախակրթարանս Արամեանը
Իր լայնանիստ սանդուխներով
Իր բարձր ձեղուններով
Փայտի վառարանով տաքցող դասարաններով
Եւ իր մաշած տախտակամածներով

Մուտքի ձախակողմեան դռնէն
Դէպի վեր բացուող նրբանցքին վրայ
Պոկուած պաստառ մը
Պաստառին վրայ շարժանկարի սեւ-ճերմակ ժապաւէն մը
«Թիթանիք»ը
Մենք փայտէ նստարաններու վրայ քով քովի նստած
Հետաքրքրութեամբ կը դիտէինք

Մանկապարտէզին մէջ Օր. Հնազանդը
Առաջին ոտանաւորը սորվեցուց ինծի


Առաջին դասարանին մէջ Տիկին Սիրվարդը
Մեզի ասեղ-դերձան-մկրատը ծանօթացուց
Մկրատը-ասեղը ինչպէս կը գործածուի
Սորվեցուց
Ես ալ ապրուստս
Մկրատով-ասեղով-դերձանով հոգացի
Վիրաբոյժ եղայ

Յիշատակներով օծուած
Եռյարկանի դարաւոր քարաշէն շէնքը
Պատմութեան յանձնուեցաւ
Այսօր հոն կը բարձրանայ
Դպրոցի նոր շէնքը

Եւ ահա ամբողջ թաղամաս մը գրաւող լիսէն
Սէն-Ժոզէֆը
Մուտքի աւազանին ճիշդ կեդրոնը
Ժայռի մը վրայ բարձրացող
Սուրբ Յովսէփի արձանին ետին կանգնած
Այդ փառաւոր դպրոցը
Ուր հայրս եւ ես
33 տարի տարբերութեամբ աշակերտեցինք

Մանկութեանս չափ արագընթաց
Մանկութեանս չափ անմոռաց
56 Շէվրոլէ մը ըլլար
Նստէի եւ պատանութեանս փողոցները պտտէի

Ահա «Սիւրէյյա» շարժանկարի սրահը
Որուն առջեւ պոչի մտանք
«Ավարէ»ն դիտելու համար
Կամ ամառուան տաքին
Բացօթեայ
«Սիւրէյյա»յի պարտէզին մէջ
«Թարզան»ին արկածախնդրութիւններով
Տարուեցանք

Եւ սա «Օփէրա»յի շարժանկարի սրահը
Ուր Ալէն Տըլոնի - Ռոմի Շնայտէրի
Սիրային ժապաւէնները դիտեցինք

Սեղանաւոր Ժան Լօրանտոյի անունը կրող
Լօրանտօ փողոցին սկիզբը
Սա անկիւնի ապարանքն ուր այսօր
Նախակրթարան մը կը բարձրանայ
Ահա հոն կը բնակէր Գալուստ Կիւլպէնկեան
Որ 1875ին կ՛աշակերտէր Արամեան Վարժարանի

Նախկին Լօրանտօ փողոցը ներկայիս
Կը կոչուի Շաիր Նէֆի

Մանկութեանս չափ անմոռանալի
Մանկութեանս չափ անջնջելի
56 Շէվրոլէ մը ըլլար
Նստէի եւ մանկութեանս փողոցները պտտէի

Միւհիւրտար թաղամասին
Նախկին Պիւլպիւլ փողոցին մէջ
Որ այսօր Կիւնտօղտու կը կոչուի
Լոյսերու մէջ կը շողար
Ճարտարապետական ոսկեզօծ գոհար մը
Հոյակապ ապարանքը Մաթուս Էֆէնտի Ունճեանի
Եւ իր կրտսեր եղբօր Աբիկ Էֆէնտի Ունճեանի

Շէնքին ձեղնայարկին մէջ
Մեկուսացած կ՛ապրէր
Իրենց ամուրի քոյրը Նեկտարինէն

Արդէն իսկ վեց տարի առաջ սպաննուած էր
Աբիկ Էֆէնտի Ունճեան
Երբ 1911ին մահացաւ Նեկտարինէն
Եւ տարաբախտ քրոջ յիշատակը յետ մահու
Կցուեցաւ Արամեան Վարժարանի անունին

Թէ ինչպէս

Մաթուս Ունճեան ի յիշատակ իր հանգուցեալ քրոջ
1912ին ազգին նուիրեց
Ունճեան աղջկանց վարժարանի շէնքը
Այս առթիւ վարժարանը Արամեան անունին կողքին
Ստացաւ նաեւ Ունճեան անունը

Ահա Օսմանեան Պետութեան Արտաքին Գործոց Նախարար
Գաբրիէլ Էֆէնտի Նորատունկեանի ապարանքը
Ուր երբեմն ճաշի կը հրաւիրուէր
Անուանի վիպագիր Փիէռ Լօթին
Որ այդ օրերուն
Ֆրանսական դեսպանատան «նաւային կցորդ»ն էր
Սեղանին շուրջ ճիշդ իր քով
Կը նստէր Նորատունկեանի քենին
Գրագիտուհի Անայիսը՝ Եւփիմէ Աւետիսեանը

Իսկ Գաբրիէլ Նորատունկեան
1869ի շրջանաւարտ Սէն-Ժոզէֆ Քոլէժի
Իր անթերի ֆրանսերէնով
Կը մասնակցէր զրոյցին
Եւ յաճախ ան էր որ կը վարէր զրոյցը

Մօտայի բարձունքին վրայ հիասքանչ
Տեղ կը գրաւէր
Մխիթարեան գիշերօթիկ վարժարանը
Որուն 1900ին կ՛աշակերտէր Դանիէլ Վարուժան

Դասարանի պատուհանէն կը դիտէր ան
Գալամըշը - Ֆէնէրպահչէն - Կղզիները
Եւ հեռուն իր ձիւնածածկ կատարով
Պրուսայի Ողիմպոսը
Տարի մը վերջ նոյնքան գեղեցիկ քաղաք մը
Վենետիկ պիտի մեկնէր ան

Հիմա հոն ոչ շէնքը կայ Մխիթարեաններուն
Ոչ ալ ճռուողիւնը աշակերտներուն
Այդ օրերէն յամեցող միակ յիշատակն որ կը մնայ
Անունն է փողոցին՝ Մէքթէպ փողոց

Ահա Հարենցներու տունը
Մաթուս եւ Աբիկ Ունճեան հարազատներու քեռորդին
Աստուածատուր Հարենցի ապարանքը
Ուր յաճախ կ՛այցելէր - կը հիւրասիրուէր
Կը գիշերէր Կոմիտաս Վարդապետ
Հարենցի կողակիցը դաշնակահարուհի Արուսեակին հետ
Երկար ժամեր
Կ՛աշխատէր իր հեղինակութիւններուն վրայ

Եւ Ներսէս Օհանեանի տունը
Այդ ասպնջական տունը
Սագըզկիւլիւ փողոցին մէջ
Նախկին Ափոլլոն թատրոնի փողոցը
Ուր 20 Նոյեմբեր 1918ին
Վախճանեցաւ Օրմանեան Պատրիարք
Որբերուն նեցուկն էին Ներսէս Օհանեան
Եւ իր բարեսիրտ կողակիցը Ֆիլօմէն

56 Շէվրոլէ մը ըլլար
Նստէի եւ յիշատակներու փապուղիին մէջ շրջէի
Անկիւնադարձին շուարած - շլմորած
Աչքերս շլացած
Ապշահար դէմ առ դէմ գայի
Բոլոր այն գրական հին դէմքերուն հետ
Որոնք Գատըգիւղ ծնան
Կամ Գատըգիւղ ապրեցան
Բոլոր այն պատմական դէմքերուն հետ
Զորս չեմ ճանչցած
Բայց միշտ յարգանքով մօտեցած եմ անոնց յիշատակին

Վահան Մալէզեան - Օննիկ Չիֆթէ Սարաֆ
Զարուհի Գալէմքեարեան
Եւ իր զարմիկը Եղիա Տէմիրճիպաշեան
Եւփիմէ Աւետիսեան՝ Անայիս
Տիգրան Կամսարական
Եւ իր մօրաքոյրը Էլպիս Կեսարացեան
Քլարա Եազըճեան
Եւ իր խօսեցեալը Գրիգոր Զօհրապ
Որոնք 1 Փետրուար 1888 Կիրակի
Պիտի ամուսնանային Գատըգիւղի մէջ

Եւ հին ուսուցիչներն Արամեան Վարժարանի
Որոնք համաստեղութիւն մըն էին անգտանելի
Ռուբէն Որբերեան - Արշակ Չօպանեան
Պետրոս Կարապետեան - Նշան Թորոսեան
Յակոբ Գուրգէն - Հրաչեայ Աճառեան
Վռամշապուհ Քհնյ. Քիպարեան - Եղիշէ Արք. Դուրեան

Մոռացումի ամենակուլ փոշին թօթափած
Երանի
Երանի թէ
Անկիւնադարձին դէմս գտնէի զանոնք

Յիշատակները փշրուած հայելիի մը կը նմանին
Չէք կրնար դպչիլ - չէք կրնար մէկտեղել
Ձեր ձեռքերը - ձեր սիրտը կ՛արիւնեն

Գատըգիւղի փողոցներուն
Եւ պատմութեան մշուշապատ էջերուն մէջ հիմա
Վիրաւոր լռութեան մը արձագանգը կը լսուի


7.12.2020

ԻԳՆԱ ՍԱՐԸԱՍԼԱՆ                     

Սոյն բանաստեղծութիւնը լոյս տեսած է ՄԱՐՄԱՐԱ թերթին մէջ, 31 դեկտեմբեր 2020

ԻԳՆԱ ՍԱՐԸԱՍԼԱՆ: ՄԱՂԹԱՆՔ ՄԵԾԱՍՔԱՆՉ

Այս գիշեր

     գաղտագողի պիտի մտնեմ ձեր դռնէն ներս

     կաղանդի ծառին վրայ

     մոմի նման պլպլացող լոյսը պիտի ըլլամ

Այս գիշեր

     յամրօրէն պիտի թափանցեմ ձեր երակներէն ներս

     ձեր տառապած սրտերուն մէջ

     ճառագայթող երջանկութիւնը պիտի ըլլամ

Այս գիշեր

     հեշտօրէն պիտի սուզուիմ ձեր կոպերէն ներս

     ձեր հեւ ի հեւ կեանքին – ձեր ցիրուցան ապրումին

     երազը պիտի ըլլամ ովկիաններու փրփուրին պէս ձիւնափայլ

Այս գիշեր

     մեղմօրէն պիտի թառիմ ձեր շրթներուն վրայ

     եւ աշխարհի չորս ծագերուն մէջ արձագանգող իմ լեզուով

     խաղաղութեան մաղթանք մը պիտի ըլլամ համասփիւռ

28.12.1980

ԻԳՆԱ ՍԱՐԸԱՍԼԱՆ:Ա՜խ Կէտիկփաշա

1940ական թուականներն էին
Կէտիկփաշայի նոր սերունդը
Ամէն առտու
Չարշըգաբուի կայանէն
Հանրակառք կը նստէր ու դպրոց կ՝երթար
Մանչերը Կեդրոնական կամ Մխիթարեան
Աղջիկները էսաեան

Հանրակառքին մէջ
Նոր մտերմութիւններ կր հաստատուէին

Մանչերը աղջիկներուն աչք կը քթթէին --  կր ժպտէին 

Ընկերութիւն կ՝առաջարկէին 

Եւ հետեւեալ երկու բառերով հարց կուտային 

«Դրակա՞ն թէ՞ ժխտական»
Աղջիկները ապշահար կր ջանային լուծել  հանելուկը 

Չենք գիտեր թէ քանիներ դրական պատասխանեցին 

Քանիներ ընկերութիւններ մշակեցին 

Միասնութիւններ կազմեցին

Այսօր երբ
Պէյազըտի հրապարակէն յառաջանալով
Եէնիչէրիլէր պողոտայէն մուտք կր գործեմ
Դէպի Կէտիկփաշա պողոտայ
Այդ աղմկալից - այդ երփներանգ ճամբան
Բաղնիքի փողոցին անկիւնը պահ մը կր կանգնիմ
Կը կանգնիմ վարանած
Ո՞ւր է Պօնմարշէն

Ո՞ր փողոցէն դէպի վար– դէպի Գումգաբու քալեմ
Կէտիկփաշա պողոտա՞ն շարունակեմ
Թէ ոչ Պալի Փաշայի զառիվարը ընտրեմ
Կամ թէ Բաղնիքի փողոցէն քիչ մր յառաջանամ
Եւ աջին Նէվիյէ փողոցէն ղէպի վար
Փողոցներու խառնարանէն անցնելով
Յիշատակներու ծովերուն մէջ լողալով
Հին Կէտիկփաշան– Հին կէտիկփաշացիները փնտռեմ
Հակառակ որ գիտեմ - գիտեմ թէ 

Եթէ չկան հին կէտիկփաշացիները 

Չկայ նաեւ հին Կէտիկփաշան

Կը քալեմ

Կը քալեմ ու մէկ առ մէկ կը դիտեմ հին տուները

Այսօր այլափոխուած կամ այլասերած այդ շէնքերը

Եւ ի զուր կը փնտռեմ զաւակներն ու թոռները

Այն մայրերուն որոնք օր մը

Առաւօտեան հանրակառքի մը մէջ

Դէպի դպրոց ուղեւորութեան ընթացքին

Հարցումի մը «դրական» պատասխան տուին։

21.7.2020

Այս բանաստեղծութիւնը լոյս տեսած է ՄԱՐՄԱՐԱ թերթին մէջ։

ԻԳՆԱ ՍԱՐԸԱՍԼԱՆ: Ոչ դուն գիտցար - ոչ ալ ես

Օր եղաւ շուքդ եղայ
Օր եղաւ շուքս եղար
Միշտ իրարու յենարան
Միշտ իրարմէ անբաժան

Օր եղաւ լոյսդ դարձայ
Օր եղաւ լոյսս դարձար
Միշտ իրարու սրտակից

Միշտ իրարու աջակից

Սէրը լոյս դառնալ էր արդեօք
Թէ ոչ շուք մը ըլլալ անբաժան
Ոչ դուն գիտցար - ոչ ալ ես
Պատասխանը միշտ շուքին մէջ մնաց


3-2-2020

ԻԳՆԱ ՍԱՐԸԱՍԼԱՆ: ՖԱՏՕ

Վերջին ցոլքերուն հետ մայրամուտին
Ման կուգանք
Ալֆամա թաղամասին մէջ Լիզպոնի

Ֆատոյի չափ թախծոտ
Ֆատոյի չափ ոգեւոր փողոցներուն մէջ
Ամբողջ գիշեր մը ֆատօ կ՛ունկնդրենք

Խանձած ձայներուն մէջ կը միաձուլուին
Կարօտն ու յոյսը
Վիշտն ու հրճուանքը
Կը միաձուլուին կեանքն ու մահը

Ֆատօն
Բաժակ մը Փորթոյի գինիի նման
Կը մխրճուի - կը խարսխէ մեր երակներում մէջ

Շրթներու վրայ - աչքերու մէջ
Մերթ ամպ մը կը մթագնի - կ անձրեւէ
Մերթ կայծ մը կը ժայթքի - կը լուսաւորէ
Կամ արեւ մը կը շողայ - կը ջերմացնէ

Երգերն ու երգիչները իրարու կը յաջորդեն
Ժամերը կը սահին - կը սպառին
Ալֆամայի հնաբոյր փողոցներում վրայ
Նոր օր մը - նոր արեւ մը կը ծագի

Հրաժեշտի պահն է որ կը հնչէ
Մենք կը մեկնինք - կը հեռանանք ակամայ
Ֆատօները կը մնան

Անոնք
Յաւերժական առասպելի մը նման
Կը ծածանին
Կը ծածանին յիշատակներու լապտերներուն կառչած

Նոր օրուան կոյս գեղեցկութեան մէջ
Թուրինջի ծառերուն վրայ Ալֆամայի
Զոյգ մը տատրակ - զոյգ մը տատրակ կը թառի


17.12.2019

ԻԳՆԱ ՍԱՐԸԱՍԼԱՆ: Կիսատ Կաղանդ

Որքան ալ յոգնիս
Որքան ալ տքնիս
Բան մը
Միշտ բան մը պակաս պիտի մնայ

Որքան ալ գրես
Որքան ալ խօսիս
Բան մը
Միշտ բան մը կիսատ պիտի մնայ

Որքան ալ դիմադրես
Որքան ալ պայքարիս
Բան մը
Միշտ բան մը անաւարտ պիտի մնայ

Կաղանդը
Բոլոր կիսատ յոյսերուն
Անաւարտ պայքարներուն
Բոլոր «պակաս» ապրումներուն -- կեանքերուն
«Անպակաս» տօնախմբութիւնն է։

18.12.2019