ՎԱՀԱՆ ԶԱՆՈՅԵԱՆ։ ՁՄՐԱՆ ԳԻՇԵՐ ՄԵՐ ՍԱՐԵՐՈՒՄ

Դու յիշո՞ւմ ես
կախարդական ու կախարդո՜ւած գիշերը մեր
ձիւն էր գալիս մեր սարերում -
չկա՜ր ճնշում, չէինք շտապում
եւ յիշո՞ւմ ես, իմ սիրելի
ձիւն էր գալիս մեր սրտերում
մաքուր, յստակ, թարմ ու անբիծ -
օրհնութի՛ւն էր մեր լեռներում

Մենք, մանկացած`
յանձնուեցինք այդ գիշերուայ կախարդանքին
ու վերացած մենք մեր սիրով
սուզուեցինք խորն այդ օրհնանքին
ու քայլեցինք
զուարթ, անհո՜գ
մեր դաշտերում ձիւնապսակ
Ըմբոշխնեցինք առանձնութիւնն
ու լռութիւնը բացարձակ

Անցանք միջով
խոշոր, դանդաղ ու փայլփլուն փաթիլների
Կարծես միջով մի շղարշեայ
անծայրածիր վարագոյրի
քայլերդ անճի՜գ
քեզ պէս թեթեւ
լի խաղերով ու ծիծաղով
գիշերն ամբողջ արբեցած էր
քո վարակիչ, անհուն խինդով

Բայց, այդ գիշեր
դու չիմացար
ապրումներիս հեւքը ահեղ
դու չիմացար
որ ինձ համար
ոդիսակա՜ն էր աւարտել
ա՛յդ իսկ գիշեր, ա՛յդ սարերում
մարմնով էի հասել այնտեղ
ուր անցեալում եղել էի լոկ իմ հոգով
լոկ մտքերով, երազանքով

Դու չիմացար
ոնց այդ գիշեր
յուզումներով գերբեռնուած`
հոգիս դողո՜ւմ էր անընդհատ -
բայց ո՛չ ցրտից, ո՛չ էլ ձիւնից
այլ վերջապէս
տուն ժամանած
ուղեւորի խնդութիւնից
հասել էի այդ դիւթանքին
ու վերջապէս քո գգուանքի՛ն

Ոչ, չիմացար թէ այդ պահը
ինչ մեծ ու խոր իմաստ ունէր
լոկ յիշում ես
ի՜նչ հրայրքով
սիրեցի քեզ ես այդ գիշեր…

Լոյս տեսած է Վահան Զանոյեան-ի «Եզրէն Դուրս» գիրքը

We are happy to announce the recent publication of Mr. Zanoyan new collection of poetry. 

Վահան Զանոյեան։ Հրաւէր...

Ի՜նչ վստահութեամբ

հրաւիրեց քեզ...

«...եկէ՛ք ինծի

բոլոր յոգնածներ եւ բեռնաւորուածներ

եւ ես ձեզ պիտի հանգստացնեմ...»

 ինծի՜ եկուր...

            արձանգանքեց ականջիդ մէջ

եկու՜ր

            եկու՜ր

                        հանգստացի՜ր

հասաւ քեզի

ինքնավստահ Հիւրընկալին

կանչը ուժեղ

...որովհետեւ

յոգնած էիր

բայց քանի որ

դուն այդ պահուն

հանգստութիւն

չէիր բաղձար

չըմբռնեցիր

խորհուրդը այդ հին խոստումին

ու վերջապէս

ընդունեցիր

որ թերեւս հրաւէրը

ղրկուած չէր

քու հասցէիդ

այլ միայն այն

յոգնածներուն

որոնք կ'անցնին համեստ ու հեզ

արդէն մոռցած

նպատակը իրենց բերան

Պատմաբաննե՜ր

կը կոչէիր

            դուն գանոնք

պատմաբաննե՜ր

դուք ձեր անկման

            խղճալի

մեկնաբաննե՜ր

դուք ձեր թշուառ

            պարտութեան

կեանքին կէսը

ձախողելով անցուցիք

եւ միւս կէսը

            բացատրելով

բացատրեցի՜ք

դուք անընդհատ բացատրեցի՜ք

ու յուսացիք

արդարացնե՜լ

ու համոզել...

մինչեւ այսօր

երբ վերջապէս

յոգնած էք...

Ու տակաւին

պիտի հարց տաս

ինչու՞ եկար

            ու յոգնեցար

            յոգնեցուցիր

բեռ կրեցիր

            ու բեռ դարձար

ու տանջեցիր

            տանջուեցար

բայց հիմա հոս

գլուխդ կախ

հրաժարած

կ'ուզես հանգչիլ

երբ տակաւին

յոգնութիւնդ արդարացնող

ոչ մէկ  արդար օր կամ գիշեր

չես վաստակած

ոչ մէկ հաւատք

չես նուաճած

չես փարատած

            ոչ մէկ կասկած

չես ստեղծած

            ոչ մէկ բարձունք

            ոչ մէկ աստուած

Օ՜ դուք հմուտ

            մեկնաբաններ

            ձախողութեան

գիտէ՞ք արդեօք

եթէ երբեք

ունենայիք

մէ՜կ նուաճում

մէկ յիշարժան

            իրագործում

մէ՜կ յաղթանակ

            որ թողուր հետք

ու պարզ խօսքով՝

եթէ միայն

            յաջողէիք

պահ մը գոնէ

տիրել կեանքին

չէի՜ք յոգներ

չէիք զգար որեւէ բեռ

եւ աւելին՝

թերեւս դուք

Հիւրընկալին հրաւէրը

չէի՜ք լսեր...

Վահան Զանոյեան

Նոյեմբեր 2010

Վահան Զանոյեան։ ...Ու Եզրէն Անդին

 Գաղտնիքներդ են որ

կ'ազատագրեն քեզ...

Կեանքէդ ի՞նչ ունիս

որ դեռ չես բաժնած

ուր չեն մասնակցած

դերակատարներ

չես հրաւիրած

ականատեսներ

ի՞նչն է որ քուկդ է

ու միա՛յն քուկըդ

ու՞ր են գանձերդ

որ պիտի մտնեն հետդ գերեզման

որ պիտի չտաս

պիտի չցրուես

պիտի չթողուս ոչ մէկուն ժառանգ

միակ գանձերը որ պիտի տանիս

ու մահուընէդ ետք

պիտ մնան քեզի...

ինչե՜ր կան պահուած

գանձարանիդ մէջ

քանի՞ գաղտնի սէր

ու քանի՞ խոստում

դեռ քանի՜ սուրբ ուխտ

քանի գողտրիկ պահ

ու ցնցիչ ապրում

եւ քանի հաճոյք

քանի անյագ իղձ

ու քանի ցասում

քանի ներուած մեղք

ու վիրաւորանք

քանի՜ ափսոսանք...

Գաղտնիքնե՛րդ են որ

կ'ազատագրեն քեզ...

պէտք չունիս այդպէս

դիտելու զանոնք

            մեղաւոր սրտով

գաղտնիքներդ են որ

կ'ազատագրեն քեզ...

պաշտպանէ՛ զանոնք

մի՛ ենթարկուիր

խոստովանանքի սուտ խոստումներուն

մի՛ խոստովանիր

մի՛ բացայայտեր

մի՛ յանձներ զանոնք

այդ անդիմագիծ

պիղծ գազաններուն

տկարներու՜նն է

            խոստովանանքը

անոնք որ չունին

ոգին տոկալու

            ոգին ըլլալու՛

եւ ընդունելու

ճակատագիրը իրենց ստեղծած

ծանր սուտերուն

ու գաղտնիքներուն...

կ'ուզեմ որ ապրիս

գաղտնիքներուդ հետ

գաղտնիքներուդ մէջ

գաղտնիքներովդ

կ'ուզեմ որ ըլլան

քու ապաստանդ

քու մենարանդ

կ'ուզեմ որ ըլլան

ոտքիդ կռուանը

կուզեմ որ սիրե՜ս

            քու գաղտնիքներդ

ճիշդ այնպէս ինչպէս

սիրած ես դուն միշտ

ճիշդ այնպէս ինչպէս

սիրած ես մարդիկ

թէկուզ գաղտնաբար

եւ անյուսօրէն

թեկուզ մութին մէջ

            քու երազներուդ

ճիշդ այնպէս ինչպէս

սիրեցիր զանոնք

որոնց դուն երբեք

չհանդիպեցար

որոնց դուն երբեք չկրցար ըսել

թէ ի՜նչ խենդութեամբ

            սիրեցիր զիրենք

Գաղտնիքնե՛րդ են որ

կ'ազատագրեն քեզ...

մանաւանդ հիմա

քու մայրամուտիդ

գաղտնիքներէդ զատ

ի՞նչ ունիս բարի...

Վահան Զանոյեան

Փետրուար 2011

Վահան Զանոյեան։ Հոգիիդ Եզրին...

Արգելափակուած

            գաղտնիքներուդ մէջ

կը նստիս կրկին

հոգիիդ եզրին

ու կը նայիս դուրս

պատնէշէն անդին

այն տարածութեան

որ շատոնց արդէն գէթ քեզի համար

դարձած է օտար

անծանօթ աշխարհ...

Կրնա՞ս ընբռնել

թէ անցեալդ չէ որ կը պատժէ քեզ...

գաղտնիքնե՜րդ են որ

կը կաշկանդեն քեզ

այնքան ատեն որ

տակաւին կ'ապրիս

նոյն սարսափին մէջ

կ'ըստիպես դուն քեզ

անվերջ պաշտպանել

անտեսանելի ուրուականները

զորս կուտակած ես

ընդմէջէն անձեւ

            մղձաւանջներուդ

Գաղտնիքնե՛րդ են որ

կը բանտարկեն քեզ

կը շրջապատեն

հոգիդ հնազանդ

ու չես յանդգնիր

դուրս գալ գէթ մէկ պահ

ամբողջ էութեամբ կը դառնաս պահակ

կը հսկես անխոնջ

ամէն մէկ գաղտնիք պահելու համար

կ'ըստեղծես նորեր

կրկին ու կրկին

ու կը թանձրանայ

քեզ շրջապատող

փշաթելը սեւ

Գաղտնիքնե՜րդ են որ

կ'առանձնացնեն քեզ

ուր որ ալ ըլլաս

ինչ որ ալ զգաս

քեզ սիրողներուն

կամ սիրածներուդ

գրկին մէջ տաքուկ

կը մնաս մինակ

ու կը մենանաս

ամբոխներուն մէջ

Ո՛չ     անցեալդ չէ

            որ կը պատժէ քեզ

անցեալդ արդէն

եզրէն անդին է

            հեռուն

                        մոռցուած...

անցեալդ չէ որ

            կը յիշես այսօր

դուն չունիս յուշեր

ունիս գաղտնիքներ

ու կարծես կեանքդ

ամփոփուած է հո՛ն

            գաղտնիքներուդ մէջ

Արգելափակուած

            գաղտնիքներովդ

կը նստիս կրկին

հոգիիդ եզրին

ու կը նայիս դուրս

պատնէշէն անդին

այդ օտար երկրին

արտասահմանիդ

որ պղտորուելով կ'երկարի անվերջ

ծովերէն անդին

որ քուկդ էր առաջ

ուր մինչեւ այսօր քու հին հետքերդ

            կը մնան դաջուած

բայց այդ ափերէն

չկայ ոչ մէկ հետք

քու հոգիիդ մէջ

եզրէն ներս հիմա

կայ միայն պարիսպ

ու հոն թաքնուած

գաղտնիքնե՜րդ մութ...

Վահան Զանոյեան

Փետրուար 2011

Վահան Զանոյեան։ ՊԱՏՈՒԱՆԴԱՆՍ

Պատուանդանս տանս մէջ չէ
տունս փոքր է
ոչ ալ բակին մէջ դիմացի
բակն ալ փոքր է


բայց եթէ դուն 
մնաս արթուն
գիշերուան փոքր ժամերուն
եւ յանդգնիս նայիլ հեռուն
հորիզոնէն անդին
լոյսին
գուցէ լսես
անհնազանդ 
ճիչերն այն լուռ
որ մերժեցին ամէն հրահանգ
որ խախտեցին ամէն օրէնք
ու մատնեցին մեծ շփոթի
գիտունները իրենց օրուան
ըրին այն որ չէր կարելի
հասան հոն ուր չէի՛ն կրնար
եղան այն որ պէտք չէ՜ր ըլլալ...


Եթէ նայիս ուշադրութեամբ
գուցէ տեսնես
ուրուագիծը
իմ ահարկու 
հսկայական 
պատուանդանիս
խարսխուած հորիզոնին փէշերուն մէջ
ու տարածուած անկէ անդին
մինչեւ անհուն


Այդ ժամերուն
ընդհանրապէս 
հոն կը բազմի
հոգիս արբուն...


Եւ հոն կ'ապրին
միանգամայն
ներկան անցեալն ու ապագան
երբ ես հոն եմ
չկայ ուղիղ
չկայ սխալ 
յաջող   ձախող
չունին իմաստ




Եթէ նայիս
ու չվախնաս
գուցէ  տեսնես 
պարզութիւնը 
այս անսահման 
մեծութեան
գուցէ  զգաս
 մորթիդ վրայ
 մեծութիւնը 
շշմեցնող այս
պարզութեան...


Եթէ տեսնես
ու չփախչիս
գուցէ դուն ալ
օրուան լոյսով 
մա՛հդ ապրիս
վերականգնիս
...ու յայտնուիս




Վահան Զանոյեան
Հոկտեմբեր 2010 

Վահան Զանոյեան: ՀԱՐՑՈՒՄԸ

Սխալած ես

իմ սիրելիս

հարցումը չէ՛

«ըլլա՞լ

            չըլլա՞լ»

Հանելուկը

որ դուն պէտք է

փորձես լուծել

ա՛յս է միայն:

«Ապրիլ անմեղ

            ու կիսկատար

կամ մեղաւոր

            ու կատարեալ...»

բարի ճամբա՜յ

Վահան Զանոյեան

Ապրիլ 2011

Վահան Զանոյեան: Վայոց ձոր

Կէս գիշեր: Անսահման անդորր:
Սարի գլխին այս հեռաւոր՝
Ո՛չ մի շշուկ, ոչ մի շարժում
Լռութեան մէջ այս խլացնող՝
Լոկ Էութիւն եւ Ներշնջում:

Տանըս դիմաց, բարդիները,
Ձուլուած իրենց ստուերի հետ՝
Սու՜ս ծփում են գիշերուայ մէջ
Ո՛չ մի սարսուռ տերեւներում,
Ո՛չ մի թրթիռ նուրբ ճիւղերում...

Սարերն հեռուից լուռ հսկում են
Գոհարազարդ երկնքի տակ—
Վեհ ու ահեղ՝ նրանք են տէրն
Խորհրդաւոր այս տիրոյթի
Տէրն այս պահի՛, այս գիշերի...

Ու փորձում եմ ըմբոշխնել այն՝
Ինչ բաշխում է գիշերը լուռ—
Կեա՛նքը յորդող այս սարերից
Աներեւոյթ յորձանքն ամզուսպ
Սրտատրոփ կշռո՛յթը հողի...

Ու թուում է, որ լեռները
Որոշել են ինձ ընդունել
Ու խօսում են ինձ հետ ահա
«Քո մի մասը վաղու՜ց մե՛րն էր,
Մեր մի մասն էլ քո՛նն է հիմա...»

Վահան Զանոյեան: Նորմալ...

Դուն գիտե՞ս արդեօք, որ կրնայ գալ օր
Երբ ես վերջապէս
Վարժուիմ քեզի
Եւ նստիմ քովդ առանց յուզմունքի
Ու նայիմ քեզի ու տեսնեմ ներկան
Ու մենք հանդիպինք առանց շալակի
Փակ պահենք բոլոր հինէն մնացած
Մեզ զիրար կապող յիշատակներու
Ծանր ու փոշոտ վարագոյրները
Մնանք առանձին
Ու ապրինք օրը
Եւ ես հաստատուիմ ու տեղաւորուիմ
Առօրեայիդ մէջ
Ինչպէս ամէն մարդ,

Կրնա՞յ պատահիլ
Որ օր մը ես ալ
Ամէն մարդու պէս
Քալեմ ժամերով
Ու չնկատեմ յուշարձանները
Ու չանդրադառնամ
Որ փողոցներու
Աղմուկն ու ձայնը այստեղ կը հնչէ
Հարազատ լեզուով
Միամիտօրէն չ'զգացուիմ այսպէս
Ամէն հարազատ վանկով, շշուկով
Չտարուիմ այսքան
Խորունկ հեշտանքով
Ամէն հարազատ ոճի ու ձեւի
Քաղձր ճանաչումով

Կրնա՞յ գալ օրը,
Երբ այդ բոլորը,
Ինծի ալ թուի շատ սովորական
Պարզ ու ընտանի
Ինչպէս ամէնուն, ինչպէս ամէն տեղ,
Եւ ես թօթափեմ
Այս ջերմ բայց յոգնած
Վիպական լեզուն
Ու զգաստացած՝
Ես ալ իմ կարգիս
Ընդունիմ կարգը՝
Այնպէս ինչպէս է
Ու Դառնամ «նորմալ…»

Եւ արդեօք գիտե՞ս,
Թէ երբ օրն այդ գայ
Պիտի կարծրանայ ոգին մեր միջեւ
Պիտի հանդարտին փոթորիկները
Պիտի սթափին
Կիրքերն անցեալի
Դիւթանքն զգլխիչ պիտի ամփոփուի
Ինքն իր մաշկին մէջ
Եւ մեկուսանայ,
Անձայն, անբողոք
Ու աչքերը փակ՝ սպասէ մեզի

Ու երբ օրն այդ գայ
Պիտի տանջուինք այս նոր կացոյթէն
Ես՝ հիասթափուած
Պիտի որոնեմ Որոնումը մեծ
Պիտի տառապիմ ամայութենէն,
Ամէն կողմ տիրող ունայնութենէն,
Ու երբ ճարահատ ծունկի գամ կրկին
Բացն այդ լեցնելու
Պիտի չգտնեմ,
Քու անծայրածիր հմայքներուդ մէջ
Հին աստղն առաջնորդ,
Ոչ ալ այն նախնի ներշնչումն անշէջ...

Իսկ դու՞ն...
Պիտի յարմարուի՞ս այս նոր ծիրին մէջ
Քու կորուստիդ հետ պիտի հաշտուի՞ս
Պիտի ընդունի՞ս նոր կարգը մեր մէջ
Երբ տեսնես որ ես,
Պիտի ունենամ քեզմէ առնելիք
Ո՛չ միայն տալիք
Պիտի ունենամ ակնկալութիւն
Եւ ո՛չ միայն յոյս
Պիտի յայտնուիմ քու դռան սեմին
Ներկայացնելու պահանջքներ արդար
Ո՛չ միայն խորհուրդ
Ո՛չ միայն բաղձանք
Ո՛չ միայն խնդրանք

Գիտե՞ս դուն արդեօք,
Որ երբ օրը գայ
Եւ ես մկրտուիմ, նոյնանամ կեանքիդ
Իմ «նորմալ» կեանքով
«Նորմալ» կեցուածքով
Ուզես կամ չուզես
Թէկուզ յամառիս,
Թէկուզ պայգարիս
Ու չընդունիս զիս
Աւելի քան ես,
Աւելի քան միշտ
Դու՛ն պիտի փոխուիս...

Վահան Զանոյեան: Փոթորիկ

Էնքա՜ն նուաղ, էնքա՜ն փխրուն,
Ամենատես նայուածքը քո,
Բխում է յորդ աղբիւրի պէս
Ու ողողում է իմ հոգին
Ամոքում է ջղերս լարուած,
Հոգսերս արթուն,
Պարզաբանում խառնիճաղանճ
Իմ բարդ ու մութ մտքերն թաքուն

Ամենագէտ ժպիտը քո,
Խոցող նետի սլացքով սուր՝
Կայծակի պէս տարածուում է
Մարմնիս բոլոր բջիջներով,
Զինաթափում,
Մերկացնու՛մ է էութիւնս, ջնջում վախերս
Ու անխնա՛յ բնաջնջում
Իմ բազանթիւ դիմակներըս

Ու ջարթուած դիմակներիս
Փշրանքների դէզի ներքոյ՝
Ժպիտն էդ քո
Խնայում է լոկ մի՛ նշոյլ,
Մի երերուն, տժգո՜յն էակ,
Իմ դէմքերից ամենից լուռ ու անկեղծին՝
Սրտիս խորքում, գլուխը կախ՝
Երկչոտ կծկուած, Բանաստե՛ղծին...

Ազատագրո՛ղ համբոյրը քո,
Արարչական պա՛չն էդ հրա՜շք
Արձակում է բանաստեղծին,
Կենդանացնում հոգին մրսած
Մի րոպէյում՝
Ք՛ո արձակած բանաստեղծն է փաթաթուում քեզ
Իմ աչքերով՝
Նա՛ է նայում քո աչքերին՝... ու գերում քեզ

Դու հարց մի՛տուր
Թէ ես ինչու՞ ընդունում եմ միայն քեզնից
Այն ինչ երբեք չեմ ընդունել
Ուրիշ ոչ մի բնավայրից
Իմ անզիջող միտքը ինչու՞
Ներում է բիւր մեղքերը քո
Հանդուրժում է աններելի
Քմայքներն ու ամօթնե՛րն քո

Դու հարց մի՛տուր
Թէ ես ինչու՞ վերադարնում եմ միշտ դէպ քեզ
Որքան էլ որ դառնացնես ինձ,
Հազիւ մեկնած՝ փնտռում եմ քեզ
Ինչու՞ ջարթուած դիմակները
Էլ չեն կարող հրապուրուել
Օտար ո՛չ մի հրապոյրով,
Սիրոյ ո՛չ մի նոր խոստումով

Դու մի՛ հարցրու
Թէ արիւնս ինչու՞ լոկ քո՛ կանչն է լսում....

Վահան Զանոյեան: Կորած Տարիներին

Սէ՛ր իմ,

Եթէ գամ մի օր քեզ մօտ,

Մի սրտաչափ կսկիծով

Ու թափանցես խորքն հոգուս,

Տեսնես խէթ մի անծանօթ

Զոր չեն կարող փարատել,

Նոյնիսկ աչքերդ կրակոտ

Իմացիր, որ ինձ տանջողն

Քո անցեալը չէ յանկարծ

Այլ կեանքիդ մաս չկազմած

Տարիները իմ կորած

Քո անցեալից բացակայ՝

Ժամանակը իմ անդարձ

Սէ՛ր իմ,

Եթէ գամ մի օր քեզ մօտ,

Միտքս լիքը կասկածով

Նկատես որ հայեացքս

Հեռանում է քեզանից

Եւ ի զուր փնտռես սէրը,

Որ միշտ յորդել է ինձնից

Լաւ իմացիր, սէ՛ր անգին,

Ինձ քաշող անցեալ չկայ

Ոչ էլ կարօտ հին սիրոյ—

Լոկ անյայտ մի ափսոսանք

Իմ անցեալից բացակայ՝

Տարիներին քո անդարձ

Սէ՛ր իմ, Հայրենի՛ք

Քո անցեալը հեռաւոր՝ մեղաւոր չի—չի էլ եղել

Իմն էլ նոյնքան հեռաւոր՝ մեղաւոր չի—չի էլ եղել

Բայց յաւէրժ կորած տարիների հատուցման համար,

Ու՞մ պէտք է դիմել...

Կորած Տարիներին

Սե՛ր իմ,

Եթե գամ մի օր քեզ մոտ

Մի սրտաչափ կսկիծով

Ու թափանցես խորքն հոգուս,

Տեսնես խեթ մի անծանոթ

Զոր չեն կարող փարատել

նույնիսկ աչքերդ կրակոտ,

Իմացիր, որ ինձ տանջողն

Քո անցյալը չէ հանկարծ,

Այլ կյանքիդ մաս չկազմած

Տարիները իմ կորած,

Քո անցյալից բացակա՝

Ժամանակը իմ անդարձ

Սե՛ր իմ,

Եթե գամ մի օր քեզ մոտ

Միտքս լիքը կասկածով

Նկատես, որ հայացքս

Հեռանում է քեզանից

Եվ իզուր փնտրես սերը,

Որ միշտ հորդել է ինձնից,

Լավ իմացիր, սե՛ր անգին,

Ինձ քաշող անցյալ չկա,

Ոչ էլ հին սիրո կարոտ—

Լոկ անհայտ մի ափսոսանք

Իմ անցյալից բացակա՝

Տարիներին քո անդարձ

Սե՛ր իմ, Հայրենի՛ք...

Քո անցյալը հեռավոր՝ մեղավոր չի—չի էլ եղել,

Իմն էլ նույնքան հեռավոր՝ մեղավոր չի—չի էլ եղել:

Բայց հավերժ կորած տարիների հատուցման համար

Ու՞մ պետք է դիմել...