Հովհաննես Շիրազ: Գարնանամուտ

Մանուշակներ ոտքերիս ու շուշաններ ձեռքերիս,
Ու վարդերը այտերիս, ու գարունը կրծքիս տակ,
Ու երկինքը հոգուս մեջ, ու արևը աչքերիս,
Ու աղբյուրները լեզվիս՝ սարից իջա ես քաղաք,―
Ու քայլեցի խայտալով ու շաղ տալով մայթերին
Մանուշակներ ու վարդեր ու շուշաններ ձյունաթույր,
Ու մարդիկ ինձ տեսնելով՝ իրենց հոգնած աչքերին
Տեսան ուրիշ մի աշխարհ, գարուն տեսան նորաբույր,
― Ի՜նչ թարմություն,― ասացին,― ի՜նչ թարմություն,―
ու բացին
Լուսամուտներն իմ առջև, ու ես իմ սիրտը բացել՝
Անցնում էի երգելով ու շաղ տալով մայթերին
Մանուշակներ ու վարդեր ու հասմիկներ հոգեթով,
Կարծես մի ողջ բնություն մի պատանի էր դարձել,
Քաղաք իջել լեռներից՝ կանցներ զմրուխտ հեքիաթով
Երկրե-երկիր շաղ տալով կակաչներն իր ձեռքերի,
Մեր երգերի լուսաբացն ու գարունը լեռների։



Vernal Equinox by Hovhannes Shiraz


With violets at my feet and lilies in my hands,
Roses on my cheeks, and the spring under my chest,
The sky in my soul, and the sun in my eyes,
And springs of water on my tongue, I descended the mountain to the city –
And walked enchanted, sprinkling the sidewalks
With violets and roses and lilies white as snow,
And when people looked at me, in their tired eyes
They saw another world, saw spring in full fragrance.
“What freshness,” they said, “What freshness,” and opened
Their windows in front of me, and I opened my heart,
And passed by singing, sprinkling the sidewalks
With violets and roses and jasmines bewitching,
As if all nature had become young,
And descended the mountains, passing by in an emerald tale
From country to country, sprinkling the poppies of his hands,
The sunrise of our songs and the spring of our mountains.

Translated by Luiza Ghazaryan

Հովհաննես Շիրազ: Ամեն ինչ ես դու

Ամեն ինչ ես դու, ով կին, ամեն ինչ․
Ե´վ սուրբ մայր ես դու, և´ կին-սատանա,
Ե´վ հրեշտակ ես, և´ դև ես թովիչ,
Համբույրիդ մեջ էլ և´ կյանք ես, և´ մահ,
Ե´վ մութ անդունդ ես, և´ կանթեղ ես ջինջ:

Մի բռունցք սիրտդ՝ բնություն մի ողջ,
Ե՛վ սատանա ես, և՛ աստված անմեռ, –
Աստված՝ մոր սրտում, սատանան՝ կնոջ, –
Ա՜խ, նոր կյանքի պես առեղծված ես դեռ,
Դու, որ դրախտն ես իմ նորաբողբոջ։

Թե գրկածս չես՝ հրաշք ես, ով կին,
Քո մի համբույրով մեռյալն է հառնում,
Ով կին, երբ մայր ես դառնում կաթոգին՝
Սիրո սրբության սանդուղքն ես դառնում,
Չնաշխարհիկ ես դառնում դու, մայր-կին։

Մոր սրբությունն է աշխարհն արարող,
Ե՞րբ պիտի դու էլ զտվես անաղարտ,
Ով սատանուհիս ամենակարող,
Ով աստվածուհիս ամենակախարդ,
Ով կյանքիս ընկեր՝ կյանքս խաթարող։

Ցերեկն անզոր ես, գիշերներն՝ հզոր,
Գիշերը նուրբ դև, ցերեկն` հրեշտակ,
Առյուծն էլ քո դեմ մանուկ է անզոր,
Երբ սուրբ քնքշանքդ դառնում է հեշտանք,
Երբ կին ես, ոչ թե սրբությունը` մոր:

․․․Սիրո սատանան և աստվածն ես դու,
Ե՞րբ պիտի մեռնի սատանան քո մեջ.
Որ մնաս միայն աստվածը մարդու,
Ով կին, ե՞րբ պիտի մարդ մնաս անվերջ,
Չէ՞ որ մարդ ծնող մայր աստվածն ես հար,
Ե՞րբ պիտի մարվի մեղքիդ ծովն անմար:



You Are Everything
by Hovhannes Shiraz

You are everything, O woman, everything -
You are both sacred mother and she-devil,
An angel and a bewitching demon
In your kiss, you are life and death,
A dark abyss, a pristine lantern.

Your fist-sized heart embodies all of nature,
You are both Satan and immortal god –
God, in a mother’s heart; Satan, in a woman’s –
Oh, you are still an enigma like new life,
You, my newly flowering paradise.

If you are not the one I embrace, you are a miracle, O woman,
By your single kiss, the dead is raised to life,
O woman, when you become an affectionate mother,
You become the staircase of love’s divinity,
You become miraculous, mother-woman.

A mother’s divinity is world-creating,
When will you also become pure?
O my almighty satan,
O my enchanting goddess,
O my life partner – ruiner of my life.

You are powerless in the daytime, and potent at night,
You are a delicate devil at night, and an angel in the daytime,
Even the lion is a powerless child before you,
When your sacred tenderness becomes lust,
When you are a woman, not the sacredness of a mother.

… You are the satan and goddess of love,
When will the devil in you die,
So that you can stay a human goddess only?
O woman, when will you remain human evermore?
After all, you are the human birthing mother-goddess,
When will the inexhaustible sea of your sins dry up?


Translated by Luiza Ghazaryan

Յովհաննէս Շիրազ։ Մենք խաղաղ էինք

Մենք խաղաղ էինք մեր լեռների պէս,

Դուք հողմերի պէս խուժեցիք վայրագ.

Մենք ձեր դէմ ելանք մեր լեռների պէս,

Դուք հողմերի պէս ոռնացիք վայրագ.

Բայց մենք յավերժ ենք մեր լեռների պէս,

Դուք հողմերի պէս կը կորչէք վայրագ։

Յովհաննէս Շիրազ։ Կտակ

Որդիս, քեզ ի՞նչ կտակեմ, ի՞նչ կտակեմ, իմ բալիկ,
Որ ինձ յիշես վշտի մէջ, թէ խինդի մէջ քո գալիք.
Գանձեր չունեմ, բայց գանձն ի՞նչ, գանձը լոյսն էր աչքերիս,
Դու ես միակ իմ գանձը, դու ես գանձը գանձերիս:
Քեզ այնպիսի գանձ կ՛ուզեմ ես կտակել հայրաբար,
Որ չի կարող կտակել ուրիշ երկրում ոչ մի հայր, -
Ես քեզ այն եմ կտակում, որին այս մեծ մեր դարում
Փոքրիկ մարդիկ են բանտել ու շղթայել ամպերում.
Քեզ մեր սարն եմ կտակում, որ դուրս բերես սև ամպից,
Որ տուն բերես շալակած արդարութեամբ մեր անբիծ,
Ու կը բերես, իմ բալիկ, թէկուզ քո խեղճ թաթիկով
Մեր սարն այս կողմ շուռ կը տաս` արդարութեանդ ուժն է ծով,
Ու երբ բերես, իմ բալիկ, սիրտս էլ շիրմից կը հանես,
Կը բարձրանաս ու սիրտս ազատն ի վեր կը տանես
Ու կը թաղես իմ սիրտը ձիւների տակ Մասիսի,
Որ շիրմում էլ` դարաւոր հուր կարօտից չմրսի:
Քեզ Մասիսն եմ կտակում, որ դու պահես յավիտեան,
Որպես լեզուն մեր հայոց, որպես սիւնը քո հօր տան:

ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ՇԻՐԱԶ: Մայրս

Մեր հույսի դուրն է մայրս,
Մեր տան մատուռն է մայրս,
Մեր օրորոցն է մայրս, Մեր տան ամրոցն է մայրս
Մեր հերն ու մերն է մայրս,
Մեր ճորտն ու տերն է մայրս,
Մեր տան անտունն է մայրս,
Մեր արծվաբունն է մայրս,
Մեր տան ծառան է մայրս,
Մեր տան արքան է մայրս,
Մեր տան անճարն է մայրս,
Մեր դեղ ու ճարն է մայրս,
Մեր տան աղբյուրն է մայրս,
Մեր ծարավ քույրն է մայրս,
Մեր տան անքունն է մայրս,
Մեր անուշ քունն է մայրս,
Մեր տան ճրագն է մայրս,
Մեր արեգակն է մայրս:
Մայրս, մեր հացն է մայրս,

Մեր տան աստվածն է մայրս

My Mother

 

My mother -- gate to our hopes,

She is the chapel of our homes,

She is our cradle, my mother,

The fort of our home, my mother,

My mother is both mother and father,

She is both slave and master,

She is the homeless of our home,

She is the nest of eagles, my mother,

She is the house-maid of our home,

And the sovereign of our house,

Although helpless, my mother,

She is both salve, balm, and healer,

My mother, the fountain of our house

And the parched, thirsty sister,

Sleepless guardian, my mother

And our sweet sleep and slumber,

She is the lit candle, ever bright,

My mother is the sun, font of light.

 

………………….. Hovhanes Shiraz

Translated by Tatul Sonentz 

Յովհաննէս Շիրազ։ Յուշարձան Մայրիկիս

Թէ մայր չլինէր աշխարհում այս նոր՝
Ես կը փախչէի անապատը խոր,
Ես կը փախչէի ողջ աստղերն ի վէր՝
Թէ մօրս սէրը մագնիս չլինէր։

Յովհաննէս Շիրազ, Սով գրող Հրատարակչութիւն 1986

Յովհաննէս Շիրազ: ԳԱՐՆԱՆԱՄՈՒՏ

Մանուշակներ ոտքերիս ու շուշաններ ձեռքերիս,
Ու վարդերը այտերիս, ու գարունը կրծքիս տակ,
Ու երկինքը հոգուս մէջ, ու արեւը աչքերիս,
Ու աղբիւրները լեզուիս՝ սարից իջայ ես քաղաք,-
Ու քայլեցի խայտալով ու շաղ տալով մայթերին
Մանուշակներ ու վարդեր ու շուշաններ ձիւնաթոյր,
Ու մարդիկ ինձ տեսնելով՝ իրենց յոգնած աչքերին
Տեսան ուրիշ մի աշխարհ, գարուն տեսան նորաբոյր,
- Ի՜նչ թարմութիւն,- ասացին,- ի՜նչ թարմութիւն,-
ու բացին
Լուսամուտներն իմ առջեւ, ու ես իմ սիրտը բացել՝
Անցնում էի երգելով ու շաղ տալով մայթերին
Մանուշակներ ու վարդեր ու յասմիկներ հոգեթով,
Կարծես մի ողջ բնութիւն մի պատանի էր դարձել,
Քաղաք իջել լեռներից՝ կանցներ զմրուխտ հեքիաթով…
Երկրէ-երկիր շաղ տալով կակաչներն իր ձեռների,
Մեր երգերի լուսաբացն ու գարունը լեռների։

Hovhannes Shiraz (1915-1984)

Յովհաննէս Շիրազ; Երնեկ արեւին

Երնեկ արեւին
Երնեկ արեւին, որ նոյն աչքով է
Նայում եւ ծաղկին, եւ օձին թունոտ,
Ասես, մօրս պէս, սուրբ խղճի ծով է,
Հացի է կանչում շանն էլ անծանօթ:

Մինչ ես կ’ուզէի խեղդել այն օձին,
Որ մարդու մէջ է, մարդով է խայթում,
Օձ, որ արցունք է խառնում իմ հացին,
Ու ցաւից խղճիս սիրտն էլ է պայթում:

Յովհաննէս Շիրազ: Խաչքարերը

Չգիտեմ ինչո՜ւ, դեռ պատանեկիկ,
Համբուրում էի խաչքարերն այնպէ՜ս,
Երբ մայրիկիս հետ ես՝ ոտաբոբիկ՝
Վանքի սարն էի ելնում գառի պէս:

Հիմա էլ սրտանց համբուրում եմ դեռ,
Բայց հիմա գիտեմ, թէ ինչո՛ւ համար.
Ես համբուրում եմ, ո՜վ նախահայրեր,
Քարից լոյս կերտող ձեր ձեռքը ճարտար:

Որ վայրի ու բիրտ ժայռերի վրայ
Ոգու տարերքն է հրաշագործել,
Եւ համբուրելով սուրբ հետքը նըրա՝
Անմահութիւնն եմ համբուրում ես ձեր…

Je ne sais pourquoi mais déjà garçonnet

J’embrassais ainsi les khatchkars,
Quand, les pieds nus, avec ma mère,
Je descendais tel un agneau le mont du monastère.

Je les embrasse encore maintenant,
Mais maintenant sachant pourquoi :
Ô ancêtres arméniens, j’embrasse
Vos mains habiles, créant lumière de la pierre.

Qui sur les roches sauvages et brutes,
L'intime force de l’esprit a immortalisé,
Et en embrassant son empreinte sacrée
J’embrasse votre éternité…

trad. Élisabeth Mouradian & Serge Venturini

Յովհաննէս Շիրազ:[Ինչքա՜ն գարուններ ձմեռներ դարձան]

Ինչքա՜ն գարուններ ձմեռներ դարձան
Աշխարհը կոկոն, ջահել է նորից.

Ինչպիսի՜ մարդիկ եկան ու անցան,
Աշխարհը կոկոն, ջահել է նորից.

Անթիւ օրոցքներ գերեզման դարձան
Աշխարհը մանուկ, ջահել է նորից։