Showing posts with label Siamanto. Show all posts
Showing posts with label Siamanto. Show all posts

Monday, June 27, 2022

Սիամանթո։ Ափ մը մոխիր՝ Հայրենի տուն

ԱԿՆԱՅ ՅԻՇԱՏԱԿԻՆ


Ա

Աւա՜ղ, ապարանքի մը պէս մեծ էիր եւ շքեղ,
Ու ես երդիքներուդ սպիտակ կատարէն,
Աստղածորան գիշերներու յոյսին հետ,
Վարէն, ահեղավազ Եփրատին կ'ունկնդրէի...։

Բ

Արցունքո՜վ, արցունքո՜վ լսեցի որ աւերակ առ աւերակ,
Քու լայնանիստ պատերդ իրարու վրայ կործանեցին,
Սարսափի օր մը, կոտորածի օր մը, օր մը արիւնի...
Զքեզ եզերող պարտէզիդ ծաղկըներուն վրայ։

Գ

Ու մոխրացա՜ւ այն սենեակը կապոյտ,
Որուն որմերուն ետեւ եւ գորգերուն վրայ,
Իմ երջանիկ մանկութիւնս կը հրճուէր,
Եւ կեանքս կ'աճէր եւ հոգիս իր թեւերը կ'առնէր...

Դ

Փշրեցա՞ւ, ուրե՛մն, այն հայելին ոսկեծիր,
Որուն եթերային խորութեանը մէջ,
Երազներս, յոյսերս, սէրերս եւ կամքս կարմիր,
Տարիներով, մտածումիս հետ, ցոլացին...

Ե

Ու բակին մէջ երգող աղբիւրը մեռա՞ւ,
Ու կոտրտեցա՞ն պարտէզիս ուռին եւ թթենին.
Եւ այն առուակը որ ծառերուն մէջէն կը հոսէր,
Ցամքեցա՞ւ, ըսէ՛, ո՞ւր է, ցամքեցա՞ւ, ցամքեցա՞ւ...

Զ

Օ՜, այն վանդակին կ'երազեմ յաճախ,
Որուն մէջ գորշագոյն կաքաւս, առաւօտուն,
Արեւածագին հետ եւ վարդի թուփերուն դիմաց,
Զարթումի Ժամուս ՝ յստակօրէն կը կարկրչէր...։

Է

Հայրենի՜ տուն, հաւատա՜ որ մահէս յետոյ
Քու աւերակներուդ սեւին վրայ՝ իմ հոգիս,
Պիտի գայ, որպէս տատրակ մը տարագիր,
Իր դԺբախտի երգն ու արցունքը լալու...

Ը

Բայց ո՜վ պիտի բերէ, ո՜վ պիտի բերէ, ըսէ՛,
Քու սրբազան մոխիրէդ ափ մը մոխիր,
Մահուանս օրը, իմ տրտում դագաղիս մէջ՝
Հայրենիքս երգողի իմ աճիւնին խառնելու...։

Թ

Ափ մը մոխի՜ր աճիւնիս հետ, Հայրենի տուն,
Ափ մը մոխի՜ր քու մոխիրէդ, ո՞վ պիտի բերէ,
Քու յիշատակէդ, քու ցաւէդ, քու անցեալէդ,
Ափ մը մոխիր... իմ սրտիս վրան ցանելու...։










Monday, May 11, 2015

Live from Holy Cross: Alan Semerdjian reading Siamanto

Click to hear the audio segment

Alan Semerdjian - photo by Khatchik Turabian

The Dance
by Siamanto (Atom Yarjanian 
1878-1915).
(Translated by Peter Balakian and Nevart Yaghlian)

In a field of cinders where Armenian life
was still dying,
a German woman, trying not to cry
told me the horror she witnessed:

"This thing I'm telling you about,
I saw with my own eyes,
Behind my window of hell
I clenched my teeth
and watched the town of Bardez turn
into a heap of ashes.
The corpses were piled high as trees,
and from the springs, from the streams and the road,
the blood was a stubborn murmur,
and still calls revenge in my ear.

Don't be afraid; I must tell you what I saw.
so people will understand
the crimes men do to men.
For two days, by the road to the graveyard …

Let the hearts of the world understand,
It was Sunday morning,
the first useless Sunday dawning on the corpses.
From dawn to dusk I had been in my room
with a stabbed woman —
my tears wetting her death —
when I heard from afar
a dark crowd standing in a vineyard
lashing twenty brides
and singing filthy songs.

Leaving the half-dead girl on the straw mattress,
I went to the balcony of my window
and the crowd seemed to thicken like a clump of trees
An animal of a man shouted, "You must dance,
dance when our drum beats."
With fury whips cracked
on the flesh of these women.
Hand in hand the brides began their circle dance.
Now, I envied my wounded neighbor
because with a calm snore she cursed
the universe and gave up her soul to the stars …

"Dance," they raved,
"dance till you die, infidel beauties
With your flapping tits, dance!
Smile for us. You're abandoned now,
you're naked slaves,
so dance like a bunch of fuckin' sluts.
We're hot for your dead bodies."
Twenty graceful brides collapsed.
"Get up," the crowed screamed,
brandishing their swords.

Then someone brought a jug of kerosene.
Human justice, I spit in your face.
The brides were anointed.
"Dance," they thundered —
"here's a fragrance you can't get in Arabia."

With a torch, they set
the naked brides on fire.
And the charred bodies rolled
and tumbled to their deaths …

I slammed my shutters,
sat down next to my dead girl
and asked: "How can I dig out my eyes?"

Siamanto, Bloody News from My Friend, Wayne State University, 1996.

Tuesday, May 05, 2015

Live from Holy Cross: Ralph Nazareth reading Vahan Tekeyan and Siamanto




Ralph Nazareth - photo by Khatchik Turabian

Vahan Takeyan: The Country of Dust

Small. Miniaturized, yet you insist
on shaking your canyons and cliffs with huge
spasms as if you were the centre of the earth
and the magnet that draws out and fills every sea.
So small. A corner. Not even a corner.
Scattered points, dispersed and dispersing lines
of fallen walls, walls you imagine the palace
you once raised from this mantle of dust.
How can you dream of old architecture
today when every edifice caves in
to make way for new shapes?
Any shock can erase you forever and no eye
will even blink. Yours alone the concern. But hope
rises like the sun. Accumulate. Dust consolidates into stone.

Translated from the Armenian by Diana Der Hovanessian and Marzbed Margossian.

Grief by Siamanto

You, stranger soul mate
Who leaves behind the road of joy,
listen to me.
I know your innocent feet are still wet with blood. Foreign hands have come and yanked out
the sublime rose of freedom
which finally bloomed from the pains of your race.
Let its divine scent intoxicate everyone,
Let everyone—those far away, your neighbor, the ungrateful, come and burn incense
before the goddess of Justice
that you carved from the stone with your hammer.
Proud sowers, let others reap with your scythes
the wheat that ripens in the gold earth you ploughed. Because if you are chased down by raw Evil,
don't forget that you are
to bring forth the fruitful Good.
Walk down the avenues of merriment
and don’t let the happy ones see in your eyes
that image of corpse and ash.
Spare the passerby, whether a good man or a criminal, because Armenian pain
rises up in the eye’s visage.
As you walk through the crossroad of merriment
don’t let a speck of gladness or a tear
stain grief’s majesty.
Because for the vanquished, tears are cowardly
and for the victors, the smile is frivolous, a wrinkle.
Armenian woman, with veils darkening you like death.
You, young man with native anguish running down your face,
walk down roads without rage of hate and exclaim: what a bright day,
what a sarcastic grave digger...
What a mob, what dances, what joy
and what feasts everywhere...
our red shrouds are victory flags.
the bones of your pure brothers are flutes... with them others are making strange music. 
But don’t shudder, unknown sister
or brother of fate.
As you study the stars,
take heart, go on.
The law of life stays the same
human beings can’t understand each other.
And this evening before the sunset
all of you will go back to your houses, whether they are mud or marble,
and calmly close the treacherous 
Shutters of your windows.
shut them from the wicked 
Capital, shut them to the face of humanity,
and to the face of your God...,
Even the lamp on your table
will be extinguished
by your soul’s one clear whispers.


Translated from the Armenian by Peter Balakian and Nevart Yaghlian

Thursday, October 03, 2013

Սիամանթո։ Սուրբ Մեսրոպ

Ներբողական

Օշականի ամենասո՜ւրբ գերեզման,
Հանճարի հող՝ ուրկեց այսօր,
Տասն և հինգ մրրիկեան դարերու
Պատմութիւն մը պերճաշուք,
Արևելքէն Արևմուտք, երկու Հայքն բովանդակ
Դէպի զՔեզ, ազատօրէ՜ն կը շարժէ...

Օշականի անհո՜ւն մեռեալ,
Դո՛ւն՝ բիւուրաւոր ճիւղերով,
Ոսկեհոս գետ գիտութեան,
Մտքի Փրկիչ, յոյսի Հսկայ, կեանքի Կեդրոն,
Դո՛ւն՝ անվախճա՜ն փոշիացեալ,
Դո՛ւն՝ ջահերու անմարելի շտեմարան,
Ուրկեց ուղեղս, մանկութեանս օրերուն,
Ես աղքատօրէն եկայ վառել...։

Օշականի վսեմական վարդապետ,
Դո՛ւն՝ վեհիմաստ վանական և Աստծո՛յ բաժակ,
Դո՛ւն ՝ Յիսուսի բազմաբուրեան պատմուճան,
Խօսքի´ աղբիւր, բանի՛ բարձունք,
Կարողութեանց անվե´րջ կատար,
Դո՛ւն՝ իմաստի աւազան և աղօթքի կապոյտ անձրև,
Ափ մը հողէդ ամբողջ երկինք մը դեռ կը բուրէ...

Օշականի Դուն՝ անկորուստ կրօնական,
Անապատին մէ՛ջ մխրճուող ճգնաւոր,
Դու՛ն անբասիր և մեհենական մենակեաց,
Խունկի՜ անտառ, կնդրուկներո՜ւ բուրաստան,
Քրիստոսի ազնիւ խօսքին դուն՝ տիրական տարածիչ,
Եւ կրանիթեայ ուղղափառ սիւն,
Եւ մտքի գմբէթ և հոգիի անծայրածիր հորիզոն,
Դո´ւն շնորհքի աշնանային շատրուան,
Քու հավատքէ´դ հավատացեալ՝ ե՛ս ալ լացի...։

Օշականի մէջ անմա՜հօրէն մահացեալ,
Անճառելի և անդրանիկ դաստիարակ,
Ես՝ երազային երեխայ մը վեցամեայ,
Այբբենարանդ ի ձեռին, անմեղօրէն զայն հեգելով,
Առաջին խաչը, ճակտէս սրտիս,
Հավատա՛ ինձ, ո՜վ հայութիւն...
Պատկերիդ դէմ է որ հաներ եմ...
Եւ լսէ´ այսօր, թոթովախօս ծաղկոցի
Շուշանմարմին մանուկներէն
Մինչև ծերերն հողաբոյր,
Քու Սուրբ անունդ կ´օրհներգեն... :

Օշականի հանճարանի՜ստ հողակոյտ,
Եկեղեցւոյ խորանին քով անշո՛ւքօրէ՜ն մրափող`
Եւ Եհովայի պատգամախօս մեծ Մատեանին
Դո՛ւն՝ սրբագիր թարգմանիչ,
Ոսկեդարու ադամանդեա՜յ բանալի,
Դո՛ւն՝հայ դպրութեանց անշրջանակ լուսամուտ,
Դո՛ւն՝ ճեմարան մարմարային մտածումի,
Ներէ´ որ քու աշակերտդ արբեցեալ,
Տասն և հինգ դարեր յետոյ զքե´զ պաշտէ...։

Օշականէն մեզի հսկող Մտքի Աստուած,
Դո՛ւն՝ հասողութեան հիմնաքար,
Աստղերէն մեզ լոյս լեցնող ոսկեհասակ աշտարակ,
Ուր մեր ուղեղը մեզ կը ժպտի...
Դո՛ւն՝ մտածման ծարաւներու արծաթեայ ծով,
Դո՛ւն՝ Տարօնածին հսկա՜յ Մովսէս,
Դո՛ւն՝ անհպելի մատենագիր մայր-բարբառի,
Թո´ղ իմ գանկս, վերջալոյսիս,
Քնարիս հետ, մոխիրովս առլցուն,
Յուղարկաւորներս` խնկատուփի մը փոխարէն
Հողակոյտիդ վրայ վառեն...։


ՍԻԱՄԱՆԹՕ, Ամբողջական Երկեր, 
Հրատարակութիւն ԴԱՆԻԷԼ ՎԱՐՈՒԺԱՆ ԳՐԱԿԱՆ ՀԻՄՆԱՐԿԻ 8
Տպարան Կիլիլիոյ Կաթողիկոցութեան, Անթիլիաս 1988

Tuesday, October 01, 2013

Siamanto's Saint Mesrop Cycle translated

St. Mesrop Cycle

EULOGISTIC

Most holy grave of Oshakan,
Soil of intellect today, from whence
An illustrious history of fifteen stormy centuries,
From East to West--two Armenias entire,
Moves freely, praying, toward You . . .

Endless dead one of Oshakan,
You with thousands of branches,
Golden-tongued river of knowledge,
Redeemer of the mind, Titan of hope, Center of life,
You, reduced to eternal dust,
You, vault of inextinguishable torches,
To whom I came, like a beggar,
In my days of youth, to illuminate my mind . . .

Most high master of Oshakan,
You, most-learned monk and cup of God,
You, Jesus' abundantly sweet-smelling cassock,
Fountain of words, summit of speech,
Peak of endless possibility,
You, basin of knowledge and blue rain of prayer,
The entire world still is perfumed by a handful from your soil . . .

You of Oshakan, imperishable, pious,
A hermit plunged into the desert,
You innocent and templelike recluse,
Forest of incense, garden of frankincense,
You, lordly disseminator of Christ's fine Words,
And just pillar of granite,
And dome of the mind and immense horizon of the soul,
You, autumnal fountain of grace,
From your faith, I believing also cry . . .

Dead undying one in Oshakan,
Ineffable and first-born tutor,
I, a dreaming six year old child,
Your alphabet primer in hand, innocently spelling
The first cross from my brow to my heart,
Believe me, O paternal one,
I have made the sign of the cross before your picture . . .
And listen today, the murmuring of the flower garden,
From the young lilylike bodies,
To the old who smell of earth,
They praise your Holy name . . .

Oshakan's intellectual potsherd,
Inglorious slumberer near the church altar,
And of the big Book of the messenger Jehovah,
You the holy word translator,
Diamond-encrusted key of the golden ages,
You, unbounded window to Armenian learning,
You, assembly of languages, resting place of beauty,
You, marble walkway of thought,
Allow that your drunken disciple
Fifteen centuries later, may worship you . . .

Our vigilant God of Mind from Oshakan,
You, the founder of comprehension,
The Golden-age tower filling us with light from the stars
Where our mind smiles at us . . .
You, silver sea for those thirsty for thought,
You, giant Movsçs of Tarawn,
You, inaccessible author of the mother tongue,
At my last light, let my skull
Along with my lyre, filled with my ashes,
Be burnt by my cortege not upon a censer
But upon your plot of earth . . .


PRAYER TO THE HOLY

Give me light, irrefutable God,
Inexplicable architect of the cosmos,
Creator of predestination and knowledge,
Breath's tempest, central power,
Mesrop, the Deacon of your holy Table,
In his great indistinct dream
Beseeches from your hands, clarity . . .

Help me, generous wisdom,
I, crookless shepherd of your great sermon
I, pitiful mortal, discolored steward
Of the frightful Armenian race . . .
I, unlearned scribe and illegitimate master,
I, unwaving flag of your faithful multitudes,
I, reciter without a gift, vine-grower without rain,
I, blind fountain and humpbacked traveler,
I, unworthy glorifier of your endless glory,
Pray for light for my uninscribable sign . . .

Help me, fragrant God . . .
I, piteous seeker and inconclusive investigator,
I, talentless explorer and infertile atom,
I, ascentless ascetic and flightless rhetorician,
Bitter-smiling vagabond and uninstructed student,
Wandering visionary and untalented dreamer,
I, confined window and closed door,
I, an iron wave breaking before my soul,
I, guardian of the grave and accountant of the dead,
I, needy harvester of your fiery bread . . .
I, night without portholes and thirst without a pitcher,
I, lone tiller lost in thistles,
I, darkness without rays, I, stringless lyre,
Pray for a key of elucidation
For the soul of the still speechless Armenians . . .

Help me, father of the Centuries,
I, dim eye and impenetrable sight,
Empty-headed auditor and ear that has heard evil,
Inharmonious musician and slack-voiced singer . . .
I, field of unworkable soil, vacant storeroom,
Waiting at the table without bread and drained ration of wine,
I, uninvited guest to the wedding of Christ,
I unanointed sacristan and thinker without books,
And compassionless caresser and lover devoid of love,
I, charmless sermonizer and Christian stoned to death,
A beggar bearing gifts and rich without gold . . .
I, unkissed lips and lamenter without a soul,
I, loveless heart and imperfect maidenhood,
I, unfixed ambulant and vacillating voyager,
From your beacon of salvation, give to me a drop of light,
And with your celestial doors
Let the doors of spiritual life open like Paradise . . .

Help me, infinite God . . .
I, unbubbling brooklet and obstructed cataract . . .
I, untaught teacher and uncertain master,
I, master of literature still without laureate,
I, lowerer of the curtain before the wretched . . .
I, a wall casting darkness, infernal prisoner,
I, lost splinter, ungiven seed . . .
A thicket-grown path, tortuous tunnel . . .
I, inhospitable inn and dying one denied a bed . . .
Don't refuse me the light of your lantern . . .

Help me, whole Beginning,
I, basin of baptism without holy oil,
I, half-ruined hall of prayer,
I, farmer without a plough, reaper without a scythe,
I, unscented anointer and bitter-tasting oil,
I, doctor without balsam and bandage without muslin,
I, broken lamp and parched wick,
I, forest agitated by the wind and weeping willow . . .
I, unhewn timber and moldy beam,
I, soil-built censer and unsmoking incense,
I, vine without grape clusters and contaminated oat,
I, untrue forehead and uneven hand,
I, unable ecclesiastic and priest without host,
I, in my ashen solitude, a desert without caravans,
Grant me visitation . . .

Help me, O incomparable Law,
I, a hesitating man and hopeless person . . .
I, fearful individual and astonished animate one,
I, wind-chased waverer in doubt,
Inaudible uproar and unsounding trumpet,
I, a dried autumnal leaf descending,
I, brittle branch and scentless rosebush,
I, specter of sagacity,
I, short-sighted knowledge and degraded sense,
Lamenter under the vaults of your Church,
Face to face with your Christian people,
I, Reader of foreign tongues and illegitimate translator,
Of your great Book, the Bible, breath of God . . .

Help me, unending knowledge,
Powerful Lord, infinite inventor,
Zenith of light, unknotted wisdom,
Celestial water, uncleft soul,
Incalculable dispenser, cataract of dreams,
Let your luminous covering of knowledge,
Float down upon my desolate shoulder,
On this evening of the fortieth night
Of vigils, laments and prayers,
Timeless God, shoreless God,
Extend your creator hand to my brain,
To ferment there my discovery . . .


THE VISION

O miracle! O spiritual flame of faith!
O admirable strength!
O flaming talisman! O unfused thought!
Mesrop in slumber beheld a Cherub,
Who inscribed in a flash of an eye
With his right hand illuminated
The Armenian Alphabet upon the abbey wall . . .
Suddenly the Saint, moved to ecstasy by the great Vision,
Like a corpse bounding to his feet,
Quill pen and tablet in his hand,
Weeping under the miracle,
Before the wall kneeled endlessly . . .


THE GLORY OF DISCOVERY

Mesrop, set against the Armenian ages
You, stony mass of diamond,
You, from the naked brain of children,
To the intellect of germinating reflections,
Rare beacon of knowledge . . .
You, whose crash of the chisel,
Like the hours, unceasing with the minutes,
Casts the statues of the museum of wisdom . . .
You, sleepless overseer, you titanic Seer,
You, lullabying to the grave
Our only words, our only breath,
Beautiful-voiced explicator,
You, creator of speech, prince of the Word,
You, unlimited labyrinth of permanence,
You, fruitful father of substance,
You, wheel of light, invitation of faith,
You, upon the native soil like a storm rising up,
Infinite forest, forest of the heart
Whose individual solid giant trees,
Are one by one lyre, one by one pandora to our breath . . .
One by one trumpet to our strategic aspiration,
One by one rampart to the scourge of fate . . .
You, the plain of unspent wheat, you, free bread,
You, rich harvest and you, miraculous wine press,
You, vessel of wine and of intoxication,
In which I too have plunged my golden urn . . .
Crazy from my thirst of suns . . .

You, apostle of great penetrating gazes,
You were the one for whom the race sang from this day
From the ingenious and ardent Greeks
And from the conquering of the sons of great Rome,
And from the neighboring fire-worshipping Persians,
By means of the ruby headstone of your mother tongue
You freed the offspring of the Armenian descendants . . .
You, third God,
And you, first creator of thought . . .
You, fertile beneficence, fountain of the heart,
Treasury of colors, throne of compassion,
You, vaulting the flying centuries one by one,
Unlined bridge, by which your race by the millions
Either splendidly or basely,
From life to death, come and pass over . . .

You, from the famed Greeks,
The great-titled assembly,
O lone one! O Magistrate! Behold
Two Armenians "Hosanna to you" shout . . .
And hosanna to the Patriarch of Vagharshapat
Sahak Partev equivalent to your acolyte,
And King Vramapuh,
Because the buttress of your great discovery,
The one his Cross, the other his Sword, equal in power,
By walking with your steps
To the dawn of Ararat
Opened the door of literature to you . . .

Ah, all the blood of Your brain,
From what fevers such fever,
And from shudders what shudder,
What twisting from hellish twisting
And perplexity from perplexity and from hypothesis to hypothesis,
And from marine waves to wave,
And from scale to scale, transported you . . .

And only an atom from your soul,
Only a beam from your eyes,
Only a drop from the sparks of your genius,
Your windy panting and dispensed violence of your flights,
The fiery ardors of your prayers,
Forty days and nights,
In your solitude, alone as a corpse,
They moved you toward your vision . . .
And sprouting from the left bud in the dream,
And from the bud still not opened,
You from extinguished light, you from the visionary shade,
From the colorless line and the lofty rose of dream,
You, from the circumvolution, from the voiceless accent, from the uncolored word,
You, from the undulating and rootless seas,
From alliance you created the Alphabet . . .
And from the Gold Threshold of the Fourth century,
Until our day, dark with our blood,
Behold the multivious Armenian mind,
Is melded in Your ways . . .

O indissoluble enigma!
O cluster of lightening nerves!
Furnace of blood, pure bulk of dreams . . .
O wondrous and abiding seizure of senses!
Lyrical chimera-seeing frightful pupil of the eye,
You, rainbow drawn by God . . .
Bringing the fire of conciliation to us,
You, master of doubt and uncertainty,
You, unusual and sublimely traced dome . . .
You, monk of great emotion,
Man of God, brother of the mind, sister of the lyre,
Allow that I too may drink from your cup . . .

And today, nourished  by your holiness
I, incapable lyricist,
And unpaid and unworthy grateful one,
I bring to you the mirror of the soul of your race . . .
I took into my eye the flame from his eyes . . .
And my words I have collected from his heart,
And whatever you read on my forehead,
Whatever you see in my smile,
With his Hope I am inscribed . . .
And allow today, O Mesrop,
That from Armenian soil stretching to the stars
I will ascend your golden staircase,
And sure-footed, from step to step
And from coronet to coronet and light to light,
Like a child of your thought,
I will come to you, singing this song of mine . . .


Translated by Susan Barba. We invite our readers to visit the link at Words without Borders 

Friday, May 04, 2012

Translations of Siamanto's The Dance into English and Spanish


The Dance
by Siamanto (Atom Yarjanian 
1878-1915).
(Translated by Peter Balakian and Nevart Yaghlian)

In a field of cinders where Armenian life
was still dying,
a German woman, trying not to cry
told me the horror she witnessed:

"This thing I'm telling you about,
I saw with my own eyes,
Behind my window of hell
I clenched my teeth
and watched the town of Bardez turn
into a heap of ashes.
The corpses were piled high as trees,
and from the springs, from the streams and the road,
the blood was a stubborn murmur,
and still calls revenge in my ear.

Don't be afraid; I must tell you what I saw.
so people will understand
the crimes men do to men.
For two days, by the road to the graveyard …

Let the hearts of the world understand,
It was Sunday morning,
the first useless Sunday dawning on the corpses.
From dawn to dusk I had been in my room
with a stabbed woman —
my tears wetting her death —
when I heard from afar
a dark crowd standing in a vineyard
lashing twenty brides
and singing filthy songs.

Leaving the half-dead girl on the straw mattress,
I went to the balcony of my window
and the crowd seemed to thicken like a clump of trees
An animal of a man shouted, "You must dance,
dance when our drum beats."
With fury whips cracked
on the flesh of these women.
Hand in hand the brides began their circle dance.
Now, I envied my wounded neighbor
because with a calm snore she cursed
the universe and gave up her soul to the stars …

"Dance," they raved,
"dance till you die, infidel beauties
With your flapping tits, dance!
Smile for us. You're abandoned now,
you're naked slaves,
so dance like a bunch of fuckin' sluts.
We're hot for your dead bodies."
Twenty graceful brides collapsed.
"Get up," the crowed screamed,
brandishing their swords.

Then someone brought a jug of kerosene.
Human justice, I spit in your face.
The brides were anointed.
"Dance," they thundered —
"here's a fragrance you can't get in Arabia."

With a torch, they set
the naked brides on fire.
And the charred bodies rolled
and tumbled to their deaths …

I slammed my shutters,
sat down next to my dead girl
and asked: "How can I dig out my eyes?"

Siamanto, Bloody News from My Friend, Wayne State University, 1996.


"El Baile"
Por Siamanto (Atom Yarjanian 
1878-1915).
Traduccion de Nicolas Alvarado

En un campo de cenizas donde la vida armenia
seguia muriendo,
una alemana, tratando de no llorar,
me narro el horror que atestiguo:

“Esto que te cuento
lo vi con mis propios ojos.
Tras mi ventana infernal
aprete los dientes
y vi el pueblo de Bardez ser reducido
a un monton de cenizas.
Los cadaveres se alzaban en pilas tan altas como un arbol
y, de los manantiales, de las corrientes y de los caminos,
la sangre emitia un terco murmullo
que aun clama venganza en mis oidos.

No temas; debo contarte lo que vi
para que la gente conozca
los crimenes que el hombre inflige al hombre.
Durante dos dias, junto al camino al cementerio.

Que los corazones del mundo comprendan!
Era una manana de domingo,
del primer domingo inutil que amanecia sobre los cadaveres.
Del crepusculo al ocaso habia estado en mi habitacion
con una mujer apunalada
-su muerte humedecida por mis lagrimas-
cuando escuche a lo lejos,
parada en un vinedo, a una turba oscura
que azotaba a veinte virgenes
y entonaba cantos inmundos.

Deje a la chica medio muerta en el colchon de paja
y sali al balcon de mi ventana.
La turba parecia crecer como una mata.
Un animal humano grito “ Debeis Danzar,
danzar al son de nuestro tambor!”
Con furia chasquearon los latigos
sobre las carnes de estas mujeres.
Tomadas de la mano, las virgenes comenzaron su
danza circular. Envidiaba ahora a mi vecina herida
quien, con un calmo ronquido,
maldecia al universo y entregaba su alma a las estrellas...

“¡Bailen!, clamaban
“¡Bailen hata la muerte, bellezas infieles!
¡Bailen con vuestras tetas batientes!
¡¡Sonreidnos!! ¡Estais perdidas!
¡Sois esclavas desnudas!
¡Bailen, pues, como un racimo de miserables putas!
¡Vuestros cuerpos muertos nos ponen calientes!”
Veinte agraciadas virgenes se desplomaron.
“¡Levantaos!”, gritaba la turba
blandiendo sus espadas.

Alguien trajo entonces un jarro de keroseno.
Justicia humana, escupo tu faz.
Los virgenes fueron ungidas.
“¡Bailen!, rugieron:
“¡He aqui una fragancia que no se encuentra en Arabia!”

Con una antorcha
prendieron fuego a los cuerpos desnudos
y los cuerpos calcinados rodaron
hasta alcanzar la muerte...

Cerre mi ventana,
me sente junto a mi muerta
y pregunte: “¿Como puedo arrancarme los ojos?

Thursday, May 03, 2012

ԳԻՐՔ ՄԸ ՀԵՂԻՆԱԿ ՄԸ Սիամանթօ ու «Կարմիր Լուրեր Բարեկամէս»






ՊԱՐԸ
Նամակ Առաջին 


Եւ արցունքներն իրեն կապոյտ աչքերուն մէջը խեղդուելով,
Մոխրադաշտի մը վրայ, ուր հայ կեանքը դեռ կը մեռնէր,
Այսպէս պատմեց մեր սարսաբին ականատես Գերմանուհին.

-- Այս անպատմելի պատմութիւնը, որ ձեզ կ՚ընեմ,
Ես իմ անգութ աչքերովս այս մարդկային,
Իմ անվտանգ տնակիս գեհենադիր լուսամուտէն,
Ակռաներս կրճտելով ու զայրոյթէս զարհուրելի…
Այս աչքերովս անգթօրէն մարդկային, ես տեսայ։
Մոխրակոյտի վերածուած Պարտէզ քաղաքին մէջն էր,
Դիակները դիզուած էին մինչեւ կատարը ծառերուն,
Եւ ջուրերէն, աղբիւրներէն, առուներէն եւ ճամբէն,
Ձեր արիւնին կարկաչիւնն ըմբոստաձայն…
Դեռ ականջիս իր վրէժն ահաւասիկ որ կը խօսի…

Օ՜, չի սոսկաք, երբ անպատմելի պատմութիւնս ձեզի պատմեմ…
Թո՛ղ մարդերը հասկնան, մարդուն ոճիրը մարդուն դէմ,
Երկու օրուան արեւին տակ, գերեզմանին ճամբուն վրայ
Մարդուն չարիքը մարդուն դէմ,
Թո՛ղ աշխարհիս բոլոր սրտերն իմանան…։
Այդ մահաշուք առաւօտը կիրակի էր,
Դիակներուն վրայ ծագող դեռ առաջին եւ անօգուտ կիրակին,
Երբ սենեակիս մէջը, իրիկունէն մինչեւ արշալոյս,
Դաշունահար աղջկան մը հոգեվարքին վրայ ծռած…
Արցունքներովս անոր մահը կը թրջէի…։
Յանկարծ հեռուէն սեւ խուժան մը անասնական
Քսան հարսներ իրենց հետ՝ մոլեգնօրէն մտրակելով,
Շուայտութեան երգերով, այգիի մը մէջ կանգնեցան.
Ես կիսամեռ խեղճ աղջիկն իր խշտեակին վրայ լքած,
Դժոխհայեաց պատուհանիս պատշգամին մօտեցայ…։
Այգիին մէջ սեւ խուժանն անտառացաւ։
Վայրենի մը՝ հարսներուն —Պէտք է պարէ՛ք, որոտաց,
Պէտք է պարէք, երբ մեր թմբուկը հնչէ։
Եւ մտրակներն սկսան մահակարօտ հայ կիներուն՝
Մարմիններուն վրայ կատաղութեամբ մը շառաչել…։
Քսան հարսերն ձեռք ձեռքի, իրենց շուրջպարն սկսան…
Աչուըներէն իրենց արցունքը վէրքերու պէս կը հոսէր,
Ա՜՚հ, ես ո՜րչաբ նախանձեցայ իմ դրացի վիրաւորիս,
Որովհետեւ լսեցի, որ հռնդիւնով մը հանդարտ,
Տիեզերքն անիծելէն, խեղճ հայուհին գեղադէմ,
Իր տատրակի շուշան հոգուն դէպի աստղերը թեւ տուաւ…։

Ունայնօրէն կռուփներս ամբոխին դէմ շարժեցի…
«Պէ՛տք է պարէ՛ք, կ՚ոռնար խուժանը մոլեգին,
Մինչեւ ձեր մահը պէ՛տք է պարէք, դո՛ւք անհաւատ գեղեցիկներ,
Կուրծքերնիդ բաց՝ պէտք է պարէք, մեզ ժպտելով եւ անտրտունջ…
Յոգնութիւնը ձեզ համար չէ, ո՛չ ալ ամօթը ձեզ համար,
Ստրուկներ էք, պէտք է պարէ՛ք եւ մերկանդամ եւ հոլանի,
Մինչեւ ձեր մահը՝ պէտք է պարէ՛ք պագշոտօրէն եւ ցոփութեամբ,
Մեր աչքերը ծարաւի են ձեր ձեւերուն եւ ձեր մահուան…։»
Քսան հարսներն գեղադէմ, գետին ինկան պարտասած…
«Ոտքի՛ ելէք», գոռացին, մերկ սուրերնին օձերու պէս շարժելով,
Յետոյ մէկը սափորով մը քարիւղ բերաւ խուժանին…
Ո՜վ մարդկային արդարութիւն, թո՛ղ ես թքնեմ քու ճակատիդ--
Քսան հարսներն շտապով այդ հեղուկով օծեցին…
«Պէ՛տք է պարէ՛ք, որոտաց, ահաւասի՛կ ձեզի բուրմունք մը,
որ Արաբիան իսկ չունի…»
Յետոյ ջահով մը բռնկեցուցին մերկ մարմինները հարսներուն.
Եւ ածխացած դիակները պարին մէջէն դէպի մահը գլորեցան…
Զարհուրանքէս՝ պատուհանին փեղկերը՝ փոթորիկի մը պէս փակելով՝
Իմ մենաւոր մեռեալիս մօտենալով հարցուցի.
Ի՞նչպէս փորել այս աչքերս, ի՞նչպէս փորել, ըսէ՛ ինձ…։

ՍԻԱՄԱՆԹՕ 1878-1915
(Ատոմ Եարճանեան)
Կարմիր Լուրեր Բարեկամէս, Հրատակչութիւն Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Պէյրութ 1985

Friday, May 28, 2010

Սիամանթօ: Ափ մը Մոխիր՝ Հայրենի տուն …

Ակնայ յիշատակին


Ա

Աւա՜ղ, ապարանքի մը պէս մեծ էիր եւ շքեղ,
Ու ես՝ երդիքներուդ սպիտակ կատարէն,
Աստղածորան գիշերներու յոյսին հետ,
Վարէն, ահեղավազ Եփրատին կ'ունկնդրէի...։

Բ

Արցունքո՜վ, արցունքո՜վ լսեցի որ աւերակ առ աւերակ,
Քու լայնանիստ պատերդ իրարու վրայ կործանեցին,
Սարսափի օր մը, կոտորածի օր մը, օր մը արիւնի...
Զքեզ եզերող պարտէզիդ ծաղկըներուն վրայ։

Գ

Ու մոխրացա՜ւ այն սենեակը կապոյտ,
Որուն որմերուն ետեւ եւ գորգերուն վրայ,
Իմ երջանիկ մանկութիւնս կը հրճուէր,
Եւ կեանքս կ'աճէր եւ հոգիս իր թեւերը կ'առնէր...

Դ

Փշրեցա՞ւ, ուրե՛մն, այն հայելին ոսկեծիր,
Որուն եթերային խորութեանը մէջ,
Երազներս, յոյսերս, սէրերս եւ կամքս կարմիր,
Տարիներով, մտածումիս հետ, ցոլացին...

Ե

Ու բակին մէջ երգող աղբիւրը մեռա՞ւ,
Ու կոտրտեցա՞ն պարտէզիս ուռին եւ թթենին.
Եւ այն առուակը որ ծառերուն մէջէն կը հոսէր,
Ցամքեցա՞ւ, ըսէ՛, ո՞ւր է, ցամքեցա՞ւ, ցամքեցա՞ւ...

Զ

Օ՜, այն վանդակին կ'երազեմ յաճախ,
Որուն մէջ գորշագոյն կաքաւս, առաւօտուն,
Արեւածագին հետ եւ վարդի թուփերուն դիմաց,
Զարթնումի Ժամուս ՝ յստակօրէն կը կարգճէր...։

Է

Հայրենի՜ տուն, հաւատա՜ որ մահէս յետոյ
Քու աւերակներուդ սեւին վրայ, իմ հոգիս,
Պիտի գայ, որպէս տատրակ մը տարագիր,
Իր դԺբախտի երգը եւ արցունքը լալու...։

Ը

Բայց ո՜վ պիտի բերէ, ո՜վ պիտի բերէ, ըսէ՛,
Քու սրբազան մոխիրէդ ափ մը մոխիր,
Մահուանս օրը, իմ տրտում դագաղիս մէջ,
Հայրենիքս երգողի իմ աճիւնին խառնելու...։

Թ

Ափ մը մոխի՜ր աճիւնիս հետ, Հայրենի տուն,
Ափ մը մոխի՜ր քու մոխիրէդ, ո՜վ պիտի բերէ,
Քու յիշատակէ՛դ, քու ցաւէ՛դ, քու անցեալէ՛դ,
Ափ մը մոխիր... իմ սրտիս վրան ցանելու...։

Tuesday, March 31, 2009

Quote for the month of March

Ով մարդկային արդարութիւն,
Թող ես թքեմ քո ճակատին:




Սիամանթօ

Friday, May 18, 2007

Սիամանթօ: ԱՐՑՈՒՆՔՆԵՐՍ

«Եւ ասէին. Զի՜ քերթողին այսքան սուգ ...»
ԽՈՐԷՆ ԱՐՔԵՊՍ. ՆԱՐՊԷՅ

Ու մաքրաթեւ երազիս հետ մինակ էի, հովիտներուն մէջ իմ գիւղիս,
Քայլերս էին թեթեւ ինչպէս քայլերը խարտիշագեղ եղնիկին,
Եւ զուարթութեամμ կը վազէի, կապոյտէն եւ օրերէն μոլորովին գինով,
Աչքերս ոսկիով եւ յոյսով՝ եւ հոգիս աստուածներով լեցուն...
Եւ ահա μարեμեր Ամառն իր պտուղները զամμիւղ առ զամμիւղ,
Մեր պարտէզին ծառերէն դէպի հողը եւ դէպի զիս կ'ընծայէր,
Եւ ես լռութեամμ՝ գեղուղէշ ուռիին ներդաշնակ հասակէն,
Երգերս ստեղծելու համար խորհրդաւոր սրինգիս ճիւղը կը կտրէի...
Կ'երգէի... Ադամանդեայ առուակն եւ թռչուններն արփիագեղ.
Աստուածային աղμիւրներուն յստակահոս մեղեդիներն անդադրում.
Եւ առաւօտեան զեփիւռը, քրոջական գորովներու այնչափ նման,
Այս μոլորն իմ երջանիկ երգերուս թոթովումին կը ձայնակցէին...
Այս գիշեր երազիս մէջ, ձեռքս առի զքեզ, ո՜վ քաղցրախօս Սրինգ,
Շրթունքներս զքեզ ճանչցան՝ ինչպէս համμոյր մը հին օրերու,
Բայց շունչս՝ յիշատակներու զարթնումէն, յանկարծօրէն մեռաւ,
Եւ երգիս տեղ՝ շիթ առ շիթ, շիթ առ շիթ, արցունքներս էին որ ինկան վար...

Սիամանթո

Siamanto was the pen name for Atom Yarjanian (Ատոմ Եարճանեան) (1878 - 1915)