Միսաք Մեծարենց։ ՀԻՒՂԸ

Դաշտի ճամբու մը վըրան,
Կամ ստորոտը լերան,
Ուղեւորին ժամանման
Ըսպասող հիւղն ըլլայի:
Ու գգուանքիս կանչէի
Ես ճամբորդներն անժաման,
Ու ճամբուն վրայ մենաւոր,
Ու ճամբուն վրայ ոսկեման,
Եկուորներուն դիմաւոր՝
Ծխանիս ծուխն ամպէի:

Ու գրգանքիս կանչէի
Ուղեւորներ պարտասուն,
Ու բարեւի մը փոխան՝
Հազար բարիք ես տայի:
Հազար բարիք ես տայի,
Գոլը կրակին ճարճատուն,
Կութքը բերրի դաշտերուն,
Բոլոր միրգերն աշունի
Ու մեղր, ու կաթ, ու գինի…

Ու լըսէի ես ցայգուն,
Քովը կրակին ճարճատուն,
Երգն իրիկուան եկուորին.
Ու ջամբէի ես ցայգուն
Երազներով պատարուն
Նինջ՝ իրիկուան եկուորին:
Ու լըսէի ես այգուն,
Սրտապատար ու տրոփուն
Գովքն իրիկուան եկուորին.

Ու ձըմեռներն ալ համբուն,
Հըրաւիրակ զըւարթուն,
Կանգնէի քովը ճամբուն
Ու ձիւնապատ հէք մարդուն
Ես հայրօրէն, լայնաբաց
Երկու թեւըս պարզէի.
Մի՜շտ քաղցրագին, նիւթացած
Հըրաւէ՜րն ես ըլլայի:

Ա՜հ, ըլլայի՜, ըլլայի՜,
Դաշտի ճամբու մը վըրան,
Կամ ըստորոտը լերան,
Ուղեւորին ժամանման
Ըսպասող հի՛ւղն ըլլայի:

Literary Quote for August 2015

…«հոգիս թռչնիկ մըն է,

Օդ ու լոյսի, երգ ու ծիծաղի կարօտ,

Բայց երգը, որ իր ալուցքէն կը թռչի,

Անտես ու ստուերոտ սանդուղներու վրայ

Կ’իյնայ շնչահեղձ:

Շողա՜, շողա՜, բարի՜ արև, հինա՜նդ եմ…»

ՄԻՍԱՔ ՄԵԾԱՐԵՆՑ

Literary Quote for February 2014

«Համբոյրի՜դ, գիշե՜ր, պատուհանս է բաց»

Միսաք Մեծարենց

ՄԻՍԱՔ ՄԵԾԱՐԵՆՑ: Ձմրան Պարզ Գիշեր

Համբոյրիդ, գիշե՜ր, պատուհանս է բաց,

Թո՛ղ որ լիառատ ծծեմ` հեշտագին
Կաթը մեղմահոս լոյսիդ տարփանքին`
Ու զով շաղերուդ կախարդանքը թաց:

Պարզ, լուսածածան, հրաշալի՜ գիշեր,
Հոսէ՛ սրտիս մէջ դիւթանքիդ ալիք,
Ճերմակ երազիդ ցայտքերէն մեղրիկ
Պուտ պուտ կաթեցո՛ւր հոգւոյս սիրաջեր:

Կ՛ուզեմ որ դադրին ձայներն այս պատիր,
Ու նեկտարիդ դողն ըմպեմ ես անյագ.
Կ՛ուզեմ որ մեռնի՜ն տիւ ու ժամանակ`
Ու դաբիրներուդ իյնամ ծնրադիր:

Ու դաբիրներո՜ւդ իյնամ ծնրադիր,
Այս պաղատագին շարժուձեւիս մէջ,
Ու մինչ կ՛ողողեն զիս ցոլքերդ անշէջ,
Աչքերս ալ մոռնան տակաւ այս նատիր:

Ցնորաբե՜ր գիշեր, ա՜հ, ընդունէ՜ զիս,
Ընդունէ՜, միստիք ո՜վ անդորրութիւն
Իմ աղերսակոծ շունչիս սօսաւիւն,
Եւ համբոյրն անանց՝ զոր կու տայ հոգիս։

Սենեակս է լեցուն յուշքերովն աղի
Երէկի հովին վայրագ տարփանքին.
Ու դեռ կը հծծեն խորշերն ողբագին
Վախը գրգանքին անոր կատաղի։

Նե՛րս խուժէ ուժգին, նե՜րս պատուհանէս,
Ու լեցո՛ւր խցիկս, մինչեւ կաթոգին
Քու սրբութիւնով իր խորշերն յորդին,
Եւ ես արթննամ վաղնջուց քունէս։

Համբոյրի՜դ, գիշե՜ր, պատուհանս է բաց,
Թո՛ղ որ լիառատ ծըծեմ՝ հեշտագին
Կաթը մեղմահոս լոյսիդ տարփանքին՝
Ու զով շաղերուդ կախարդանքը թաց։

PLAIN WINTER NIGHT

To your kiss, oh, night, my window is open,
Allow me to breathe in deeply, in dalliance,
The leisurely stream of your milk’s passion
And the moist magic of your cool radiance.

Oh, night so plain, yet aflame with brilliance,
Pour into my heart the waves of your charm,
From the honeyed bursts of your fair trance,
Nursing my love-seared soul a sip at a time.

I want all vacuous voices to fade in silence,
And my thirst to imbibe your nectar’s fever;
I want day and time to accept their demise,
As I kneel, begging at the base of your altar,

And as I kneel to beg at the foot of your altar,
In the throes of a lowly supplicant’s posture,
And drenched in your hot, seething shimmer,
Let my eyes eschew the vision of this nadir.

Oh, entrancing night, take me as your own,
Contain me, oh, you most mystical serenity,
And the whimpering of my pleading groan,
And from my soul, a kiss to last all eternity.

My room is bursting with tart remembrance
Of the fierce passion of yesterday’s squall,
And the nooks still weep in mournful moans
In dread and in fear of its ferocious arousal.

Force your way in -- in through my window,
And fill up my cell, until in affectionate ardor,
Its four corners with your holiness overflow,
And I am awakened from my olden slumber.

To your kiss, oh, night, my window is open,
Allow me to breathe in deeply, in dalliance,
The leisurely stream of your milk’s passion
And the moist magic of your cool radiance.
       
…………….…………... Missak Metzarents

Translated by Tatul Sonentz

Միսակ Մեծարենց։ Արդի մարդուն Հայր Մերը

Տո՜ւր ինծի, Տէ՜ր, ուրախութիւնն անանձնական,
Ծաղիկներո՜ւ պէս զայն ժողուեմ ճամբուս վրան‘
Նայուածքներուն մէջ ամէնուն եւ ամէն օր:

Տո՜ւր ինծի, Տէ՜ր, ուրախութիւնն անանձնական,
Եւ ես‘ հանգոյն երփնալուցկի վառող մանկան‘
Զայն գունաժպիտ տեսնեմ ուրիշ դէմքի մը վրան:

Տո՜ւր ինծի, Տէ՜ր, ուրախութիւնն անանձնական,
Զանգակներո՜ւ պէս զայն կախեմ ամէն դըրան‘
Ու զերթ նարօտ ամէն դըրան զայն պըսակեմ:

Տո՜ւր ինծի, Տէ՜ր, ուրախութիւնն անանձնական,
Ճրագներու պէս զայն բոցեմ բազմաստեղնեան‘
Խաւարին մէջ ամէն երդ ու խրճիթներու:

Տո՜ւր ինծի, Տէ՜ր, ուրախութիւնն անանձնական,
Զայն սրբասաց իմ հոգեակիս ընեմ խորան‘
Զայն իմ մտքիս ծըխեմ‘ զերթ խունկ բազմաբուրեան:

Տու՜ր ինծի, Տէ՜ր, ուրախութիւնն անանձնական,
Ու չըլլա՜յ որ ուրիշներու կոծն ու կական
Խեղդել ուզեմ ջրվէժին մէջ դափիս ձայնին:

Տու՜ր ինծի, Տէ՜ր, ուրախութիւնն անանձնական,
Ու չըլլա՜յ որ ծափիս ձայնին երգը գուժկան
Եսիս սենեա՜կն ունենայ‘ ցու՜րտ առանձնարան:

Տո՜ւր ինծի, Տէ՜ր, ուրախութիւնն անանձնական.
Ու սեղանիս վըրայ դրուած մէն մի նըկան‘
Զույգ մը խինդե՜ր գէթ ունենայ թող խաչանիշ:

Տո՜ւր ինծի, Տէ՜ր, ուրախութիւնն անանձնական,
Ու բախեմ զայն սրտիս ժայռին‘ իբրեւ մական‘
Որ բխեցնէ ջուրն աներկմիտ երանութեան:

Տո՜ւր ինծի, Տէ՜ր, ուրախութիւնն անանձնական.
Զայն ջուրերու վըրայ ձըգեմ իբրեւ ուռկան,
Զայն իբր արօր ակօսներո՜ւն ձըգեմ վըրան:

Տո՜ւր ինծի, Տէ՜ր, ուրախութիւնն անանձնական.
Զայն իբր անձրեւ ցօղեմ ամէն դաշտի վըրան,
Զայն իբր արեւ բաշխեմ ամէն հորիզոնի:

Տո՜ւր ինծի, Տէ՜ր, ուրախութիւնն անանձնական.
Զայն ընդգրկած՝ իտէալի՜ն ըլլամ սրսկան.
Զայն լաստ ըրած ես Լոյսերու նաւո՜րդն ըլլամ:

Տո՜ւր ինծի, Տէե՜ր, ուրախութիւնն անանձնական.
Ժողվել‘ հոգւոյն մէջ ծերերուն, կոյսին, մանկան,
Պարզ մարդերուն‘ գեղջուկներուն ու բանուորին:

Տո՜ւր ինծի, Տէ՜ր, ուրախութիւնն անանձնական.
Ժողվել‘ հոգւոյն մէջ ամէնո՜ւն, համայնական
Հոգւոյն ամէն մասնիկներուն մէջ‘ ամէն ժամ:

Ճամբաներէն, ու գետերէն, ու դաշտերէն,
Անտառներէն, ու լեռներէն, ու ձորերէն,
Տանիքներէն, ու տուներէն, ու դուռներէն‘
Տո՜ւր ինծի, Տէ՜ր, ուրախութիւնն անանձնական:

Prayer for the New Year
Missak Medzarents

Give me, my God, that kind of happiness
that has no self. Let me gather it like flowers
in other people's eyes.

Give me, oh Lord, an impersonal joy
which like a child's sparkler tints
the onlooker's face.

Give me, oh Lord, an impersonal joy
to hang like ribbons braidedwith bells
on each door I pass.

Let me build altars out of words
of those I love and echo them
like cymbals of brass.

Give me an impersonal joy
to share like the stars dispersed
across the skies.

Let it be happiness
that does not drown laments
of those in pain

and not the kind of joy confined
within my self alone.
Let every loaf upon my platebe blessed

with a crossed pair of joys.
And like the sun going west
let me spread sunlight, Lord.

Let me lower it on waters
as one lowers nets and plant it
in earth's furrows like aplow

and like the rain
shower it
over the thirsty crowd.

And having found it, let me stay
the hunter of the ideal. Give me the grace
to know its true worth

like the sailor on the life raft.
Let me gather it from the souls
of common and uncommon man
and give it back.


"Prayer for the New Year" from Anthology of Armenian Poetry, translated by Diana Der-Hovanessian, edited by Diana Der-Hovanessian and Marzbed Margossian, Columbia University Press, 1978.

Միսաք Մեծարենց։ ԻՐԻԿՈՒՆԸ

Սա իրիկունն ըլլայի ես,
եւ հըպէի ճակտին ամէն անցորդի,
չքնաղագեղ ու նըւաղուն յամուրդի
սա իրիկո՜ւնն ըլլայի ես։

Սա իրիկունն ըլլայի ես,
լի երգովը թռչուններուն, մարդերուն,
ու տարրերուն աղաղակովը տրոփուն՝
սա իրիկո՜ւնն ըլլայի ես։

Սա իրիկո՜ւնն ըլլայի ես,
թոյլ, նազենի, շըղարշային, վարդաբոյր,
ու ծըփայի զերթ ոսկեսար վարագոյր
վըրան ամէն հոգիի։

Սա իրիկունն ըլլայի ես,
լի զանգակին ղօղանջներովն երկնաճեմ.
խնկապատար, օծուն, ջահուած Ժամի պէս
սա իրիկո՜ւնն ըլլայի ես։

Սա իրիկունն ըլլայի ես,
իմ անդորրիս մէջ ոգեւար աղջըկան
մարող ճրագին բոցեր տալու իմ ցոլքէս.
սա իրիկո՜ւնն ըլլայի ես։

Սա իրիկունն ըլլայի ես,
լի գոռ ծափովն ովկիանի ջուրերուն.
սիւքին ծաղիկ մեղեդիքովն ակաղձուն,
սա իրիկո՜ւնն ըլլայի ես։

Սա իրիկունն ըլլայի ես,
որ կը մարի սատափ բարձին վրայ ցայգուն.
թօթափող վարսքը գունագեղ ու ծփուն,
սա իրիկո՜ւնն ըլլայի ես։

Սա իրիկո՜ւնն ըլլայի ես,
համայնական, չքնաղ, քաղցրիկ, լուսագէս.
եւ ամենուն տայի հուրքէս, ոսկիէս։
Սա իրիկո՜ւնն ըլլայի ես։




Միսաք Մեծարենց (1886-1908)

Միսաք Մեծարենց: Կիրակմուտք

«...Եկեալքս ի մտանել արեգականն
Տեսաք զլոյս երեկոյիս...»






Յուշիկ փախչող իրիկուան ծիրանի լոյսն է զըւարթ...
Ոսկի թելեր՝ պլլըւած խունկի թաւիշ մըշուշին.
Կապոյտ ծոպեր, ծիածան, ծըփուն ձայներ, միստի՜ք վարդ
Լոյսէ արցունք մոմերու՝ որոնք հանդարտ կը մաշին։

Խունկի ծարաւ իմ հոգիս կը ծըծէ պահն այս հանդարտ,
Ոսկեկըրակ աչքերով բուրվառներ երբ կը ճօճին.
Պակուցում մը հոգեգրաւ հոն կը թողու զիս անթարթ,
Կը զգամ համբոյրն իմ հոգիս պարուրող բիլ մարմաշին։

Մեղեսիկի երանգներ կ'օծեն պարոյրը խունկին.
Խորհուրդին եմ ծնրադիր բազուկներըս խաչանիշ՝
Ու կը սպասեմ որ ծագի հոգւոյս պայծառ կիրակին...։

Ջահերն հիմակ կ'երազե՜ն համակ զիւմրիւթ ու թարշիշ...
Կամարներէն, խորանէն կը ծագին լոյս ու ծիծաղ.
Հոգիս քիչ քիչ կը թաղուի անուրջին մէջ այս չքնաղ։

Յուշիկ փախչող իրիկուան ծիրանի լոյսն է զըըւարթ...։

Միսաք Մեծարենց: ՃԵՐՄԱԿ ՎԱՐԴԵՐ

Ըսպիտա՜կ վարդեր, ըսպիտա՜կ վարդեր,
Զոր հովն անտեսեց այս ճամբուն վըրա,
Շամբուշ հովն աշնան` որ կը դղրդեր
Մոլեգին` հողին ընդերքն համորեն:

Ճերմակ գաղափա՜ր, ճերմակ գաղափա՜ր,
Աշնան մոլուցքեն դողահար հիմակ,
Համբու՜յր շուշանի, դյութանք ձյունեղեն,
Փերթ փերթ լուսինկա, ապրշում համակ:

Բե՜ր ինծի իղձիդ կաթը խանդաղատ:
Մենավո՜ր վարդեր, որ մելամաղձիկ
Մառախուղներուն մեջ դեռ կը ժպտիք,
Ապրեցե՜ք հոգվույս մեջ հավերժորեն:

WHITE ROSES

 

White roses, white roses,

Snubbed by the wind on its path,

The insane fall wind that rattles

The very entrails of the earth.

 

White notion, white notion,

Now shivering in autumn’s fury,

Kiss of a lily, snowed fascination,

Tattered moon, silk in entity,

 

Fetch me the fond milk of your fancy,

Forlorn roses, smiling as before

In this dense fog’s melancholy,

Live on in my soul ever more.

…………………… Missak Medzarents

Translated by Tatul Sonentz

Միսաք Մեծարենց։ Երգ

Քո՛յր, մօտեցի՛ր կըրակին,
ծըխէ տերեւն այս բուրեան,
զի ամէն բան ինձ կրկին
կը դարձընէ հոտն արեան։

Քո՛յր, մօտեցի՛ր դարակին
ու բե՛ր հեղուկն հնձանեան,
զի ամէն բան ինձ կրկին
կը դարձընէ համն արեան։

Քո՛յր, մօտեցի՛ր ճըրագին,
մարէ՛ զայն, թո՛ղ լուսընկան,
զի ամէն բան ինձ կրկին
կը դարձընէ ձայնն արեան։

Քո՛յր, մօտեցի՛ր նըւագին,
երգէ դաշտերն ու ցորեան,
զի ամէն բան ինձ կրկին
կը դարձընէ գոյնն արեան։

Քո՛յր, մօտեցո՛ւր իմ ձեռքին
աստուածաբոցն հըրացան,
զի ամէ՜ն բան ինձ կրկին
կը յիշեցնէ վրէ՛Ժն արեան...։

Միսաք Մեծարենց: Աքասիաներու շուքին տակ

Ծաղիկներէն յուշիկ թերթեր կը թափէ՝
Բուրումներով օծուն հովիկն իրիկուան.
Հոգիներուն կ'իջնէ երազ մը բուրեան.
Ի՛նչ հեշտին է մըթնշաղն այս սատափէ։


Աքասիաներ, գինով լոյսէ ու տապէ,
Օրօրուելով մաքուր շունչ մը կը հեւան,
Մինչ կը ձիւնէ ծաղիկն իրենց հոտեւան,
Զոր խօլաբար հովը գրկել կը շտապէ։


Ու լոյսն անոնց, անխօս հուրի՛ դիւթական,
Հըմայագեղ ու վարսքերով արծաթէ,
Շատրուանին կ'իջնէ գուռին մէջ կաթէ։


Ջուրը ցայտքէն ծաղիկ ծաղիկ կը կաթէ,
Վըճիտ, ինչպէս լոյսէ արցունքը մանկան,
Նըւագն անոր կը հեծեծէ հեշտական։


Ծաղիկներէն հովը թերթեր կը թափէ...։

Միսաք Մեծարենց: ՄԵՐԺՈՒՄ

Մեկ համբույրդ զիս պիտ ըներ երջանիկ
դուն զլացար ինձի շնորհն այդ գողտրիկ,
դժնե «ոչ» ըդ թքիր ինձի անտարբեր,
ես այն օրեն կը տառապիմ տարուբեր:

Դուն զլացար ինձի շնորհն այդ գողտրիկ
ու սևերու մեջ թաթխեցիր իմ մեղրիկ
ժպտիս ցոլքը, մերթ վառվռւն, մերթ հանդարտ
ես այն օրեն եղա թշվառ մը անբախտ:

Դժնե «ոչ» ըդ թքիր ինձի անտարբեր,
այդ «ոչ» ըդ սուր սրտես սորեց արյուններ:
Մերժումի այդ սառ լախտն, ավա՜ղ, վշտագին
գալարեցուց սևերու մեջ իմ հոգին:

Ես այն օրեն կը տառապիմ տարուբեր.
վիշտը սիրտըս իմ ըրավ քանդ ու ավեր,
այն օրեն, երբ սև բաժակըն այդ թույնի
ըմպեցի ես, սիրտըս բյուր բյուր կ՛արյունի:


Միսաք Մեծարենց

Միսաք Մեծարենց: ԵՐԱԶ ՕՐԵՐ

Կարմիր ծաղիկ մը գարունի
Առտու մը ինծի նվիրեցիր.
Ըզգացի թե տենդեր ունի
Երազկոտ միտքըս ուշացիր։

Խանդաղատանք մը հորդեցավ
Իմ նըվաղկոտ լանջքիս տակ՝
Դողաց սիրո սարսուռն անցավ՝
Ու թովանքը համբույրին հուր։

Եվ ըղձակաթ իմ հեգ հոգիս
Ըզգաց սիրտիդ հուրքն արծարծուն,
Ու մետաքսե ուղի մը զիս
Սեր-Ծաղիկին տարավ ածուն։

Հոն ժըպտեցավ կյանքը ինծի,
Հըմայքներու հույլովն անցավ,
Եվ ուրվական մը կասկածի
Անոր մոտեն երբեք չանցավ։

Միսաք Մեծարենց: ՍԻՐԵՐԳ

Գիշերն անույշ է, գիշերն հեշտագի՜ն,
հաշիշով օծուն ու բալասանով.
լուսեղեն ճամփեն ես կ’անցնեմ գինով՝
գիշերն անույշ է, գիշերն հեշտագի՜ն…
Համբույրներ կուգան հովեն ու ծովեն,
համբույր լույսեն՝ որ չորս դիս կծաղկի,
այս գիշեր Տոն է հոգվույս՝ Կիրակի
համբույրներ կուգան հովեն ու ծովեն:
Բայց լույսն իմ հոգվույս քիչ քիչ կմաշի՜,
շրթունքս են ծարավ միակ համբույրին…
Ցնծագին գիշերն է լույս ու լուսին՝
բայց լույսն իմ հոգվույս քիչ քիչ կը մաշի…
Կը մըտածեմ զայն բաժնել երկրի բոլոր խեղճերուն…:

The night is sensuous, the night is so sweet,
Anointed with hashish and with luscious
balm.
Along luminous roads I stroll almost drunk.
The night is sensuous, the night is so sweet.
Kisses come to me from the wind and the
sea.
Tender kisses of light blossom all around.
This night, this Sunday is a feast for my
soul.
Kisses come to me from the wind and the
sea.
The light in my soul is slowly fading out!
My lips are still thirsty for that single kiss.
The night is so festive, the moonlight so
bright!
But the light in my soul is slowly fading
out!

“Love Song,” translated by Gerald Papasian,
from Sojourn at Ararat: Poems of
Armenia, published, compiled and edited
by Gerald Papasian, 1987.

SONG OF LOVE

 

The night is sweet, the sensual night,

Anointed with hasheesh and balsam,

I pass by this road, luminous and bright,

The night is sweet, the sensual night….

 

Kisses appear from wind and sea,

Kisses of light blossom around me,

The night is festive, Sunday of my soul,

Kisses appear from wind and sea,

 

But my soul’s light sputters slowly,

My lips are thirsty for that one kiss…

Exalted night, with light and moon,

But my soul’s light goes out, so soon….

 

…………………… Missak Medzarents

Translated by Tatul Sonentz