Մկրտիչ Պէշիկթաշլեան։ Մահ Քաջորդւոյն

Դու զո՞վ խնդրես, մայր իմ անուշ .

Ե՛կ, մի՛ դողար , մօտեցի՛ր հոս,

Անլաց աչօք դիտէ՛ զորդիդ

Ուր խր վէրքերն արիւնահոս.

Թրքաց մայրեր թող լան՝ ու դուն

Ուրախ լուրեր տա՛ր ի Զէյթուն:

Ինչպէս երբեմն օրրանիս մէջ 

Կակուղ ձեռքով փայփայելով

Մանկիկ մարմնոյս հանգիստ տայիր

Իբրեւ հրեշտակ նուագելով ,

Զիս հանգչեցուր ի հող ՝ եւ դուն 

Ուրախ լուրեր տար ի Զէյթուն:

«Նորեկ որդւոյս կենացն արեւ 

Ձեզի համար փայլի, Հայե՛ր».

Այսպէս յայնժամ դու կ'երգէիր՝

Օրօրոցիս նստեալ քովեր.

Անոնց համար շիջաւ՝ եւ դուն 

Ուրախ լուրեր տա՛ր ի Զէյթուն :

Կարմիր կայլակք ցայտին վէրքէս.

Սակայն , մա՛յր իմ, նայէ՛ չորս դին,

Զարիւնըռուշտ Թուրքերըն տե՛ս

Հազարներով փըռուած գետին .

Կերաւ զանոնք սուր մեր ՝ եւ դուն

Ուրախ լուրեր տա՛ր ի Զէյթուն :

Մռընչեցին ինչպէս վիշապ 

Ու մեր վրայ յարձակեցան.

Ո՜վ հայրենիք, ի սուր ի բոց

Քո համար մեր սիրտք վառեցան :

Կարմիր ներկան ձորք մեր ՝ ու դուն

Ուրախ լուրեր տա՛ր ի Զէյթուն :

Ու ծափ զարկին մեր հարց ոսկերք,

Զի չէ մեռած հայոց կըրակ ,

Ու ցնծացին այնչափ զոհեր,

Զի լուծաւ վրէժ յարեան վտակ.

Խնտաց Մասիս, մա՛յր իմ, եւ դուն 

Ուրախ լուրեր տա՛ր ի Զէյթուն :

Վերջին համբոյր տամ քեզ , մա՛յրիկ ,

Հատուցանես զայն սիրուհւոյս .

Վերջին անգամ գրկեմ մեր հող 

Ոյր արդ կ'իջնամ ի ծոցն անլոյս:

Խաչ մը տնկէ վըրաս՝ ու դուն

Ուրախ լուրեր տար ի Զէյթուն :

Մկրտիչ Պէշիկթաշլեան։ Եղբայր եմք մեք

Ի բիւր ձայնից բնութեան շըքեղ
Թէ երգք թռչին սիրողաբար,
Մատունք կուսին ամենագեղ
Թէ որ զարնեն փափուկ քընար՝
Չունին ձայն մի այնքան սիրուն,
Քան զանձկալի Եղբայր անուն։

Տո՛ւր ինձ քու ձեռքդ, եղբա՛յր եմք մեք,
Որ մրրկաւ էինք զատուած,
Բախտին ամէն ոխ չար ու նենգ
Ի մի համբոյր ցրուին ի բաց.
Ընդ աստեղօք ի՞նչ կայ սիրուն
Քան զանձկալի Եղբայր անուն։

Երբ ալեւոր Մայր Հայաստան
Տեսնէ զորդիս իւր քովէ քով,
Սրտին խորունկ վէրքն դաժան
Քաղցր արտասուաց բուժին ցօղով.
Ընդ աստեղօք ի՞նչ կայ սիրուն
Քան զանձկալի Եղբայր անուն։

Մէկտեղ լացինք մենք ի հընում...
Եկէք դարձեալ յար անբաժան
Խառնենք զարտօսր եւ ըզխնդում,
Որ բազմածնունդ ըլլայ մեր ջան.
Ընդ աստեղօք ի՞նչ կայ սիրուն
Քան զանձկալի Եղբայր անուն։

Մէկտեղ հոգնինք, մէկտեղ ցանենք,
Մէկտեղ թափին մեր քրտինքներ,
Ըզհունձ բարեաց յերկինս հանենք,
Որ կեանք առնուն հայոց դաշտեր.
Ընդ աստեղօք ի՞նչ կայ սիրուն
Քան զանձկալի Եղբայր անուն։

Մկրտիչ Պէշիկթաշլեան։ Գարուն

Ո՛հ, ի՜նչ անուշ եւ ինչպէ՛ս զով
Առաւօտուց փչես, հովիկ,
Ծաղկանց վրայ գուրգուրալով
Եւ մազերուն կուսին փափկիկ,
Բայց չես, հովիկ, իմ հայրենեաց,
Գնա՛, անցի՛ր սրտէս ի բաց։

Ո՛հ, ի՜նչ աղու եւ սրտագին
Ծառոց մէջէն երգես, թռչնի՛կ,
Սիրոյ ժամերն ի յանտառին
Զմայլեցան ի քո ձայնիկ.
Բայց չես, թռչնիկ, իմ Հայրենեաց,
Գնա՛, երգէ՛ սրտէս ի բաց։

Ո՛հ, ի՜նչ մրմունջ հանես, վտակ,
Ականակիտ ու հարդարտիկ,
Քու հայելւոյդ մէջ անապակ
Նայինք զիրենք վարդն ու աղջիկ.
Բայց չես, վտակ, իմ հայրենեաց,
Գնա՛, հոսէ՛ սրտէս ի բաց։

Թէպէտ թռչնիկն ու հովն Հայոց
Աւերակաց շրջին վրայ
Թէեւ պղտոր վտակն Հայոց
Նոճիներու մէջ կը սողայ,
Նոքա հառա՛չք են Հայրենեաց,
Նոքա չերթան սրտէս ի բաց։


Մկրտիչ Պէշիկթաշլեան (1828-1868)


Spring

O mild breeze, all through the early morning
You blow so gently, so soft, so cool,
Tenderly over the flowers
Over the maiden's fine-spun hair.
Yet if you're not a breeze from my homeland,
Pass on and away from my heart, be gone.

O bird in the leaf-heavy trees
You sing so sweetly, piercing and true,
Indeed the Love-hours in the forest
Admire your long and ardent trilling.
Yet if you're not a bird from my homeland,
Pass on, fly away from my heart, be gone.

O clear and peaceful little river
Your whispers rising from the banks are soft,
And the rose and the maiden
Are mirrored so well by your tranquil face.
Yet if you're not a brook from my homeland,
Pass on, flow away from my heart, be gone.

Though the mild breeze and the fair bird of Armenia
Hover now only over ruins,
And though the murky brook of Armenia
Winds its way among cypresses,
These are the very sounds of my homeland
May these never pass from my heart.

Armenian poetry, old and new : a bilingual anthology / compiled and translated with an introd. by Aram Tolegian.

Detroit :  Wayne State University Press , 1979.