Showing posts with label Khatchig Dedeyan. Show all posts
Showing posts with label Khatchig Dedeyan. Show all posts

Wednesday, May 12, 2021

Խաչիկ Տէտէան։ ՏԵՍԻԼՔ



Նայեցայ երկնքին` ճաճանչագեղ աստղեր կը ծորէր,

Հեշտասէր կնոջ մը տարփանքի շօն էր կարծես,

Բայց հոգիս` դառնաշփոթ մեխակներու փունջ էր,

Վերջին տեսիլքն ըլլար կարծես հրաժեշտի ձօն որպէս։ 


Օ՜ անցորդ մարդ, հերթն է մեկնողներու` կանգառին դիմաց,

Դառնահեծ բաժանման տեսարանին` ե՛ս տխուր վկան,

Արագ ու շփոթած քայլերով կ’երթան ճշմարտութեան ընդառաջ,

Սա ցնորքն է, մարդը` անցորդը, այս խաբկանքին վկան։


Նայեցայ երկնքին` արեւն իր քնքշանքով զիս կը դիւթէր,

Գուրգուրոտ մօր սեւեռուն աչքերէն բխող կեանք էր կարծես,

Նոր օր էր, հրա՞շք թէ դիպուած պատահական, էական չէր,

Սա մշտադալար տեսիլքն էր գողտրիկ իմ պարտէզիս…


Ապրիլ 2021


Sunday, May 09, 2021

Խաչիկ Տէտէան։ ԱՀԱԶԱՆԳ



Մինչ կը քանդենք արմատները մեր ծառին,

Հազար ու մի պատճառ չքմեղանք բռնած,  

Իսկ անկումն այս գահավէժ՝

Կը մատուցենք իբր թաւշեայ սխրանք, 

Մեր գոյութեան հիմքերը քամիներու լլկանքին յանձնած,


Ողբա՜մ զքեզ, երկի՛ր իմ նախնեաց,

Ու ձեզ, այրեր՝ կամշոտ, այլասերած, 

Երբ դահիճն հիմա դարձեր է փրկարար,

Ու սուլթանին թաւիշը հրապուրիչ ընտրանք,

Աշխարհն անգամ կանգած է շուար ու մոլար՝

Ձեր բեմադրած այս ստոր ողբերգութեան։


Ուշքի եկէ՛ք, քանի դեռ ուշ չէ՜,

Երբ արմատները ծառին դեռ կը բաբախեն,

Կ'աղերսեն սէր, կամք ու իմաստութի՜ւն,

Մինչ փոթորիկները ժամանակի կը հարուածեն 

Աջ ու ահեակ, դուք ձիթենիի ճիւղ բռնած՝

Տենդոտ նազանքով դահիճին գիրկ կ'երթաք 

Դրախտի պատրանքին յափշտակութեամբ։


Ուշքի եկէք անհեթեթին տարփանքէն,

Քանի դեռ ուշ չէ՜…

2021 

 

Thursday, May 06, 2021

Խաչիկ Տէտէան։ ԴՈՒՆ ԻՆԾԻ ՊԷՏՔ ԵՍ ԴԵՌ…

Եւ բորբոքեցաւ իմ մէջ վարակը դարու,
Կատղեցան բջիջները մարմինիս ինչպէս մաղձոտ զայրոյթ,
Միթէ՞ մահուան դուռ մօտեցայ ես ալ, այլոց նման,
Հարց տուի ես ինծի, բայց ձայն մը ներսէն՝
“Դուն ինծի պէտք ես դեռ, հէ՛ք երիտասարդ…” ըսաւ։


Օրերը ծանր էին, սարսափն իմ մէջ հանուր,
Իմ մէջ հարցադրումներ կային դեռ այս կեանքէն,
Միթէ՞ մահը պիտի յաղթէ, թէեւ պատրաստ չեմ անոր,
Հարց կու տայի ես ինծի, բայց ձայն մը ներսէն՝
“Դուն ինծի պէտք ես դեռ, հէ՛ք երիտասարդ…” ըսաւ։


Օ՜հ դժոխքի վարակ, մահուան բանալիները քեզի ո՞վ տուաւ,
Այսպէս անարգել ու յանդուգն կ’արշաւես ամէնուր,
Դուն մահն ես, ես դեռ կեանքը կը դաւանիմ, անհեթեթ թէեւ,
Ես յաղթեցի՛ քեզի, ոչ՝ մահուան, որ դեռ պիտի գայ,
“Դուն ինծի պէտք ես դեռ, հէ՛ք երիտասարդ…”
Ըսաւ Ձայնը ներսէն ու լուռ հեռացաւ։


Ապրիլ 2021





 

Sunday, March 15, 2015

ԽԱՉԻԿ ՏԷՏԷԵԱՆ։ ԳԱՃԱՃՆԵՐՈՒ ՀԱՅՐԵՆԻՔԻՆ ՄԷՋ

Գաճաճներու հայրենիքին մէջ,
Ուր ապրեցան մեզմէ շատեր,
Չկային զօրավարներ ու իշխաններ,
Կային բազում երեւելիներ.
Հերոսներ չգտնուեցան հոն, բացի անոնցմէ՝
Որոնք սուտ պատերազմներ հրահրելով,
Հրշէջի դերը ինքնակոչ ստանձնած՝
Փորձեցին մոլորեցնել ամբոխը անզօր,
Իրենց չքնաղ նուաճումներուն համար։

Գաճաճները հերոսներ չեն ծնիր, ո´չ ալ՝ իշխաններ,
Հայելիներու դիմաց, անոնց հասակը չ᾿աճիր,
Ո´չ ալ բեմերու վրայ, ինչքան ալ գոռան ու պոռչտան,
Թէկուզ հնչիւն ոսկիներ փռեն՝
Մուտքն իրենց դղեակներուն, ու
Կաշառքով կորզեն քուէներ անհաշիւ:

Գաճաճներու հայրենիքին մէջ,
Պարթեւները հազուագիւտ էին.
- Դարու հիւանդութիւնն էր ու պահանջքը երեւի:
Ոմանք, այլանդակ էին, շատեր՝ ձաղկուած,
Ուրիշներ, կը յաւակնէին ըլլալ անփոխարինելի...
Ուրեմն, պարտին փարիլ բեհեզեայ գահին
Ու տիրել թշուառին, տգէտին ու անիմացին,
Բայց աւա~ղ, հերոսներ չեղան երբեք,
Քանզի գաճաճներու հայրենիքին մէջ
Աքիլլէսներ չեն ծնիր,
Ո´չ ալ՝ հերակլներ իրաւամբ.
Հերոսները կը ծնին հսկաներու փաղանգէն սոսկ,
Իրենց նմաններուն շարքերէն միայն։
 
Գաճաճներու հայրենիքին մէջ,
Ուր ապրեցան մեզմէ շատեր,
Չկային զօրավարներ, իշխաններ՝ խիզախ,
Կային շրջուն փերեզակներ, կոմսեր ինքնակոչ,
Եւ ընչաքաղց կրեսոսներ անկասկած.

Այդ ալ դարուս ողբերգութիւնն է երեւի...:

ԽԱՉԻԿ ՏԷՏԷԵԱՆ


Tuesday, November 25, 2014

ԽԱՉԻԿ ՏԷՏԷԵԱՆ: Ո´Չ ՄԷԿ ԲԱՂՁԱՆՔ

Ոչ մէկ բաղձանք, հարց ու տագնապ,
Ոչ իսկ երազանք
Կը բերեմ ձեր սեղանին ես այսօր,
Որ չտարուիք ձեր վէճերով բիւզանդական.
Երեկոյեան նիստերուն ձեր քննարկման, թէ բամբասանքի,
Եկէք հարց տանք. ի՞նչ մնացին փուչիկներէն ուռճացուած,
Զոր անհատնում ձեր շունչերով յագեցուցիք,
Ու խօսքերէն անդին, ո՞ւր մնացին գործերն այն հրաշալի,
Զոր շեփորեցիք անդադար։
Դուք, որ սովոր էք կերպարանափոխել կինը,
Ու վերածել տգեղութիւնն անոր գրաւչութեան անմրցելի,
Կամ ցոփութեան տիպարի,
Գուցէ վերածէք ձեր կիրքերը՝ շինիչ գործի,
Որ կը շրջէ մարդուն ապիկառ տագնապը
Յուսադրող տեսիլքի, ու բաղձանքը՝ իրականութեան.
Բերէք ինծի դո՜ւք ձեր երազանքները ի´մ դատաստանին,
Ու ձեզ կշռադատեմ ե´ս, գէթ անգամի մը համար։
Բերէ´ք ինծի հանճարեղ վրձինը Տալիի
Ու ես նկարեմ ձեր կերպարները անճոռնի,
Որ կը ցցուին անկոչ ու ընդմիշտ,
Տխուր թէ ուրախ ամէն առիթի՝
Մեր մոլագար աչքերուն դիմաց.
Ես վարսայարդար չեմ, ո´չ ալ՝ դիմայարդար,
Որ կեղծամներէն յարդարեմ շքեղութիւն իւրօրինակ,
Կամ փոշիներով բազմերանգ՝
Շպարեմ դէմքեր՝ խորշոմած ու կնճռոտած.
Մի´ համոզէք որ ձեզ չպարսաւեմ,
Կամ բարեխօսեմ՝ իմ ու իմ միջեւ.
Ժողովներու թէ բամբասանքի նիստերուն ձեր
Ես տեղ չունիմ, ոչ ալ՝ հարց ու երազանք,
Բոլոր հարցերն ու տագնապները վերածեցիք քուրջի,
Այլեւ փանտորայի շքեղ տուփի՝ վիժած տեսիլքներով լի,
Մարդը դարձուցիք ցից հանուած հրէշի,
Ժամանակն ալ վերածեցիք ձեր խաղադաշտին՝
Օտարացող հրապարակներուն վրայ:

Հիմա գիտէ՜ք ի՞նչ կ᾿ուզեմ հրամցնել ե´ս ձեզի,
Որպէս հաճելի նիւթ քննարկումի,

Այդ ալ խելքի չեկող խելօք շանս ճակատագիրն է յիրաւի։

ԽԱՉԻԿ ՏԷՏԷԵԱՆ
ԱՐԾԻՒ Շաբաթաթերթ, 
Հոկտեմբեր 2014, ԻԱ. Տարի, Թիւ 15-16, էջ 7:

Monday, March 11, 2013

ԽԱՉԻԿ ՏԷՏԷԵԱՆ: Ե՞ՐԲ ԵՒ Ո՞ՒՐ


Ըսէ´ք ինծի՝ ե՞րբ եւ ո՞ւր
Հոգին մարդուն պիտի գտնէ
Իր անդորրը մնայուն.
Ե՞րբ պիտի խաղաղին ալիքները ծովուն,
Ե՞րբ պիտի լռեն շառաչները անհուն
Ի´ր ալեկոծ ծովուն:

Պճեղ մը սիրտ տրուած է մարդուն,
Բայց ան շալկած է հեղեղ մը ցաւ անհուն,
Տրուած են համրուած օրեր անկայուն,
Ու կը սպասուի որ գործէ հրաշք գերագոյն:

Ռոպոթի նման նետուած գիրկը աշխարհին,
Կը տարուբերի ճօճանակի նման մշտարթուն,
Կը ցատկռտէ, կը վազէ, կը քալէ ետ ու առաջ,
Ապա կը նետուի թափօնի նման ետեւը իր տան:

Ըսէ´ք ինծի՝ ինչո՞ւ այս խաղը անհրապոյր
Իր ճակատագի՜րն է եղած դարերէն հնագոյն,
Ի՞նչ նպատակի մը գերագոյն
Կը ծառայէ տուայտանքը հէ´ք մարդուն:

Ըսէ´ք ինծի՝ ե՞րբ եւ ո՞ւր
Կանգ պիտի առնէ այս զաւե՜շտը տխուր....

Sunday, March 10, 2013

ԽԱՉԻԿ ՏԷՏԷԵԱՆ: ԿԸ ՔԱԼԵՆ ԱՌԱՋ


Դաժան օրերուն այս,
Դաժան պահերուն մեր,
Երբ խաժամուժին մէջ նետուած
Վակոնները շոգեկառքին կը յառաջանան արագ,

Երբ գալիքի պահերը թուխպ
Երկունքի ցաւերով են յղի,

Երբ մարդը՝ երկնքի ու երկրի  
Ահեղ մարտին մէջ նետուած էակ մըն է անիծեալ,

Մինչ սեւն ու սպիտակը ձուլուած իրարու,
Անշունչ պատկեր են նկարիչին
Պաստառին վրայ.-
Կը քալեն ամբոխները առաջ
Յոյսի մը, ապաւէն լաստի մը պատրանքով,
Նոր ճանապարհի որոնումի 
Յորձանուտին մէջ նետուած ակամայ,

Երբ ճապաղ առօրեան իրենց օրագիրն է միանուագ,
Ու սերմը պտուղին՝ այլոց ձգուած բարիք մնայուն,
Կը նային ետեւ, կը նային առաջ,
Ու մշուշն է միշտ հորիզոնը ծածկած,
Բայց դեռ կը յուսան,
Դեռ կը տագնապին, 
Դեռ կը քալեն առաջ...


Saturday, March 09, 2013

ԽԱՉԻԿ ՏԷՏԷԵԱՆ։ ՀԱՅՐԱԿԱՆ ԶՐՈՅՑ



 I. ՔԱԼԷ՛ ԱՌԱՋ
Քալէ´, քալէ´, որդի,
Կիրճերէն վեհաշուք,
         անձաւներէն տամուկ,
Քալէ´ առաջ, դէպի հորիզոնը պայծառ,
Քալէ´ դէպի բարձունքը անհաս։
        
Ճեղքէ´ լեռները խրոխտ, սարերը հպարտ,
Դուն՝ անհունին կարեվէր,
Երկինքներուն անհպելի,
Քալէ´ անվերջ, տեսիլքներուդ հետամուտ,
Բայց յիշէ´ ճանապարհին, դադարի պահերուն,
Ինչքան սլանաս վե՜ր,
Եւ որքան յառաջանաս,
Դեռ հեռո՜ւ, շա՜տ հեռու է գագաթը նուիրական:

Բայց քալէ´, որդի, քալէ´ առանց հրաժեշտի,
                                        առանց խոնջէնքի,
Կանգ չառնես վայրկեան միսկ քու սլացքիդ ընթացքին,
Դադարը մահ է, ցաւերու վերյուշ է, եւ ունայնի տագնապ,
Կանգառը միջոցին, բզկտող լլկում է ու մահաքուն,
Դուն նայէ հեռուն ու քալէ առաջ,
Նայուածքդ յառած անհունին կապոյտ։

Բայց եւ գիտցիր - որպէս իրողութիւն պարզ -
Թէ՝ հեռո՜ւ, շա՜տ հեռու է հրաշք ափը պատրանքներուդ,
Գուցէ եւ անհասանելի՝ այս կեանքի ընթացքին:

Քալէ´, անցի՜ր, որդի, այս աշխարհէն, արագ...:

II. ՔՈՒ ՀԵՐԹԸ

Հիմա կանգ առ պահ մը միայն, որդի՛,
Ու դիտէ´ շուրջդ, կատղած ու ապստամբ,
Նայէ´ այն խենթ օրերուն, որոնք մերն են,
Տե´ս թէ ինչպէս կը կործանին կայսրութիւններ,
Ոտքի կոխան կըլլան բռնապետեր հնաւանդ,
Տե´ս թէ ինչպէս Նոր գարունի մը երազանքը
Կը ծնի կրկին ոտքերուդ առջեւ։
ՆայԷ´ ու հպարտացիր, որդի՛,
Վաղ թէ ուշ անկցի՜ն պիտի խորհրդանիշերը՝
Պիղծ, սնափառ ու վայրենի,
Ու ձմրան երկա՜ր գիշերները, խիստ ու կատաղի,
Պիտի փարատին. այդպէս է երգը ժամանակի,
Ու խորհուրդն այս աշխարհի:
Տե´ս թէ ինչպէս երամներ ծիծղուն
Կը սաւառնին կրկին երկնակամարին,
Ու երգերը գարնանային
Կը պարուրեն անդաստանները քու անեղծ հոգիին,
Տե´ս այս բոլորը եւ հրճուէ՜, սիրելիս,
Թող խինդն ու ծիծաղը ըլլան անբաժան
Քու ճանապարհին, քու երթին ակնթարթային,
Բայց եւ գիտցի´ր, որդի՛, գիտցի´ր հաստատ՝
Ա՜յն ինչ տեսար ու ապրեցար,
Այն ինչ կը վկայես քու անեղծ աչքերով,
Բազում ուրիշներ եղան նոյնին վկան,
Ապրեցան քեզ նման նոյն այդ պահերը՝
Սեւ եւ սպիտակ, ու հեռացան ընդմիշտ
Ձեռնունայն...

Քալէ´, քալէ´, որդի՛, այս աշխարհէն, արա՜գ...: