Յովհաննէս Շիրազ: Խաչքարերը

Չգիտեմ ինչո՜ւ, դեռ պատանեկիկ,
Համբուրում էի խաչքարերն այնպէ՜ս,
Երբ մայրիկիս հետ ես՝ ոտաբոբիկ՝
Վանքի սարն էի ելնում գառի պէս:

Հիմա էլ սրտանց համբուրում եմ դեռ,
Բայց հիմա գիտեմ, թէ ինչո՛ւ համար.
Ես համբուրում եմ, ո՜վ նախահայրեր,
Քարից լոյս կերտող ձեր ձեռքը ճարտար:

Որ վայրի ու բիրտ ժայռերի վրայ
Ոգու տարերքն է հրաշագործել,
Եւ համբուրելով սուրբ հետքը նըրա՝
Անմահութիւնն եմ համբուրում ես ձեր…

Je ne sais pourquoi mais déjà garçonnet

J’embrassais ainsi les khatchkars,
Quand, les pieds nus, avec ma mère,
Je descendais tel un agneau le mont du monastère.

Je les embrasse encore maintenant,
Mais maintenant sachant pourquoi :
Ô ancêtres arméniens, j’embrasse
Vos mains habiles, créant lumière de la pierre.

Qui sur les roches sauvages et brutes,
L'intime force de l’esprit a immortalisé,
Et en embrassant son empreinte sacrée
J’embrasse votre éternité…

trad. Élisabeth Mouradian & Serge Venturini

Գամառ Քաթիպա (Ռափայէլ Պատկանեան)։ [Երնէկ, թէ այս նոր տարին...]

Երնէկ, թէ այս նոր տարին
Վերջ տար հայի ցաւերին,
Չարը կորչէր ու բարին
Բուն դնէր մեր սրտերին:

Երնէկ, թէ այս նոր տարին
Ազատ շնչէր Հայաստան,
Եւ շուրջ Մասիս մեր սարին
Փայլէին վարդ-անդաստան:

Երնէկ, թէ այս նոր տարին
Հայ ազգ ի մի գումարուէր,
Ի գլուխ Կարնոյ հայ ամրին
Հայի դրօշակ ծածանէր:

Երնէկ, թէ այս նոր տարին
Ոտքի կանգնէր Հայաստան,
Եւ կիսաքանդ մեր Կարին
Լինէր քաղաք մեր ոստան:

Հայեր, երբեք չերկմտիք,
Կը կատարուի այդ ամէն,
Եթէ իսպառ մենք հանենք
Փոքրոգութիւն մեր սրտէն:


Գամառ Քաթիպա



Qu'heureuse soit cette nouvelle année …

Qu'heureuse soit cette nouvelle année,
Qu'elle mette fin aux douleurs des Arméniens
Que les méchants disparaissent et que les bons
Fassent leur nid dans nos cœurs

Qu'heureuse soit cette nouvelle année,
Que l'Arménie respire librement
Et qu'autour de notre Mont Massis
Resplendissent les roses champêtres

Qu'heureuse soit cette nouvelle année,
Que la nation arménienne se rassemble
Solidement à la tête de Garin l'arménienne
Et que flotte notre drapeau national.

Qu'heureuse soit cette nouvelle année,
Que l'Arménie se dresse debout,
Et que notre Garin à demi démolie,
Devienne notre capitale.

Arméniens, n'hésitez jamais,
Tout cela se réalisera,
Si nous ôtons entièrement,
La petitesse de notre cœur.

Kamar Katiba
Traduction Louise Kiffer

New Year 

Translated by Rupen Janbazian  

If only this New Year

Would bring an end to our sorrows,

Evil would fade and good

Would live in our hearts.

If only this New Year

Armenia would be free

And fields of roses would gleam

Around our Mount Masis.

If only this New Year

The Armenian people would unite

And our flag would wave atop

Our fortress at Karin.

If only this New Year

Armenia would stand on its feet

And our half-ruined Karin

Would become our capital.

Armenians, never doubt

That all this will be realized

If we free ourselves

Of small-mindedness, once and for all.

Lola Koundakjian: Six Balloons

Six balloons, illustration by Alan Semerdjian, based on the poem

Six happy balloons,
six orange balloons went uptown to enjoy the New York Philharmonic in Central Park.

But it rained, in fact it stormed that evening.

The six happy balloons were
quickly saddened, their multicolored ribbons were stained, they were bombarded by rain drops.

So they went home, scarred;
one didn't make it through the night, two others wouldn't stay aloft.

And, on day two, there were none.


July 14, 2007

Six Ballons

Six joyeux ballons oranges
six ballons se sont levés
dans les airs pour écouter
l'orchestre philarmonique de New York, à Central Park.

Mais il a plu, dans la soirée, il a même fait du tonnerre
les joyeux ballons très vite se sont remplis de tristesse
leurs rubans tout bariolés se sont tachés sous la pluie

Ils sont rentrés chez eux
détruits
l'un d'eux ne passa pas la nuit,
deux des autres ne savaient
plus comment rester en l'air

Lorsqu’on fut au second jour,
Ils avaient tous disparu




Traduit de l'anglais par Sylvie M.  Miller

Kosrof Chantikian: And When the Woman

And when the woman
very beautiful
came home
came home from the moon
from the stars
the lost holy places
what could I say?
O! your face of love
your hand wrapped in the wind
the tree of water began to cry
the crows were dressed
the rivers stopped to greet you
the sky came down to
meet the singing branches
the trees
where the birds sat talking
full of fire
full of hunger
& love
arrived
at home
here
with me

This poem has previously appeared in the 2008 issue of Ginosko Literary Journal
www.GinoskoLiteraryJournal.com


Et lorsqu’elle rentra
Très belle
Rentra chez moi
De la lune
Des lieux sacrés et secrets
Que pouvais-je dire ?
O –toi, ton visage passionné
Ta main repliée sous le vent -
L’arbre d’eau était en larmes
Les corbeaux étaient en deuil
Les rivières avaient cessé
De fêter ton arrivée
Le ciel pesait sur les branches
Qui chantaient
Les arbres où les oiseaux perchés
S’entretenaient
Etaient de feu
Et de passion
Et l’amour
Est de retour
Auprès de moi
Dans ma maison

French tranlation by Sylvie M. Miller

Donabed Gochavanktsi: [Tes seins sont du raisin]

Կրծքերդ`ասես խաղողի որթ ափերիս մեջ
Մաշկդ թավիշ է շլացնող
Ճակատդ`նազանքի աղոթատուն
Ծիծաղդ`ազատում
Իսկ լռությունդ անբիծ վերարկուն է իրերի
Բացում եմ ազդրերդ որպես Երգ Երգոցի գիրք
Ուր, իր` Վառվող Մորենու տակ
Ջուրն է, որ ծարավ է խմվելու:
Լեզուս որոնում է այնտեղ
Կենսահյութը, որն հարություն է տալու
Տղամարդուն` հոգ¨արք ապրող:


Donabed Gochavanktsi (1542-1609)

Tes seins sont du raisin dans mes paumes
Ta peau est un velours vibrant de confusion
Ton front un tabernacle de grâce
Ton rire une délivrance
Et tes silences le manteau immaculé des choses
J’ouvre tes cuisses comme un livre du cantique
Où vit sous son Buisson ardent
L’eau qui a soif d’être bue
Ma langue y quête
Le suc qui doit ressusciter
L’homme en son agonie


Donabed Gochavanktsi (1542-1609. Texte traduit de l'arménien par Denis Donikian

Your breasts are grapes in the palms of my hands,
Your skin velvet, vibrant with confusion,
Your forehead a tabernacle of grace,
Your laughter a deliverance,
And your silence the spotless coat of things.
I spread your thighs like pages from the Song of Songs,
Where beneath its Burning Bush,
The water is thirsty for drinking
There my tongue seeks
The sap that will revive
Man in his dying throes.

English translation by Christopher Atamian

Եղիշէ Չարենց: ՀԱՅՐԵՆԻՔՈՒՄ

Ձիւնաապատ լեռներ ու կապոյտ լճեր:
Երկինքներ, որպէս երազներ հոգու:
Երկինքներ, որպես մանկական աչեր:
Մենակ էի ես: Ինձ հետ էիր դու:

Երբ լսում էի մրմունջը լճի
Ու նայում էի թափանցիկ հեռուն-
Զարթնում էր իմ մէջ քո սուրբ անուրջի
Կարօտը այն հին, աստղայի՜ն, անհո՜ւն:

Կանչում էր, կանչում ձիւնոտ լեռներում
Մէկը կարօտի իրիկնամուտին:
Իսկ գիշերն իջնում, ծածկում էր հեռուն,
Խառնելով հոգիս աստղային մութին...


Fatherland


Snow-wrapped mountains and blue lakes,
Skies like dreams of the soul,
Skies like children's eyes.
I was alone. You were with me.

When I heard the whispers of the lake,
And looked unceasingly into the distance,
There rose in me that old longing
For you, that dream, holy, star-filled, infinite.

In the clear evocative sunset
I called, called to the snow covered mountains;
Night fell, darkening the distance,
Mingling my soul with the starry dark.


Yeghishe Charents


TERRE ANCESTRALE

Terre ancestrale

Des lacs bleus et des montagnes
Ourlées de neige
Le ciel : une invention de l'âme
L'azur : un regard d’enfant

J’étais tout seul. Tu étais là.

Lorsque le lac a chuchoté
J’ai scruté tout l’horizon
Et ce désir ancien de toi
Est remonté,

Rêve béni, bourré d’étoiles,
Infini

Dans la lumière évocatrice du soleil qui se couchait
J’ai appelé, crié ton nom vers les montagnes enneigées,

Et la nuit tombant au loin
S’étendit
Mêlant mon âme
Aux ténèbres
Etoilées


Poème de Yeghishe Charents
traduit par Sylvie M. Miller

Kostan Zaryan: MORNING

The early morning light
Shattered the flower-pot.
Blood a perfume.

I throw my arm;
The branch pulls my hand
And the tree trembles.
That is because the clouds
Are running much too fast
And the arch upon the sky
Follows my looks
And pencils out my eyebrows.

I step barefoot upon the pure dawn-marble
And enter daylight, holding
White snow at every fingertip.

The typescripts of these poems are held at UCLA's Miscellaneous Manuscripts, Collection 100, Dept. of Special Collections, Young Research Library. Many thanks to Vartan Matiossian and his SAS article published in volume 14, 2005, which mention the poems and to Artsvi Bakhchinyan for his translations.

ԱՌԱՎՈՏ

Վաղորդյան լույսը
ջարդեց ծաղկամանը:
Անուշահոտություն արյունահոսեց:

Ես պարզում եմ ձեռքս:
Ճյուղը քաշում է իմ ձեռքը,
— ծառը դողում:
Քանի որ ամպերը
շատ արագ են վազում,
— կամարը երկնքի վրա
հետ—ում է իմ հայացքներին
— գծագրում իմ հոնքերը:

Ես բոբիկ քայլում եմ մաքուր մարմարի վրայով
— մտնում ցերեկվա լույսի մեջ՝
ամեն մատիս ծայրին ճերմակ ձյուն բռնած:



Անգլերենից թարգմանեց
ԱՐԾՎԻ ԲԱԽՉԻՆՅԱՆԸ


Le pot de fleurs
Pulvérisé
Par la lumière de l’aurore
Le sang devenu parfum

J’élance un bras ;
La branche attire à elle mes mains
L’arbre frémit
C’est que les nuages courent
Beaucoup trop vite
Que l’arche du ciel
Suit mes yeux
Et souligne mes sourcils

Nu-pieds, j’avance sur le marbre
Parfait de l’aube
Et m’engage dans l’aurore
La neige vierge
Au bout des doigts

texte original de Kostan Zaryan
traduit par Sylvie Miller

Kostan Zaryan: MOONLIGHT

The footsteps of the crystal moon
Press down upon these
Myriads of glittering insects.
An harpsichord pinches up the air
And the royal highways of the sea
Card their soft gold.

Let us take the road
for nowhere,
Where the dream rattles like a banjo
At the foot of forbidden hopes,
Where desire has woven its winter shirt
And the voiceless silver birds are singing.

This is a journey to a land
where cliffs and hills of the mind
Have missed their dates,
Where heart listens to dry rustlings
Of a nocturnal secret,
Where a ship of light
Bears the lonely mast of a lost poem
To the shade of coming days.

Let us depart. A fleet of shining stars -
Ripe grain
Moved by the breeze -
Shake out its long, golden hair
and go whither?

Raise your cup;
Let imagination
Pour in it the green wine of the sea.
Here, in the moon, your heart begins
To be
The riding mirage on a great horse of silver.


The typescripts of these poems are held at UCLA's Miscellaneous Manuscripts, Collection 100, Dept. of Special Collections, Young Research Library. Many thanks to Vartan Matiossian and his SAS article published in volume 14, 2005, which mention the poems and to Artsvi Bakhchinyan for his translations.

ԼՈՒՍՆԱԼՈՒՅՍ

Բյուրեղյա լուսնի ոտնահետքերը
ճամփա են բացում
այս փայլող միջատների բազմության միջով:
Մի կլավիկորդ սեղմում է օդը,
— ծովի արքայական մայրուղիները
սփռում են իրենց փափուկ ոսկին:

Արի բռնենք
ճամփան, որ տանում է ոչ մի տեղ,
որտեղ երազը թնդում է բանջոյի պես՝
արգելված հույսերի փեշերին,
որտեղ ցանկությունը հյուսել է իր ձմեռային հագուստը,
— որտեղ արծաթե անձայն հավքերն են երգում:

Սա ուղ—որություն է մի երկիր,
որտեղ մտքի ժայռերը — բլուրները
կորցրել են իրենց թվականները,
որտեղ սիրտն ունկնդրում է
գիշերային գաղտնիքի չոր շրշյունները,
որտեղ լույսի նավը
կրում է կորած բանաստեղծության մենավոր կայմը
դեպի գալիք օրերի ստվերը:

Արի մեկնենք: Փայլող աստղերի տորմիղը
(հասուն հասկ,
որին տարուբերում է զեփյուռը)
թափահարում է իր երկար, ոսկե մազերը
— յո՞ երթա:

Բարձրացրո՛ւ գավաթդ:
Թող եր—ակայությունը
լցնի նրա մեջ ծովի կանաչ գինին:
Այստեղ, լուսնի մեջ, քո սիրտն սկսում է
դառնալ
մի ձիավարող միրաժ՝
արծաթի հրաշալի մի նժույգ հեծած:

Անգլերենից թարգմանեց
ԱՐԾՎԻ ԲԱԽՉԻՆՅԱՆԸ



CLAIR DE LUNE

La lune avance
Cristalline
Sur ce tapis de vers luisants
Un clavecin tinte dans l’air
Et la mer
Diffuse l’or
De ses haut chemins royaux

Prenons la route de nulle part
Là où le rêve, tel un banjo,
Tremble devant les espoirs fous
Là où l’attrait s’est tissé
Sa chemise pour l’hiver
Où, les oiseaux argentés
Chantent, sans voix.

C’est un voyage vers une terre
Où les falaises et les coteaux
De la raison
Ne se rencontrent jamais
Où le cœur suit le froissement
Cassant des secrets nocturnes
Où un vaisseau de lumière,
Afin d'éclairer le destin,

Porte le mât solitaire
D’un poème qui s’est perdu

Partons – Une flotte d'étoiles lumineuses –
Grain mûr touché par la brise –
Secoue – et pour aller où? - sa longue chevelure d’or.

Lève ton verre
Laisse que l’imaginaire
Y fasse couler le vin
Vert
De la mer
Ici, ton cœur,
Avec la lune,
Devient un songe sur le dos
D’un grand cheval argenté.


texte original de Kostan Zaryan
traduit par Sylvie Miller

Kostan Zaryan: LEAF

Someone brought me
from nearby woods
a simple leaf.
It looks like a piece of bronze drawn from the fire.
Like something delicate
washed by the rustling breath of autumn,
like the burning feather of a royal bird.
I take it in my hand, turn and admire it
as a precious token;
and at the tips of my moved fingers
all the woods complain and moan.

With the autumn that passed, shivering,
another season was torn from our heart and lost;
a lit hope,
a wordless tale of our life,
a golden song whose voices were dispersed.

I approach the fireplace
and stretch my fingers, chilled from autumn's death,
out towards the flame.

The typescripts of these poems are held at UCLA's Miscellaneous Manuscripts, Collection 100, Dept. of Special Collections, Young Research Library. Many thanks to Vartan Matiossian and his SAS article published in volume 14, 2005, which mention the poems and to Artsvi Bakhchinyan for his translations.


ՏԵՐԵՎ

Մեկը
կողքի անտառից
ինձ բերել է
մի սովորական տեր—:
Այն նման է բրոնզի կտորի՝
նկարված կրակից:
Նման մի նուրբ բանի,
որին լվացել է աշնան խշխշացող շունչը՝
նման հազարան հավքի բոցկլտուն փետուրի:

Ես ձեռքս առա, շրջեցի — հիացա նրանով,
ինչպես մի թանկարժեք հիշատակով,
— իմ հուզված մատների ծայրերին
ողջ անտառը գանգատվեց ու լացեց:

Անցնող դողացող աշնան հետ
մեկ այլ եղանակ է պոկվել մեր սրտից — կորել,
մի փոքր վառ հույս,
մեր կյանքի մի անբառ պատում,
ոսկե մի երգ, որի ձայները ցրիվ են եկել:

Ես մոտենում եմ կրակատեղին
— դեպի բոցն եմ պարզում
մատներս՝ սառած աշնան մահից:


Անգլերենից թարգմանեց
ԱՐԾՎԻ ԲԱԽՉԻՆՅԱՆԸ

FEUILLE

Quelqu’un m’a donné une feuille

rapportée des bois voisins

Une simple feuille

On dirait une chose en bronze

à peine retirée du feu,

un quelconque objet fragile

que l’automne aurait lavé

de son haleine frissonnante

On dirait que c’est la plume

en feu d’un oiseau royal

je la retourne entre mes mains

je l'admire comme on ferait

d’ une offrande rarissime

Au bout de mes doigts émus

ce que j'entends sont tous les bois

qui se plaignent et gémissent

L’automne est parti, tout tremblant,

et c’est une autre saison

qu'on a arrachée à nos coeurs

puis perdue

Un espoir qu’on alluma

L’histoire muette de nos vies

Un chant doré dont les voix

furent dispersées

Je m’approche de la cheminée

et vers sa flamme,

tends mes doigts transis de froid

par le trépas de l’automne

Traduction de l'anglais par Sylvie M. Miller

Kostan Zaryan: Love in Venice

(I)

It is because autumn
gently elbowed up the sky
that the air has lit the hives of its bees,
and that the leaf falls,
rocked by death to the sound of the moon.

Somewhere the sea murmure among trees.
Soul seeks for itself
in this rumbling, golden coffin.
Soul tells to itself
a definite, red secret of bloom.

Where shall I lay my head?
The hour has burst its sheeps’ eyes;
darkness rustles;
the star mirrors itself in the Infinite.

Exile holds my hands.
My heart wounds me: my heart wounds me, along the shore,
and night, drop by drop,
pours out a chant of presentiment -
drop by drop;
pours,
as into the hollow palm of a beggar
the new-minted coins of an awkward angel.

And yet,
because autumn
gently elbowed up the sky -
the inebriate soul lifts up its secret,
definite and red as a desire
smoking as its roots,
while my head bends its fever
towards you,
touched and entangled by my love.

(II)
I came alone to open your door
and there, on the sofa
where still yesterday your fever
was burning upon my lips,
I bent my head near your presence,
immaterial and sweet.

Thus, my brow penetrates eternity.
Around a brown flower, oh, best beloved,
the silence closes its lips and gets inebriated;
the gleaming sheaves in oblique forms
like candles standing at a shrine.

Everything is spiral:
tomorrow's dawn heaps up in its throat the song,
so that sky may whisper its blue,
so that soul,
on the trapeze of a miraculous circus,
may rock with movement of its swelling ardour.

When in a moment I will go away,
your trembling shade will come to prowl
around my passing
and the silence will keep a white message.

Closed blinds, open souls;
in this incandescent hour,
my heart falls to the bottom of its mystery;
my steps totter
and the key trembles in my hand,
like a burning coal.

When, in a moment, I will go away,
your panting shade will slowly take the key
in order that the sky murmur its blue
and my hands remain warm and pure.


The typescripts of these poems are held at UCLA's Miscellaneous Manuscripts, Collection 100, Dept. of Special Collections, Young Research Library. Many thanks to Vartan Matiossian and his SAS article published in volume 14, 2005, which mention the poems and to Artsvi Bakhchinyan for his translations.


ԿՈՍՏԱՆ ԶԱՐՅԱՆ

ՍԵՐԸ ՎԵՆԵՏԻԿՈՒՄ

Ա.

Քանի որ աշունը
մեղմորեն ճամփա է բացել երկնքում,
օդը լուսավորել է մեղվափեթակները
— տեր—ը ցած է ընկնում`
օրորվելով մահվան կողմից լուսնի հնչյունին:


Ինչ-որ տեղ ծովը մրմնջում է ծառերի մեջ:
Հոգին իրեն է փնտրում
այս դղրդացող ոսկե դագաղի մեջ:
Հոգին իրեն պատմում է
ծաղկումի որոշակի, կարմիր գաղտնիքը:

Ես ո՞ւր դնեմ գլուխս:
Ժամը պայթեցրել է իր ոչխարի աչքերը:
Մթությունը սոսափում է,
աստղն արտացոլվում է Անհունի մեջ:

Աքսորը բռնում է ձեռքերս:
Սիրտս խոցում է ինձ, սիրտս խոցում է ինձ ծովեզերքով մեկ,
— գիշերը՝ կաթիլ առ կաթիլ
դուրս է թափում նախազգացումի երգը
կաթիլ առ կաթիլ,
դուրս է թափում,
ինչպես անճարակ հրեշտակի ձեռքից նոր հատված դրամներն են
ընկնում մուրացկանի դատարկ ափի մեջ:

Եվ տակավին,
քանի որ աշունը
մեղմորեն ճամփա է բացել երկնքում,
արբեցած հոգին բարձրացնում է իր գաղտնիքը,
որոշակի — կարմիր՝ որպես մի ցանկություն,
ծխալով, ինչպես իր արմատները,
մինչ իմ գլուխը հակում է իր տենդը
դեպի քեզ՝
զգացված — շփոթված իմ սիրուց…

Բ.

Ես եկա միայնակ՝ բացելու քո դուռը,
— այնտեղ, բազմոցի վրա,
ուր դեռ երեկ քո տենդը
վառվում էր շուրթերիս վրա,
ես գլուխս հակեցի հանդեպ քո ներկայության՝
աննյութեղեն — քաղցր:

Եվ արդ, ճակատս թափանցեց
հավերժության մեջ:
Սրճագույն ծաղկի շուրջը, ահ, ամենասիրելիդ իմ,
լռությունը փակում է իր շուրթերն ու արբենում,
փայլփլուն խրձեր՝ իրենց գաղտնի ձ—երի մեջ,
որ նման են մոմերի՝ շիրիմին դրված:

Ամեն ինչ գալարուն է.
վաղվա ար—ածագը կուտակում է երգն իր կոկորդի մեջ,
որպեսզի երկինքը կարողանա շշնջալ իր կապույտը,
որպեսզի հոգին,
կախարդական կրկեսի մարզաձողի վրա
կարողանա շարժումով ճոճել իր աճող եռանդը:

Երբ մի րոպեով ես կգնամ հեռու,
քո դողացող ստվերը կգա կսողոսկի
իմ հետքի շուրջը
— լռությունը կպահի մի ճերմակ ուղերձ:

Փակված փեղկեր, բաց հոգիներ,
այս բոցե ժամի մեջ,
սիրտս ընկնում է հատակն իր իսկ խորհրդի,
քայլերս երերում են
— բանալին դողդողում է ձեռքիս մեջ
այրվող ածուխի նման:

Երբ, մի րոպեով ես կգնամ հեռու,
քո հ—ացող ստվերը դանդաղ կվերցնի բանալին,
ընդունված կարգով, որպեսզի երկինքը մրմնջա իր կապույտը
— ձեռքերս մնան տաք — մաքուր:


Անգլերենից թարգմանեց
ԱՐԾՎԻ ԲԱԽՉԻՆՅԱՆԸ


Kostan Zaryan : AMOUR A VENISE

Parce que l’épaule de l’automne
A découvert un peu de ciel
L’air a enflammé ses ruches
Pleines d’abeilles
Et la feuille tombe en son trépas
Balancée dans un bruit de lune
Quelque part la mer chuchote
Dans les arbres
L’âme
Se cherche
En ce cercueil d’or frissonnant,
L’âme
Se confie une évidence:
Le secret rouge des floraisons

Où aller poser ma tête ?
L’heure a son regard d’agneau
L’ombre frémit
L’astre
Se double à l’ infini

L’exil m’ayant pris par les mains
Mon cœur m’entraîne
Sur la berge
Et la nuit verse
Goutte à goutte un chant devin - en goutte à goutte ;
Verse
Comme dans la main
Démesurée d’un mendiant
Les monnaies fraîchement frappées
De quelqu’ange maladroit

Et cependant
Parce que l’automne
A découvert un peu de ciel
L’âme soulève
Enivrée,
L’évidence rouge de son secret :
Désir brûlant,

Déraciné

Cependant qu’enfiévrée, ma tête
Emue et envahie d'amour,
Penche vers toi

Seul
je suis venu chez toi
Et sur ce lit où hier
Déjà
Ta fièvre consumait mes lèvres
Je me suis plié vers toi
Présence douce
Impondérable

Ainsi
Sur une corolle brune, O ma précieuse bien aimée,
J’entre dans l’éternité
Muettes, les lèvres du silence
Qui s’enivre

Obliques
Les gerbes de lumières
Cierges dressées d'un sanctuaire.

Tout est spirale
L'aube déjà
A composé en son gosier
Le chant pour que demain le ciel
Souffle son bleu.

Pour que lancée sur le trapèze
D'un cirque miraculeux
L'âme amplifie son ardeur

Quand
Tout à l'heure, je m'en irai
Ton ombre viendra frissonnante
Sur mes traces
Le silence
Un message blanc

Volets clos, âmes aimables
En cette heure incandescente
Mon cœur pénètre son mystère
Mon pas titube et la clef tremble
Tison ardent dans ma main

Quand
Tout à l'heure je m'en irai
Ton ombre viendra essoufflée
Prendre la clef de mes mains

Pour que le ciel souffle son bleu
Et que mes mains demeurent chaudes
Et pures


texte original de Kostan Zaryan
traduit par Sylvie Miller

Tatul Sonentz-Papazian: The Call (to Neda)

26-year-old Neda Soltan was killed during a protest in Iran earlier this month. The video capturing the last few minutes of her life was watched by millions worldwide.

On a summer day
in this ancient land
where a pagan sun
once reigned supreme
in a merciless encounter
between hope and fear
in the eternal sphere
of creation—
on the streets of a city
torn between what was
and what is to be—
between Adam
and Eve—on the eve
of a new dawn you ventured
forth with childlike candor
holding the hand
of destiny…

You wondered for whom
the shots were meant
as your chest exploded
and you fell…
your wide open young eyes
turned to the skies
to the fading light
of a silent sun
seeking an answer
to the divine thirst
for a sacrifice—
a burnt offering
on the blood soaked altar
of freedom of the soul…

Your unuttered call
yet to be heard
is suddenly silenced
by a pierced heart
bleeding on the dust
of a long road paved with pain

leading to the final abode
of the human spirit
in its quest for peace
in an Eden without bars…

You are home at last
nestled in a million hearts
that witnessed in your demise
and your frozen gaze
the surging triumph of light
over darkness.

(2009)


This poem has appeared in the Armenian Weekly in print and online in June 2009.


L’APPEL

C’était un jour d’été
En cette terre ancienne
Où, suprême, un soleil païen avait régné
Sur l’implacable lutte
Entre crainte et espoir
Dans le cycle sans fin de la création
Dans les rues d’une ville
Combattant ce qui fut pour ce qui devait être
- Adam combattant Eve –
Tu es venue curieuse, avec des yeux d’enfant
Pour voir l’aube nouvelle,
Ta main dans celle du destin
Tu te demandais qui méritait qu’on tirât
Quand la poitrine ouverte par une balle, tu tombas
Tes yeux jeunes d’enfant
Se tournèrent, grands ouverts,
Sur le soleil muet qui s’éteignait au ciel
Et voulait cette offrande…
Offrande calcinée sur un autel en sang
Des âmes qui s’envolent
Ton cri interrompu
Mais sitôt entendu
D’un coup fut englouti par ton cœur qui s’ouvrait
Saignant dans la poussière
Du long chemin pavé de peines
Qui nous mène 
Au sanctuaire de l’âme
De l’être humain en quête
De paix dans un Eden ouvert et sans barreau
Tu es enfin chez toi
Nichée au fond du cœur
D’un million de témoins
Qui ont vu ton décès
Et ton regard figé
Est le flot de lumière
Devant l’obscurité.

Tatul Sonentz
Traduit de l’Anglais par Nanehlala 

Armenian Bulgarian Writer Sevda Sevan dies

The Armenian Poetry Project mourns the passing of noted Armenian Bulgarian author Sevda Sevan who died on May 17.

A prominent member in the contemporary literature of the Armenian Diaspora, Sevda Sevan (Fransuhi Kevork Bahchedzhian) was born in 1945. A graduate of the philological faculty of the University of Sophia, she held a PhD in history. The author of “Rodosto, Rodosto”, “Somewhere on Balkans”, she became Armenian Ambassador to Bulgaria from 1999 and 2005.

ՍԵՎԴԱ ՍԵՎԱՆ
(1945–2009)

Բուլղարագիր հայ գրող

ՀՈՒՇ

Ի՞նչ կար հայկական այդ սրճարանում.–
Սուրճի ուժեղ բույր.
Մի քանի սեղան.
Մի երկու նարդի,
Եվ՝ ծերունիներ,
Որ թազբե՜հ էին քաշում ծուլորեն
Ու համբերատա՜ր։

Ես վազո՜ւմ էի այնտեղ, որ պապիս
Ինձ հետ տո՛ւն բերեմ.
Նստում ծնկներին ուրի՜շ պապերի,
Նրանց թազբեհի թելերից քաշում,
Եվ վախով... մի քի՜չ,
մի կում սո՜ւրճ խմում.
Պապիկս ասում էր.–
«Եթե սո՛ւրճ խմես՝ տղա՜ կդառնաս…»։

Հիմա սրճարանն այդ վաղո՜ւց չկա,
Չկան և ծերե՛րն՝ այնտեղ սուրճ խմող,
Եվ չկա նաև աղջի՛կն այն փոքրիկ.–
Քանզի հայոց հին սրճարաններում
Հայ կանայք երբեք… սուրճ չէի՜ն խմում…

Թարգմանիչ՝ Գևորգ Էմին

SOUVENIR

Qu’y avait-il dans ce café arménien　?
La forte odeur du café,
Quelques tables,
Deux jeux de trictrac,
Et des vieux
Qui effilochaient un feutre paresseusement
Et avec une grande patience.
Moi je courais là pour ramener
Avec moi mon grand-père,
Ou m’asseoir sur les genoux d’autres grand-pères,
Ou tirer quelques fils de leur feutre
Et craintivement… un peu
Boire une gorgée de café.
Mon grand-père disait　:
"Si tu bois du café, tu deviendras un garçon　…"
Aujourd’hui le café d’autrefois n’est plus là,
Il n’y a plus les vieux qui y buvaient du café,
Et il n’y a plus cette petite fille –
Car dans les anciens cafés arméniens,
Les femmes jamais…ne buvaient de café　…

Sevda SEVAN (1945-2009)
Ecrivaine bulgare
Traduit du bulgare en arménien par Kévork Emin
Traduit de l’arménien par Louise Kiffer

Արշակ Չոպանեան: [Յըստակ ըլլայ թող․․․]

Յըստակ ըլլայ թող երազդ, եւ թող տարտամը կապոյտ
Չըխաղցընէ միտքդ, ինչպէս աշնան տերեւ մ՚հողմապտոյտ։

Ապրէ՛ անկախ եւ ուժով, քու հոգիիդ համեմատ.
Եղիր կեանքի անտառին մէջ կանանչ ծառ մ՚հաստարմատ։

Մի՛ ձըգեր սի՛րտդ ջուրին երթալ ծըփալ դիպուածով.
Դէպի նպատա՛կդ գընա, ինչպէս գետը դէպի ծով։


QUE TON REVE SOIT NET!

Que ton rêve soit net et que la perplexité soit bleue,
Qu’il n’agite pas ton esprit, comme les feuilles d’automne voltigent à terre.
Vis libre et fort, selon ton âme
Sois dans la forêt de la vie, un arbre vert aux fortes racines.

Ne laisse pas ton cœur aller à l’eau pour des faits accidentels,
Va vers ton but, comme le fleuve vers la mer!


Archag TCHOBANIAN (1872-1954)
Traduction Louise Kiffer

LET YOUR DREAM COME TRUE!

May your dream be clear and may the perplexity be blue,

Don't let it stir your mind, like autumn leaves flutter on the ground.

Live free and strong, according to your spirit

Be in the forest of life, a green tree with strong roots.

Don't let your heart go to the water for accidental facts,

Go to your goal, like the river to the sea!

Translated by Lola Koundakjian

Վահագնի Ծնունդը

Երկնէր երկին, երկնէր երկիր,
Երկնէր և ծովն ծիրանի.
Երկն ի ծովուն ունէր
Եւ զկարմրիկն եղեգնիկ.
Ընդ եղեգան փող ծուխ ելանէր,
Ընդ եղեգան փող բոց ելանէր,
Եւ ի բոցոյն վազէր խարտեաշ պատանեկիկ.
Նա հուր հեր ունէր,
Բոց ունէր մօրուս,
Եւ աչքունքն էին արեգակունք:


Աշխարհաբար

Երկինքը երկունքի մէջ էր,
Երկիրը երկունքի մէջ էր,
Կ՛երկնէր նաեւ ծիրանեգոյն ծովը.
Երկունք ունէր նաեւ ծովուն մէջ,
Կարմրիկ եղէգնիկը։
Եղէգնի փողէն ծուխ կ՛ելլէր,
Եղէգնի փողէն բոց կ՛ելլէր,
Ու բոցին մէջէն կը վազէր խարտեաշ պատանեկիկ մը։
Ան հուր մազեր ունէր,
Ու նաեւ բոց մորուք ունէր,
Ու աչքերը արեգակներ էին։


La naissance de Vahagn

Le ciel et la terre étaient en mal d'enfant;
Et la mer empourprée était en mal d'enfant.
Le mal d'enfant saisissait dans la mer
Le petit roseau rouge.

De la tige du roseau sortait de la fumée,
De la tige du roseau sortait de la flamme,
Et à travers la flamme, un adolescent s'élançait:
Il avait une barbe de flamme,
Et ses yeux étaient des soleils...

Source: Anthologie des Poètes Arméniens, Astour Navarian, Imp. de Navarre, Paris, 1928.


The Birth of Vahagn

Heaven was in labor, Earth was in labor
the purple sea was in labor
in the sea of labor pain held the little reed,
along the reed’s stalk rose smoke
along the reed’s stalk rose flame
and from the flame leapt up
a golden hair little boy,
he had hair of flame,
he had a beard of flame
and his eyes were little suns.


from Indo-European Language and Culture: An Introduction by Benjamin W. Fortson, IV, [page 395]

ՅՈՒՐԻ ՍԱՀԱԿՅԱՆ: Կանչիր

Click to hear the audio segment Call read by Lola Koundakjian.

Կանչիր, անպայման մեկը կլսի։
Ծառերը ծաղկում են գարնանը։
Գետերը վարարում են։
Կանչիր, անպայման մեկը կլսի…

Վերադառնում են թռչունները չվող,
Վերադառնում է շոգը արևի։
Վերադառնում են երազները նույնպես։
Կանչիր, անպայման մեկը կլսի…

Ճանապարհներն են երկարում անվերջ,
Բոլորն էլ սեր ու տուն են երազում։
Կարոտն է շրջում մայրամուտի մեջ։
Կանչիր, անպայման մեկը կլսի…



Call. Surely someone will hear.
The trees blossom in the spring.
The rivers flood.
Call. Someone will hear.
The birds that went south return
bearing the sun on their backs.
And dreams return, and repeat themselves.
Call. Someone surely will hear.
All roads that seem to stretch forever
end in dreams of home.
All yearning reaches into the setting sun.
Call. Surely someone will hear.

English transtion by Diana Der-Hovanessian. From Anthology of Armenian Poetry. Columbia University Press, 1978.

Appelle ! Quelqu’un va sûrement entendre.
Les arbres fleurissent au printemps,
Les rivières s’écoulent.
Appelle ! Quelqu’un va entendre.
Les oiseaux partis au sud reviennent
Portant le soleil sur leur dos.
Et les rêves reviennent, et se répètent.
Appelle ! Quelqu’un va sûrement entendre.
Toutes les routes qui semblent s’allonger indéfiniment
Finissent en rêves d’un chez soi.
Tous les désirs ardents atteignent le soleil couchant.
Appelle ! Quelqu’un va sûrement entendre.

Traduction Louise Kiffer






Yuri Sahakyan - was born in 1937 in Artsakh

ԵՂԻՇԷ ՉԱՐԵՆՑ։ Անքնութիւն

Դոփո՛ւմ են, դոփո՛ւմ են, դոփո՛ւմ են ձիերը,
Մթի մեջ դոփում են, խփում են պայտերը,
Պայտերը խփում են, խփում են հողին.--՝
Անծա՜յր է գիշերը, անհայտ է ուղին:
Գնո՜ւմ են, գնո՜ւմ են, գնո՜ւմ են, ձիերը,
Մօտիկ են, հեռու են, դոփում են պայտերը,
Պայտերը դոփում են քունքիս մեջ հիմա.--՝
Անհա՜յտ է աշխարհը՝ անցում է ու մահ...

1919

Insomnie

Grondement des chevaux, déferlement, tumulte
tintamarre des fers, chevaux en pleine nuit,
martelant l'étendue dans l'ombre sans limites,
sur d'invisibles voies, frappent, frappent les fers,
galopent les chevaux, s'en viennent tour à tour
et s'en vont les chevaux, les fers frappent le sol,
dans mon crâne, pour l'heure, tintamarre des fers,
univers inconnu, monde éphémère, ô mort...

Traduit par Vahé Godel

William Michaelian: I Can Imagine

Click here to listen to the audio clip I can imagine read by the author William Michaelian.


I can imagine waking up one morning
to find I have become older than my mother,
and I can imagine her not noticing.

I can imagine her admiring my cane
without wondering at the need.

I can imagine her looking out the window
at the street and waiting for my return,
even though I stand beside her, waiting for hers.

I can imagine her in a lush green meadow
eating bowls of cereal with butterflies in her hair.

I can imagine her memories waiting at the door,
hoping this day she will let them in.

I can imagine them dying of hunger and neglect
amid a pile of brittle leaves, and a curious cat
sniffing at their pungent remains.

I can imagine an ancient tree where there once
was none, and I can imagine words
of a forgotten language carved into its bark.

I can imagine reading them, and I can imagine
being the only person who knows what they mean.

I can imagine the familiar hand that held the knife
that echoed the spirit that inspired the breath that
warmed the lips that uttered the sound that spoke
the joy that moved the heart to direct the hand
to press harder, harder, harder. . . .


Copyright William Michaelian. Appears here by kind permission of the author.




Je peux imaginer qu’un jour
me réveillant,  je serai
encore plus vieux que ma mère
qui je peux l’imaginer
ne l’aurait pas remarqué

Elle admirerait ma canne
sans la remettre en question,
surveillerait mon retour
dans la rue, par la fenêtre
bien que moi-même à son côté
Je sois à guetter son retour

Je peux l’imaginer mangeant

de pleins bols de céréales

des papillons plein les cheveux
Dans un champ verdoyant et plein

J’arrive à imaginer
ses souvenirs derrière la porte
qui espèrent qu’aujourd’hui
elle va les laisser entrer

J’arrive à imaginer
qu’ils mourront d’avoir eu faim
d’avoir été négligés
sur un amas de feuilles sèches
où
intrigué un chat viendra
humer leurs restes odorants

j’arrive à imaginer qu’un vieil arbre pousserait
là où d’autres ne poussent pas
et  je peux imaginer
dans l’épaisseur de son écorce
les mots d’un langage oublié

je peux imaginer les lire
et
je peux imaginer
être seul à les comprendre

je peux imaginer la main
connue  - 
et son couteau
qui fut
la voix de l’âme dont
l’haleine
réchauffa les lèvres froides
qui insufflèrent les bruits joyeux
au cœur à ce point remué
que la main a pressé fort
plus fort
plus fort
encore plus fort


Translated from the French by Sylvie M. Miller

Եղիա Տէմիրճիպաշեան։ Մինակ

Click to hear the audio clip Alone read by Lola Koundakjian

Տարիներն որոնք ետիս են՝
Իրենց զուարթութեան դառն յիշատակով
Զիս կը չարչարեն.
Տարիներն որոնք առջիս են՝
Խելագարութեան ահռելի հեռապատկերով
Զիս կը քարացնեն։

Հին տարիներն իրենց հետ ամէն բան,
Տարին ամէ՛ն բան,
Նոր տարիներն ոչի՛նչ պիտի բերեն ինծի.
- Նոր տարակոյսներ պիտի բերեն մտքիս.
Նոր յուսախաբութիւններ՝ սրտիս,
Եւ նոր մշուշներ՝ հոգիիս։
Արագ արագ կու գան որպես գուժկան.
Ու յամր յամր կ՛երթան։

Զի ծանրաբեռնեալ միշտ կ՛երթան
Նոր տարիներն՝ որոնք հի՛ն են այժմ։
Անկողիները մէկիկ մէկիկ ծրարեցան.
Պնակները մէկիկ մէկիկ վերցան.
Ու ձայները մէկիկ մէկիկ մարեցան։
Ու տունս հիմա՝ մէկ անկողնեակ.
Ու սեղանս հիմա՝ մէկ պնակ.
Ու բնաւ կենդանի ձայնի մ՛արձագանգ։

Ես կերակուրս կ՛ուտեմ ու կերակուրս զիս կ՛ուտէ,
Ես սենեակներս կը պտտիմ եւ ուրուականք գանկիս սենեակները կը պտտին.
Եւ պատերուն վրայ պատանքի պէս ճերմակ՝
Կը պտտին գիրկընդխառն իմ սիրելեացս ստուերները։
Կը պտտին գիրկընդխառն հի՜ն տարիներուն ստուերները։
Հին բարի տարիներն անգութ
Երջանկութեան պայծառաշող պատկերներ
Աչքիս տակ միշտ կը պտտցնեն։
Ու տարիներն որ պիտի գան
Սեւ սեւ սարսուռներ
Հոգիիս մէջ կը պտտցնեն...։

1892


Եղիա Տէմիրճիպաշեան
(1851-1908)

ALONE

Years behind me
torment me
with bitter memories
of happiness.
Years ahead petrify me
with horrible premonitions
of madness.

Past years took everything
with them, everything.
Years ahead shall bring
nothing for me –
They shall bring new doubts
to my mind,
new letdowns to my heart,
and new mists
to my soul.
They arrive as swift bearers
of ill tidings
and depart ever so slowly,
for they always depart
with a heavy load,
those new years – now old.

Beddings are folded
one by one, one by one
dishes removed and voices
silenced one by one.
Only one cot now in my house
and a single dish
on my table and not even one
single echo of a voice.

I eat my food and my food
devours me.
I roam around my rooms –
ghosts roam around the corners
of my cranium
and on the walls white as shrouds
roam, clinging to each other,
the specters of my
loved ones.

The cruel old good years
reveal to my eyes
radiant scenes of bliss,
while the years ahead
parade pitch-black shivers
in my soul…

————— Yeghia Demirjibashian (1892)

Translated by Tatul Sonentz

Seul (Extrait)

-- On a roulé les nattes,
ramassé les assiettes,
une à une les voix se sont évanouies.
Mon toit n'abrite plus qu'un lit,
sur ma table une seule assiette,
nul écho, nul signe de vie.

Je mange le contenu de l'assiette,
ce que je mange me dévore.
J'erre de chambre en chambre, une à
une je parcours les chambres de mon
crâne spectral.
Blanches comme un linceul,
sur les parois se confondent, remuent les ombres
de mon amour perdu.

Se confondent, remuent
les ombres, les simulacres des années mortes.
L'impitoyable bon vieux temps repasses sous
mes yeux la lumineuse cohorte que forment
les images du bonheur. Et déjà
les années futures font courir dans mon coeur
de noirs frémissements...

Yeghia Demirdjibashian, traduit par Vahé Godel

Դանիէլ Վարուժան: ԿԱՐՄԻՐ ՀՈՂԸ

Գրասեղանիս վրայ, սա
Սկաւառակին մէջ կայ բուռ մ ' հող , բերուած հոն
Հայրենիքի դաշտերէն:
Նուէր է ան . - Զայն ինձ ձօնողը կարծեց
Սիրտն իր տրուած, առանց երբեք գիտնալու
Թէ կու տար իր պապերունն ալ միասին:
Զայն կը դիտեմ . - մերթ ժամեր
Բիբերս անոր վրայ յառած կը մնամ
Լո՜ւռ եւ թախծո՜տ, իբր այդ հողին մէջ յուռթի
Նայուածքս արմատ արձակէր : -
Կը մտածեմ . - Գուցէ իր գոյնը բոսոր
Չէ պարգեւուած բնութեան ներհուն օրէնքէն .
Վէրքերու սպունգ մ ' ըլլալով
Խմած է մաս մը կեանքի, մաս մ ' արեւու .
Եւ իբր տարր անպաշտպան
Կարմիր հող մ ' է եղած, հայ հող մ ' ըլլալուն:
Գուցէ իր մէջ կը բաբախեն տակաւին
Դարերը հին-հին փառքին,
Կայծն ամրակուռ սմբակներու որոնց գոռ
Արշաւանքն օր մը ծածկեց
Հայկեան վաշտերն յաղթութեան տաք փոշիով:
Կ'ըսեմ . - Իր մէջ դեռ կ'ապրի
Ինքնատիպ ուժն այն որ կազմեց շունչ առ շունչ,
Կեանքս իմ , քու կեանքդ , ու տուաւ ,
Կարծես ձեռքով գիտակից ,
Նոյն թուխ աչուին նոյն եւ նման հոգիով
Կիրք մ ' Եփրատէն առնուած,
Սիրտ մը կամշոտ , թաքստոց
Ըմբոստանքի ու նաեւ բո՛ւռըն սիրոյ:
Իր մէջ, իր մէջ կը կայծկլտայ հոգի մ ' հին ՝
Հին դիւցազնի եղած փսոր մը գուցէ ՝
Կոյսի մ ' աղուոր արցունքով .
Հիւլէ մը կայ Հայկէն , փոշի մ ' Արամէն,
Անանիայէն բիբ մը դէտ ՝
Դեռ աստղերու ճաճանչներով թաթաղուն.
Ա՜զգ մը կայ հոն, սեղանիս վրայ ազգ մը հին,
Որ այսօր իր վերաշողշող այգուն մէջ,
Հողի բնատուր մարմնոյն տակ ինձ կը խօսի,
Կ՚ոգեզինէ - եւ աստղերու ինչպէս ցանն
Անհունութեան մէջ կապոյտ -
Փոշիներովն իր հրաբորբ
Հոգիս քաղցրիկ փայլակներով կ'ոռոգէ :
Ու այն ատեն լարը ջղերուս կը դողայ
Սարսուռով մ ' յորդ , ա՛յն սարսուռով ՝ որ մտքին
Հերկերուն վրայ աւելի՛
Ըստեղծիչ է քան գարնան հովն արփագաղջ:
Ու կը զգամ անցքն ուղեղէս
Նոր յուշերո՜ւ, հոգիներո՜ւ դեռ կարմիր
Խոր վէրքերովն իրենց, վրէժի՛ շրթունքներ.
Եւ այդ հողն, այդ փոշին, զոր ես կը պահեմ
Այնքա՜ն սիրով՝ որքան հոգիս պիտ՚ չընէր
Եթէ մարմնոյս աճիւններն
Օր մը մահէն վերջ հովերուն մէջ գտնար.
Այդ պանդուխտ մասն Հայաստանի, մասունքն այդ
Մնացած մեր յաղթ պապերէն,
Բժժանքն ու ձօնն այդ կարմիր,
Սիրտս սեղմած մագիլներով անծանօթ,
Երկինքն ի վեր, գըրքի մը վրայ, թանկագին
Ժամու մը մէջ ժպիտներու, սէրերու,
Կամ քերթուածի մը ծնած վեհ վայրկեանին
Զիս հապըշտապ կը մղէ
Մերթ լալու, մերթ մռնչելու,
Եւ զինելու բռունցքս, հոգիս բռունցքիս մէջ:

TERRE ROUGE

J’ai là, sur ma table, dans une coupe,

un peu de terre d’Arménie.

L’ami qui m’en a fait cadeau croyait

m’offrir son coeur — bien loin de se douter

qu’il me donnait en même temps celui

de ses aïeux.

Je n’en puis détacher mes yeux

— comme s’ils y prenaient racine…

Terre rouge. Je m’interroge :

d’où tient-elle cette rougeur ?

Mais s’abreuvant tout ensemble de vie

et de soleil, épongeant toutes les blessures,

pouvait-elle ne pas rougir ?

Couleur de sang, me dis-je,

terre rouge, bien sûr, car elle est arménienne !

Peut-être y frémissent encore des vestiges

de brasiers millénaires,

les fulgurances des sabots

qui naguère couvrirent d’ardente poussière

les armées d’Arménie…

Y subsiste peut-être un peu de la semence

qui me donna la vie, un reflet de l’aurore

à laquelle je dois ce regard sombre,

ce coeur que hante un feu surgi

des sources mêmes de l’Euphrate,

ce coeur couvrant l’amour non moins que la révolte…

Y scintillent peut-être

quelques paillettes, quelques bribes

de notre livre d’or : un atome de Haïk,

une particule d’Aram, un éclat chu

de l’oeil cosmique d’Anania…

Oui, devant moi, sur ma table, emplissant

à peine une coupe, cette poignée de terre

pourpre résume tout un peuple,

un pays mémorable aujourd’hui revêtu

d’une éclatante chrysalide ;

oui, par le truchement de ce corps minuscule

un pays tout entier me parle, m’interpelle

— comme les astres qui fécondent

les bleus labours de l’infini,

sa poussière de feu illumine mon âme …

Tressaille alors la lyre

de mon impatience et mon désert

soudain verdoie comme sous les caresses

d’un souffle printanier ;

des visages meurtris traversent ma mémoire,

des bouches vengeresses – mon coeur est la proie

de griffes inconnues …

Cette poignée de terre, cet amas de poudre,

je le conserve avec bien plus d’amour

que n’en aurait après la mort mon âme

en recueillant les cendres de mon corps

dispersées par le vent …

Terre rouge, exilée – héritage, relique,

offrande, talisman – alors

même que sous ma plume un poème

est en train de naître, souvent je pleure

à la vue de cet infime lambeau

d’Arménie, je rugis — me rivant l’âme

dans le creux de la main,

j’arme mon poing !

Traduit par Vahé Godel, La poésie arménienne du Ve siècle à nos jours. Anthologie, La Différence, 2006, p. 154-155

Զահրատ։ Կաղանդի Ծառ մը

Կաղանդի ծառ մը շտկելու համար
Երկու բան պէտք է
Նախ ծառ մը - յետոէ զարդեր ծառին վրայ

Կաղանդի ծառ մը շտկելու համար

Երեք բան պէտք է

  - Ծառէն զարդէն զատ

Հաւատքը գալիք աղուոր օրերու

Կաղանդի ծառ մը շտկելու համար

Մէկ բան կը բաւէ - ոչ ծառ ոչ ալ զարդ -

Ատիկա խիճերն ադամանդ կարծող

Միամիտ հոգւոյս բարի խաբկանքն է

Կաղանդի ծառ մը շտկելու համար

Արդէն պատրանքը լրիւ կը բաւէ

Բարի տարի ձեզ եւ բարի պատրանք։

Zahrad: A CHRISTMAS TREE

To prepare a Christmas tree
you need two things.
First the tree itself
and then the ornaments.
To decorate a Christmas tree
you need three things.
Beside the tree and the ornaments,
you need hope for a string
of good days about to begin.
Actually to decorate
a Christmas tree you need
only one thing: eyes
to change tinsel to diamonds.
To decorate your tree
then, take my wishes
for the New Year: wishes
for more illusions.

Translated by Diana Der Hovanessian

L’arbre de Noël
Il faut deux choses
Pour orner un arbre de Noël,
Tout d’abord un arbre, puis des jouets sur l’arbre.

Il faut trois choses
Pour orner un arbre de Noël,
Hormis l’arbre et les jouets, il faut la foi dans les beaux jours à venir.

Une seule chose suffit
Pour orner un arbre de Noël.
Ni arbre ni jouet,
C’est l’illusion de mon âme crédule
Qui prend les cailloux pour des diamants.

Pour orner un arbre de Noël
L’illusion est tout à fait suffisante.
Bonne année et bonne illusion !

Translated into French by Berge Turabian