Անցան յիսուն տարիներ,
Ամենածախ աւարի.
Անցայ եւ ես տարուբեր
Ընդմէջ լոյսի, խաւարի:
Սրսըփացի դառնօրէն
Եւ սակայն ոչ ի դերեւ .
Տերեւաթափ անտառէն
Ջի կորչիր ոչ մի տերեւ …
Ու չի կորչիր մեղեդին
Որուն հոգին կուտայ թիռ.
Զայն կ՛ընդունի վերստին
Անհունը՝ հայր մըտադիր:
Բայց մինչեւ օրն այն բարի,
Անառակին վերադարձ,
Պիտի պանդուխտ թափառի
Երգէ վէրքին զուգընթաց.
Եւ քանի որ ազցաւեր
Բաներ են սէրն ու գորով,
Մեր հոգիներն ալ վեհեր,
Պիտի լեցուին մոխիրով…
Բայց ոչ մէկ հով ու ժըխոր,
Վըհատութեան վայնասուն ,
Ջեղաւ այնքան մեծ ու խոր
Որքան իմ ցաւս, ո՜վ աշուն։
Արդ նըշանտուքն է նորէն,
Անագորոյն փեսային.
Արմատն ի վար կատարէն
Սեւ սարսուռներ կը սահին;
Իր կեանքն երազ մ՛էր համակ
Երազի կեանք մր պայծառ.
Որ միայն սէր ու նըւագ,
Ուրիշ ոչինչ չէր բաղձար :
Հիմա արմատն եմ այն ծեր
Ծառին հսկայ երրեմնի,
Զոր կայծակներն են կոծեր
Եւ սակայն դեռ կը կանգնի։
Կը կանգնի հեզ եւ հըլու
Նահաատակի մը նըման
Նախապատրաստ զոհուելու,
Եւ սակայն ոչ ընդունայն...
Ու կը յիշէ՜։ Մեղմօրօր
Ան բարունակ մ՛էր կանաչ
Ու, սըլացիկ, օրէ օր
Կ՛ըմպէր շաղեր ու ճաճանչ:
Կողերն ի վեր կենսուրախ
Ոխտն աւիշին կը ցայտէր,
Բեղմնափոշին փրփրերախ,
Ծաղիկ ծաղիկ կը կայթեր։
Արդ ի խորոց կը ցաւի,
Վակժուժելով իր կաւին,
Ամէն հովի, արշաւի
Դէմ յուսալով տակաւին:
Գիտէ թէ որդը փոսին
Կը սպասէ զինք, — եւ արդէն
Անկասելի օրհասին Կը շողայ շեղբը մօտէն.
Ո՞վ գիտէ մութ ապագան,
Գուցէ վաղոտըն հանենք,
Երբ ամառներ կը սըգան
Ձըմեռն ունի հարսանիք:
Կը տապալին մի առ մի
Ծառերն ամէն թալ ի թալ,
Եթէ գարունն իսկ տանի,
Անոնց պարտիքն է երթալ…
Խեցեվըճիռն է անոնց,
Ըլլալ դագաղ մը դժնէ,
Կամ դիւրարեկ օրօրոց,
Ուր մահը լոյս կը տեսնէ...
Կամ արծարծել անըզգած
Մէծատան բովն անոպայ,
Մինչդեռ աղքատն՝ իր առկայծ
Օճախին դէմ կը զոփայ...
Օճախն մ՛ալ ես ունիմ եոս
Բոյն ազնուական գորովի
Որ թեւերուս վըըայ գօս
Աստանդական կ՛օրօրուի։
Գէթ ձագերուն ու մ՛օրկան
Որ վախ ի վախ կը գաղթեն,
Տէր իմ շնորհէ մշտական
Թառ մը գութիդ սաղարթէն։
Ո՞վ պիտ՛ երգէ ծառը ծեր
Մենաւոր ծառը սարին,
Որուն ճիւղերն արփաջեր
Մահուան դողէն կը սարին...
Իցի՜ւ թէ ծառ ալեւոր
Երբոր իյնամ տախտապար
(Քանի որ մեզ ամէն օր
Կը տապալէ նոյն տապար...)
Թող մահս ի վեր ծովէ ծով
Կանանչն անհուն ծաւալի,
Եւ թող հնչեն ջովէ ջով
Գեղգեղանքներ հրճուալի։
Իսկ ես, դագաղ իմաստուն,
Անմեղ օրրան մ՛էր երբեմն,
Օրրեմ անկումը մարդուն
Մահուան զարթօնքն ամփոփեմ...
Այլ մանալանդ, եւ ի գին
Ողջակիզմանըս բարի,
Տաքցընեմ ուղն ու հոգին
Ամէն անյոյս թշուառին...;
Լիտօ, Վենետիկ, Յունիս 1945
Գէորք Կառվարենց
(1892-1946)
Յառաջ 1978
