Վահան Տէրեան։ Արեւածագ

Ես կանգնած եմ վայրի ժայռի կատարին, 
Բա՜րձր, բա՜րձր,— հեռաւոր ու մենաւոր. 
Այնտեղ, ցածում, դեռ նիրհում են դաշտ ու ձոր, 
Դեռ խաւար է այնտեղ՝ դաժան ու լռին։ 

Սակայն շուտով կատարներից հեռանիստ 
Արևն այնտեղ հուր կը թափէ և ոսկի, 
Եւ կը ցնծան դաշտերը՝ լուռ ու հանգիստ, 
Երկիրն անհուն կարօտ կեանքի և խօսքի։ 

Եւ դու կ՛երգես, զարթնած աշխարհ, իմ առաջ, 
Կ՛արձագանքես իմ ողջոյնին սիրառատ, 
Կը լսեմ ես դարձեալ աղմուկ ու շառաչ,
Ու կը սիրեմ հեքիաթային առօրեադ։ 

Լռութիւն է, մութ է այնտեղ, սակայն իմ 
Սրտում արդէն արշալոյս է՝ յարութի՜ւն.— 
Ողջո՜յն ձեզ մութ ուղիներում երկրային, 
Ւմ եղբայրնե՛ր, հեռուներում և բանտում... 

1912

Զարեհ Թօփալեան: ԵՂԵՐԵՐԳ

Ապրիլեան նահատակներուն

Առաւօտ մ՚էր ցօղապաճոյճ,

Այսօրուան պէս խաղաղ, պայծառ,

Մատաղատունկ թուփերն վարդի,

Պէս պէս տունկեր առոյգ, վայրի,

Ոստ ու տերեւ պերճ ու փայլուն,

Մարգարտաշիթ ու սիրազարդ,

Օրն այդ շըքեղ, խոստմնալից,

Ծլվըլունով ծիծառներուն 

 Կ՚արշալուսնար գարնան ցայտքով 

Կենսաշողուն՝ շաղ առաւօտ։

Հանդ ու հովիտ կանաչազարդ,

Գեղատեսիլ, խանդաղակաթ,

Դալարազգեաց կախարդութիւ՜ն

Գարունն էր նստած հով դաշտերուն։

Զըւարթահոս գիւղի առուն՝

Ականակիտ ու փողփողուն,

Ուսած զմրուխտ իր ջուրերուն,

Առանցքներէն օձապըտոյտ

Գլգըլալով թափընթաց,

Գեղազուարճ սարերն ի վար 

գալարուն։ 

Երկինքը տաք ու շողշողուն։

Ծաղկած ծառերու ծամերուն

Ծիտերն ուրախ ու ճըռւողիւն։

Արտերն յուռթի ու գունագեղ

ծեքծեքանքով երերուն։

Հողմը օծուն մարմանդ բոյրով

Նորազուարճ ծաղիկներուն։

Արեւը գրկած կամարը հեռուն

Կապոյտը վըճիտ, ճերմակը անբիծ,

Շերտ շերտ բացուող նայուածքներուն.

Անհունութիւ՞ն

Թէ խորացող ունայնութիւն։

Այսպէս ծաղկուն ու դիւթահրաշ,  

Գարնանածիլ կեանքը դարուն,

Կը բացուէր լու՜ռ յաւերժալոյս

Բիւրակնեայ աստղերուն,

Ինչպէս երազն պարմաններուն։

Խորասուզուիլ կ՚ուզէր կարծես

Նախաստեղծի խոստումներուն,

Ու շօշափել ձեռքովն մաքուր

Նոր կտակն իր խաւարակուռ։

Իղձն էր հայուն քաջատոհմիկ,

Դառնալ տէրն իր ազատ կամքին, 

Ու բառնալ լուծն իր՝ դարեր պատած

ստրկութեան,

Ու հասնիլ հոն՝ մինչ անյայտին,

Աներեւոյթ երկինքներու 

Անդնդախոր անհունին,

Ու որոնել մէկիկ մէկիկ

ծլարձակուող

Ճակատագրի խորհուրդներուն,

Ու թափանցել հողակառոյց

Մարդոց սրտի գազանացած

ծալքերուն։

Ո՜հ, թէ ի՞նչպէս սիրտը մարդուն,

Անեղաշէն, անեզրական,

Որ սխրանքն էր հայր Աստըծուն՝

Համորովայն արարչական

բարիքներուն,

Անմատչելի իր խաւերուն

Կրցաւ խեղդել խաղաղ զարկը

Արեւաբաղձ երազներուն,

Ու վերածել այդ բաբախուն

Անմեկնելի սիրոյ ածուն,

Ծիծղուն որջը գազաններուն։

Ու պահել հոն՝մանուածապատ,

Խորն իր հրաշք երակներուն,

Ահագնագոչ բուքը գուժկան

Պատուհասիչ ղօղանջներուն։

Ազնուազարմ մեր մայրերուն

Ու քոյրերուն, վայելչակազմ

Ու կիսամերկ իրաններուն,

Պարտադրուած մարդախողխող

եաթաղանի

Անարձագանգ աղմուկներուն,

Անեղանակ երգը պարի,

Պարը մահուան ու կեանքի։

Եւ դեռ ինչպէ՜ս մոլեգնօրէն, 

Լուսանըշոյլ ու քնքշանոյշ

նայուածքներէն՝

Աղերսածոր ու կարկամած

Մեր մայրերուն ու քոյրերուն,

Անհետացան յաւերժօրէն,

Վայելչադէմ՝ գարնանային

Վառ տեսիլքներն կարկառուն։

Եւ դեռ ի՞նչպէս,

Ո՜վ մարդկային խղճմտանք,

Մարմիններէն արհաւրալից

Մեր մայրերուն ու քոյրերուն,

Շոգիացող վիշտն ու լլկանք

Կիրքերն գինով ներշնչեցին,

Որ շրթներով արիւնացայտք

Ըմբոշխնէին գազանացած՝

Բռնաբարուած բոյրը արեան

Հազար ու բիւր անմեղներու։

Եւ դեռ ի՞նչպէս եւ ինչու՞

Սիրտն աղուոր այդ բաբախուն,

Որ փունջ մըն էր գարնանայոյս

Բիւրակերպեան խոստումներու,

Արօտ մ՚ինչպէս դալարագեղ

Բազմագունեան ծաղիկներու՝

Հրաշակերտ ու սիրուն,

Ուր կեանքը սէր կը սփռէր,

Սէրը թովչանք կենսաբեր,

Դարձաւ մահիճ ոճիրներու

Ու մարդահոյլ զենարանի,

Գգուեց խորն իր ակօսներուն,

Զարհուրական հեւքը թուրքին։

Ի՞նչու յանկարծ մըրրկայոյզ

Ու բարձրաբերձ երկինքներէն,

Բարեհնչիւն հողմը լըռեց,

Ու չըտարաւ անշամանթաղ

Մեր աշխարհէն սուգ ու շիւան,

Բազմապատիր դաւադրանքն

Օրհասական նախճիրներու,

Որ հոն իշխէր խանդաղատանքն

Որպէս ցայգերգ հայրենաւանդ,

Եւ ցոլարձակ լոյսը դարձաւ,

Ընդհանրական պարտեալ պատրանք

Խաւարամած, անթափանց։

Ո՜վ իմացաւ թէ ի՜նչ ձեռքեր՝

Եղեեռնագործ, արիւնթաթախ,

Սաղմը բողբոջ խափանեցին,

Եւ ի՜նչ մտքեր ճարտարագիւտ

Մաքեաւելեան երկունքներու,

Աղիւս աղիւս որմնադրեցին 

Արիւնախանձ աշխարհ մը նոր,

Աշխարհ մը նոր ցնորական,

Արեւախանձ հայոց անուան

Ինչպէս դափնի «դանթէական»։

Օճախներէն խաղաղաբոյր,

Խորտակուեցան սրբութիւններ,

Ու տրտմահեղց անհետացան

 խինդ ու երազ տոհմական։

Անհետացան շունչ ու եռանդ,

Մատաղերամ պարմաններու

Մշմըշոցներըն խանդակաթ։

Ու հանգեցան պատրոյկներէն

Ճաճանչներն լուսարձակ,

Եւ վաղաժամ որձականչը

Երդիքներէն գեղջկական։

Ու  հանդերէն յաւէտ կորան 

Արտուորներն բահադուր։  

Կործանուեցան պալատներէն

Արտացոլքը բիւրեղացած 

արտօսր-ներու։

Անհետացան մռայլօրէն

Գիտակցութեան եւ կարեկցող

Նըշոյլներն ըզգաստութեան։

Մինչ՝

Արիւնահեղ մայրամուտին,

Վոհմակ վոհմակ գայլ գազաններ

Հեւ ի հեւ ու բանձրալուսիկ,

Կաղկանցելով հորիզոնին

Հաստատաքայլ մուտք գործեցին

Անապատի անպարագիծ՝

Համատարած ողբերգին,

Յօշոտելու լլկուած սրտերն

Մաքրամաքուր մեր կոյսերուն։

Ու սովահար՝ գազանացած

գայլերն անգամ,

Սարսափահար ու ոռնաձայն

Չափչըփեցին ուղղեկորոյս

Տափաստանն շղարշապատ

Ան-մահահոտ երկունքներու,

Դունչերն ուղղած դէպ մեղրակաթ

լուսնկան,

Բողոք կարծես վշտահարեալ,

Արիւնն անոնց գտան անհամ։

Ու փաղփաղփիւն ոսկեհատիկ

Արիւնաթոյր աւազներու

Անծայրածիր տարածքներուն,

Մղձաւանջն էր դահիճներուն

անագորոյն,

Բազմած այնտեղ կարմըրաւուն՝

Երկարաձիգ մահամատոյց

ըստուերներուն,

Ու բարձրաթիռ բազէներու

Զարհուրագոչ ճախրանքներուն,

Փոխան գարնան արտոյտներուն։

Անպարագիր տեսադաշտէն,

Բազուկներ բիւր կիսամբարձեալ

Անշարժացած դիակներէն,

Կախուած խաչի բեկ թեւերուն։

Եւ դեռ ձեռքեր փառած իրար

Աղօթքը ջերմ՝ սեղմ ափերուն,

Աղերս մ՚ինչպէս կիսաւարտ

Երկինք բարձած դէպի անխօս՝

Ամենատես միակ վըկան,

Գրկած երկիւղն եղեռնական։

Ի՞նչպէս գարնան բարեժըպիտ 

Օրն այդ պայծառ մթնակալած

Անդրդուելի խոր լռութեամբ,

Մարմաշին մէջ մայրամուտին

Քամահրանքով խաւարամած,

Կ՚անյայտանար յաւերժօրէն

հորիզոնէն ծիածանուած։

Կ՚անյայտանար նաեւ իր հետ

Լուսաողող բուրմունքներով 

Ջերմ արեւըն երեկուան,

Երկինքներէն քօղարկելով 

Ցասումներըն ցուրտ գիշերուան։

Ու կը տեսնեմ, դեռ ձեր արեան

Կաթկըթացող հրակարմիր

Կաթիլներու թարմ  հետքերով

Ուրուագըրուած դարն անցեալին,

Յիշատակի  ձեր մատեանէն

զայն խըլեցին անիծաբեր

բիծ մը ինչպէս,

Պատանդ որպէս վարձկաններու՝

Զայն յանձնեցին մոռացութեան, 

Ուրացութեան, սակարկութեան

 յորձանքներու,

Ու կերտեցին դար մ՚ամփոփող

Տարագրութեան  կնճիռներէն,

Հարթ քանդակն ձեր պատմութեան։ 

Ահա այսպէս տրտմաթախիծ, 

Ես տրուպս, կ՚անցնիմ բոկոտն

Ուխտեալ մ՚ինչպէս երկիւղած,

Խորհրդապատ ու խնկաբոյր

Յաւերժացած ոգիներու 

Խաղաղահեղ ձեր աշխարհէն,

Ո՜վ նահատակ եղբայրներ,

Բերելու ձեզ ընդվըզումիս

Դառնութեամբն շնչահեղձ,

Բուռ մը աղօթք թարմ ծաղկի մը

փոխարէն, 

Որպէս կամախ 

Անծայրածիր ձեր անթառամ՝ 

Սրբակառոյց շիրիմներուն։

Ու կը լըսեմ, 

դեռ կ՚առձայնեն անխոնջօրէն

Ձեզ ընկալող անհիւրընկալ 

Անապատի ընդերքներէն,

Տառապակոծ ձեր էութեան

Ու խորտակուած աճիւններու 

Մասունքներէն, 

Վեր բարձրացող բողոքը վսեմ։

Ու մ՜ինչ այսօր եւ միշտ անլուռ 

կ՚արձագանգէ

Սերունդներու ժառանգ մ՚ինչպէս,

Կըտակըն ձեր նըւիրական

Խորութեան մէջ վտարանդի

Արիւնաքամ մեր սրտերուն,

Ո՜վ ապրիլեան անմահներ։

Զարեհ Թօփալեան  

22 Օգոստոս 2009  

Քլամար Փարիզ 

NAJWAN DARWISH: A Moment of Silence

And what did the Armenians say?

An Umayyad monk

spins wheat and wool above us

Time is a scarecrow

•

That’s what the Armenians said

This poem was translated by KAREEM JAMES ABU-ZEID and was published in the April 2014 issue of Poetry 

Յովհաննէս Ասպետ: Կ Ա Ր Օ Տ Ը

Կ՝աղաչեմ  Ո՝վ  Տէ՜ր, տուր որ հասնիմ,
Կարօտալի իմ սիրոյ հանգրուանին.
Ամէն առաւօտ աղօթքս էր իմ,
Առմիշտ յանձնել իր՝են քու սիրոյ վերին:

Ձօնէիր ինձ իր սիրտը՝ երանագին,
Ցվերջ քու երկնային սիրով օծուն.
Տեսնէի լուսէ դէմքը՝ գորովագին,
Ու թօթափէի այս կարօտն անհուն:


                                                           
 Վերի բանաստեղծութիւնը քաղուած է «Կրակ Ու Մոխիր » նոր քնարերգութիւններ գրքոյքի մէջէն.

Tatul Sonentz: Deir Ezzor…

 

               

In this desert

where nothing grew

but silence

disturbed only

by the wind that shifted

the sands of time

and the dunes of eternity

whose gaping gates

then opened wide

to receive the remains

of those who had witnessed

the very dawn

and the redemption

of humanity…

 

In this desert

where the sun bleaches

the very soul of all things

alive with the breath

of life and will of God

walked the skeletons

of those who used to be

man woman and child

father mother sister and son

now an endless spread

of human carrion

an infernal feast

for vulture and jackal

and manlike beast…

 

In this desert

far from the highlands

the ancient seed of Haik

was burned as incense

to the glory of Bel and Cain

who slew Abel and fled Eden

to plant and grow blades of sin

in the blood soaked

soil of the east

birthplace of a sun

now heading ever west

in its futile journey

in quest of a place to rest…

 

In this desert

there are no cranes

soaring serene above a land

whose tillers have been mowed

felled by the scythe

of hatred and greed

of crimson dreams of empire

like a rising tide

flowing red from east to west

and back to a mythical east

of Ergenekon

foaming with fury

in a savage rampage

to a final conquest and lasting glory

of the crescent moon

reflected in a sea of blood

flowing from sacked highlands

covered with gore

and scorched fields

to the searing sands of this place…

 

This desert

Where no crane on the wing

ever hovered over a dune

to answer the strangled call

and silenced quest

of news from the quick

and the dead

whose bleached bones

now call for loving hands

to touch them

with the promise of a place

of eternal rest…

 

 

---------------------Tatul Sonentz

April 24, 1995

Diana Der-Hovanessian: The Baker's Apprentice

Sunday. The only day
I did not rise before the sun
to light my ovens.

But I was wakened by
the sound of feet moving
over the streets.

It was the day of the exodus
in our small city Mazera.
I was told to stay

because I was a baker,
spared the march,
told to wait until

The others come back 
when the state
was stabilized.

Families with supplies
for a day’s walk shuffled
along. I wanted to go too

or give them something. Bread.
The smell of baking bread,
my daily gift. My gift

that spared me while Bedros
who made shoes was taken
although he had not been

conscripted into the army earlier.
This time his clever apprentice,
his twelve-year-old son was kept.

Next door, the priest
at the boys’ school and his
charges formed a double line.

All except one who had come
the night before to
my back door for bread.

He intended to travel by dark
to his village to check
on his family. I cut a cross

into his loaf, the last
I served that way. Two years
later a Turkish apprentice

was brought into my store
by two black mustached gendarmes
who introduced him.

I had already guessed
his name. 

This work has appeared in Graham House Review, Spring 1990. 

Reading in Cambridge, MA

On Monday, April 7th, 2014, 7:00 pm

DAVID SLAVITT and AARON POOCHIGIAN

"Keeping the WIT in Translating"

Harvard-Yenching Common Room 136

2 Divinity Ave, Cambridge, MA (off Kirkland, near Memorial Hall)

For complete bios please visit the New England Poetry Club's website.

Albert Kapikian - Arshille Gorky: Last Works, Starspray I and II

You have studied for this
ransomed thirty years with three

How to draw your last star
How to look at the world

One last time. It is what
you watched your mother see

Then, along with one and a
half million of your countrymen

the one and a half million stars
of 1915

still waiting
to punctuate your eye

Because the world was at stake
Then, or should have been

And you still want the sky.
You are burning into each star

And making it back
Ten, twenty times you go

But it is cold
Like the razors you paint with

So it is no wonder
You are finally tired

It is no wonder you finally ask
to stay with the stars

To paint yourself into them
And not come back


Arshile Gorky was born April 15, 1904 in Van, and died in 1948 in CT. 
This poem has appeared in Graham House Review, Spring 1990. 

Literary Quote for March 2014

Պատուհանէս ներս խոնարհ, ծաղիկներու բոյրի պէ'ս,

Կ'անցնի աղջիկն արեւին, կը համբուրէ ճակատէս
Կը բեկբեկի, կը շոյէ, յետոյ մարմնիս կը փարի,
Սիրոյ նըման ջերմագին՝ ու գթութեան պէս բարի:

Վահէ-Վահեան

Բանաստեղծին Սիրտը

Anahid Literary Award Ceremony at Columbia University

The Armenian Center at Columbia University and the Anahid Literary Award Committee invite you to join us for an evening of literature and celebration to honor the recent recipients of the Anahid Literary Award.

The recent winners are Arthur Nersesian, author of Chinese Take-Out among other novels; Patricia Sarrafian Ward, author of The Bullet Collection among other works, Michael Zadoorian, author of Second Hand among other novels; Aris Janigian, author of Blood-Vine among other novels; and Lydia Peele (in abesentia) author of Reasons For and Advantages of Breathing.

The celebration will be held Friday, April 4, 2014, 6:30 pm at Faculty House, Presidential rooms 2 and 3, 64 Morningside Drive on the Columbia campus. Peter Balakian will be Master of Ceremonies and a reception with wine and hors d’oeuvres will follow the program.

This event is free and open to the public.

To RSVP, click on this link

ՎԱՀՐԱՄ ՄԱՎԵԱՆ

ՎԱՀՐԱՄ ՄԱՎԵԱՆ
(1928-1983)

Ծնած է Երուսաղեմ: Նախնական կրթութիւնը առած է տեղւոյն Սրբոց Թարգմանչաց Վարժարանը, զայն շարունակած՝ «Պիշըբ Կօպաթ» գոլէճին մէջ: Ատեն մը Կիպրոսի Մելգոնեան Կրթական Հաստատութեան մէջ ուսուցչութիւն ընելէ ետք, հետևած է Պելֆաստի (Հիւսիսային Իրլանդա) «Քուինզ» համալսարանի Անգլիական Գրականութեան, Հոգեբանութեան և Իմաստասիրութեան դասընթացքներուն:
Վերադարձած է Մելգոնեան Հաստատութիւն, ուսուցչութեան: 1963-էն ի վեր՝ կը պաշտօնավարէր Գալուստ Կիւլպէնկեան Հիմնարկութեան մէջ որպէս Հայկական Բաժնի Վարչութեան անդամ:
Վախճանած է Լիզբոն (Փորթուկալ), թաղուած Պէյրութ:

Տեսնել՝ Վահրամ Մավեան «Հայու բեկորներ», Բ. տպագրութիւն. Անթիլիաս : Տպարան Կաթողիկոսութեան Հայոց Մեծի Տանն Կիլիկիոյ, 2001

Աղօթք

Մեկնողին

Տէ՛ր, շնորհէ իրեն կեանք, ճամբուն վրայ երազին,
Թող ոչ մէկ ցաւ գայ տանջել հոգին անոր՝ գիրկին մէջ
Օտարութեան, երբ դառնան դէմքերն անոնց՝ որ առին
Օր մը հասակ միասին, եղան արցունք, եղան սէր:

Տէ՛ր, շնորհէ իրեն կամք, խանդ ու կորով անսպառ,
Որ հոգիին հեւքն իսկոյն, վայրկեաններուն իր անել,
Գիտնայ փոխել նւագի, որ պահերուն իր մինակ,
Սիրտն իր զգայ աւելի՛ լեցւած շունչով մը ընտել:

Ու հոգին, Տէ՛ր, որ այսօր իրն է, պահէ՛ անվտանգ,
Պահէ ամբողջ տակաւին քամիներուն դէմ վաղւան.
Հաւատաւոր, հեռագնաց ըրէ քայլերն իր պարման:

Իսկ երբ նետէ ժամանակն օր մը ստւերն իր դաժան,
Տէ՜ր, հեռացող սա տղուն խենդ աչքերուն հոգւոյն մէջ,
Մնայ թող միշտ հաւատքի իր բոցէն շող մը անշէջ:

* * *

Վերյիշում

Երբեմն յանկարծ կը յիշեմ այսպէս,
Երեկոն խաղաղ, լուրջ մայրիներուն,
Երբ վերջին անգամ սէ՜ր իմ՝ դուն ու ես,
Գացինք միասին խորը, շա՜տ հեռուն:

Ու ժամերն անցան երկվայրկեանի պէս,
Հոն՝ մայրիներու պերճ հովանիին.
Կարօտցեր էինք այնքա՜ն, կը յիշե՞ս,
Որ կարծես դարե՜ր մեզ կը բաժնէին:

Ու հովիտին մէջ երբ զանգը վանքին
Իրիկնապահի աղօթքին կանչեց,
Դողաց ափիս մէջ քու ձեռքը պզտիկ,
Աղօթենք, ըսիր, մենք ալ անոնց պէս:

Երբ մութը իջաւ յետոյ, կը յիշե՜ս,
Մենք հաղորդւեցանք իրարմով, իմ սէր,
Դուն մեծցած էիր, փոխւած էի ես.
Ու չհաւտացիր, թէ այդ սէրն իմս էր:

Հիմա տարիներ անցած են արդէն,
Բայց կ՛երթա՛մ նորէն մեր մայրիներուն,
Կերթա՛մ առանձին, չկաս հիմա դուն,
Մայրիներն ամէն նոյն երգը կերգե՛ն:

* * *

Երբեմն յանկարծ, երբ յիշեմ այսպէս,
Մայրիներու մեծ երեկոն խաղաղ,
Սիրտս կարիւնի՛ քու ցաւէն, գիտե՞ս,
Ու կը մտածեմ՝ իրա՞ւ էր թէ՝ խաղ...

Veronica Pamoukaghlian: Kessab

Don´t show me
the coffins of children
with that deafening 
orchestral scoring

My sadness
doesn´t need a soundtrack

What do you want from me
masters of montage
and emotional chord
strikes

Don´t let me hear
the Armenian tongue
of my school days
from the mouths of children
displaced
bombed
their lives
forever raped

the familiar words
Vah
Tbrodz
A sound,
deadly,
Are you afraid of the bullets? The filmmaker says
But you still go to school
Nods from the two girls

in my tongue
in my words
that I have
forgotten
though they live inside me

Syria
my grandmother´s cradle
before she sailed ´cross
the Atlantic

My flesh and blood
The people with the names
I do not know

The churches
that turned to rubble heaps
The prayer
we used to sing at school
it makes me cry
though I am not religious
and our god
is not mine

The prayer
Lord in Heaven
protect us
bring your kingdom to us

Our Kingdom lost
and April is coming

It will be
a hundred year soon

A hundred years
and nothing has changed

Someone´s grandmother
in Syria
has been born
and her mother
is smuggling her
right now
to save her life
and cross oceans perhaps

so that I
can have
my blissful life

in a quiet place
somewhere

Syria
Syria
Syria of my heart

hurt over the scar
the pillaging
childslaughtering

the ravage
over the Genocide

ՔԷՍԱՊ

Ինձ ցոյց մի՛ տար
դագաղները մանուկներուն
նուագախմբային այդ
խլացնող ձայնագրութեամբ

Տխրութիւնս
պէտք չունի ձայներիզի

Ի՞նչ կþուզէք ինձմէ
նօթագրութեան վարպետներ
եւ զգայնութեանց լարեր
հարուածողներ

Չե՛մ ուզեր լսել
հայերէն լեզուն՝
դպրոցական օրերուս
մանուկներու բերնէն
տեղահանուած
ռմբակոծուած
անոնց կեանքերը
բռնաբարուած

Ծանօթ բառերը
þվախþ
þվարժարանþ
þձայնþ մը մահացու
«Կը վախնա՞ս գնդակներէն,»
կþըսէ շարժանկարիչը
«սակայն կը շարունակես դպրոց երթալ»
կը հաստատեն երկու աղջիկները

Լեզուիս վրայ
բառերուս մէջ
զորս
մոռցած եմ
թէեւ կþապրին խորքիս մէջ

Սուրիա
մեծ մօրս օրօրոցը
նախ քան Ատլանտեանը
անցնիլը

Միսս եւ արիւնս
անձեր որոնց անունները
ես կþանգիտանամ

Եկեղեցիները
որոնք քարակոյտեր են
աղօթքը
զոր կþերգէինք դպրոցին մէջ
կը լացնէ զիս
թէեւ հաւատացեալ չե՛մ
եւ մեր աստուածը
ի՛մս չէ՛

Աղօ՛թքը
þՏէ՛ր յերկինս
պաշտպանեա՛ մեզþ
բեþր մեզի թագաւորութիւնդ

Մեր կորուսեա՛լ թագաւորութիւնը
եւ ապրիլը կը հասնի

Ու շուտո՛վ
պիտի ըլլայ հարիւ՛ր տարի

Հարիւր տարի՝
եւ ոչի՛նչ է փոխուած

Մէկու մը մեծ մայրը
Սուրիոյ մէջ
ծնած
եւ ի՛ր մայրը
հիմա
կը փախցնէ
կեանքը փրկելու համար
եւ թերեւս ովկեանոսն անցնէ

Որպէսզի ես
ունենամ
հանգիստ իմ կեանքը

Խաղաղ տեղ մը
ո՛րեւէ տեղ

Սուրիա՛
Սուրիա՛
Սուրիաս սրտակէ՛զ

Վիրաւոր՝ սպիներովը
թալանի
մանկասպանութեան

Փլուզումը՝
Ցեղասպանութեան վրայ


........................ Վէրոնիքա Փամուքաղլեան
Թարգմանեց՝ Թաթուլ Սոնենց


featured image: Kessab childhood by Lalai Manjikian

Դանիէլ Վարուժան։ ՀԱՍՈՒՆ ԱՐՏ

Արտըս ոսկո՜ւն է…

Նըման բոցերու

Ցորենն է բռընկեր`

Առանց այրելու:

Արտըս ոսկո՜ւն է…

Երկինքն է կըրակ.

Հողը խորխոլած

Ծըղօտներուն տակ:

Արտըս ոսկո՜ւն է…

Քառաշար հասկեր

Քառաշար սաթով

Արև՛ են հագեր:

Արտըս ոսկո՜ւն է…

Բոռ, մեղու, պիծակ,

Քիստերուն մեջեն

Կ’անցնին զերթ փայլակ:

Արտըս ոսկո՜ւն է…

Մերթ կ’ելլէ, հովէն,

Դեղձանիկ մը, թի՛ռ,

Ոսկեծուփ ծովէն:

Օրօ՜ր, ոսկո՛ւն արտ,

Օ՜ր տուր, հասո՛ւն արտ,

Գամ ոսկիդ հընձեմ

Մանգաղով արծաթ:

Դանիէլ  Վարուժան, ՀԱՑԻՆ ԵՐԳԸ

Ripened Field

My field is golden…
Just like flames,
The wheat’s ablaze,
Yet never burns.

My field is golden…
The sky in flames,
The soil trodden
Beneath the stems.

My field is golden…
Sheaves in rows of four,
Clad in sunshine --
Four files of amber.

My field is golden…
Bee, wasp, hornets
Whiz through the awns
Like lightning bolts.

My field is golden…
Oft, a fleet canary
Soares, wind driven,
From the blond sea…

Lullaby, golden field,
Let me come harvest,
My full-grown field
With a silver scythe.

………Daniel Varoujan
Translated by Tatul Sonentz

Նորա Պարութճեան: ՈՒ ՎԵՐՋ

Ոչ զիս մաքրէ,

ոչ ալ փորձէ համոզել

թէ մաքրուիլ ինծի պէտք է։

Հեռու ինձմէ կռկռացող սայլակդ,

որուն վրայ փաշայի մը պէս բազմած

զրահիդ  մէջ ապահով,

ՙմէկ ձեռքիդ սուր, միւս ձեռքիդ …՚

աշխարհի շուրջ կը դառնաս։

Չըլլա՜յ  անցնիս մեր թաղէն,

պարտէզիս  դուռը ափ չառնես,

հիւղակիս դռան զանգակը չթրթռայ անցքովդ,

դուրս կու գամ ես, հաւատա՜,

ու վե՜րջ …

   վերջդ…

   Վերջը  կը  բերեմ։

Քիթիդ տակէն կը խնդաս

հաչոցին դէմ տողերուս .

Մելիքն ալ Ծուռին դիմաց նոյնն ըրաւ,

բայց  Ծուռը լեռ բարձրացաւ

զգուշացուց  ինքզինքէն ՙանվախները՚ քուն մտած։

Որ ստիպուած արթնցան։

Չգրգռես սատանային յիշատակը

հրեշտակեան օրերուն

երբ կարող էր դէպի երկինք

սխալ շարուած սանդուխները հիմնայատակ խորտակել,

անուններու  կարծրութիւնը փուճ ընկոյզի կեղեւի պէս կոտրտել…

անոր հոգին չարացած

մաքրուելու պէտք չունի,

մլաւիւնդ այնտեղ ուժ չունի.

եթէ միայն մէկ քայլ առնէ դէպի ետ,

ա՜լ վե՜րջ…

    վերջդ…

    Վերջը կը բերէ։

Դուն գնա այն ամբոխին,

որ ճամբուդ զոյգ եզերքին

համբերութեամբ կամ անհամբեր

սայլիդ անցքին կը սպասէ.

թերեւս այս անգամ

Ձայնը աւելի բարձրաձայն  խեղդէ,

ըմբոստին կուրծքը

վերջապէս

շքանշանի ասեղը խոթէ։

ես շատոնց է

փողոցէն տուն դարձած եմ։

Ինծի համար՝

ա՜լ վերջ,

     վերջդ,

     վերջը եկած է։

Նորա Պարութճեան

…Through, Forever!

 

Neither cleanse me,

nor try to convince me,

that I need cleansing.

 

Keep your squeaking cart away,

on which, sitting like a pasha,

safe in your armor,

“A sword in one hand and in the other…”

You encircle the world.

 

Do not dare pass through our turf!

Never darken my garden’s gate!

Don’t make my hut’s bell pulse at your stride!

Believe me, I shall come out,

and you…

Will be through…

Forever…

 

Beneath your nose, there is a sneer

at my barking lines.

Melik did the same facing Madcap,

but Madcap scaled the mountain

and alerted the napping “Fearless”,

who had to wake up.

 

Do not disturb daredevil’s recollection

In the days of angels,

when the scrambled stairs rising to heaven

can crumble forever to dust.

 

Aroused,

his angered soul

needs no cleansing,

your mewings are powerless there.

If he only took one step backwards,

it is over, you

will be through…

Forever…

 

Go to that rabble

that lines your road

waiting for your parade.

Maybe this time

the Voice may crack with a roar

the breast of the rebel,

once and for all,

may thrust in the pin of decoration.

 

For some time now,

I’ve been home from the street.

For me, it’s over --

You are forever

Through!

 

……………………..Nora Baroutjian

Translated by Tatul Sonentz