Դանիէլ Վարուժան։ Վարուժնակիս

Պէտք է կարդալ «Վարուժնակիս»ը զգալու համար,

թէ ինչ է հայր ըլլալը։

Յ. ՕՇԱԿԱՆ

Վարուժանի անդրանիկ դուստրը՝

Վերոնը

ՎԱՐՈՒԺՆԱԿԻՍ

Աղուո՜ր, աղուո՜ր, աղուո՜ր վարդն իմ Գարունիս՝

Որ սըրտիս վրայ μացուեցար,

Եւ քեզի հետ μացիր հոգիս վըշտահեղձ

Նոր երազի մը պայծառ։

Հին օրօրանն, որ, թաղարի պէս լըքուած,

Կþըլլար խըշտեակը սարդին,

Կենդանացա՜ւ ճըռուողիւնով, μոյնի պէս

Պաճուճուեցաւ վերըստին։

Արեւ մը նոր, շողերուն հետ աչքերուդ,

Շեմիս վըրայ ցաթեցաւ.

Եւ վանդակին մէջ կաքաւս իմ վիրաւոր

Կարկաջեց երգ մը անձկաւ։

Դուն սենեակէ սենեակ թըռար դեդեւուն

Բոյնէն ինկած ծիտի պէս.

Ձայնէդ դիւթուած՝ այցելեցին տընակիս

Սերոμէն լուսագէս։

Աղուո՜ր, աղուո՜ր, աղուո՜ր վարդն իմ Գարունիս՝

Եկուր նըստէ՛ ծունկերուս.

Թող լուսնակի պէս՝ մըռայլ ծոցս ողողեն

Ոսկի վարսերըդ սընդուս։

Շըղթայէ վիզս այդ թեւերովըդ քընքոյշ,

Նըման ծաղկէ մանեակի.

Ժըպտէ՛ ինծի, որ ցուրտ անդունդը սըրտիս

Արշալոյսո՛վ բըռընկի։

Խօսէ՝ ինծի, անծանօթ խօսքը, զոր դուն

Երկինքէն հետըդ բերիր,-

Կը բանայ շողը՝ վարդն, իսկ շուրթը մանկան՝

Աստուծոյ մատը կարմիր։

Նայէ՛ ինծի, լուսնակն ինչպէս կը նայի

Դամբանին խորը խաւար.-

Սէրըս մեռած՝ պիտի առնէ յարութիւն

Ու պիտ՝ ապրի քեզ համար։

Քեզի՜ համար, որուն միսն է գոյացած

Շուշաններու թերթերէն,

Միւռոնաբոյր շապիկն հիւսուած է թեւով

Թիթեռներու նըկարէն։

Քեզի՜ համար, ո՛վ իմ քերթուածըս անմահ՝

Զոր արիւնովս յըղացայ,

Զոր երգեցի՝ հպելով սըրտիս լարերուն

Լարն ամենէ՛ն դիւազգայ։

Քու ձե՛ռքըդ լոկ դեռ կը բըռնէ զիս կանգուն

Աւազներուն վրայ փառքիս.

Եւ մազիդ մէկ թելը բաւ է կապելու

Տիեզերքին հետ՝ հոգիս։

Վարուժնա՛կդ իմ, իմ փափկասո՛ւն Դիցուհիս,

Ո՛վ քընարէ, դու հոգեակ,

Թող որ արցունքս, որ այտերուդ վրայ կ՛իյնայ,

Ըլլայ ծիծաղ կամ սուտակ.

Բիբերըդ թող սըրսկեն աստղե՛րն երկընքին

Իմ խորշոմած ճակատիս՝

Որ իր վըրայ, թագի պէս, բա՛րձըր բըռնեց

Խոր ըսպիները սըրտիս։

Զի ես անդո՛ւնդն եմ՝ որ կ՛ըլլայ երջանիկ

Փոսուռայի մը լոյսով.

Անապա՛տն եմ, որ երկինքին կը ժըպտի

Իր ծըլարձակ մէ՛կ բոյսով։

ԴԱՆԻԷԼ ՎԱՐՈՒԺԱՆ

1912 Մայիս 15ին ուղարկուած է Թէոդիկին «Ամենուն Տարեցոյցը» տարեգրքին յաջորդ թիւին համար, որ լոյս տեսած է նոյն տարուան Դեկտեմբերին։ «Վարուժնակիս»ը նաև մաս կազմած է «Հեթանոս Երգեր» հատորին (Պոլիս, 1912)։

Belle, belle, belle, rose de mon Printemps, Qui t’es ouverte sur mon cœur, Et a déployé avec toi en mon âme affligée Un nouveau rêve resplendissant. Le vieux berceau qui, tel un vase abandonné, Devenait une paillasse pour l’araignée, A repris vie avec tes gazouillements, comme un nid S’est enjolivé de nouveau. Un soleil neuf, avec les rayons de tes yeux, Sur mon seuil s’est éclos, Et dans sa cage ma perdrix blessée, A entonné un chant convoité. Toi, de chambre en chambre tu t’es envolée légèrement Comme un oisillon tombé du nid, Enchantés par ta voix sont arrivés dans ma maisonnnette Des séraphins lumineux. Belle, belle, belle, rose de mon Printemps, Viens t’asseoir sur mes genoux, Qu’un doux clair de lune inonde ma poitrine De tes soyeux cheveux dorés. Enchaîne mon cou de tes bras délicats Semblables à un collier de fleurs ; Souris-moi, pour que le froid chaos de mon cœur, S’embrase avec l’aurore. Parle-moi, avec le langage inconnu, que toi Tu as apporté du ciel avec toi, La rose déploie son chatoiement, et la lèvre de l’enfant Le rouge du doigt divin. Vois comme le clair de lune me regarde Au fond du sépulcre ténébreux ; Mon amour mort va ressusciter Et va vivre pour toi. Pour toi, dont la chair est constituée De pétales de lys, Dont les manches de chemise embaumées d’huile sainte Sont tissées selon l’image des papillons. Pour toi, ô mon poème immortel Que j’ai conçu avec mon sang, Que j’ai chanté en pinçant les cordes de mon cœur, La corde la plus sensible. Seule ta main me fait tenir debout Sur les sables de ma gloire Et un seul de tes cheveux suffit à attacher Mon âme à l’univers. Ma petite Colombe, ma tendre déesse, Qui…chante ta douce âme, Laisse mes larmes qui coulent sur tes joues Devenir des rires ou des rubis. Que tes pupilles pulvérisent les astres du ciel Sur mon front ridé ! Qui a tenu au-dessus de lui, comme une couronne Les profondes blessures de mon cœur. Car moi je suis le néant devenu heureux A la lumière d’un ver luisant. Je suis le désert, qui sourit au ciel, Pour sa plante qui a germé.

Traduction Louise Kiffer