Showing posts with label Classical Armenian poetry. Show all posts
Showing posts with label Classical Armenian poetry. Show all posts

Sunday, October 13, 2013

Տօն Սրբոց Թարգմանչաց


Որք զարդարեցին

Որք զարդարեցին տնօրինաբար զիմաստս անեղին,
հաստատելով յերկրի զգիր կենդանի`
հովուել զհօտ նոր Իսրայէլի:
Երգով քաղցրութեան հնչմամբ զԱստուած օրհնեսցուք:

Որք զերկրաւոր մեծութեան փառաց խաւար կոչեցին,
ապաւինելով ի յոյս անմահ փեսային`
անճառ Բանին արժանի եղեն:
Երգով քաղցրութեան հնչմամբ զԱստուած օրհնեսցուք:

Որք զօրութեամբ Հօր իմաստութեան էին անեղի,
հաստատեցին զաթոռ սրբոյն Գրիգորի`
թարգմանութեամբ նշանագրութեան:
Երգով քաղցրութեան հնչմամբ զԱստուած օրհնեսցուք:

Որ խորհրդեամբ ճշմարիտ լուսոյ փառաց անեղին,
նկարագրեցաւ մեզ գիր կենդանի՝
յարգանդ մաքուր մեծին Մեսրոպայ:
Անմատոյց լուսոյն երկրպագեսցուք:




Թարգմանչաց տօնի համար 13-րդ դարուն գրուած այս շարականին հեղինակն է Վարդան Վարդ- Արեւելցին: 

Thursday, June 13, 2013

Անյայտ բանաստեղծ։ Պանդուխտ առ կռունկ


Կռունկ, ուստի՞ կուգաս, ծառայ եմ ձայնիդ.
Կռունկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս,
Մի վազեր երամիդ՝ շուտով կը հասնիս.
Կռունկ, մեր յաշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

Թողեր եմ ու եկեր իմ մըլքերս ու այգիս.
Քանի որ ա՜խ կ՛անեմ կու քաղուի հոգիս.
Կռունկ, պահ մի կացիր, ձայնիկդ ի հոգիս.
Կռունկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:
Քեզ խապար հարցնողին չես տանիր տալապ.
Ձայնիկդ անուշ կուգայ քան զջըրի տօլապ.
Կռունկ, Պաղտատ իջնուս կամ թէ ի Հալապ.
Կռունկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

Սըրտերնիս կամեցաւ, ելանք գընացանք,
Այս սուտ աստընւորիս տէրտէրն իմացանք.
Աղուհացկեր մարդկանց կարօտ մընացանք։
Կռունկ,մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

Աստընւորիս բաներն կամաց կամաց է.
Միթէ Աստուած լըսէ, դռնակըն բացցէ.
Ղարիպին սիրտն է սուգ, աչերն ի լաց է։
Կռունկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

Աստուած, քեզնէ խնդրեմ մուրվէթ ու քէրէմ,
Ղարիպին սիրտն է խոց, ճիկերն է վէրէմ,
Կերած հացն է լեղի ու ջուրն է հարամ։
Կռունկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

Ոչ ըզլուր օրն գիտեմ ոչ ըզկիրակին,
Զարկած է զիս շամփուրն, բըռնած կըրակին.
Այրիլըս չեմ հոգար, ձեզնէ կարօտ եմ։
Կռունկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

Պաղտատու կու գաս, կ՛երթաս ի սէհրատ,
Թըղթիկ մի գըրեմ, տամ քեզ ամանաթ.
Աստուած թող վըկայ լինի քո վըրադ.
Տարեալ հասուսցես զայդ իմ սիրելեաց։

Գըրեր եմ մէջ թըղթիս, թէ հոս մընացի,
Օրիկ մի օրեր զաչերս չըբացի.
Սիրելիք, ձեզանէ կարօտ մընացի։
Կռունկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

Աշունն է մօտեցեր, գնալու ես թէտպիր,
Երամ ես ժողվեր հազարներ ու բիւր,
Ինձ պատասխան չտուիր, ելար գնացիր.
Կռունկ, մեր աշխարհէն գընա՛ հեռացի՛ր։

ԺԶ դ. 

Source: Father Ghevont Alishan's Popular Songs translated into English, San Lazarus, 1852.

Tuesday, September 25, 2012

ՏԱՂ (XV դարի հայկական բանաստեղծութիւն)

–Ծաղկեցաւ ծառն կենաց
Եւ աննման էր.
Լուսեղէն պտուղ եբէր
Եւ աննման էր.
Ճղերն ամէն արքայական
Եւ աննման էր.
Տերևն ամէն արփիափայլ
Եւ աննման էր.
Գարնանային հոտն որ ելաւ
Եւ աննման էր.
Անմահութեան աղբիւր բխեալ
Եւ աննման էր.
Դաշտերդ ամէն ծաղկով ի լի
Եւ աննման էր.
Լերունքդ ամէն վարդ փթթեալ
Եւ աննման էր.

*

–Ծաղկեցաւ ծառն կենաց՝
Աստուծածինն էր.
Լուսեղէն պտուղ եբէր՝
Իւր միածինն էր.
Ճղերն ամէն արքայական՝
Սուրբ առաքեալքն էր.
Տերևն ամէն արփիափայլ՝
Սուրբ մարգարէքն էր.
Գարնանային հոտն որ ելաւ՝
Իւր սուրբ ծնունդն էր.
Անմահութեան աղբիւր բխեալ՝
Մկրտութիւնն էր.
Դաշտերդ ամէն ծաղկով ի լի՝
Սուրբ մարտիրոսքն էր.
Լերունքդ ամէն վարդ փթթեալ՝
Էն սուրբ կուսանքն էր:

Wednesday, October 26, 2011

Սայաթ-Նովա։ Աշխարհումըս ա՛խ չիմ քաշի

Բնագիր

Աշխարհումըս ա՛խ չիմ քաշի, քանի վուր ջա՛ն իս ինձ ամա.

Անմահական ջըրով լիքըն օսկէ փընջան իս ինձ ամա.
Նըստիմ` վըրէս շըվաք անիս` զարբաբ վըրան իս ինձ ամա.
Սուչս իմա՛ցի, է՛նէնց սպանէ` սուլթան ու խան իս ինձ ամա։
Մէջքըդ` սալբու-չինարի պէս, ռանգըդ փըռանգի ատլաս է,
Լիզուդ` շաքար, պըռօշըդ` ղանդ, ակռէքըդ մարգրիտ, ալմաս է.
Օսկու մէջըն մինա արած, աչքիրըդ ակնակապ թաս է.
Պատուական անգին ջավահիր, լալ-բադէշխան իս ինձ ամա։
Յիս էս դարդին վո՞ւնց դիմանամ, մակա՞մ սիրտըս ունիմ քարած.
Արտա՛սունքս արուն շինեցիր, խիլքըն գըլխէս ունիմ տարած,
Նուր բաղ իս` նուր բաղչի մէջըն` բոլորքըդ վարդով չափարած.
Վըրէդ շուռ գամ բըլբուլի պէս` սիրով սէյրան իս ինձ ամա։
Քու էշխըն ինձի մաստ արաւ. յիս զարթուն իմ, սիրտս է քընած.
Աշխարհս աշխարհով կըշտացաւ, իմ սիրտըս քիզնից սով մընաց.
Եա~ր, քիզ ինչո՞վ թարիփ անիմ` աշխարհումըս բա՛ն չըմընաց.
Կրա՛կէ, ծովէմէն դուս էկած ռաշ ու ջէյրան իս ինձ ամա։
Ի՞նչ կու'լի` մէկ հիդըս խօսիս, թէվուր Սայաթ-Նովու եար իս.
Շուղքըդ աշխարհըս բռընիլ է` արեգագի դէմըն փար իս.
Հուտով հիլ, միխակ, դարիչին, վարդ, մանուշակ, սուսանբար իս,
Կարմըրագուն` դաշտի ծաղիկ, հովտաց շուշան իս ինձ ամա։


Աշխարհաբար

Աշխարհումս ա՛խ չեմ քաշի, քանի որ ջա՛ն ես ինձ համար.
Անմահական ջրով լիքը ոսկե փնջան* ես ինձ համար.
Նստեմ` վրաս շվաք անես` մետաքս վրան ես ինձ համար.
Մեղքս իմա՛ցիր, հետո սպանիր` սուլթան ու խան ես ինձ համար:
Մեջքդ` նոճի-չինարի պես, գույնդ ֆրանկի ատլաս է.
Լեզուդ` շաքար, շուրթդ` մեղր, ակռեկքդ մարգրիտ-ալմաս է.
Ոսկում արծնապակի արած, աչքերդ ակնակուռ թաս է.
Պատվական անգին ադամանդ, լալ-բադեշխան** ես ինձ համար:
Ես էս ցավին ո՞նց դիմանամ, մի՞թե սիրտ ունեմ քարացած,
Արտա՛սուքս արյուն շինիր, խելքս` գլխումս շվարած***,
Նոր պարտեզ ես` նոր այգու մեջ, բոլորքդ վարդով շուրջառած.
Ման գամ շուրջդ բլբուլի պես` սքանչելիք ես ինձ համար:
Քո սերը ինձ արբեցրեց, ես արթուն եմ, սիրտս է քնած****.
Աշխարհս աշխարհով կշտացավ, իմ սիրտը քեզնից սով մնաց.
Յա~ր, էլ ինչո՞վ քեզ գովերգեմ` աշխարհումս բա՛ն չմնաց.
Ծովից դուրս եկած հրեղե՛ն նժույգ-ջեյրան ես ինձ համար:

Ի՞նչ կլինի հետս խոսես, եթե Սայաթ-Նովի յարն ես.
Շողքդ աշխարհը բռնել է` արեգակից էլ դու վառ ես.
Հոտավետ հիլ, մեխակ, դարչին, վարդ մանուշակ, սուսանբար ես.
Կարմրագույն` դաշտի ծաղիկ, հովտաց շուշան ես ինձ համար...

* փնջան – գավ, թաս,
** Բադեշխան – վայր Հինդուքուշ լեռներում, որ հայտնի է լալ-սուտակի հանքերով:
*** Բնագրում տողը մեկ ավել վանկ ունի:
**** Հակառակ պատկերով` մեջբերում է «Երգ երգոցից» /Բ:1/:
***** Վերջին տողը համարյա բառացի մեջբերում է «Երգ երգոցից» (Ե:2):


Թարգմանուած Իշխան Ստեփանյանի կողմէ: Տեսնել ՝ http://www.sayat-nova.am/index.html
Rendered into Modern Armenian by Ishkhan Stepanyan. Many thanks for his permission to post the translation.


En el mundo no he de penar...

(Աշխարհում ախ չիմ քաշի...)

En el mundo no he de penar, pues eres vida para mí;
copa de oro plena de agua inmortal eres para mí.
Me sentaré a tu sombra; tienda de tisú eres para mí.
Dime mi culpa y mátame luego; sultán y khan eres para mí.

Fino es tu talle cual ciprés y plátano; raso de Europa es tu piel.
Dulce es tu lengua, azúcar son tus labios, perlas y diamantes tus dientes;
oro esmaltado son tus ojos, copa engastada en pedrería.
¡Oh inapreciable gema, rubí del Badajshán eres para mí!

¿Cómo resistir este dolor? ¿Es de piedra acaso mi corazón?
Sangre has tornado mi llanto, he perdido la cabeza por ti.
Nueva viña eres en nuevo jardín, cercada con setos;
te recorreré cual ruiseñor, pues digna de ver eres para mí.

Me ha embriagado tu amor; despierto estoy, aunque no mi corazón.
El mundo con el mundo se sació; mi corazón está ávido de ti.
¿Cómo alabarte, amor mío? Nada ha quedado en el mundo.
Alado corcel y gacela surgidos del mar eres para mí.

¡Ay, si por una vez me dijeras que la amada de Saiat-Nová eres!
Tu fulgor el mundo colma; eres más ardiente que el sol.
Aromático cardamomo, canela, clavel, rosa, tomillo eres;
roja flor del llano, azucena de los valles eres para mí.

Saiat-Nová (1722-1795)
Traducción de Vartán Matiossián

Wednesday, June 10, 2009

Նահապետ Քուչակ: [Քու ծոցդ է ճերմակ տաճար]

56.
Քու ծոցդ է ճերմակ տաճար,
քո ծըծերդ է կանթեղ ի վառ.
Երթամ ես ժամկոչ ըլլամ,
գամ լինեմ տաճարիդ լուսարար:
- Գնա՛, ծօ տըղայ տըխմար,
չի վայելես տաճարիս լուսարար:
Երթաս դու խաղով լինաս,
ու թողուս տաճարս ի խավար:



Tuesday, June 09, 2009

Նահապետ Քուչակ։ [Ես աչք ու դու լոյս, հոգի]

15.
Ես աչք ու դու լոյս, հոգի,
առանց լոյս աչքն խավարի.
Ես ձուկ ու դու ջուր, հոգի,
առանց ջուր` ձուկն մեռանի.
Երբ զձուկն ի ջըրեն հանեն
ւ’ի այլ ջուր ձըգեն նայ ապրի,
Երբ զիս ի քենէ զատեն`
Քան զմեռնելն այլ ճար չի լինի:


I am the eye, you are the light, my love.
     Blind without light is the eye.
I am a fish, the water you, my love.
     Without water fish must die.
If you pull a fish from the river
     and throw it in another it will live -
but if I am parted from you

     I'll die without hope of reprieve.

English translation by Ewald Osers

Thursday, March 05, 2009

Պաղտասար Դպիր: Արի', ի'մ քաղցրիկ աղաւնի

Արի՛, ի՛մ քաղցրիկ աղաւնի,
Ոսկի խնծոր զարմանալի,
Զքեզ տեսնողին բիւր երանի.
Դու բարի եկիր, բարի եկիր։

Դու, որ եկիր, երևցար,
Իբրու արև ինձ ծագեցար,
Ցընծութիւն ինձ պարգևեցար
Դու բարի եկիր, բարի եկիր։

Ուրախութիւն հոգոյ իմոյ
Ո՛չ գոյ բընաւին առանց քոյ,
Ով իմ ազնիւ գերայարգոյ,
Դու բարի եկիր, բարի եկիր։

Տրտում էի՝ ուրախացայ,
Մեռեալ էի՝ կենդանացայ,
Ինձ երանի, որ զքեզ տեսայ.
Դու բարի եկիր, բարի եկիր։

Բարի եկիր, իմ սիրելի,
Իմ գերազնիւ գերգովելի,
Իմ աչաց լոյս, իմ նազելի.
Դու բարի եկիր, բարի եկիր։


Come, my sweet little dove,
Amazing apple of gold,
Ten thousand blessings who behold (s you) 
You are well come, you are well come.

You, who came, appeared,
Rose for me like the sun,
You regaled me gladness,
You are well come, you are well come.

Joy for my soul, none
There is at all without you,
O my noble most respected one,
You are well come, you are well come.

I was sad, I rejoiced
I was dead, I revived
I am blessed, that you I beheld
You are well come, you are well come.

You are well come, my beloved one,
My most noble, most praiseworthy one,
Light of my eyes, my elegant one,
You are well come, you are well come.


Baghdassar Tbir (1683-1768). Translation by Theo Maarten van Lint, Oxford

Tuesday, December 16, 2008

Վահագնի Ծնունդը

Երկնէր երկին, երկնէր երկիր,
Երկնէր և ծովն ծիրանի.
Երկն ի ծովուն ունէր
Եւ զկարմրիկն եղեգնիկ.
Ընդ եղեգան փող ծուխ ելանէր,
Ընդ եղեգան փող բոց ելանէր,
Եւ ի բոցոյն վազէր խարտեաշ պատանեկիկ.
Նա հուր հեր ունէր,
Բոց ունէր մօրուս,
Եւ աչքունքն էին արեգակունք:


Աշխարհաբար

Երկինքը երկունքի մէջ էր,
Երկիրը երկունքի մէջ էր,
Կ՛երկնէր նաեւ ծիրանեգոյն ծովը.
Երկունք ունէր նաեւ ծովուն մէջ,
Կարմրիկ եղէգնիկը։
Եղէգնի փողէն ծուխ կ՛ելլէր,
Եղէգնի փողէն բոց կ՛ելլէր,
Ու բոցին մէջէն կը վազէր խարտեաշ պատանեկիկ մը։
Ան հուր մազեր ունէր,
Ու նաեւ բոց մորուք ունէր,
Ու աչքերը արեգակներ էին։


La naissance de Vahagn

Le ciel et la terre étaient en mal d'enfant;
Et la mer empourprée était en mal d'enfant.
Le mal d'enfant saisissait dans la mer
Le petit roseau rouge.

De la tige du roseau sortait de la fumée,
De la tige du roseau sortait de la flamme,
Et à travers la flamme, un adolescent s'élançait:
Il avait une barbe de flamme,
Et ses yeux étaient des soleils...

Source: Anthologie des Poètes Arméniens, Astour Navarian, Imp. de Navarre, Paris, 1928.


The Birth of Vahagn


Heaven was in labor, Earth was in labor
the purple sea was in labor
in the sea of labor pain held the little reed,
along the reed’s stalk rose smoke
along the reed’s stalk rose flame
and from the flame leapt up
a golden hair little boy,
he had hair of flame,
he had a beard of flame
and his eyes were little suns.


from Indo-European Language and Culture: An Introduction by Benjamin W. Fortson, IV, [page 395]