Leah Ryan: Grandpa's Rugs

For Vahinak Avakian (1906-1986)

Grandpa took the train every day
from Jersey to Manhattan
Looking just like all the other businessmen
but older, he swayed on the train
holding his newspaper and his briefcase on his lap.

He and his brothers and cousins
were in the business of rugs. Importing, buying, selling.
When I visited, he would give me a tour, bending down
to touch the wool, discussing the different varieties.
Well into his seventies, he bent with some stiffness, his feet slightly splayed
but steady on the wood floor.

Today, packing to move for the tenth time in eight years,
I piled the small, beautiful rugs that I own
on the floor of my dismantled livingroom. I vacuumed each carefully,
I bent down and rolled them together,
and I sealed the bundle with clear packing tape.
I know that he would wrap them in brown paper.
I find myself promising to keep them clean.
I'm alone in the house.
I think I smell his aftershave as I'm bending down.

Copyright Leah Ryan. This poem has appeared in Ararat, Autumn 1995.


Les tapis de grand-père
par Leah Ryan
pour Vahinak Avakian (1906-1986)

Chaque jour grand-père prenait le train
de Jersey à Manhattan.
Il ressemblait à tous les autres hommes d’affaires
mais plus âgé. Il se courbait
en tenant son journal et sa serviette sur les genoux.

Lui, ses frères et ses cousins
Travaillaient dans la tapisserie. Ils importaient, achetaient,
vendaient.
Quand je lui rendais visite, il me faisait faire un tour, se penchant
Pour toucher la laine et discuter des différentes qualités.
Bien après avoir dépassé soixante-dix ans, il se courbait avec
difficulté, les pieds écartés
Mais équilibré sur le plancher en bois.

Aujourd’hui, en emballant mes affaires pour la dixième fois en huit ans,
J’empile les petits tapis, sublimes, qui m’appartiennent
Sur le parquet de mon salon démonté. Je passe l’aspirateur prudemment
sur chacun.
Je me penche pour les rouler ensemble,
Et je les attache avec du scotch transparent.
Je sais que lui, il les aurait emballés dans du papier brun.
Et je me promets de les garder propres.
Je suis seule dans la maison.
En me baissant, j’ai l’impression de sentir son parfum.

[Copyright Leah Ryan. Ce poème apparut pour la première fois dans
Ararat, Automne 1995.]
(traduit par Christophe Atamian)

Լեւոն Շանթ: Լուռ

Շուրջս խաւար, հանդարտ ու քուն.
շուք մը անգամ չի դողդղար.
հոն դիմացս շշուկներուն
մահացումն է լիակատար։

Միակ ձայնը իրարու քով
ժամացոյցս ու սիրտս է հո՚ս,
որ կը համրեն պինդ-պինդ զարկով
կեանքիս քայլերն արագահոս։



Levon Shant

Introducing Shmavon Azatyan

Born in 1976 in Yerevan, Armenia. Studies at Yerevan State University from 1993-1998, majoring in English Language and Foreign Literatures. Thereafter begins writing poems influenced by John Updike’s "ecstatic language".

The first poems are either strictly political -- drawing some criticism on the government and its activity in mid 90s -- or love poems.

After his studies, serves in the army starting in June 1998 and is stationed in Stepanakert, Kharabagh, until December 1999.

After the service begins writing fiction and is interested in Armenia's current affairs. Continues studies concentrating on Faulkner and Hemingway and decides to continue his education in the United States. In 2002, is admitted to the University of Louisiana at Lafayette. Receives his MA in English/Creative Writing in 2004, with a thesis entitled “Armenian Ways”, short stories about post-Soviet Armenian society.

In 2005, the Writer’s Union of Armenia publishes a novella from the thesis “Big My Secret” in English and Armenian. Publishes also poems in the International Library of Poets, and, the Southwestern Review from 2004 to 2006.

Shmazon is currently working on his dissertation and comprehensives at ULL and continues to write poems and fiction.

Shmavon Azatyan: CALENDAR OF LIFE

Helping my grandfather in the garden,
I observe him gracefully shoveling
the earth, his biceps swelling and subduing,
the sweat trailing down his face. Above
his shoulders Ararat towers frozen,
wearing a massive winter cap.
Throughout the summer, as the old man
toils in the garden, Ararat warms up and
sweats rivers that gush down its shoulders,
enlivening them with green. Grandfather’s
chalky back turns tanned, his agile arms
gain muscles to force the gardening done.
When Grandfather harvests grape, Ararat
has mastered the snow,
rising blithe and bare-headed.

In winter, I enter Grandfather’s study.
I can see through the window the mountain,
wrapped in mist, choking from the grand
snow pressing on its summits. He stops his
fervid writing, fills two mugs full of wine
and says:
“Work when the sun shines, so you can
enjoy life when it’s at rest.”


Copyright Shmavon Azatyan
This poem has appeared The Southwestern Review, the journal of the English Dept of University of Louisiana at Lafayette. Spring 2006, Volume 31, Page 30. It appears in this site by kind permission of the author.

Chouchanik Thamrazian participates in the Poetry International Festival in Rotterdam

Chouchanik Thamrazian grew up in Yerevan. Since 1997 she has lived mostly in France, where she studied modern literature at the University of Montpellier. She is now finishing her doctoral thesis, entitled La dynamique du rêve dans l’écriture d’Yves Bonnefoy.

She has published two volumes of prose poems in Armenian, Voskévandak (the golden cage, 2001) and Karmir tzar (the red tree, 2004). She has also translated collections of poems and essays by Bonnefoy, as well as works by Marguerite Duras and André Gide. In the late 1990s she began writing poetry in French.

Chouchanik Thamrazian took part in the Poetry International Festival Rotterdam 2007, a festival created in 1970. The pieces are available online and
may be also accessed here.

Photo courtesy of the Poetry International Festival webpage.

Chouchanik Thamrazian: I have come to tell you

Click to hear the audio clip Ես եկել եմ ձեզ ասելու read by the author and recorded live in June 2007, at the International Poetry Festival in Rotterdam, the Netherlands.

Lorne Shirinian: Emmanuel and the Moon

I

My son and I are sitting
on the back porch
when suddenly the universe begins
revealing itself to him.

Papa, who broke the moon?
Nobody, son, I offer.
But look over there,
he insists.

I raise my head and
sure enough
the silly thing
has caught itself in the branches of a tree
and shattered its light.

It's okay, Emmanuel,
I whisper
unimpressed by this catastrophe.

Nevermind, Papa.
It's all right now.
I look up in time
to catch the moon break free
and float lazily upwards.

And here we are,
heads tilted back,
both slightly awed.
Emmanuel pressed against me
and follows the moon awhile
as it saunters along its arc
somewhat embarassed this night.

II

Papa, come quick.
The moon's in my room.

He's at it again.
That's nice, son,
I reply.

Now I hear laughter coming
from his bedroom.

I move quickly down the hall
and listen at his door,
then enter.

And there's the moon smiling
all over my son's face.
Emmanuel is chuckling to himself.
And here I am like an intruder.
But my son saves me by offering
an invitation,
Come in and meet my new friend, Papa.


Copyright Lorne Shirinian. This poem has appeared in Ararat, Summer 1986.

ԳՐԻՇ ԴԱՎԹՅԱՆ: ՍՐՏԱՏԱՊ

Որ ջերմ ես ու ողորկ ես այսպես,
Թող կրկին քո ջերմով տաքանամ,
Թող ջերմին ողորկդ վայելեմ
Ու սորուն երազիդ միանամ...

Մորենին չէ, սի՛րտս է, վառվում է,
Երփներանգ ցոլքեր է շաղ տալիս,
Թիթեռս բոցի շուրջ դառնում է,
Փարվանան խանձվում է խայտալիս...

Երազը վառվում է ցոլքերում,
Լույս գցում տենչանքի անթեղին,
Երազի, տենչանքի ալքերում
Թավալվում, փաթաթվում բաղեղին...

Որ այնպես վառվում է կապուտակ,
Եվ այնպես երանգներ շաղ տալիս,
Թվում է անուշը քո համակ
Շուրթերիս վրա է համ տալիս...

Մոտեցիր, մոտեցիր ու զգա՛,
Իմ խուժող արյան հոսքը զգա՛.
Քա՞ղցր է, թե՞ դառն է այս արբունքը,
Որ սրտիս այսպես տապ է տալիս...


Գլենդել, Կալիֆորնիա
Copyright Grish Davtian

Charles Avakian Freericks: Family Photo Album

"All the pictures are fading."
my mother says about the albums
from Russia and Iran. Her child-
hood and her mother's falthering.

Brittle pages in warped bound
books I used to have to ask
permission to see, filled
with novels of ancestry and blood.

Here, my grandmother,
a teenager, swims with her sister
and parents as a grey ball
of sun drizzles into the Black Sea.

But, the pictures are fading
and my grandmother, who never forgave
her parents for being Jews,
for being hated, is nearly gone.

She, who married a compact, but sturdy
alien and let him take her
to Iran to teach her to be a better
Armenian than any Armenian.

She, who thought she might escape
death with a different last name
but chose to join a race dying
themselves at the hands of hate.

And the pictures are fading.
Like a flyer on a telephone
pole that's seen too many noons
my heritage has slipped away.

Here, my mother, barely five, is dressed
in grey knickers in order to play
with her brothers, Persian
clouds collect dust overhead.

She, who never forgave her father
for dying young, for forcing her
to leave her Armenian tongue
in Iran. She married a man

from New Jersey, with a foot
on the Mayflower and tried to join
the D.A.R. Which doesn't mean any-
thing to me, but means everything.

Still, the pictures are fading.
Knowing where we would look
when that day came that she was gone
my grandmother left a note

in one album, scribbled in her hand,
trembled by age,
"Have doctor make sure I am dead
before they put me in the ground."

And the pictures are fading.

Copyright Charles Avakian Freericks. This poem has appeared in Ararat, Autumn, 1995.

Ալիծ ճէպէճեան Աղպապեան: Սիրոյ Ծառը

Անիին եւ Արային

Մարմնիս, հոգիիս
ո՞ր անկիւնը զետեղեմ
Անիին ցաւը։

Հարցումիս պատասխանեց
Սիրոյ Ծառը.

— Ես եմ Ծառը՝
Սիրոյ Ծառը։
Սիրահարներու միացուլուած ոտքերը
արմատներս են,
ընդելուզուած մարմինները
բունս է,
հովին տուած անոնց մազերը
ճիւղերս են,
անոնց հոգիներուն յաւերժական երգը
իմ երգս է,
որ իւրաքանչիւր ծաղկող գարուն
կը սվսվայ բնութեան հեշտանքով.
— Շունչս շունչիդ,
շրթներդ շուրթիս,
ձեռքերս ափերուդ մէջ սեղմ,
կուրծքդ կուրծքիս,
հոգիս հոգւոյդ,
Սիրոյ Ծառն եմ ես
ծնած ցաւէդ։



Յուլիս, 2007

Copyright Alidz Jebejian Agbabian. Used here by kind permission of the author.

Kosrof Chantikian: Grandmother Maria Marna

when your eyes had deciphered
the language of sleep

had become like the dark soil
of Lake Van
where you were born

you fled Asia Minor
to stay alive

it was then your hair
became like burnt water

hair of snow
hair of Eurasia
hair from the Antilles
baked by the sun

and your voice
like the silence
of a winter star
said only

what was I
and what have I become?

and when you died
the grass of the garden bowed
& branches from the sycamore snapped


Copyright Kosrof Chantikian. This poem appeared in Ararat, Summer 1993.

William Michaelian: Home Service

If I were a child
I would reach out
touch the deacon's robe
while he sings softly
in Armenian
a lullaby for my father
while he sleeps.


Copyright William Michaelian. This poem has appeared in Ararat, Summer 2000

ՍԻԼՎԱ ԿԱՊՈՒՏԻԿԵԱՆ: Հայկական աչքեր

Click to hear Հայկական աչքեր read by Tamar Gasparyan-Chester.

Ու՛ր էլ լինենք, ինչ դեմքի վրա՝
Խորշոմած մի մոր, թե մանկան մի թուխ,
Հոգնած հարսների դեմքին արևհար,
Հայկական աչքեր, գեղեցիկ եք դուք:

Դուք, տեսած այդքան լաց ու արհավիրք,
Ինչպե՞ս կարեցաք դարերից այն հին
Մնալ այսքան մեղմ, այսքան գեղեցիկ,
Այսքան գեղեցիկ նայել աշխարհին:

Սիլվա Կապուտիկյան

Սոնիա Սանան: քաղաքը

քաղաքը ես եմ

քաղաքը
                  փչեց մազերուս մէջ
եւ
     ես
             ծերացայ
 
-

փշուրի ծափ աչքերուս
անծանօթ միշտ մարմինէս
երազի երդիքներուն անհպելի ժամանակը
օղակ կապած ոտքերուս
բոլոր միակ անգամներուն պէս
կ՛ընթանամ դէպի հերքումը քաղաքին
ուր դուն
իբրեւ անուն ապահով
մայթերուն վրայ
օտարացած քաղաքին
կը կակազես լեզուիս վրայ
ու չես յոգնիր
 
-
 
քաղաք
կ՚անցնիս ինձմէ
եւ չես
 
-
 
սահմանագնաց փոխակերպումը քաղաքին
ես եմ
 
ցուցամատի մերկ շարժումով
անունս հինցած
կը սղագրեմ հորիզոնին վրայ ամենախոր
ուր
յոգնութեան մէջ պարտուած
դեռ կը ծծեմ
քարերը բիրտ շէնքերուն
փսփսալով անոնց խուլցած յատակին
բոլոր պարիսպները անցած ժամանակներուն
 
ինչպէս ուզեցի այս ընթացքը դէպի քանդում
հրահրող մերժումը բոլոր մտերմութիւններուս
բայց դուն
շարունակեցիր մազերուս մէջ խոզանակել
փողոցներուն լացը պոռնիկ
յօրանջը ծոյլ սրճարանին
մինչեւ որ 
ճամբաներուն աղմուկը
կռթնեցաւ կոկորդիս
եւ քաղաքը
բացուեցաւ ուրացումիս մէջ
 
ամէն ինչ
ափ մը ուրիշ եւ միակ
 
-
 
ըսէ՛ք ինծի
օթօները կը մեկնի՞ն թէ կը վերադառնան
 
-
 
քաղաքը կը ջնջուի եւ ջնջումին մէջ ներկայ
գիշերը կը գոցէ շրջանակը անյայտի
պարապի բերնին՝
                                                  մարմինս խոստում տարածութեան,
ուրկէ կը բարձրանայ քարայնացումը քաղաքին
եւ կ՚ընդմիջէ մեկնումը ճամբաներուն
բոլոր շէնքերը անցնող տարիներուն տեւողութիւնը կը բարձրացնեն յարկ յարկ
բոլոր ճամբաները կը տանին դէպի յեղաստեղծումը ներկային
կը փնտռեմ անանուն հասցէ
ըսէ՛ ինծի՝ ես եմ բնակիչը տարիներուդ
 
-
 
կը հանգչի աչքերուս լանջերուն
քաղաքը իր անցեալի մերժումին մէջ հաստատուած
ցուցափեղկերը զեխութիւն մը կը ցոլացնեն 
մայթերուն հայելիները նուաճելով
կարծես ապակիի այս արձագանգն ըլլար միակ 
իմաստը պատերազմին
որուն համար 
ցերեկուան եւ գիշերուան գոլորշին խառնուեցաւ ռումբերու հրկիզումին

                                                      կը յենիմ մայթեզրի ցօղունին
                                                      եւ կը կանչեմ
                                                      չարչարուած անունը քաղաքիս
 
-
 
եւ ոտքերս ոտքեր չեն առանց քեզի
ոչ ալ ճամբաներդ ճամբայ առանց դոփիւններուն
քայլուածքիս
որ իբրեւ հեւք կը մատուցեմ ես քեզի
բնակելու ախորժակիդ մէջ ցամաք
քաղաք
ե՞րբ փոխեցիր շպարը անունիդ
երկրաչափական խիզախումբ օտարացուց զիս մայթերէդ
եւ ես փնտռեցի ծովը
հակադիր խորութիւնը դիմակիդ
որուն ծոցին մէջ խրած
արմատներդ կը տնկուին
յիշողութիւնդ ջուրերու մոռացութեան խառնելով
 
-
 
քարին ծափը հաւաքելով ոտքերուս տակ
մարմինս կը փարի ձայնին քաղաքին
երերացող խօսքը ճամբաներուն շրթունքներս կը ներկէ
փոշին կը նստի թարթիչներուս
կը հագնիմ գոյնզգոյն ստուերը շէնքերուն
եւ թեւերս քաղաքի կամուրջներուն երկարութիւնը կը գրկեն

քաղաքը ես եմ 

Copyright Sonia Sanan. This poem has previously appeared in ETTEB.com, the online version of the periodical etteb/Ի Դէպ and is reproduced here by kind permission.

Եղիշե Չարենց: ՀԱՐԴԱԳՈՂԻ ՃԱՄՓՈՐԴՆԵՐԸ

Հարդագողի ճամփորդներ ենք մենք երկու՝
Երկու ճամփորդ՝ պատառոտած շորերով:
Ու սիրել ենք տրտմությունը մեր հոգու՝
Անրջական կարոտներով ու սիրով:
Մենք սիրել ենք տրտմությունը մեր հոգու՝
Անրջական ինչ-որ կարոտ, ինչ-որ սեր:
Ու սիրում ենք առավոտից իրիկուն
Ճամփա երթալ - ու հավիտյան երազել:
Աչքերիս մեջ մենք պահել ենք երկնային
Ճամփաների հեռուները դյութական -
Ու անցնում ենք ուղիներով երկրային,
Ուր բյո՜ւր մարդիկ երազեցին ու չկան:
Մշուշի պես մեր մանկությունը անցավ՝
Գորշ, անարեւ, անմխիթար մանկություն:
Զառանցանքի պես մանկությունը անցավ -
Ու հեռացանք: Ու չենք դառնա կրկին տուն:
Լո՜ւռ հեռացանք ու քայլեցինք անդադրում՝
Երազելով հավերժական հեռուներ:
Կյանքը դարձավ հավերժական մի փնտրում -
Մութ, անհեթեթ, տարօրինակ կյանքը մեր:
Ու օրերում բազմագույն ու բազմազան
Վառվեց, վառվեց ողջակիզվող սիրտը մեր,-
Բայց աչքերը մեր - արեւներ չտեսան,
Եվ մեր սրտերը - լուսավոր հեռուներ:
Ու մշուշոտ մեր աչքերը հավիտյան
Որոնեցին պատահական աչքերում
Հարդագողի ուղիները ոսկեման,
Նրա անծիր, անծայրածիր այն հեռուն:
Բայց աչքերում նրանք երկինք չգտան,
Ու սրտերում - արեգակներ ոսկեվառ.
Ու բզկտվեց հայացքներից անկենդան
Որբ սիրտը մեր՝ երազորեն - հոգեվար:
Ես ուզեցի երգել գովքը Աստծու,
Երգել փառքը պայծառ սիրո ու հացի.
Սիրտս լցվեց... բայց չգիտեմ, թե ինչու -
Գորշ օրերի տաղտկությունը երգեցի...
Թաղված մնաց իմ աչքերում մի անհուն,
Կապուտաչյա երջանկության առասպել.
Մի երկնային առնչության պատմություն -
Ու կարծրացավ սիրտս՝ անլույս ու անբեր:
Չէ՞ որ կյանքում չհասկացավ ոչ ոք մեզ,-
Ու խնդացին լուսավո՛ր մեր աչքերին,
Բութ հեգնեցին մեր կարոտները հրկեզ -
Ու հեռացան: Ու ո՛չ մի լույս չբերին:
Քույրը խնդաց, բարեկամը ծիծաղեց,
Օտար մարդիկ հայհոյեցին ու անցան:
Միայն պոռնիկը մշուշում համբուրեց,
Եվ խելագարը բարեւեց կիսաձայն:
Հոգ չէ, որ մեր օրերն անցան տենդի պես,
Կյանքը դարձավ անմխիթար զառանցանք.
-Մենք կժպտանք, գո՜հ կժպտանք մեռնելիս,
Որ երազում երազեցինք ու անցանք...


Travelers of the Milky Way

We are two travelers of the Milky Way,
Two travelers in rags.
We have cherished the sadness of our souls,
Full of nostalgic dreams and love.
We have cherished the sadness of our souls,
These nostalgic dreams and this love.
And from early morning until darkness falls,
We like to wander and forever dream.
Our eyes have held the magic sight
Of distant and heavenly paths,
As we tread these earthly roads
Where countless souls once dreamt and now are gone.
Our childhood vanished like a haze,
Sunless, disconsolate and gray-
Our childhood vanished in delirium,
And we went away. We can never return.
We left in silence and tirelessly walked,
Envisioning eternal distance.
Our life became an everlasting quest -
Absurd, unusual and dark.
And in these piebald, varied days
Our hearts burned with life so many times,
But our eyes saw no sun
And our hearts, no distant lights.
Our misty eyes forever searched
The gilded paths of the Milky Way,
And its boundless, infinite span
In the eyes of every passerby.
But in those eyes we never glimpsed heaven,
Nor in their hearts a golden sun.
And our orphaned, agonizing hearts
Broke into pieces from their lifeless gaze.
I wanted to sing praises to God
And the glory of luminous love and bread -
My heart swelled… But instead
I sang the anguish of these gloomy days…
And the legend of an infinite blue-eyed happiness -
The story of a heavenly connection,-
Remained forever buried in my eyes-
My heart hardened, turned barren and dark.
No one understood us in this life-
They laughed at our shining eyes,
They jeered at our burning longings
And retreated. Not one brought us a sliver of light.
The sister laughed, the friend mocked,
The stranger cursed and hurried past.
Only the whore granted us a kiss,
And the madman murmured a greeting in the mist.
But never mind that our days passed like a fever,
And our life became an inconsolable delirium-
We shall smile, happily smile as we die
For we dreamed in our dreams and went away.

Yeghishé Charents (1897-1937)

Translation by Berge Turabian

Armine Iknadossian: If Joan of Arc Was Still Alive

She would be sitting by the Mediterranean
at sundown, the sky as red as Campari,
knitting, or maybe sharpening her cutlery

on a large stone. She would talk to the sea,
its curling fingers of foam, its fists of water
like a woman climbing out of ash and bone.

In the evenings she would eat black olives
as she watched the sea, that burning beast.
She’d spit out each pit and examine the seeds

for clots of dried blood, tiny tumors, a set of bloody teeth.

Copyright Armine Iknadossian.
Used here by kind permission of the author.

ԶԱՀՐԱՏ: ՈՉ

Ես ոսկեմատ դերձակ եմ -
Ձեր սիրտերն երբ այդքան շատ
Սէր պարփակել չկրնան
Չդիմանան ու պատռին -
Կարեմ կ’ըսեմ - ոչ կ’ըսէք
Ես յաւակնոտ գրչակ եմ
Կարօտ կ’երգեմ - սէր կ’երգեմ -
Ձեր աչքերէն յայտնի է
հազարումէկ տենչ ունիք -
Գրեմ կ’ըսեմ - ոչ կ’ըսէք
Վարպետորդի ստահակ եմ -
Սէր կ’առնեմ - յոյս կը ծախեմ -
Երբ ամէն ինչ չորցեր է
Ու պէտք ունիք պատրանքի -
Ճարեմ կ’ըսեմ - ոչ կ’ըսէք -
Ես պատմութեան ցուցակ եմ -
Օր կ’ըլլայ ետ կը նայիք
Հին սէրերով կ’օրօրուիք -
Շատ են - մէկ մէկ չէք յիշեր
Շարեմ կ’ըսեմ – ոչ կ’ըսէք -
Ես քմահաճ վտակ եմ
Կը հոսիմ ուր որ ես ուզեմ -
Բոցեր ալք ալք մեծնալէն
Երբ ձեր սրտին գան հասնին
Մարեմ կ’ըսեմ - ոչ կ’ըսէք
Ես լրջութեամբ յագեցած
Ձեր օրերուն - կատակն եմ -
Երբ աշխարհը մութ տեսնէք
Ոստոստալէն կը վազեմ
Կը խոնարհիմ ձեր առջեւ
Պարեմ կ’ըսեմ - ոչ կ’ըսէք
Պատրաստակամ շարժակ եմ -
Ձերն ըլլալէն ձանձրացած
Երբ կանգ կ’առնէ սիրտն - անզօր
Բաբախելէ երբ դադրի -
Լարեմ կ’ըսեմ - ոչ կ’ըսէք

ԶԱՀՐԱՏ (1924-2007)


NO
I am a tailor with golden fingers
When your hearts can no longer
Contain so much love
And they tear
Let me sew them, I say–No, you say
I am a pretentious scribbler
I sing of yearning–I sing of love
I see plainly in your eyes
A thousand and one desires
Let me write them, I say–No, you say
I am an artful crook
I buy love – I sell hope
When everything has dried up around you
And you need illusion
Let me bring you some, I say–No, you say
I am a book of chronicles
There are days when you look back
And gently rock with your old passions
There are too many–you cannot remember them all
Let me arrange them, I say–No, you say
I am an erratic brook
I flow wherever I please
When swelling flames
Come and reach your hearts
Let me extinguish them, I say–No, you say
I am of the joke of your days
Sated with seriousness
When the world darkens in your eyes
I arrive before you in leaps
And I bow to you
Let me dance for you, I say–No, you say
I am an engine at your service
When bored of being yours
Your heart
Stops throbbing helplessly
Let me wind it up, I say–No, you say

Translation by Berge Turabian.

Diana Der-Hovanessian: BREAK IN

I

Sawdust, a stream of litter on the floor,
the door inside the outside door ajar,
the contents of each dining room drawer
emptied, strewn as if a giant had poured
out everything. I ran screaming to call
911, surveying the chaos inside
the bedroom, the lingerie a tide
of silk and nylon flowing to the hall.
"Table silver, all jewelry, an old photo
of my father at four in a village dress,
the only thing his mother saved, pressed
on the inside of a brooch, and old cameo,
my mother's, my great aunt's rings."
Police ask for listings of such things.

II

I gave them the inventory, everything
I could recall, my former husband's war
medals, his silver officer's bars,
my child's first tooth, pearls, my wedding ring.
The detective asked if I'd been robbed before.
I thought of jewels buried in the ground
as Armenian families fled the sound
of shooting, Turks breaking in each door,
my grandmother's gems down to one cameo
sent to America with her older son,
two million relatives lost as one,
art, architecture, poems I'd never know,
everything except a picture in a cameo.
Answered what he wanted, "No."


Copyright Diana Der-Hovanessian
Previously published in American Scholar. Reprinted here by kind permission of the author.

Literary Postcards from Aras Publications

A series of literary postcards are available from Aras Publications/Արաս Հրատարակչութիւն

http://www.arasyayincilik.com/

Istiklal Cad. Hidivyal Palas
No: 465 - Z 34430
Tunel / Beyoglu ISTANBUL

Tel:(0212) 252 65 18
(0212) 243 06 02
Fax:(0212) 252 65 19 info@arasyayincilik.com

Sojourn at Ararat celebrates its 20th anniversary

Sojourn at Ararat started as a play based on translations of Armenian poetry through the ages. Staged as a two person play, it was created and performed by Gerald Papasian and Nora Armani. It opened at the Edinburgh Festival in 1986 and toured internationally in its English and French versions from 1987 to 1999.

The 20th anniversary revival was performed in Marseille's National Theatre La Criee, and in Paris, followed by a recording of the French version in Bordeaux. The English version revival is playing now through July 29th at the Fountain Theatre in Los Angeles.

The English language CD and DVD are now available. For more information, visit The PemArt website.

Click here to hear a segment of the show Sojourn at Ararat, provided by Nora Armani for the readers of APP.

Armen Lubin: SANS RIEN AUTOUR

N’ayant plus de maison ni logis,
Plus de chambre où me mettre,
Je me suis fabriqué une fenêtre
Sans rien autour.

Fenêtre encadrant la matière
Par le tracé de son contour,
Elle s’ouvre comme la paupière,
Se ferme sans rien autour.

Se sont dépouillées les vieilles amours,
Mais la fenêtre dépourvue de glace
Gagne les hauteurs, elle se déplace,
Avec son cadre étonnant,

Qui n’est ni chair ni bois blanc,
Mais qui conserve la forme exacte
D’un oeil parcourant sans ciller
L’espace soumis, le temps rayé.

Et je reste suspendu au cadre qui file,
J’en suis la larme la plus inutile
Dans la nuit fermée, dans le petit jour,
Ils s’ouvrent à moi sans rien autour.



— From Les Hautes Terrasses by Armen Lubin, ©Editions Gallimard, 1957/2005.

Armen Lubin: With Nothing around it

No longer having a house or dwelling,

No more room to put myself in,

I built a window 

With nothing around it.

Window framing the material

By tracing its outline,

It opens like an eyelid,

Closes with nothing around.

Stripped of old loves,

But the glass free window

Gains heights, it moves,

With its astonishing frame,

Which is neither flesh nor white wood,

But which keeps the exact shape

Of an eye browsing without blinking

space submitted,  time erased. 

And I remain suspended in the frame that flees,

I'm the most useless tear in it

In the closed night, in the small day,

They open up to me with nothing around.

Translated by Lola Koundakjian

Celeste Snowber: Beneath the skin of plum black

Plum black
the color
of love marinated
in drips of oil
tenderized in
the h/earth
in New England kitchen.

Star leaves
at slender head
pear like in shape
smooth for fingers touch
endless dishes
meals of everyday
formed from you
a sacred vegetable
in its nakedness.

Eggplant.
Jeweled in sautéed onions
adorned with red
pepper, a hint
of green parsley
a slice of lamb.

It was your colors
my mother was
in love with,
aromas took second place
to the magnificent
hues of dark purple
blackened violet.

I’ve had to disguise
you, eggplant
for my children’s palette
Mushed with olive oil,
yogurt and plenty of garlic
you transform into
babaganoosh, still
a far cry from
the 101 ways my
Armenian mother
would lovingly open
you up to your
pungent parts.

“Never leave the pan without
a hint of green,” she would say,
“Look how stunning the red
pepper accents the plum
of eggplant”

What was in the pan
was living art,
smells, textures, hues
were the heaven of the
new earth, and the
scent of the old land.

I’m the second generation
infused with creativity
close to the bone.
Color was the heart
of my home,
hidden in the eggplant
and hidden in a life.

My mother had an
eggplant soul
a beauty of both
dark and light
yellow white flesh
of eggplant encased
with purple hues
the meeting of art and life
just beneath the
skin of plum black.


Celeste Nazalee Snowber

This poem has appeared in Ararat Quarterly, Fall, 2005. Vol. XLIV No. 184, p. 56. We use it by kind permission of its author.

Zareh Khrakhouni - getting to know the author

Zareh Khrakhouni (Artin Cumbusyan pronounced Jumbushian) was born October 16, 1926, in Istanbul, Turkey of Armenian parents. After completing high school at the Mekhitarist Fathers' College in 1945, he first completed a year of law school at the University of Istanbul, but then continued in the Faculty of Arts and Letters of the same institution. In 1951, he received his Master's degree in philosophy, psychology and sociology, having studied with professors Ludwig Schwarz, Ernst von Aster, Walther Kranz, Wilhelm Peters, Heinz Heimsoeth, and a number of Turkish professors who were disciples of Nikolai Hartmann and Hans Reichenbach. He later continued his studies in Paris in both literature and art history.

While a student, he actively participated in various literary movements, which in the post-World War II period sought to revitalize poetry and prose in the Armenian community of Istanbul, the largest and oldest center of Western Armenian civilization and culture. Western Armenian as a literary language developed in nineteenth century Istanbul, then Constantinople. From the 1870s to the first decade of the twentieth century, there was an enormous literary explosion responsible for hundreds of Armenian newspapers and journals and thousands of books.

This flourishing cultural life was abruptly and brutally interrupted by the Genocide of 1915. It was to break the stagnant conformity of literary tradition in the period between the two World Wars that a younger generation of writers, starting in 1945, mounted an offensive of innovation in both the ideas, or perhaps better the subjects, of literary expression and its form.

Zareh Khrakhouni was one of the principal promoters of the "modern literature" and the "new poetry" movements in Western Armenian letters. Together with a group of young writers and poets, he created an avant-garde literary journal, San. Later he became the director and editor of the literary and artistic supplement of the Armenian daily newspaper of Istanbul, Marmara. He founded and was the main theoretician of the new school of poetry named by him "objective symbolism," which was based on the principles of phenomenological aesthetics.

Among his 26 volumes of literature there are 16 volumes of poetry, a collection of prose essays and translations, a play, and eight volumes of translations in English, French, German, Russian, Georgian, and Eastern Armenian. Beside these books, which by the originality of their theoretical conception, by their strong artistic inspiration, and by their profound humanity constitute an incontestable contribution to world poetry, Zareh Khrakhouni has also played a considerable role in the socio-cultural life of his Istanbul community.

Editor - Khrakhouni passed away on November 27, 2015, at the age of 89.

Զարէհ Խրախունի: ՄԱԿՈՅԿԸ

Ծովուն վրայ մակոյկ մը կայ
Մակոյկ մը փոքր ու թեթեւ
Տղայ մը կայ մէջը նստած
Պզտիկ տղայ մը նիհար.
Նաւուն թիերը բարակ են
Նուրբ են թեւերը տղուն:
Կը թիավարէ ան շարունակ
Հոսանքն ի վեր, հոսանքն ի վեր -
Ո’չ թիզ մը առաջ, ո’չ թիզ մը ետ...
Կը թիավարէ ան շարունակ:
Մենք ծովեզրէն կը ձայնենք-
-Տղա’ս, ի՞նչու կը ճգնիս
Երբ տե’ս - այնքա”ն դիւրին է
Հոսանքն ի վար ընթանալ...
Նայէ’, ինչպէս քովէդ կ’անցնին
Ղեկը բռնել կը բաւէ....
- Ես ղեկ չունիմ, ղեկ չունիմ
Կը գոչէ ան հեւիհեւ
- Հոսանքն ուժով է, ուժով
Եթէ ձգեմ‘ ը տանի...
Մենք կը նայինք իր թեւերուն
Թիերուն եւ հոսանքին -
Կա’մ ծովուն դէմ կը հայհոյենք
Կա’մ ծովուն մէջ կը թքնենք
Ճակատագրէն խօսք կը բանանք
Յետոյ կ’առնենք կը քալենք...



THE BOAT
There is a boat on the sea,
It is small and light.
There is a boy in that boat,
A skinny, little boy.
The oars are thin,
His arms are delicate.
He endlessly rows
Against the tide, against the tide,
Moves neither forward nor back,
He endlessly rows.
We shout to him from the shore,
–Son, what good are your efforts,
Don’t you see, it’s so much easier
To let the current carry you...
Look, how others pass you by,
Just hold on to the helm...
–I do not have one, I do not have one,
The boy exclaims wearily,
–The current is strong, it is so very strong,
If I let go it will take me...
We look at his arms,
We look at the oars, at the current–
And we curse the sea,
Or spit into it,
Then drop a few words about destiny,
And we each go our own way...

Zareh Khrakuni (Arto Djumbushian) 1926-


translation by Berge Turabian

Armine Iknadossian: Too Warm to Write a Love Poem

I can hear the words
in the whirring of the fan
or the leaf blower five houses down.

There’s a word: interior
and then another word: fracture
before I sigh and shift in my chair.

When will I write
to reveal my wounds
as if unveiling pieces of art?

I move the fan closer.
It insists on sacrifice and eyelash
but all those poems are taken.

I go to the kitchen.
It is too warm
to write a love poem.

The tea kettle sings like Tosca
before she hurls herself
off the rampart.


Copyright Armine Iknadossian.
Used here by kind permission of the author.

Ռուբէն Սեւակ: ՍԻՐՈՅ ՄՐՄՈՒՆՋ

Անոնք գացի՜ն խորհուրդով ու գաղտնիքով բեռնաւոր,
Գացի՜ն նաւերը սիրոյս իմ աչքերուս առջեւէն,
Ցըռուկնին վեր, դէպի մո՜ւթ եզերքները հեռաւոր,
Առագաստնե՛րը գինով մայրամուտի գաղջ հովէն:
Ու տեսայ որ, հինաւուրց դիցուհիի պէս աղուոր,
Իրենց ձիւնի անարատ սրբութեան մէջ համօրէն,
Թեւերնին վեր, անծանօ՜թ ափունքներու ուխտաւո՜ր,
Անրջանքիս կարապնե՛րը սահեցան յամրօրէն...:
Իրիկուն է: Կը դիտեմ ես լո՜յծ անհունը ջուրի.
Հովը լըռիկ կը պատմէ ինծի յուշքեր երջանիկ,
Ու անպատո՜ւմ խորհուրդով անսահման ջո՛ւրը կ`ուռի:
Քար ու փրփուր ափին վրայ կը համբուրուին իմ առջիս...:
Ես կը դիտեմ հեռաւոր հորիզոններն ուր լըռի՜կ
Գացին նաւե՛րը սիրոյս ու կարապներն անուրջիս:
Անոնք գացին խորհուրդո՛վ ու գաղտնիքով բեռնաւոր...:

Whisper Of Love
They sailed away, loaded with mystery and secrets,
The ships of my love sailed away from my gaze,
Their prows high, facing dark and distant shores,
And their sails drunken with the warm sunset breeze.
And I saw how, like ancient and beautiful goddesses,
In their immaculate sanctity, pure as snow,
Wings high, like pilgrims to unknown lands,
The swans of my love silently glided away.
It is evening. I am watching the immense flow,
The sea-breeze is quietly recounting the happy memories
And the boundless waters are rising with an ineffable mystery.
In front of me, gravel and foam are kissing on the shore,
I am looking at the distant horizon beyond which
The ships of my love and the swans of my dreams have silently glided away.
They sailed away, loaded with mystery and secrets…

Rouben Sevak (1885-1915)

Translation by Berge Turabian

Sylva Péron-Berbérian: Mon Pays

Arménie devrait rimer
avec harmonie
pourtant lorsque je songe
à ma lointaine patrie
je n'entends pas le chant de la flûte
empreint de mélancolie
je n'aperçois pas l'hermine neigeuse
les roses soyeuses d'Erévan
ni les abricots parfumés
cueillis aux abords du lac de Van

J'évoque hélas
des hommes en armes
des femmes en larmes
et des enfants apeurés
terrés au fond des puits
j'évoque des villages en flammes
de longues colonnes de déportés
et des corps mutilés
des milliers de corps amoncelés
Arménie ô mon pays crucifié

Copyright Sylva Péron-Berbérian. This poem appears in the volume "Le collier inachevé" ISBN 978-2-9528647-0-1, Dorval Editions, France. Used here by kind permission of the author.

Many thanks to Louise Kiffer-Sarian.

William Michaelian: Sanctuary

Click here to hear the audio clip of Sanctuary read by the author William Michaelian.

At last you've found
my room, this sunless cave
with writing on
the walls.

Be careful, now,
don't disturb the bones.

But heed the moans,
heed the moans.


"Sanctuary" also appears in Another Song I Know, a collection of short poems by William Michaelian released in June 2007 by Cosmopsis Books in San Francisco.

Author's Note

When Lola asked me to read some of my poems for the audio portion of the Armenian Poetry Project, I was both flattered and thrilled. Since two of my sons are musicians, I knew their home studio equipment would be perfect for the job. With their help, I soon learned how to record, save, and send files. But when I was finally on my own and I began to read, I was appalled by the results. No matter what I tried, I ended up committing murder: tone of voice, emphasis, volume -- there was always something wrong. Then I remembered: when I was writing the poems, and testing them periodically with my voice as I always do, I was whispering them . . . which leads me to believe that this is the way they should be read -- at least by me. If someone else were to read them, I'm sure they would sound fine in full voice. Or, if I were to read them before a live audience -- but, because of the rather strange, reclusive life I lead, that is something I've never done. Oh, well. Now you know. So, on to the poems. . . .

ԵՂԻՇԵ ՉԱՐԵՆՑ: ՊԱՏԱՀԱԿԱՆ ԱՆՑՈՐԴԻՆ

Մենք երկու՛սս էլ, մենք երկու՛սս էլ անվերադարձ աշխարհում
Ապրում ենք, կանք, գնում ենք - ո՞ւր, միևնույնն է մեր հեռուն:
Կանգնիր, անցորդ: Կանգնիր: Նայենք: Նայենք իրար - գուցե մենք
Հանկարծ ժպտանք` չճանաչված մի բարեկամ ճանաչենք:
Կանգնի՛ր, կանգնի՛ր, ո՞ւր ես վազում, ո՞ւր ես գնում դու արագ.
Աչքերիս մեջ գուցե գտնես ոսկեԺպիտ մի կրակ:
Դու ուրախ չե՞ս, որ ապրում ենք - ու հանդիպել ենք իրար,
Ո՞ւր ես անցնում անվերադարձ, որպես անդարձ ճանապարհ
Ե՛ս էլ կանցնեմ - տրտում մենակ, - ու կգնամ իմ անծայր
Երազ - ճամփան, որով դու էլ այս իրիկուն կույր անցար:
Դու կույր անցար, չնայեցիր ու հեռացար մշուշում.
Բայց ես երկար քո անծանոթ, օտար դեմքը կհիշեմ:
Կհիշեմ, որ դեգերումիս ճանապարհին, որպես հուշ,
Մեկը անցավ, իրիկուն էր. իրիկուն էր ու մշուշ ...
1916

TO A CHANCE PASSERBY

The two of us, the two of us, in this world with no return,
Live, exist, wherever we go - the destination is the same.
Stop, traveler, wait, let's look at each other, stay there, stand.
Maybe we'll smile all of a sudden, as we recognize an unknown friend.
Stop. Stop. Where are you rushing, where are you running so fast?
Look closely, perhaps you will find the fire of a golden smile in my eyes.
Aren't you glad that we both lived and met each other in this world?
Stop, don’t go away, like an unreturning one-way road.
I too will go on, lonely and sad, down the endless path of dreams
Which this evening you have followed blindly and disappeared in the mist.
You passed by, you didn't look and disappeared in the haze,
But I will forever remember your unfamiliar, unknown face.
I will remember that somebody crossed my wandering path.
A chance passerby. It was evening, it was evening, misty and sad.
1916

YEGHISHE CHARENTS

Translated by Berge Turabian

ԳՐԻՇ ԴԱՎԹՅԱՆ: ԼՈՒՍՆԱՀԱՉ

Լուսնի բուրվառից երազ է ծորում,
Միրաժ է կապույտ.
Ճահճում փրփուրը մամուռ է ծամում,
Գեջ է ու տամուկ...

Ոսկեշողի մեջ մի ստվեր շարժվեց,
Լուսնոտ մի բիճ է.
Մութի ծալքերից հովը ցիր տվեց,
Ավազ ու խիճ է։

Երկինքը կործվել երկրի վրա
Պեծեր է բանտել.
Պսպղուն աստղեր առկայծ, հեռակա,
Տենչես են լուսեղ։

Իցի~վ կռանամ քո կրծքին սիրով
Ու կայծը փրթի.
Մեր սրտերի մեջ, ո~ղջ տիեզերքով
Եռքը կհորդի...

Ու տատանվում է հորիզոնը բիլ,
Մրափն է ընկնում.
Լուսնոտի երա՞զ, թե՞ կոշմար է շիլ,
Ոռնում է մթում...

Ռեխը դեմ արած լուսնի արծաթին
Ծմրում է շունը...
Հրայրքներս թեժ... ծոցդ ծիրկաթին...
Հևքդ... շրշյու~նը...


Գլենդեյլ, Կալիֆորնիա, 2006-11-12

Copyright Grish Davtian. Used here by kind permission of the author.

Gregory Djanikian Reads 'Geography Lesson' and Other Poems

Gregory Djanikian Reads 'Geography Lesson' and Other Poems | NewsHour Poetry Series | PBS


Watch the video clip by clicking on the link below from the NewsHour Poetry Series on PBS

Gregory Djanikian: Immigrant Picnic

It's the Fourth of July, the flags
are painting the town,
the plastic forks and knives
are laid out like a parade.

And I'm grilling, I've got my apron,
I've got potato salad, macaroni, relish,
I've got a hat shaped
like the state of Pennsylvania.

I ask my father what's his pleasure
and he says, "Hot dog, medium rare,"
and then, "Hamburger, sure,
what's the big difference,"
as if he's really asking.

I put on hamburgers and hot dogs,
slice up the sour pickles and Bermudas,
uncap the condiments. The paper napkins
are fluttering away like lost messages.

"You're running around," my mother says,
"like a chicken with its head loose."

"Ma," I say, "you mean cut off,
loose and cut off being as far apart
as, say, son and daughter."

She gives me a quizzical look as though
I've been caught in some impropriety.
"I love you and your sister just the same," she says,
"Sure," my grandmother pipes in,
"you're both our children, so why worry?"

That's not the point I begin telling them,
and I'm comparing words to fish now,
like the ones in the sea at Port Said,
or like birds among the date palms by the Nile,
unrepentantly elusive, wild.

"Sonia," my father says to my mother,
"what the hell is he talking about?"
"He's on a ball," my mother says.

"That's roll!" I say, throwing up my hands,
"as in hot dog, hamburger, dinner roll . . . ."

"And what about roll out the barrels?" my mother asks,
and my father claps his hands, "Why sure," he says,
"let's have some fun," and launches
into a polka, twirling my mother
around and around like the happiest top,

and my uncle is shaking his head, saying
"You could grow nuts listening to us,"

and I'm thinking of pistachios in the Sinai
burgeoning without end,
pecans in the South, the jumbled
flavor of them suddenly in my mouth,
wordless, confusing,
crowding out everything else.

This poem has appeared in the Poetry Anthology: Ninety Years of America's Most Distinguished Verse Magazine. Edited by Joseph Parisi and Stephen Young. Ivan R. Dee Publication, 2002.
Gregory Djanikian read the poem on July 4, 2007 NewsHour with Jim Lehrer (PBS) which can be accessed here.

Armine Iknadossian: Jerusalem Syndrome

like the others she only comes here
not Lourdes not Montserrat
thinks she’s the Prophetess of the Olive Tree
wanders deserts dressed in hotel bed sheets
crouches at the Church of the Holy Sepulcher
shaves all body hair and cuts her nails
stays outdoors to feed off the sun and the moon
washes her vagina at sunup and sundown
chants loudly for humanity to become calmer purer
is arrested for kicking people near the church
and when police question her she raises her arms
holds up the heavens as if welcoming the Messiah

Copyright Armine Iknadossian.
Used here by kind permission of the author.

Լօլա Գունտաքճեան: Երկու Անիներ

Սեղանիս վրայ են
Անի քաղաքէն կաւէ կտորներ։

Դարերէ ի վեր կը սպասէին
Որ հայ ձեռքեր հաւաքեն ու
Բերեն այս ափերուն սա իրերը։

Առաջին անգամ բռնեցի զանոնք ու ահա՜
Հեռուէն լուրե՜ր.
Ուրիշ Անի մը եւս կը կանգնի որբ ու քաջ։


Լօլա Գունտաքճեան

This poem has appeared in PAKIN Armenian literary journal in its September 2009 issue.

May 5, 2007

Copyright Lola Koundakjian

Լեւոն Շանթ: Ժանգը

Գզրոցիս մէջ գրիչս ինկած է հիմա
գրած-ջնջած թղթերուս մէջ ցանուցիր.
ժանգէ պատանք մը աճած է իր վրայ
ու ալ հպարտ չ՚առկայծիր։

Մինչ նայուածքս այդ հին գրչին է յառած,
մէջքս միտք մը զիկզակ կու տայ՝ մի՞ գուցէ
անշարժ կեանքէս զգացումներս ալ յանկարծ
ժանգի խաւ մը գայ գոցէ։



Levon Shant