Vahé Godel: Les arbres

les arbres
les bras les grands arbres
les loups l’étoupe des bras
les arbres les grands arbres couchés
l’étoupe des bras coupés les loups les rats
les grands arbres couchés sur l’esplanade
le trouble des rats dans la chaleur des loups
les grands arbres couchés de tout leur long
les outres sans coutures dans l’espace des branches
les bras coupés les loups les grands arbres de plomb
couchés de tout leur long dans l’étoupe des rats
les arbres la douceur des arbres accouplés
les loups le plomb la chaleur l’esplanade
l’étoupe des grands arbres le long des routes
le sang dans les doublures la boue le sang
des loups la proue de l’esplanade là-bas
les bras cloués dans l’ombre des grands arbres
le plomb coulé dans la bouche des lampes
dans la boue dans l’étoupe dans la trouée du temps
les grands loups attroupés debout sur l’esplanade
dans la rousseur des arbres abattus
sans nombre les grands arbres
tous les arbres les bras
les outres toutes blanches
les rats les loups les clous
les arbres

(Le sang du voyageur, L’Âge d’Homme, Lausanne, 2005)

JAMES BALOIAN: The Armenian

for Garabed Baloian

The last number is the first
And the curve in the straight line
Is only a river that runs from a desert

I would name that river
But by nature it leads to the sea
I would enter from north
And climb the backside
Of Mesrob’s mountain
To watch the city of Palu operate

Multicolored scarves and vegetable markets
Awaken indestructibly among stars
To measure the space between breaths
Streets dance with the music of work
Out of the mouth of the mountain
Stone arches crown the Euphrates
It is the beginning of time

I have not yet been born


ARMENIAN TOWN: poetry by Paul Aloojian, James Baloian, Y. Stephan Bulbulian, Ronald Dzerigian, Michael Krekorian, Brenda Najimian-Magarity. Foreword by Dickran Kouymjian, copyright 2001 by the William Saroyan Society

ՀԱՄԱՍՏԵՂ։ ՀԱՅՈՒ ՈԳԻՆ

Նուէր Սրբուհի Համաստեղին

Մի հարցնէք ի՞նչ է, ո՞ւր է,
Ո՞ւրկէ կուգայ Հայու ոգին:
Ինչպէս արևն է հուրհրան,
Ինչպէս կանանչն է դաշտերուն,
Ա՜յ ճիշդ այդպէս, ամէն տեղ է
Հայու ոգին:

Մեր հովերուն, մեր լեռներուն
Մեր դաշտերուն հոսող առւի
Կանչին հետն է
Հայու ոգին:

Մեր դաշտերու հովը որ կայ, մեղեդի՛ է.
Մեր ձայնաւոր աղբիւրները, ըսես՝ սաղմոս ու շարական:
Երդիքներէն, բուրրվառ ու վառ թոնիրներէն
Ջերմ աղօթքի ու խունկի պէս դէպի երկինք՝
Կապոյտ ծուխն է
Հայու ոգին:

Մի հարցնէք, ուրկէ՞ կուգայ, կամ ո՞ր ճամբով:
Եկած է ան՝ Հայկէն կարշնեղ, կապարճն ուսին,
Գեղապատշաճ:
Եկած է ան՝ թըլոր Դաւթի թուր կէծէկէն,
Մեր հեթանո՛ս նախնիներէն,
Բագիններու բոց կրակէն եկած է մեզ,
Հայու ոգին:

Ան եկած է կռւի ճակատ մեր դաշտերէն:
Բիւր նիզակներ, նետ ու վահան երկաթակուռ. ևև
Սաղաւարտեայ այր ու ձիեր, գրոհ, արի՛ւն:
Էդ արիւնի, ու արցունքի ճամբաներէն եկած է մեզ
Հայու ոգին:

Ան եկած է Աւարայրի մեր յաղթական պարտութենէն,
Շէն Անիի հազար ու մի գմբէթներէն,
Ու հազար մի զանգակներու ղօղանջներէն:
Մեր հողերուն նետւած բեղուն
Սերմերուն պէս ապրող սիրտն է
Հայու ոգին:

Ան մեզ կու գայ մեր վանքերու քարո՛ւտ ճամբով,
Ժամ-վարժարան բանուկ ճամբով:
Մեր պապերու ոսկորրներէն, գերեզմանի տխուր ճամբով:
Արևին հետ ան վար կ'իջնէ, մեր արտերուն, մեր սրտերուն,
Ու վեհափառ Արարատի անե՛լ, անյայտ ճամբով կու գայ
Հայու ոգին:

Հայու ոգին կա՛նչն է սիրոյ աղջիկներուն և թէ տղոց.
Պապկէ՛ պսակ, պակկէ՛ նարօտ հարսնիքներուն:
Ե՛րգն է ուրախ, տափ ու ծնծղայ, արծա՛թ ծիծաղ,
Աղջիկներու պա՛ր հեզանազ:
Հայ մայրերու գութ ու բարի, ու միւռոնով լեցուն սրուակ
Աչքերէ՛ն է որ կը կաթի
Հայու ոգին:

Մեր պապերու հնադարեան դպրութիւնն է ու հին լեզուն:
Ձմեռ բուքին, Նարեկացու վանքի խուցի ճրա՛գն է ան:
Մագաղաթէ հին, հին մատեան տաղարանի
Ու Մեսրոպի գերեզմանին ու երազին
Այբենդիմն է
Հայու ոգին:

Մեր լեզուն է արևավառ որ թէ՛ մարմին, թէ՛ հոգի է.
Կը բաշխւի որպէս նշխարհ, որպէս հաղորդ ու նկանակ:
Կը բաշխւի որպէս մարմին, որպէս գինի,
Գինի ու մաս՝
Հայու ոգին:

Այդ ոգին է որ կը գաղթէ, կ'ելլէ ճամբայ
Մեր երկնքէն ու մեր հողէն, ու կը գտնէ
Ուր Հա՛յ մը կայ ու անոր հետ զրոյց կ'ընէ:
Ան կը ժպտի, ան կը տխրի, ու անոր հետ արցո՛ւնք կուլայ:
Ու կը հսկէ որ ոչ մէկ Հայ չըլլա՛յ շեղի էն լոյս ճամբէն:
Մեր հոգիի էն լո՛յս ճամբէն, որ մեր հողին
Ու երկնքին մեզ կը տանի
Հայու ոգին:

Ինչ ալ ըսենք, բայց դեռ քիչ է,
Ի՞նչն է իրաւ հայու ոգին:
Եթէ նայիք ձեր հոգւոյն մէջ,
Պիտի գտնէք մեր պապերէն բազմութին մը.
Պիտի գտնէք սաղաւարտեայ բանակ մը հին.
Պիտի գտնէք իմաստութիւնն ու ճրագը մեր վանքերուն:

Ձեր հոգւոյն մէջ պիտի գտնէք
Ձեր լեռներուն ու ժայռերուն մէջ թաքնւած,
Արձագանգի պէս թաքնւած,
Հայու ոգին:

Abraham Terian: Nightfall on Ararat

Last night I watched the horizon melt;
there were cracks in the sky.
I heard the flare of colors,
the end of “Sabre Dance”.

Today I feel the embers of yesterday.
Just now faded the last of notes
from the melted strings
on the ashes of violins.

1988

This poem has appeared in VOICES literary magazine.

Vahé Godel: Voix blanche

(obscursis ta demeure murmure une voix blanche) rompus
tous les circuits brisées toutes les lampes
– globes néons
lustres spots –
(t’éblouisse le noir !)
ne subsiste
qu’une allumette
une seule bougie blanche blanche
comme les parois
d’une cellule
individuelle
d’un centre spatial
d’une salle de réveil
d’un oratoire ou
d’une morgue
blanche comme
les neiges éternelles
de l’innommable
comme l’uniforme
des Gardiennes
du Silence
oui
plus blanche encore
qu’une nuit blanche
( souffle la bougie
ferme les yeux
contemple l’horizon

(Genève, 2002)

Vahé Godel

Vahé Godel est né en 1931 à Genève où il vit, d’une mère arménienne, originaire de Brousse, et d’un père suisse qui, éminent linguiste saussurien, fut aussi l’un des meilleurs spécialistes de la langue arménienne. L’œuvre personnelle de Vahé Godel comprend de nombreux livres (poèmes, récits, essais) dont plusieurs ont paru à La Différence : Exclu inclus (1988), La Poésie arménienne du Ve siècle à nos jours (1990, réedition 2006), Vous (1990), Ov (1992), De plus belle (1993), Arthur autre (1994)


Pour en savoir plus:

Cliquez ici

Ecoutez Vahé Godel lire sur YouTube:
Controle d'identité

Արսէն Երկաթ։ Ճրագը

Click here for the audio clip The Lamp read by Lola Koundakjian.

Ճրագը սեմին առջեւը դի՛ր,
Ծարաւ անցորդ մը գուցէ
Լոյսը տեսնէ եւ յուսալիր՝
Աղբիւրիս ջուրը հայցէ…

Ճրագը հովէն պաշտպանէ դո՛ւն.
Գուցէ եկուոր մ՛անօթի
Լոյսը տեսնէ եւ գայ ժպտո՜ւն
Առնել բաժինն իր հացի…

Ճրագը մինչեւ լոյս վառ մընայ,
Գուցէ եղբայր մ՛անծանօթ
Շատ ուշ գիշեր վերադառնայ
Բաժնել ցաւերս ու կարօտ…

Իսկ եթէ ճրագն առկայծի շուտ,
Աչքերդ բաց ըսպասէ՜,
Տո՜ւր ինծի աղօթքը ձեռքերուդ,
Պիտի գայ մահը գուցէ…

Արսէն Երկաթ

Ռուբէն Սևակ: Ցնծուն Մահ

Քերթողն ըսավ. ― «Անու՜շ վըտակ,
Շիւղերու տակ, ճիւղերու տակ
Ո՞ւր կը վազես աննըպատակ...

Վարդեր կուլան շուրթիդ վերև,
Սեզեր կու տան քեզ բիւր բարև,
Քե՜զ կը կանչեն ծաղիկ, տերև...

Լուսնակի ցոլքը ծոցդ առած,
Դաշտերու մէջ լայնատարած,
Ո՞ւր կը վազես դուն շուարած...

Կեանքդ արդէն կարճ է, ա՛յ վըտակ,
Մի՛, մի՛ վազեր ծովն անհատակ
Պիտի թաղէ քեզ ալյաց տակ...»

Վտակն հծծեց.― «Թող անդադրում
Վազեն ջուրերս. մի՛, մի՛ տրտում
Արցունք կաթեր անոնց սրտում»:

Թո՛ղ, որ երգեմ լոյսն ու մութին,
Ի՜նչ փոյթ թէ մահն է քայլ մ'անդին,
Ես սիրահար եմ մարմանդին...»

Ու մինչ քերթողը կ'երազէր՝
Լալո՜վ, վըտակը եռուզեռ,
Երգով իր մահը կը վազեր...

Abraham Terian: Playing Dvorak

I watched Dvorak go round and round
as the needle moved the hypnotic grooves;
I read his name more than a hundred times,
till he was reborn a whirling Dervish.

1993

Missak Manouchian: Les couturières

Dédié aux couturières de Paris

Elles sont là, devant la machine à coudre
Au premier rayon du soleil
Et coudront jusqu’à la nuit sans relâche,
S’abreuvant de jour jusqu’à tomber de sommeil.
La commande presse,le travail exige du soin,
Il le faut, sinon, c’est le chômage demain
Qui met à la merci de la misère
Dont le spectre est toujours là, montrant ses crocs.
Ainsi besognent-elles pour un patron
Qui les exploite sans pitié.
Révoltée ou soumise, la couturière
Chaque jour pose en tremblant son coeur sur son pain.
Elles sont les prisonnières malheureuses
De la fortune des grandes villes luxueuses
Et leur vie goutte à goutte s’écoule
Dans la coupe de la richesse et des orgies.
Voici les vieilles sans secours dont les mains sèchent,
Les veuves lasses qui ont tout perdu dans la vie,
Les jeunes filles adorables aux rêves sans mesure,
Qui sans se plaindre, engloutissent leur vie dans la misère.
Le travail sacré s’est changé en monstre.
On s’épuise à vouloir lui échapper
Mais sa griffe est puissante, elle asservit
Lentemant les âmes les plus nobles.
Lorque je vois cette lumière dans vos yeux
Qui s’éteint peu à peu pour un morceau de pain,
O mes soeurs, j’ai le coeur qui saigne, je voudrais
De votre épaule ôter le fardeau de la vie.
Et je serre les dents, et je serre les poings,
Haine et vengeance au fond du coeur...
Versez en moi votre souffrance, pour ranimer la flamme
Sacrée, de la lutte contre l’exploitation.

Missak Manouchian 1924

Revue "EUROPE" Littérature arménienne" fév.mars 1961, PARIS

Translated by Jennifer Manoukian for Modern Poetry in Translation

The Seamstresses

A gift to the Armenian seamstresses of Paris

By the time the first glimmers of sunlight start rising,

They are already sitting at their machines,

Sewing without interruption until the light fades into

The bosom of the blessed night and the torpor of sleep comes.

Orders are completed quickly, and the work must be neat and

Handed over to the boss. Or else there will be nothing the next day,

And the fangs of deprivation look vicious

From behind the dark curtain of misery.

Their overlords, those scoundrels, want meticulous work.

Under the ferocious lashes of exploitation,

The seamstress—at times resisting the fatigue of exertion, at times yielding to it—

Trembles as she weighs her conscience against her bread.

In a civilized city, at a grand table,

These women are slaves who toil all day long,

As their lives drip away drop by drop

Like cheap elixirs of life in goblets of debauchery and decadence…

Sometimes old women fending for themselves, their hands already leathery,

Sometimes widows out of luck, confounded by life,

And sometimes even young women, full of hopes and dreams still burning bright;

They all toss their days into deprivation…

Sacred work becomes a soul-sucking demon,

From whom these drained at times optionless women make every effort to flee.

But he has them caught in his clutches, the clutches of daily life,

Where flights of desire are enslaved against their will…

Whenever I see the boundless light in your eyes,

Light that grows dim and vanishes in exchange for some measly bread each day,

Oh, my sisters, my heart bleeds silently in my chest.

I yearn to take away the exhaustion that weighs heavy on your shoulders.

I clench my fists and grit my teeth;

A rush of hatred and vengeance rips through my soul…

Ah, fill me up! Fill me up with your torment.

May the sacred flame of the struggle against exploitation never flicker out…

6 July, 1934

Paris

Աւետիք Իսահակեան։ կը տեսնեմ ահա

Կը տեսնեմ ահա -- լուռ երեկոյին
Բարակ ծուխ կ՛ելնէ իմ հօր օճախէն.
Եւ ուռիներըս մարմանդ կ՛օրօրուին,
Ծըղրիթը կ՛երգէ անտես խորշերէն…

Մեղմ ճըրագի տակ նըստել է տըխուր,
Ծերունի մայրըս՝ մանկիկըս գըրկին --
Մուշ-մուշ քընել է մանկիկըս՝ անդորր,
Ու աղօթք կ՛անէ մայրիկըս՝ լըռին.

«Ամենէն առաջ թող ինքը հասնի՝
Ամէն հիւանդի, հեռու ճամբորդի.
Ամենէն յետոյ թող ինքը հասնի
Քե՛զ, իմ խեղճ որդի, իմ պանդուխտ որդի»։

Անուշ ծուխ կ՛ելնէ իմ հօր օճախէն,
Մայրըս կ՛աղօթէ՝ մանկիկըս գըրկին.
Ծըղրիթը կ՛երգէ անտես խորշերէն
Եւ ուռիներս մարմանդ՝ կ՛օրօրուին։

Nora Nadjarian: Diaspora

seeds scattered in the wind
here and there who are you
where’s armenia –ian –ian

my boyfriend doesn’t understand
he knows nothing about seeds
blown into the future

just hold me i tell him
hold me tight because parts of me
are here and parts of me flying in the sky

where will i land and grow
will i ever return to yerevan –van –van
i just don’t know who i am

you are a flower he says
waiting to be born

Nora Nadjarian




Սփիւռք

Սերմեր սփռուած են օդին մէջ
Այստեղ ու այնտեղ. ով՞ ես դուն.
Ուր՞ է Հայաստանը – եան, – եան :

Ընկերս չ'ըմբռներ այս միտքը
Ան չի գիտեր սփռուած սերմերու մասին,
Որոնք պիտի ծաղկին ապագային:

Ես պիտի բացատրեմ իրեն.
Զիս ուժեղ բռնէ, որովհետեւ իմ հատորներս
Մասամբ կը թոչկոտին երկինքին մէջ:

Ուր՞ պիտի իյնամ ու մեծնամ
Արդեօք պիտի վերադառնամ՞ Երեւան – վան – վան.
Չեմ գիտեր, թէ ով՞ եմ ես:

Դուն ծաղիկ մըն ես, կ' ըսէ ան,
Որ կը սպասես վերածնունդի:


Նորա Նաճարեան
(Թարգմանիչ - Մակի Էսկիճեան)

Միսաք Մեծարենց: Աքասիաներու շուքին տակ

Ծաղիկներէն յուշիկ թերթեր կը թափէ՝
Բուրումներով օծուն հովիկն իրիկուան.
Հոգիներուն կ'իջնէ երազ մը բուրեան.
Ի՛նչ հեշտին է մըթնշաղն այս սատափէ։


Աքասիաներ, գինով լոյսէ ու տապէ,
Օրօրուելով մաքուր շունչ մը կը հեւան,
Մինչ կը ձիւնէ ծաղիկն իրենց հոտեւան,
Զոր խօլաբար հովը գրկել կը շտապէ։


Ու լոյսն անոնց, անխօս հուրի՛ դիւթական,
Հըմայագեղ ու վարսքերով արծաթէ,
Շատրուանին կ'իջնէ գուռին մէջ կաթէ։


Ջուրը ցայտքէն ծաղիկ ծաղիկ կը կաթէ,
Վըճիտ, ինչպէս լոյսէ արցունքը մանկան,
Նըւագն անոր կը հեծեծէ հեշտական։


Ծաղիկներէն հովը թերթեր կը թափէ...։

Abraham Terian: South of Monterey

Click hear for the audio clip South of Monterey read by Lola Koundakjian.


With so many things common on my mind –
interlaced layers of memory and feeling –
I’m waiting like a catcher with a mitt
for the sinking sun.

In my mind I’m adding to the poetry of my time,
talking to myself with familiar, elegiac feeling;
my footprints in the sand a readable text
on longing and loss.

The sun is just about to kiss the yearning ocean,
to adjourn once more with a lingering embrace.
I’m watching jealously as seagulls cheer
the eternal lovers.

January 10, 2005

James Baloian

Baloian is an Armenian/American poet who has been writing, teaching, and performing his poetry for the last 45 years. His poems have appeared nationally and internationally in journals, magazines and anthologies. His poems have been published in: The Reporter, Antioch Review, Carolina Quarterly, Sow’s Ear Poetry Review, Rockford Review, Ararat, Rain City Review, Sonora Review, Papyrus, Midwest Quarterly, Midwest Poetry Review, Cold Mountain Review, Mid-American Poetry Review, Small Pond Magazine, Americas Review, West Wind Review, Caroline Review, Red Cedar Review, Minnesota Review, Ship of Fools, Northwest Poetry Review, and others.

Baloian has published three books of poems and two chapbooks. His poems have also been included in seven anthologies, most currently in two new anthologies titled How Much Earth and Armenian Town in 2001. In 1997 Baloian's poetry was selected by the Anthology of Magazine Verse Yearbook of American Poetry. Baloian was a farmer for twenty-five years in the San Joaquin valley in Central California; he now resides in El Granada, CA.

James Baloian: Fresno Indian

I lived underground during the 1950’s
in the wake of my father’s habitual
and unknown rage to weave himself
through the stagnant air creating an alphabet
of icicles from the eave of his wooden
tongue—
He struggled in web of private conversations
and kept us silent with threats and abandonment—
orphaned to invisibility where dreams
survive
on the urgency of boredom.
…..And being 10 years old I would slip
like a lizard into a pool of shadows
finding a pathway from his dark window
down the yellowy fragrance of a lemon
tree
studded with thorns
and into my grandmother’s backyard garden
where imaginary winds dusted with sunlight
lingered beneath a veil of star-faced jasmine—
I listened to the growing of things
whose boundaries opened into wilderness
where the city stopped and farmland
spilled like ink over the landscape for
miles
Screen doors swung easy like clockwork
in a trusting wind which seemed strange
on a planet where nightly
blue-collared fathers knee-deep in backyards
dug bomb-shelters after work and on
weekends
with nightmare delusions of reddened skies
swallowed by mushroomed clouds
Families struggled sinking
silently into a lifetime of expectations
Their other selves left to keep appearances
ran for discovery from this grand illusion
of green lawns and a perfect death
No one really slept
buried up to their necks in schedules and
telephones
watching children disappear into a blank
margin
of no return…….across an outfield of
timeless summers
forged with long hours and hunched
backs
looking for work and the American grail
even on Sundays before dinners in coppertinted
rooms
tanned by the oily seasoning of garlic and
lamb
where windows hung like portraits of
hunger
from far away lands
At 13 I heard schoolmates point in slow
motion
at the Armenian in me and the invisibility
that was visible
in a Kingdom where dreams survive on
long tables of diplomacy
and reality speaks from the splintered lips
of baseball bats
threatening the heroes of this poem
to bleach their dark skins white
They called Armenians, “Fresno Indians,”
with our hollowed eyes and eagle-beaked
noses
but my grandmother said
they called us, “Starving black Armenians….
first.”
Those whose promises
promised nothing
in a land that genocided its natives
with no reservation
We were no strangers to genocide
Fugitives of dust
We blurred into borders and brown-faced
hills
to wait like grass for winter’s first rain
We survived the delirium of previous lives
as if some god had forgotten us
and ordered our children to bleed
and our earth bitten and bled
by tooth and nail……
We breathed life without a cry
our skins emerging from an undergrowth
of syllables
unfold from the simple grace all miracles
grow
…….The ranches I knew as a boy have
turned to salt
and winter like my grandmother’s unbunned
white hair
haunts the ruins of broken mirrors
in empty stations looking for the river
back to eden
praying a melody on the green side of
childhood….
She assumes what is necessary for the moment
to shape what remains after death
And who once having lived
a life on the edge
sits at an empty table
Her hands drink a headful of bad dreams
and everything that she was before
commands the wind
to sing in Armenian

ARMENIAN TOWN: poetry by Paul Aloojian, James Baloian, Y. Stephan Bulbulian, Ronald Dzerigian, Michael Krekorian, Brenda Najimian-Magarity. Foreword by Dickran Kouymjian, copyright 2001 by the William Saroyan Society.

Esther Heboyan: THE MERRY MEN OF PLUM COUNTRY

Will you, my Pretty,
Will you, ma Chérie,
Marry the merry men of Plum Country?

I’d rather not, Mama,
Be traded
Nor degraded
For the sake of destiny.

Will you, my Pretty,
Will you, ma Chérie,
Marry the merry men of Plum Country?

I’d rather not, Mama,
Be hurdled
Nor curdled
In the manic shade of a tree.

Will you, my Pretty,
Will you, ma Chérie,
Marry the merry men of Plum Country?

I’d rather not, Mama,
Be kicked in the loins
Nor plucked to the bones
Under a moon so skimpy.

So – have you, my Pretty,
Have you, ma Chérie,
Trod the road to Plum Country?

Mama, don’t you know
Glazed shadows
Return no glee?
And the foul trick on me.

Mama, once upon a tomorrow
If no gentleness grows
Inside plexiglass humanity
Do not pledge away my Lily.


Esther Heboyan.
Used here by kind permission of the author.

Ծովինար Չիլինգարյան: կբռնվեմ պայուսակիցս

կբռնվեմ պայուսակիցս
որ
չընկնեմ
կծամեմ շրթներկս
որ
սոված չմնամ
հայելիս կպահեմ
որ
հասկանամ`
ես ես եմ ոչ թե ուրիշը
կկպնեմ ծառին
որ
կարդան`
չի վաճառվում
չի փոխանակվում
վարձով չի տրվում
հեռախոսի համար չկա
դատարկ թերթիկներից
մեկը պոկած մարդն էլ
թող
չզանգի


Tsovinar Chilingaryan

This poem has previously appeared in Inknagir/Ինքնագիր Number 1 (2005)

Nora Nadjarian: When you return to Ashtarak

stand on the bridge
and listen to the silence of our ancestors
in the marrow of your bones

sing sing and wake up the stones
the souls of the dead the river the skies
sing to those red and orange birds in our language
sing those bittersweet words and proud refrains
to show them you remember who you are

stand on the bridge
and listen to the silence of our ancestors
in the marrow of your bones

remember who you are
as you sing to the river Kasakh
when you return


Nora Nadjarian

Երբ Աշտարակ վերադառնաս

Կանգնէ՛ կամուրջին վրայ
Եւ քու ոսկորներուդ ծուծերուն ընդմէջէն
Ունկնդրէ՛ մեր պապերուն լռութիւնը:

Երգէ՛, երգէ՛ և արթնցուր՛ քարերը,
Նահատակներուն հոգիները, գետն ու երկինքը.
Մեր լեզուով երգէ՛ այդ կարմիր և նարնջագոյն թռչուններուն.
Երգէ՛ այդ դառնանուշ բառերով և հպարտալի կրկներգով,
Փաստելով, թէ կը յիշես ով ըլլալդ:

Կանգնէ՛ կամուրջին վրայ
Եւ ունկնդրէ՛ մեր պապերուն անդորրը
Քու ոսկորներուդ ծուծին ընդմէջէն:

Երբ վերադառձիդ երգես Քասախ գետին,
Յիշէ՛, թէ ով ես դուն:

Նորա Նաճարեան
(Թարգմանիչ - Մակի Էսկիճեան)

RONALD L DZERIGIAN: July

In the summer
Fresno is an open flame
beneath our feet,

makes our mouths
sensitive to stolen loquats
We see canals explode

with cliff swallows,
all curves and arrows.
The dust in our rooms

settles at family reunions
on the pond
with a few leaves

floating clouds above
the tangerine Koi
in the backyard.



ARMENIAN TOWN: poetry by Paul Aloojian, James Baloian, Y. Stephan Bulbulian, Ronald Dzerigian, Michael Krekorian, Brenda Najimian-Magarity. Foreword by Dickran Kouymjian, copyright 2001 by the William Saroyan Society.

Abraham Terian: Dear Vincent

Yesterday I picked a few magnolias in half bloom
and thought of you, your countenance,
and then some. Your art is always on my mind,
you know. I’m enclosing a pressed blossom –
a little white and pink for your yellow and blue.

April 19, 2005

Զապէլ Ասատուր։ Անցնելու մօտ

Click hear for the audio clip While passing read by Yeraz Markarian.

Մենք չենք սիրեր կեանքն յորդաշունչ, կենդանի,
Անցնելու մօտ իրերն զմեզ կը կարթեն.
Ու կը ցաւինք , երբ բախտն հեռու կը տանի
Ինչ որ երէկ արհամարհած ենք արդէն։

Մենք կը սիրէնք, երբ արեւը ծիրանի՝
Հալած, հատած մոմի նման ոգեվար՝
Ալիքներուն գոգն իյնալով շիջանի
Սողոսկելով խարակներէն զառ ի վար։

Ծաղիկները, զոր կը թողունք որ ցամքին
Թօնուտ օդին, ցուրտ արեւուն տակ աշնան,
Ծառաներու յանձնած կոպիտ խնամքին,
Թոռմելու մօտ՝ կարծես յանկարծ կ՛անուշնան։

Սրուակները, որոնց բոյրը կը հատնի,
Ա՛լ աւելի մեզ սիրելի կը դառնան,
Ինչպէս դեղնած սիրոյ թղթիկ մը գաղտնի,
Զոէ կը պահենք գուրգուրանքով անսահման։

Եւ մեր սէրը, ոսկեփետուր թռչուն բիլ,
Զոր անսւաղ կը լքանենք շատ հեղ մենք,
Երբ թեւ կ՛առնէ կ՛ուզէ մեզմէ խուսափիլ,
Դողդղալով մեր հոգւոյն մէջ կը սեղմենք։

Մրմունջները որոնք հեռուն կը մարին։
Կոչնակները, հաչիւնն անգամ շուներուն,
Գորշ ամպերն իսկ փակած կապոյտ կամարին,
Մեկնելու մօտ՝ հմայք մ՛ունին օրօրուն։

Յուզմունքներն ալ կը վրդովեն մեր հոգին
Եթէ չելլան երազի պէս թեւաւոր.
Եւ կեանքն արդեօք կ՛ըլլա՞յ այնքան թանկաքին,
Այնքա՞ն անուշ, երբ չսպառնայ մահն անոր։

Ահարոն Տատուրեան: Նախերգանք XXX

Թո՛յլ տուր հիմա, որ մըրմընջեմ, սիրելի՛ս,
Դուն բաղեղի նըման հիւսուած գիշերին,
Թո՛ղ որ հըծծեմ ականջիդ, գլուխըդ կուրծքիս,
Թէ, խօ՛լ աղջիկ, լոյսերն ի՜նչ շուտ կը մարին։

Թո՛յլ տուր հիմա, որ մըրմընջեմ, Արտեմի՛ս,
Կո՛յս վիրաւոր, վէրքովն հատու սուսերին,
թէ երբ կախարդ երազէն վերջ կը տըրտմիս,
Այդ թախիծով բիբերդ ի՜նչ մութ կը վառին։

Եւ մինչ արիւն ու կաթ տալով ցայգերուն,
Կ՛անցնիս կ՛երթաս ճամբաներէն աշխարհի,
Մեր ծոցն ես յար, մե՜րկ վիշտ, դողով քու սարսռուն։

Ցայգերէն վերջ, միշտ մեզի հետ այգերուն,
Կաս ու չեկաս, փլած մեհեան ո՛վ Դիցուհի,
Կաս ու չեկաս, թաց աչքերով դեգերուն։


Ահարոն Տատուրեան

Ահարոն Տատուրեան: Նախերգանք XX

Եւ միջօրէ. կըղռամէտ օ՜ր հասարակ,
Պայծառ արեամբ եւ ջինջ զարկով սիրտ յուռթի,
Մեղր որ մեղու ճաճանչներէն կը կաթի,
Ես կ՛ողջունեմ քեզ տաւիղով սիրերգակ։

Եւ միջօրէ. բարձրակէտ օ՜ր հասարակ,
Ցոփ պարուհի՝ գինեզըւարթ զենիթի,
Տալով հրաւէր մարդոց տօնի եւ կայթի,
Կիզիչ շուրթով քեզ կը գըրկեմ համարձակ։

Ո՜վ միջօրէ, յորդ լիութեամբ օրհնաբեր,
Քիրտ եւ արօր, եւ գերանդի եւ որայ,
Խոր պաշտումով քեզ կը բանանք մեր ափեր։

Դուն սընուցիչ ըստինք սիրոյ մեծ աղբեր,
Եւ տաղերուս կուռ հասկերուն կալորայ,
Քու տաք հացիդ քաղցեալ հօտն ենք անհամբեր։


ԱՀԱՐՈՆ

Ահարոն Տատուրեան (1886-1965)

Y. Stephan Bulbulian: Ararat Cemetery

At the Ararat Cemetery
in Fresno, California,
the Armenian gravestones
have small oval pictures
of their namesakes,
in the area behind
the Pharaoh’s mausoleum.
It could be a village,
this section,
where the faces in the
pictures have profound
straight noses,
deep-set eyes,
every face sad
for its death, glad
to be buried next to
cousin Mesrob,
or the neighbors.
Grandma’s new grave
is unmarked next to
her husband, Mikael,
whose face shows
a sad but happier time.
Friends are close by.
One grave, on the fringe,
has a picture of a husband
and a wife, a large oval:
the man gravely sick,
the wife’s best attempt
at life’s happiness
in her sad smile.
Dispossessed said their faces,
he’s been dead for five years,
the year of her demise
not yet etched.
“Together, forever,” it read,
but not yet….

Well-crafted lives
lead to larger monuments
in this marble village.
some stones,
names in the undecipherable
ancient language
only few could know.

An old, hefty-man
in a black eye-patch
stares through the
remaining porcelain,
his only eye searching
for his mother’s name,
while his younger brother
wanders among names
of old friends, names
ending in the
same refrain,
the son of ….

Or, those shortened
names: Ross or Peter,
on gravestones
like marble steps
leading to the top
of Mount Ararat.


ARMENIAN TOWN: poetry by Paul Aloojian, James Baloian, Y. Stephan Bulbulian, Ronald Dzerigian, Michael Krekorian, Brenda Najimian-Magarity. Foreword by Dickran Kouymjian, copyright 2001 by the William Saroyan Society

Վաղանշակ Նորենց: Քոյրս

Ունի մի դէմք՝ ասես լուսին՝
Շուրջը երկու ամպ-խոպոպիկ.
Վարսերի հետ սափորն ուսին՝
Գնում է նա ոտաբոպիկ։

Ժպիտ ունի յօնքերի տակ,--
Ամպի տակի շողն է հրէ, --
Ինքն էլ այնքան նու՜րբ է, յստակ,
Որ տեսնում ես իր մէջ իրեն։

Աղբիւրի մօտ լռին կանգնած՝
Նայում է նա ջրին այն ջինջ,
Նախ ժպտում է, ապա՝ յանկարծ
Խառնում ջրին, ծիծաղ ու ճիչ…

Ու փրփրում են ծիծաղ ու ջուր…
Հրա՜շք, ինքն էլ քօղուեց ամպով,
Դարձաւ ճերմակ-ճերմակ փրփուր…
Ափին մնաց դատարկ սափոր…

Վաղանշակ Նորենց
Vagharshak Norents (1903-1973)

PAUL ALOOJIAN: The Melon Pickers

This poem is about the Westside of the Valley in 100 degree heat.

The local dropouts relayed stolen
watermelons from the sidecars
of stalled field trains
to a pickup badly needing a paint job.

Above the field, beyond the mountains,
a blistering cherry shot through
         a blue jellyfish of pyrotechnics.

Body aching from the days before,
     another day picking melons one by one,
            and one’s mind wanders,
as the dragonfly wings of the loading machine,
as young girls drink lemonade on back porches,
     watching vines grow.

Between the furrows,
    gravity strapping us to the ground,
we bite the flesh of cantaloupe,
blue chambray shirts and red bandanas
    soaked through with juice and sweat.

Bending back and legs, lifting the balls of fruit
   onto the rolling conveyor
   12 hours a day for three weeks,
         then back to school or Mexico,
                whichever comes first.

ARMENIAN TOWN: poetry by Paul Aloojian, James Baloian, Y. Stephan Bulbulian, Ronald Dzerigian, Michael Krekorian, Brenda Najimian-Magarity. Foreword by Dickran Kouymjian, copyright 2001 by the William Saroyan Society.