ՍՈՆԱ ԱՐՇՈՒՆԵՑԻ: ՃԱՄՓԱՍ ԲԱՑԵ´Ք, ԵՍ ՂԱՐՍ Կ՛ԵՐԹԱՄ

Դուք ինձ ներեք ի´մ գարուններ,
Այգաբացեր իմ կյանքի.
Դուք մանկության ծաղկուն սարեր
Զմրուխտ հավքեր երկնքի,
Որ չեմ երգում ծառ ու ծաղիկ
Վարդ , մանուշակ ու մեխակ,
Որ չեն գերում երգն հավքերի,
Վայելքները բովանդակ.
Սերն էլ սրտիս խորհքում լռեց,
Աստղ ու լուսին խավարեց.
Էլ չեմ կարող ձեր գովքն անել
Միտքս ճամփա է ընկել.
Երկնած միտքս ճամփա կերթա
Ընկել ճամփա Մասիս կերթա
Կերթա Սիփան ու Մարութա
Մեր սարերը... լիճը Վանա,
Քաղաքները' Ղարս, Ադանա,
Բիթլիս Էրզրում ու Երզնկա,
Մուշ ու Սասուն,
Որ ծառերուն կիջներ
Կիջներ անու՜շ մանանա
Միտքս երկնել ճամփա կերթա
Դուք ինձանից միք նեղանա
ճամփա ընկել ոտքով կերթա
Ոտաբոբիկ, հանց ուղտավոր.
Մեր վանքերն ու բերդերն անտեր
Ամրոց, տաճար' Անին ավեր
Ամե´նն ավեր,
Թուրքի դավեր
Ջարդին, թափին մեր խաչքարեր,
Վառին մեր սուրբ ավետարան,
Գիրք ու մատյան...
Մարագներում մանուկ ու ծեր
Հարսն ու փեսա' ահե՜լ, ջահե՜լ
Կրակ տվին ու վառեցին,
Խորովեցին ազգիս սաղ-սաղ
Բարբարոսները նենգ ու խարդաղ.
Էլ ձեր գովքն ինչպե՞ս անեմ.
Սիրտս է լցվել լոկ ա՜խ ու վա՜խ.
Թուրքը զավթեց մեր գողգոթան
Թափառ դարձանք ու գաղթական.
Մենք նայեցինք մահվան դեմքին,
Բայց ապրեցինք,
Մենք ժայռ դարձանք հողմերի դեմ
Մաքառեցինք,
Մենք գետ դարձանք' մեր հուներից
Վարարեցինք
Դարձանք մենք սերմ ու ցանվեցինք
Աշխարհով մեկ.
Դարձանք ավեր,
Տուն- տնավեր
Դարձանք խիղճն ողջ աշխարհի,
Քար աշխարհի,
Կույր աշխարհի
ՈՒ լռեցինք...
Այս էլ արդեն
Քանի´, քանի ՜ տարի
# #
#
Դե արի ու պոետ հիմա
Գարուն երգիր, սիրտդ թնդա,
Երբ սրտիցդ արյուն ելել
Գետ է դառել, ելե՜լ կերթա.
Դուք ինձանից մի´ք նեղանա
Իմ խնկաբույր այգաբացներ,
Ծառ ու ծաղիկ, երկնի հավքեր,
Սարից իջնող պաղ- պաղ ջրեր,
Ձյունի տակից նոր արթնացած,
Կապույտ աչքերդ դեպ ինձ պարզած
Մանկությունից ձեզնով գերված.
Դուք իմ անգին ձնծաղիկներ,
Ի´մ գարուններ.
Սրտես արյուն ելել կերթա
Դուք ինձանից միք նեղանա
Միտքս երկնել ճամփա կերթա.
Կարոտ սիրտս բողչան կապել,
Տեղից ելել
ճամփա ընկել մեր տուն կերթա,
Որ իմ պապի'
Բալո աղի
Տուն ու տեղին,
Արտ ու ցանքին
Մեր կալերին
Որ տեր դառնամ,
Որ oջախիս ծուխը դառնամ'
Երկինք ելնեմ.
ճամփաս բացե´ք.
Ես Ղարս կերթամ,
Ի´մ տուն կերթամ.
Ես մեն - մենակ կռիվ կերթամ...

5.06.2005թ

FORCE MY WAY THROUGH, I’M GOING TO KARS

Excuse me, my flowers,
and dawns of my life, excuse me,
flowery valleys of my childhood
and pretty birds of the sky,
excuse me all of you,
for I don’t sing for you,
for I don’t sing about roses and violets,
for none of you is inspiring me right now,
for I haven’t time to enjoy by nature,
Love has died deep in my heart,
the stars and the moon have got dark as hell,
And I can’t sing about you, praise the nature,
for my thought has started its journey,
it’s going to Masis1, Sipan2 and Maruta3,
Our great mountains, our lake Vana,
Our cities Kars, Adana,
Bitlis, Erzrum and Erznka,
Moosh and Sasoon,
where the heavenly manna comes
down on the trees,
Don’t be hurt from my words,
my moon and stars, my pretty flowers,
I have no time for you today,
‘cause my thought has started on journey,
it’s going on foot,
and barefooted like pilgrim,
it’s going to our abandoned churches and castles,
to the ruined temple Ani,
and all these places that were our own,
but ruined now and destroyed,
‘cause the Turks have broken every treasure we’d had,
Even our cross-stones and the Holy Bible,
our books, handwritings and manuscripts,
And burned all my people –
young and adult,
mother and child,
The Turk bastards have killed my people
without any conscience,
the knavish and insidious beasts
have torn my nation to pieces,
Excuse me, my flowers,
For I can’t praise you today,
‘cause my nation has become wanderer,
‘cause we’d been plundered heavily,
‘cause we stayed face to face with death,
but we survived at least,
we became a rock against storms,
we struggled hardly,
we became a river and overflowed,
we became seeds and have been sowed
all over the world,
we were occurred by ruins and homelessness,
we became the conscience of all the world,
of the blind world,
and we were silent
and we are still silent,
for so, so long time…
***
Now,
how can a poet sing joyously
about spring and its miracles,
when the blood is flowing from her heart?
Excuse me, my flowers,
and my fresh-scented dawns, excuse me,
flowery valleys and pretty birds of the sky,
cool waters coming down the mounts, excuse me…
Excuse me, my snowdrops,
you were inspiring me since my childhood,
and I was going crazy every time
while you were smiling with your blue eyes,
Excuse me now, I haven’t time even for you,
‘cause my thought has started journey,
and the blood is flowing from my heart,
my longing heart has packed its bags today
and started on its way,
it’s going to our lands,
it’s going our home,
it’s going to be the owner of the fields
of my grandfather Balo,
to pick our fruits, to enjoy by harvest,
to keep the fire in the hearth going…
Force my way through,
I’m going to Kars,
I’m going home,
I’m going to face the fight alone…


translated from the Armenian
by Tatevik Khurshudyan