Սագօ Արեան: ՄԻԱՅՆ ՄԷԿ ՀԱՍՑԷ

Երեկոյեան եօթը:

Մարդիկ կը շարժին դէպի տուն.

Գաւաթները սպիտակ ափսէներուն պիտի շարեն.

Տիեզերքի շունչը զիկ զակներու պէս կը զառնուի թելերուս

Ըսելիք չունեցողները կը փռեն լուացքները սեւ պատշգամբներէն:

....

Նեցուկ ունեցողները կը տպեն գիրքեր.

Ու չալըմով նկարուած`

Կարմիր րուժէ նկարներ կը ցուցադրեն գիրքի շապիկին:

Ես բանաստեղծութիւն կը փնտռեմ,

Տանս մէջ նստած, մասիվի միֆը կ'երազեմ

Կ՛ըսեն լեզուդ բիս աղտոտ ժարկոն է

Կ՛ըսեն լեզուդ հոյակապ է ...

Կ՛ըսեն մատներդ ճկուն են ստեղնանշարին վրայ...

Կռնակս կը ցաւի սպասելով

Որ ֆէյսպուքի արարիչները

Իրենց աստղերէն զիջին ու բառ մը նետեն .

Ինչ իմաստ ունին անունները երբ փողոցները դատարկ են...

Ինչ իմաստ ունի վոտքայի փոքրիկ սրուակը նետուած ճերմակ թոյոթայիդետին....

.....

Գեղեցիկ է նայիլ փետրուարեան ամպերուն,

Ու հատել կամուրջները յաղթողի նման.

Շքեղ է երբ չկան ժամադրութիւններ այլեւս...

Կամացուկ մը արձակի տարիքը կը հասնի

Աստիճաններէն վեր կ՛ելլեմ

Ամէն ինչ պարզ է այլեւս...

Զարմանալու ատեները անցան,

Հեռացաւ ամէն ինչ,

Զարմանքը վիրաւոր աղաւնիի պէս կ՛իյնայ աչքերուս առջեւ...

Մնացողը ես եմ...

Երկրի աստվածները չեն զարմացներ զիս.

Երկրի թալանը,

Բռնաբարուած սուրբերը

Եւ տօնական ստուերները սուտ են.

Երկու աչքեր կը հանդիպին թէլէֆոնի ընկալուչին վրայ.

Հայերէն չխօսողներու վերջին մուրհակը կը փակեմ.

Կը փակեն երազս

Կը փակեն պատուհաններս

Վիրաւոր մը կը տանին իր վախճանին

Մեռեալ մը կը տանին տուն....

....

Ո՞ւր  է իմ տունս

Ո՞ւր են տան ծորակները որ խոստացար նորոգել այս տարի,

Ո՞ւր է ֆոնէթիք լապթոփիս զարմացած հայերէնը.

Ո՞ւր  է պղնձեայ բաժակով օղին,

Ու մատակարարող աղջիկը  դեղնորակ

Ո՞ւր է .....

Ամէն բան կ՛իյնայ աչքերուս

Հոգս  չէ թէ քերթուածը ինչքանով պիտի հատէ սահմանը անսահմանին....

Բառախաղ չեմ ըներ ես

Սուրճս նոր խմեցի,

Լեզուս դուրս կը հանեմ,

Ըսելու համար որ տեսէք սուրճին հետքը.

Հաշիւ չունիմ ձեր հետ,

Խնդիր չունիմ ,

Քանի-քանի կիներ կայրին երակներուս մէջ...

Փիսիկները ուր որ են գան պիտի,

Ամէն ինչ լաւ է, խաղաղ է ամէն ինչ.

Բոլորս տուն պիտ երթանք

Հզօր է վոտքան առանց անուններու

Ջուր մի խառնէք անոր արիւնին

Հաւատքը

Արիւնը եւ գինին չեն զարմացներ զիս

Օվըրսիզ  կ՛ըսպասեմ

Օվըրսիզ  զանգիդ կ՛ըսպասեմ...

Ֆալ-բանալ չեմ գիտեր

Սանկ տոտիկ-տոտիկ կ՛արթթնամ

Կինս ու երեխաներս անկողնիս մէջ

Ես մեղքերս կ՛ածիլեմ հայելիին առջեւ

Փետրուարը գէշ է...

Փետրուարը  ծերացած փիսիկ է

Անուն չունիմ անոր համար...

Մեռայ այս քաղաքին մէջ  մէկը փնտռելով

....խօսելու համար:

Հոնի արաղը սեղանիս է.

Վոտքան ընտիր ու ձիւնը յաւերաժական:

...

Ես չեմ զարմանար յաւերժութեան համար

Երբ ամէն անգամ րոպէ կը բանաս սաղմիդ մէջ տեղաւորելու զիս...

Սաղմիդ մէջ պահելու համար երիցուկս եւ անտառս անյիշատակ...

Պարտէզէն է որ կը վազեմ

Ու  ամայի բերաններէն,

Գողնալու կատարելութիւնս....

Չեմ զարմանար

Յաւերժութեանս վրայ....

Չեմ զարմանար,

Որ լուացքի  թելերուն վրայ փռած եմ վէրքերս որ չորնան...

Սա ձմրան դուռդ բաց...

Դուրս չմնամ:

Հակառակ անոր որ պիտի չզարմանամ երբ անցնիմ քեզմէ ու կաթիլ մըխենթութիւն տեղաւորեմ ամայութեան մէջ

Որով,

Սկիզբէն էի ես

Սկիզբէն էի ես որ գիտէի ինչ ըսել է ծունկի գալել մինչ հատնին բառերս եւանտառդ աւարտի ինձմով...

Ու ալ պոռաս երեսիս դուրս ե՛լ

Դուրս ե՛լ......

Դուրս ե՛լ,

Տես եկու բերաններ կը խօսին յաւերժութեան մասին.

Ու ինչ փոյթ այս մարմինը, այս դրամը, այս տունը....

Ինչ փոյթ այս ամէն երբ չես հաւատար յաւերժութեան կափարիչներուն

Որոնց բացուիլը կը դիտես....

Չես հաւատար այդ հասակին որ կը բնակի քեզմով...

Այս անքնութեան, այս ժամանակին ու խեչափառներուն որ կը խայթեն մեզ...

Ես չեղայ հոս...

Չեղայ որ հաւատան քեզի,

Չեղայ որ երդում տան անունովդ....

Ու կարեւոր չէ այս ամէն ինչը,

Երբ  գիտեմ որ գիրը ունի մէկ հասցէ,

Երբ գիտեմ որ սիրտս ուժանակ է քեզի համար,

Լարուած ուժանակ,

Որ պիտի պայթի օր մը

Աշխարհի բոլոր վարդերը հոն մորթէ դուն...

Ճանապարհը կը տանի մէկ տեղ

Ճանապարհը պիտի տանի քեզ սագօ արեանի սրտին

Որ լոգանքէն ետք բազկաթոռին նստած պիտի խնդայ աշխարհի բոլոր ծաղածռութիւններուն վրայ....

Ի՜նչ կ՛ըլլաս շապիկներս լաւ արդուկէ այս գարնան

Արձակը կուգայ

Շուտ ըրէ... այլեւս բանաստեղծութիւն պիտի չմուրամ

Քառասունի ոտնաձայնները կ՛առնեմ:

..............................................................................

Ու սէրը միայն մէկ հասցէ ունի ,

Ասսաֆ խուրի թիւ ութսուն ինը,

Միայն մէկ հասցէ`

Սագօ Արեան.....

Այս բանաստեղծութիւնը լոյս տեսած է ԵՐԿԻՐ թերթին մէջ Փետրուար 11, 2011

Լեւոն-Զաւէն Սիւրմէլեան: ՓԱՓԱՔ

Կ'ուզեմ որ ըլլա՜մ ցորենի արտին
Ծաղիկը կարմիր՝ գաւաթ արեւին,
Հասկերու բաշին մէջ պահուած ճըպուռ՝
Խըմե՜մ կէսօրուան լոյսը լիաբուռ:

Ըլլա՜մ գիւղի հին կամուրջ մը փայտէ...
Մամռապատ աղբիւր մ' որ հազիւ կ'երգէ.
Գեղջուկին կաւէ ամանը բարի՝
Որ քաղքի ծարաւն ալ մէջըս մարի...

Ըլլա՜մ կուրծքի զարդն աղջըկան բոպիկ,
Բակի տղէկ մը՝ նայո՜ղ հանդարտիկ,
Փուշի մը ներքեւ խոնարհիմ ու լամ՝
Որ քիչ մը գոնէ իմ ցաւըս մոռնամ...

Lory Bedikian reading her work in Fresno, CA

The Fresno Poets’ Association and

Fresno State’s MFA Program in Creative Writing

present readings for Spring Semester 2012

Lory Bedikian will read from her manuscript, The Book of Lamenting, for which she won
the 2010 Philip Levine Prize in Poetry. Bedikian received her BA from UCLA with an emphasis
in Creative Writing, Poetry, and her MFA in Poetry from the University of Oregon. Her poems
have been published in the Connecticut Review, Portland Review, Poetry International,
Poet Lore, and Heliotrope, among other journals, and have been included in Blue Arc West: An Anthology of California Poets. She teaches poetry workshops in Los Angeles. 


Friday, February 17, 7 p.m.: Madden Library, 5200 N. Barton Ave. ML 34, Fresno CA 93740-8014, Room 2206. Reception to follow. 

Diana Der Hovanessian: After the Storm

All night long        the splintered rain

needled the wincing      window pane

with the thin voice     of old sea tales

of days before      Odysseus sailed,

of monsoon, typhoon,       gale and mud

to bully the land-locked    heart with flood

daring the vitreous sun      to claim

a wild eye       water cannot tame.

Diana Der Hovanessian

From How to Choose Your Past, Ararat Press, 1978. The poem also appeared in the Armenian Review, 1968.

Diana Der Hovanessian: Playing with words

"Mirrors are doors to that other world.

The dead walk through."

James Merrill

I looked into the mirror

and saw my great aunt's

beauty marks 

on my arm

fifteen years after

her death.

I looked into the mirror

and saw my father

whom I had never looked at,

only escaped.

I looked into the mirror

saw my face, blue

veined marble

colder than any reflection

should be.

Diana Der Hovanessian

From How to Choose Your Past, Ararat Press, 1978. 





ԲԱՌԱԽԱՂ

«Հայելիները այն միւս աշխարհի դռներն են,
Որմէ կ՛անցնին մեռեալները։»
                                                       Ջէյմս Մէրիլ

Նայեցայ հայելիին մէջ
եւ տեսայ մեծ մօրաքրոջս
ցաները
թեւիս վրայ
անոր մահէն
տասնըհինգ տարի ետք։
Նայեցայ հայելիին մէջ
եւ տեսայ հայրս
որուն երբեք չէի նայած,
լոկ փախուստ տուած։
Նայեցայ հայելիին մէջ
տեսայ դէմքս, կապոյտ
երակներով մարմար
աւելի պաղ քան որեւէ ցոլացում
կրնայ ըլլալ։

              Դայանա Տէր Յովհաննէսեան

Թարգմանեց՝ Թաթուլ Սոնենց

ԸՆԹԵՐՑՄԱՆ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ

 ԸՆԹԵՐՑՄԱՆ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆուիրուած՝


ԽՈՍՐՈՎ ԱՍՈՅԵԱՆԻ
«ԿԱՆՉԸ» ՊՈԵՄԻՆ

(Հրատարակուած՝ Լոս Անճելըս, 21 Սեպտեմբեր 2011ին)


Տեղի կ’ունենայ Չորեքշաբթի, 8 Փետրուար 2012, երեկ. ժամը 7-ին
«ԲԱԳԻՆ»ի խմբագրատուն, Պուրճ Համուտ, «Շաղզոյեան» Կեդրոն, Բ. յարկ:




ՀՐԱՒԷՐ

Արտեմ Յարութիւնեանը Գլենդելի Երիդասարդաց Կենտրոնում

ԿՀԳՄ և ՀԱՄԱԶԳԱՅԻՆ ՄԻՈՒԹԵԱՆ ԳՐԱԿԱՆ ԵՐԵԿՈՅ

Կալիֆորնիայի Հայ Գրողների Միութեան (ԿՀԳՄ) և Համազգային Մշակութային Միութեան Գլենդելի Մասնաճիւղի նախաձեռնութեամբ տեղի կունենայ գրական երեկոյ: 

Հեղինակային ելոյթ կունենայ Երեւանի Պետական Համալսարանի դասախօս, հանրածանօթ բանաստեղծ Պրոֆ. Դր. Արտեմ Յարութիւնեանը,իր նոր ստեղծագործութիւնների ընթերցումով. ստեղծագործական ընթացքի մէջ եղող և Հայաստանի Հանրապետութեան անմահ հիմնադիր Արամ Մանուկեանին նվիրված պոէմի հատուածների ընթերցումներով:

Բանաստեղծի գրական արժեւորման խօսք կարտասանեն Լոս Անջելեսի Կալիֆորնիայի Համալսարանի Հայագիտական Նարեկացի Ամբիոնի Վարիչ Պրոֆ. Դր. Պիտեր Կաուին, Կալիֆորնիայի Հայ Գրողների Միության Նախագահ բանաստեղծ Գրիշ Դաւթեանը:

Գրական երեկոն տեղի կունենայ 2012 փետրուարի 18ին, երեկոյեան ժամի 6ին, Գլենդելի Երիդասարդաց Կենտրոնում,211 W. Chestnut St, Glendale CA 91204, (Սբ. Աստուածածին Եկեղեցու կողքին): 

Հիւրասիրութիւն: 

Հրաւիրւում է գրականանասէր հասարակութիւնը: 

Մուտքը ազատ է:

Diana Der Hovanessian: Rain

Rain undoes the stone
unfastens grass.
Nothing is permanently
attached to bone.
Neither epoxy
not promises last.

But I keep those inflections
you telephoned to wear
with your frown on rainy days.
There is another you
I have invented from your name
and cemented to my bones forever.

let rain say nothing stays.

Diana Der Hovanessian

From How to Choose Your Past, Ararat Press, 1978. This poem has also appeared in The Nation.

Diana Der Hovanessian: Teaching you Armenian

1. 
To understand
the western dialect
you must breathe in
the heavy-air
of the Mediterranean
and eat the pink flesh
of a ripe apricot
while I speak.
If the apricot
is not truly ripe
you will need two.


2. 
The eastern dialect
has nursery care
in greenhouses and
stonehouses.
Its long pale roots
grow so strong
that transplanted anywhere
its flowers change
the passing winds
into pauses
between Armenian songs.


Diana Der Hovanessian
From How to Choose Your Past, Ararat Press, 1978. The poem also appeared in the Christian Science Monitor.

A book and its author: Diana Der Hovanessian and "How to Choose your Past"

Published by Ararat Press, Armenian General Benevolent Union, 1978.

Զահրատ։ Երկնածիծաղ

Երկինքն ի վեր խարսխած

Չարաճճի աստղ մը կայ

Երեք միլիոն տարի է - երկրագունթին կը նայի

Ու կը մարի խնդալէն


Celestial Snicker

There’s a naughty star
Anchored up in heaven --
Over three million years now
It’s been looking at earth
And laughing its head off


Zahrad
Translated by Tatul Sonentz


RISITA CELESTIAL

Hay una pícara estrella
Anclada en el cielo -
Durante tres millones de años ahora
Ha estado mirando a la tierra
Y riéndose de verla degollada.


Translated into Spanish by Renato Sandoval Bacigalupo

Զահրատ։ Երկնաքար

Քար չի բաւեր քարկոծելու անջատ անջատ բոլորս ալ

Կը հաւաքուինք նոյն աշխարհին վրայ ամէնքով միատեղ

Ու կը սպասենք ահանգնադղորդ երկնաքարին որ չի գար

M e t e o r

Not enough rocks around
To stone the whole bunch of us
Each one of us one by one --
We gather around on the same rock
All of us in one place and we wait
For that one gargantuan meteor
-- That never comes

Zahrad

Translated by Tatul Sonentz

METEORO

No hay suficientes rocas cerca
Para lapidarnos a todos
A cada uno de nosotros uno tras uno-
Nos reunimos en la misma roca
Todos nosotros en un solo lugar aguardando
Ese meteoro gargantúa
- Que no llega nunca

Translated into Spanish by Renato Sandoval Bacigalupo

Զահրատ։ ՏԱՐԲԵՐՈՒԹԻՒՆ

Կիկօ աչքերուն ակնոց է առեր
Ուր որ կը նայի կապոյտ կը տեսնէ
Երկինքը կապոյտ – ծովերը կապոյտ
Սիրած աղջկան աչքերը կապոյտ
Ուր որ կը նայի կապոյտ կը տեսնէ

Ակնոցը քթին չորս դին կը նայի –
Կ՛ըսես ծովերը կապոյտ էին միշտ
Կ՛ըսես երկինքը կապոյտ էր արդէն
Չի հաւատար որ – նոր տեսայ կ՛ըսէ
- Ակնոցը քթին չորս դին կը նայի

Կիկօ աչքերուն ակնոց է առեր
ՀԻՄԱ կապոյտը կապոյտ կը տեսնէ






DIFFERENCE

Kiko has bought glasses for his eyes
He sees blue wherever he looks
The skies blue – the seas blue
His sweetheart’s eyes blue
He sees blue wherever he looks

Glasses on his nose he looks around –
You tell him the seas were always blue
You tell him the skies were already blue
He won’t believe – I just noticed he says
-- Glasses on his nose he looks around


Kiko has bought glasses for his eyes
NOW he perceives blue as blue

Zahrad
Translated by Tatul Sonentz

Զահրատ։ Գող

Մեր քթին ակնոց
Փողկապ մեր վզին
Դեռ նոր արդուկուած
Համազգեստն հագած
Մենք - պաշտօնապէս -
Կը դիտենք Կիկօն
որ խուճապահար
Մեր մանկութենէն փշուր մը գողցեր
Պահեր է - մոռցեր թէ ո՞ր քարին տան

Thief

Eyeglass on our noses
Necktie around our necks
Wearing uniforms
Ironed just now
We – officially --
Watch Kiko
Who, startled
Has stolen a bit of our childhood
And hidden it – forgetting
Under which stone

Zahrad
Translated by Tatul Sonentz

Զահրատ։ Քար

                       Ա.

Քարը - որուն վրայ կը կոխէք կ՛անցնինք

Քարը – որուն վրայ կը թքնէք

Քարը

զոր կը նետէք իրարու գլխուն

լուտանքի տեղ

անէծքի պէս

Այդ քարը կ՛առնեմ գուրգուրանքով

սենեակս կը տանիմ –

կը ծնրադրեմ առջին

ու կ՛աղօթեմ

Բ.

Քար – իմս – իմ քարս – քար

քար սրտիս – քար երեւակայութիւններուս

քար – անկարելին – քար – անդրդուելին –

քար – իմս – իմ բաժինս – քար

Գ.

Կոխեցէք քարերուն վրայէն անցէք

Քարերուն վրայէն քարէ քար ցատկեցէք

Դիտեմ կարաւանները կենսուրախ

Դիտեմ կարաւանը հաստատաքայլ

եւ – սպասեմ հոս անվաղորդայն

քարացած – ես

Անցէք բարեկամներ կոխոտելով անցէք

Ես ինքս քար – քար

Դ.

Ու քարերն ինչ են որ ձեզի համար

Դուք կը նետեք զանոնք

Ես կը հաւաքեմ

Ե.

Կ՛աղօթեմ

Կը ծնրադրեմ առջին

այդ քարը զոր կ՛առնեմ գուրգուրանքով

Քար

որ անէծքի պէս

լուտանքի տեղ

կը նետէք իրարու գլխուն

Քարը – որուն վրայ կը թքնէք

Քարը – որուն վրայ կը կոխենք կ՛անցնինք

Քար – իմս – իմ քարս – քար

P I E R R E

A.

Cette pierre – que vous piétinez en passant

La pierre – que vous crachez dessus

La pierre

que vous vous lancez à la tête l’un à l’autre

aux lieu des insultes

comme malédiction

Je ramasse cette pierre avec soin

et je l’amène à ma chambre

je m’agenouille devant elle

et je prie

B.

Pierre – la mienne – ma pierre – pierre

pierre de mon coeur – Pierre de mes pensées

pierre – l’immuable – pierre – l ’imprenable –

pierre – mienne – ma part – pierre

C.

Piétinez la pierre et passez

Sautez d’une pierre à l'autre sur les pierres

Que j’observe les caravanes joyeuses

Que j’observe les caravanes résolues

et – que j’attend ici indéfiniment

pétrifié – moi

Allez-y mes amis piétinez et passez

Moi même pierre – pierre

D.

Que savez-vous des pierres?

Vous les jetez

Je les ramasse

E.

Je prie

Je m’agenouille devant elle

la Pierre que je ramasse avec soin

Pierre

que comme malédiction

aux lieu d’insulte

vous vous lancez à la tête l’un à l’autre

La pierre – que vous crachez dessus

La pierre – que vous piétinez en passant

Pierre – la mienne – ma pierre – pierre

ZAHRAD

Traduit par Tatoul Sonentz