Literary Quote for January 2015

Անոնք, որ գիրք մը կը տպեն, նեցուկ կը կապեն մեր հոգիին խորտակուած սիւներուն։

Յակոբ Օշական

«Զուարդնոց», 1930, թիւ 7 

Gregory Djanikian: After the First Snow

As if in a dream,

you suddenly find yourself walking

in a still country

of snow and moon and trees,

cold and uncomfortable,

blindly pushing

as if your life depended on it

to shelter somewhere on the far side of a field,

or to a place half-conceived,

or perhaps forgotten,

and you find yourself looking down, focusing

on nothing

but the hypnotic, even movements of your stride

and the snow-covered boots

that fall on nothing but snow,

and as you chart your next

turn, you begin to realize that only

your movement

distinguishes you

from this ambush of stillness,

the arrangement of parts, each still

in itself, uncommunicative,

the collapse of motion,

relativity, proportion, order,

and as the mind abandons

the grace and fluidity of motion,

your movements become irregular

and unattractive,

and you begin to stiffen, grow tired,

and gradually,

as you feel your own weight

tottering

above your legs, you begin

to submit, and before the last turn,

near a cluster of bare, empty-headed

trees, stop,

and let all resistance pass out of you,

and as your mind stretches toward that expanse

from where you could have come,

the snow begins to shape itself around you

and you become a part of the whiteness

and the cluster

yet wholly distinct and still

as if in a dream,

as if you had never seen this place

of snow, of moon, of trees, here

as though nothing were yours,

not even

the slight sounds

of your breathing.

Զոհական։ ՕՐ ՄԸ ԵԹԷ . . .

Օր մը եթէ, Տէ՛ր, չկարենամ ա՛լ՝
Թիւերու հանգոյցն այս քակել, բանալ,
Կամի՛ր որ երթամ գետափն աւազուտ՝
Գէթ խիճեր համրել թիւովն աստղերուդ։

Օր մը եթէ, Տէ՛ր, ալ ընդարմանամ՝
Գործելու անկար ես դողդոջ , զառամ,
Թոյլ տուր այցելել դեղձան կալն՝ հեռու՜ն,
Դիտելու աշխատ մշակն ու մրջիւն:

Ու օր մ՚եթէ, Տէ՜ր, դատես զիս անպէտ
Երազի խաղի պատրանքներուս հետ,
Շնո՜րհ՝ որ ըլլամ մութ անդունդէդ վար
Մութ խորշ մը լուսող շողիկն ոգեվար… :


Զոհական, «Աստուած հպարտ», 1956

Զոհական։ Եղեւիններ

Երկու կապոյտ՛   ծով եւ երկինք. խարակ մը սեպ, կամրաթոյր. 

Լանջքին՝   երկու եղեւիններ յամառօրէն ամրակուռ. 

Թեւատարած բարկ արեւի գրգանքին տակ, տենդագի՜ն, 

Իրենց շուքով, իջեր են ծով ըմպելու դողն ալիքին։

Ո՞ր անծանօթ ձեոք, կտուցէն ո՞բ մէկ թոչուն շնչահեղձ, 

Անհիւրընկալ այս բարձունքին՝   գոյգ մը հունտեր վար ձգեց… 

Ծուէն մը ամպ՝  խլուած սարէն, լուսնի արցունքն անապակ՝ 

Բացին ծիլեր, եւ շէկ շողեր տուին անոնց թեւ, հասակ։

Ո՜չ մէկ ագռաւ կը խիզախէ թառիլ անոնց կատարին, 

Կը տեղայ հո՛ւր արեգակն հոն ու կատաղի՜ է քամին,

Աղկիոններ յանդուգն հագիւ կը բանան թեւ, մահախռով 

Կեղերջելու թէ օրն հատած՝   կուգայ  գիշերն, անդոհո՜վ։

Անոնք՝ անհաս մարդէն, գիտե՛ն մարդն իր յոյսով խաչակիր. 

Կ՚անցնին շուքեր,  կ՚անցնին գոյ գե՜ր ցանած  մհրթ վարդ,  մերթ մոխիր 

Շիջումին տակ ասուպներուն կը լսեն ճիչն անձկայրեաց 

Յուսահատին, ճողփիւնովն հուսկ նաւակէն վար թողլքուած։

Բայց անգիտա՜կ մահուան ճախրին,  գարհուրանքէ ձերբազատ, 

Կը տրոփեն անոնք անդուլ, կ՛այտնուն հոյզով լիառատ, 

Կ՚առնեն ճաճանչ, կուտան զմրուխտ, ձի՜գ դէպի վեր կը մղեն 

Կանթեղներ փակ՝  իրենց ծոցին գրկած սաղմեր լուսեղէն…։

Հրդեհե՜ր է, բուստի՛ կարմիր, խարակն համակ, կենսալի՜ր։

Թէ գայ ձմեո, ձիւնամրրի՜կ, աւիշն անոնց չի սառիր. 

Կատաղութիւնն երր մութ ծովուն կաբկառի վեր խութերէն, 

Հազիւ ցօղուած, բաշերն իրենց հպարտօրէն կը թօթուեն:

Զո՜ւր տարափներ կը յամառին րանալ հերձեր, ամբածոց

Արմատներու կարժերուն դէմ կը խորտակի թափն անոնց,

Ջե՚ն աժգունիր թէ սպառնայ որոտն ահեղ, մահացու, 

Մշտադալա՜ր, խոյանքն ունին յաւերժօրէն ապրելու…։

Երանութի՜ւն զմրուխտափաո, բարձրագիսակ այս զոյգին, 

Երանութի՜ւն. չըլլա՛յ , մաշա՜ծ, աւերներու սուգն հագնին

Նման մարդուն գիտակցութեամբ իր մշտապէս տաոապող՝ 

Չըլլա՜յ, չըլլա՜յ փակեն իրենց Օր ու Երազն ոսկեշող…:

Զոհական, «Աստուած հպարտ», 1956

Զոհական։ Իմ կամքն եղաւ

Իմ կամքն եղաւ նոճիինն այս մենակեաց 

Որ հովիտի լանջակողին մոխրամած՝ 

Կարկաոելով յամառօրէն  դէպի  վեր, 

Գծեց կոնն իր,  ձեւեց հասակ եւ ստուեր:

Պահակ անշարժ իր հնաւանդ անդոհին 

Ան սպասեց  եւ կ՚սպասէ անձկագին 

Որ շառայլի՜ շուքն հովիւին բացակայ, 

Սրինգն որուն սօսափին մէջ դեռ կուլայ…։

Դէպի կապոյտն իր սլացքին՝ թխաթոյր

Գագաթն այրեց միջօրէի արեւն հուր,

Եւ շանթն ահեղ գիշեբ մ՚անամպ,  շողշողուն,

Հարուածեց կողն երբ կը նայէր … աստղերուն։

Սեպ վայրէջքի կողերուն՝  ձի՜գ, տենդագին 

Փնտոեց մերթ դող, մերթ գոլն հողի ընդերքին. 

Հերձերէն  սեղմ պահանգներու կիսայրեաց 

Իր  ջլապինդ արմատներովն իջաւ ցած,

Եւ աւիշին, ընձիւղումին ի խնդիր 

Սուզեցաւ  խո՜ր,   մխրնեցա՜ւ  լայնածիր, 

Մինչեւ յատակն հողին, ու հո՛ն,  քարերուն 

Յեսանափայլ փեռեկտեց Սիրտն անարիւն …։

Իմ կամքն եղաւ նոճիինն այս տենդահար 

Որ ցանկաց յար սլանալ վե՜ր , սուղիլ վա՜ր…։

Զոհական «Ճրագալոյց» Իսթանպուլ 1953

Jean-Baptiste Baronian à Maison de la Poésie et de la Langue française, Namur, Belgique

Rencontre avec Jean-Baptiste Baronian autour de son ouvrage « Dictionnaire Rimbaud ». Poète préféré des Français, Arthur Rimbaud est aussi l'un de ceux sur lesquels on a le plus écrit. Mais il n'existait à ce jour aucun ouvrage de cette ampleur. Une somme de portraits et d'anecdotes faisant le tour le plus exhaustif de l'univers du poète. Vente et dédicace de l’ouvrage en fin de soirée. Animateur : Rony Demaeseneer. Tarifs : 5€ - 2€.

Le 5 février à 20h : « Dictionnaire Rimbaud »

Maison de la Poésie et de la Langue française, rue Fumal 28 - 5000 Namur.

Infos & réservations : 081/22.53.49 – info@maisondelapoesie.be – www.maisondelapoesie.be

Jean-Baptiste Baronian born 29 April 1942 is a French-language Belgian writer of Armenian descent. He was born in Antwerp, Belgium. Baronian is a critic, essayist, children's book writer and novelist. He is a member of the Académie royale de langue et de littérature françaises and will present a book about Arthur Rimbaud on February 5 at 8:00 PM at the Poets House in Namur, Belgium. 

ՓԱՆՈՍ ՃԵՐԱՆԵԱՆ: ՃՆՃՂՈՒԿԸ

Կաղնեծառի կատարին թառած՝
կը չափչփէ
տարածութիւնն անծայրածիր
հեռուներուն,
մէկ մէկ թափ տալով
թռչիլ չգիտցող
հոգւոյս թեւերուն։

ՓԱՆՈՍ ՃԵՐԱՆԵԱՆ: [Աշուն է]

Աշուն է։
Վարդենիին շուրջ
տերեւներ կան բոլորուած...
Այսուհետեւ
ծառին վրայ ո՛չ մէկ թռչուն
պիտի թառի
իր ուրախութիւնը դայլայլելու.
փուշը միա՛յն,
փո՛ւշը վիրաւոր յիշողութեան
պիտի մնայ առանձին։

ՓԱՆՈՍ ՃԵՐԱՆԵԱՆ: [Նոճիները]

Գրչեղբօրս՝ բանաստեղծ Յակոբ 

Մանուկեանի յիշատակին

Նոճիները
շիրմաքարերու կողքին
գրիչներ են նրբագեղ.
ո՞վ իմանայ,
թէ ի՜նչ ի՜նչ տողեր կÿարձանագրեն
կէս-մութ կէս-լոյս երկնակամարին...
Վարը,
գրչեղբօր մը շիրմին վրայ
շիթ-շիթ կաթող անձրեւի
բառերն անգիր ես գիտեմ։

ՓԱՆՈՍ ՃԵՐԱՆԵԱՆ: Երկտողը

Ուզեցի
երկտող մը ուղարկել քեզի
աշնան
երամ-երամ գաղթող թռչուններու
նման
շարահիւսուած բառերով։
Կը յիշե՞ս
մեր տան շեմին
մութ-կանաչ փէշիդ գոյնով
բարտիի ծառը։
Ան եւս մօտս կանգնած
կը դիտէ թռչուններու գաղթը լուռ ու
մունջ
ու կը փորձէ շարունակ
յուզաթաթաւ իր ստուերով
արձանագրել
երկրորդ տողը տողերուս...։

Պետրոս Հերեան: Լոյս ... Լոյս ...

Երկնային կապոյտ եւ գորշ խաղերուն
Խիստ ծանօթ Տանդէն,
Եւ արաբներու մեծ Մութանէպպին,
Գինիի թասին մէջ զԱստուած դիտած
Մեր հարեւանի Խայամը գինով
Նոյն գիշերն իսկ քեզ այցի եկան...

Զքեզ դիտեցին, զիրար դիտեցին,
Եւ յոյժ զարմացան երբ ստուգեցին,
Թէ իրօք սիրտդ երկինք չես բերած...

Նոր դարու վերեւ մարգարէ մը նոր
_  Սուրբ Սեւակ անուն _
Լոյս եղիցի. _ մրմնջեց իր շրթներով պիրկ,
Եւ հսկաները այնժամ հասկցան,
Թէ սիրտդ, Երկրիդ
Ժայռերուն տակն ես կամովին դրած
Երկնային ճամբան _ արդէն գուշակած _ բռնելէն
առաջ
Դրեր ես սիրտդ
Ցեղին կարօտին ու տառապանքին քմայքին ներքեւ,
Եւ Տիեզերքի մէկ երեսին տակ լացող ու անոք
Որպէսզի չըլլայ մարդը Ափի մէջ,
Եւ որ չլռէ Զանգակի տունը սգաւոր ցեղին,
Որպէս յար հնչէ պատարագը մեր քու երեք ձայնով,
Որ եղիցի լոյս...

Թող լոյս եղիցի,
Ով առաւել մարդ, եւ առաւել հայ,
Եւ առաւել լոյս մեր մեծն Սեւակ...

ՊԵՏԻԿ ՀԵՐԵԱՆ

Sarah Giragosian: Leda

Afterwards, pregnant,
she moved into a third-floor apartment
and spent her cash on reprints.
And in them, the men,
the mythmakers, who heard her story
told in the bird’s words,
turned her—in picture after picture—
into tragic furniture or
a doll-body draped
around the roundness of the god
of gods, whose extended neck
lanced across her belly
and pinned her under
a mountain of feathers.

While the creatures grew and dabbled
within her, she drew portraits of herself
not as woman or beast,
but as machine—
a windmill with lines as hard
as her jaw and blades spotlighted
with wind lines.

To be efficient, quotidian, intact—
not Dutch nor quixotic:
this was her wish.
Flowerless, her landscapes were filled
with fissures in the earth, outlines
of cliffs as broad as giant’s legs,
and a narrow pass between them.

Forty days later, a twitching
and bustling inside the eggs
broke the spell of her sleep,
and she watched the creatures peck
and head-poke the encasings,
their progress slow,
more excruciating than exquisite.
She imagined all of them into existence:
chicks within a close-quartered mine,
tapping at the veins
where any light is a surprise
to newborn eyes and the slightest glint
might be the first sighting





of gold or an opening.

Այս կիրակի՝ Թորոնթօ

Sarah Giragosian: Eros

the fold in the belly;

                        love

                                (the verb)

                                        bouncy in its parentheses;

the giant squid’s foot-wide eye

                                      mostly veiled from us,

and the idea of its eighth arm

                         twining with another;

the thrill of restraint

                                          against desire,

                  the anonymity of the caretaker

who will anoint us

                          in our final bath;

the blindfold

                            and the lightness of the hand

               on the small of our back. 

Sarah Giragosian: The Last Animal

When we kill, we do it well.

I have paid to see their bones

encased in glass: rib cage,

incisors, broken femurs

suspended by wires. Skeletons

require care. Stuntwork. I’ve stroked

the memory of tortoise

in concrete parks, and loitered in halls

of heads and thrusting torsos.

When we kill, we do it well.

We strip the trees of music,

we miss the flowers, we forget

that metaphors are molecular.

When no one notes again

the inner tension of the crouching fox

before it vaults over the fence

or the hungry cat that enters a room,

tail swishing, to assert a mood,

who will notice the first signs

of the suicidal? Do not mistake me

killer, friend.

Sarah Giragosian: Zoo Dream

Below a vertical zoo, at the edge

of waking, I dream up a vast body

with a domed head, skin tougher than a tortoise’s,

and I —in the new tenancy of my elephantness—

test my trunk, a casual pendulum

as precise as a dragonfly’s landing,

and fan my ears like a lady shaking

out drapery.   Propulsion begins, as it must,

with the idea of mother; my own— I know—is away,

lost or exiled from this place of exile

and I must find her (laws of early love

transpose us). Beneath the crush of my legs,

the stairs sway and buckle, and each landing carries

a mewling and baying. Still I tramp for miles, searching.

Soon I am a pure tug, a handler’s dream.

Sarah Giragosian: Leftover

I have un-marbled your lunch pail

of its patina of jelly, its bloom of mold.

What to do now but finger the clasp, locked like a jaw?

Each little elegy I write

steers me farther from you, and still there’s this groping

for form. I find the dusky petals of your fingers

on the window glass and the walls;

you are whorled along the blurred rim of my vision.

I don’t write about heaven, just the oculus-moon,

the opening I see from below,

while I assign structure to this grief. I’ll keep you

in shoe boxes, albums, drawers: you’ll have to be dug out.

I thumb the unmiraculous

detritus of your life. All’s qualified and blessed—

all the echoes and distillations of you: plastics

and boxers, the grimed towels strewn

and eddying around the door, the dandruff pearled

on the dresser, the sweat line plumbed down the threadbare shirt.

Sarah Giragosian winner of the American Poetry Journal Prize

Congratulations to Sarah Giragosian of Hartford, CT, who won the 2014 American Poetry Journal Prize for Queer Fish. She received $1,000 and her book will be published by Dream Horse Press.

Giragosian’s poetry has been published in Crazyhorse, Copper Nickel, and Ninth Letter, among others. She earned her PhD in English from the University at Albany-SUNY. She teaches English at Bridgewater State University.  

Gregory Djanikian: Love Poem with Crowbar

I've walked into the house, I'm trying

to put my finger on it. Maybe it's how

things have been reshuffled, the rugs,

the paintings that are playing musical chairs.

Maybe it's the sitting room suddenly

taking on the sharp scent of mesquite,

mesquite side table, mesquite credenza,

black pots on the shelves

with their large open mouths.

I can hear my wife on the back stairs

ripping the carpet up from the treads,

ringing the crowbar with her hammer

like an alarm, watch your step.

There's new wallpaper in the bedroom,

toucans perched in the broad-leaf vines,

lizards among the mangrove branches—

so many ways of looking at it.

It's as if she's rehearsing for some shift,

her small adjustments furthering us away

from the way we're used to.

On the news this morning, a cow

swept up by a tornado, found miles away

unharmed, nuzzling in the grass—

almost as if nothing had happened,

a small upsurge of terror,

then the taste of sweetness.

I don't stand in her way, especially

when her hands are too busy squaring her goggles

and all I can say is “Honey, unplug the Sawzall,

let's have some wine, feed the birds.”

There are river stones on the sill

lined up like ellipses, horse sculptures

on the dresser that are made of straw.

Whatever proves too conclusive,

like this brick wall along the garden,

my wife sees in it the promise of a doorway,

the light slipping through.

Like the way she'll sleep tonight

with her face to the window,

the house quiet except

for her steady breathing,

what I'll be listening closely to,

hearing the river in it,

hearing horses at the edge

of the river, lithe and riderless.

Մատթէոս Զարիֆեան։ Խաղաղութիւն

Դեռ կը հևամ.
Դեռ մահամերձ վարդերու պես տժգոյն եմ.
Հոգիիս մէջ, դեռ գիշերը Տառապանքին
Հսկայ բուի իր թևերը կը փռէ...
Բայց արդէն իսկ կապոյտ լեռնե՜րն են ահա,
Զոր երազեր եմ երկար.
Կապոյտ լեռնե՜րն, ու իրենց վէս կողերն ի վեր
Լռութի՜ւնը անրջական՝
Որուն համար արցո՛ւնք թափեր եմ երկար,
Երբ պատանի հոգիս մինակ կը մնար,
Մութ գիշերներ, աստղերուն տակ...

Մատներըս դեռ կ’արիւնին.
Ի՜նչ դժուարին վերելք էր այս,
Ապառաժէ ապառաժ,
Վիշտերու բեռը ուսիս...
ու ահա մութ, կապոյտ լեռնե՜րն են, իրաւ,
Շքեղ՝ ինչպէս մերկ հոգին,
Թէև տժգոյն ու հեռաւոր տակաւին...
Գիշեր չեղած՝
Ինչպէ՞ս նայիլ ամբաւին...

Բայց այս յուզո՜ւմը յստակ.
Ա՜հ, կարծէս թէ,
Այս խորտակուած կուրծքիս տակ,
Տրտմութեան հին աղբիւրն է որ,
Աւերակէ աւերակ,
Լուսնի լոյսովը օծուն,
Հոգւոյս ճամբան կը փնտրէ.
Ա՜հ, սփոփա՛նքը իր երգին...
Խաղաղութի՜ւն...

Այս իրիկուն,
Աստղերն որքա՜ն են վճիտ,
Ինչպէս շիթերն արցունքի՝
Որ կը թափին երբ մարդ կ՝իյնայ աղօթքի...
Խաղաղութի՜ւն:

Ու այս ձա՜յնը.
Բայց ծաղիկէ զատ ո՛չ մէկ իր կայ այստեղ.
Ահ, այս ձա՜յնը, այսպես խաղաղ ու տրտում...
Անհո՞ւնն է.
Ձայն կը լսեմ, կարծէս թէ,
Լռութեան այս անրջահև երգին մեջ...

Խաղաղութի՜ւն:

Gregory Djanikian: Questions for a Late Night

And what if the soldiers came

shouting and clattering, pulling you

out of your house for the journey

which had no clear destination?

What if the road you had to follow

looking for fruit trees, spring water,

had to be imagined each morning,

no jacarandas offering you shade,

the deserts wafting you

like a husk in the simoom?

What if the granaries were leveled, the rivers dry,

young girls bruised in the thighs,

the bird-like men without feet?

What would the darkness bring you—

wolf howls, hoof beats

sticking you like needles—

if all you wanted of it

was a place to enter, disguised

from the smallest reflection?

What if there were no night,

the heavens dismantled, the earth

lit by a hundred suns?

What if you were the perpetual witness

walking without sleep

where everyone desired it

and no one dared close his eyes?

What words could you say

to remember the sound of breakage?

In what place would you touch your body

to feel your body touching you back? 

Յովհաննէս Շիրազ։ Կտակ

Որդիս, քեզ ի՞նչ կտակեմ, ի՞նչ կտակեմ, իմ բալիկ,
Որ ինձ յիշես վշտի մէջ, թէ խինդի մէջ քո գալիք.
Գանձեր չունեմ, բայց գանձն ի՞նչ, գանձը լոյսն էր աչքերիս,
Դու ես միակ իմ գանձը, դու ես գանձը գանձերիս:
Քեզ այնպիսի գանձ կ՛ուզեմ ես կտակել հայրաբար,
Որ չի կարող կտակել ուրիշ երկրում ոչ մի հայր, -
Ես քեզ այն եմ կտակում, որին այս մեծ մեր դարում
Փոքրիկ մարդիկ են բանտել ու շղթայել ամպերում.
Քեզ մեր սարն եմ կտակում, որ դուրս բերես սև ամպից,
Որ տուն բերես շալակած արդարութեամբ մեր անբիծ,
Ու կը բերես, իմ բալիկ, թէկուզ քո խեղճ թաթիկով
Մեր սարն այս կողմ շուռ կը տաս` արդարութեանդ ուժն է ծով,
Ու երբ բերես, իմ բալիկ, սիրտս էլ շիրմից կը հանես,
Կը բարձրանաս ու սիրտս ազատն ի վեր կը տանես
Ու կը թաղես իմ սիրտը ձիւների տակ Մասիսի,
Որ շիրմում էլ` դարաւոր հուր կարօտից չմրսի:
Քեզ Մասիսն եմ կտակում, որ դու պահես յավիտեան,
Որպես լեզուն մեր հայոց, որպես սիւնը քո հօր տան:

Gregory Djanikian: This, Too, Shall Be a Place of Gathering

Then one day we will find ourselves

standing near a river

the sound of purling water

reminding us of our first incitements.

Yellow leaves will wreath us

like small vanishing suns.

A crowd on the far bank

will gather, their scarves furled,

their hats pulled tightly on,

waiting to return to their own entanglements.

There will be no flourishes, no twittering birds

or wind thrumming in the reeds.

At the edge of the woods

we will stand as shyly

as animals about to enter

their last astonishment.

Someone will be speaking of love

and the words will be falling

like seed-shells into the river

and in different tongues.

And the river will be moving

with no memory of our bodies

or how often we knelt by its side

with open mouths.