Շուշանիկ Կուրղինեան։ Ապրել եմ ուզում

Ապրել եմ ուզում, բայց ո՛չ մեղկ կյանքով,

Անհայտության մեջ, անշահ, բթամիտ,

Կամ արդ ու զարդին գերի ողջ մտքով՝

Որպես թույլ էակ, քնքուշ ու վտիտ. ―

Այլ ձեզ հավասար, ձեզ պես բախտավոր

Ով դուք այր մարդիկ, ուժեղ եւ համառ,

Փորձանքի դիմաց՝ առողջ, մտավոր

Կատարելությամբ եւ մարմնով կայտառ։

Սիրել եմ ուզում՝ անկե՜ղծ, անդիմակ ―

Ձեզ պես ինքնիշխան. որ երբ սիրեցի՝

Երգեմ աշխարհին իմ սիրո նվագ

Եվ սիրտս բանամ, սիրտս կանացի՝

Ամբոխի առաջ․․․ նրա խիստ դատին

Արհամարհանքի դիմեմ վահանով

Եվ սո՜ւր նետերը ուղղված իմ սրտին

Փշրե՛մ, ջախջախե՛մ աննվաճ թափով։

Գործել եմ ուզում ձեզ հետ հավասար,

Որպես ամբոխի հարազատ անդամ.

Եվ անկախության իդեալի համար

Թող գիշեր ցերեկ, միշտ, ամեն անգամ

Կրեմ հալածանք, երկրե-երկիր

Թափառեմ, տոկամ․․․ եւ թող տանջանքի

Բեռը ինձ ճնշե թեեւ տարագիր

Միայն՝ ձեռք բերեմ իմաստը կյանքի։

Ուտել եմ ուզում՝ հանգիստ ձեզ նման՝

Այն արդար հացից ― որին ճարելու

Սուրբ աշխատանքին տվի իմ լուման.

Գոյության կռվում խոնարհ եւ հլու

Ամոթ չզգալով օրհնած վաստակից

Թող թափեմ աղի քրտինք-արտասուք

Ապրուստիս՝ բանվոր իմ ժիր ձեռքերից

Հոսե ալ արյուն, հոգնե իմ թիկունք։

Կռվել եմ ուզում, նախ՝ ձե՛զ ախոյան

Ձեր դիմաց կանգնած հի՜ն-հի՜ն վրեժով.

Որ անմտորեն, առանց գթության

Ինձ ճորտ դարձրիք սիրով եւ ուժով․․․

Ձեզ հետ իմ սեռի հաշիվը մաքրած ―

Կռվել եմ ուզում եւ բիրտ կյանքի դեմ ―

Ձեզ պես համարձակ, ձեր ձեռքը բռնած

Լինել-չլինելուն կանգնած դեմ առ դեմ․․․

Հունիս 9, 1907

I Want to Live

I want to live–but not a lavish life 

trapped in obscurity–indifferent and foolish, 

nor as an outright hostage of artificial beauty, 

a frail creature–delicate and feeble, 

but equal to you–oh men–prosperous 

as you are–powerful and headstrong– 

fit against calamities–ingenious in mind, 

with bodies full of vigor.

I want to love–unreserved–without a mask– 

self-willed like you–so that when in love 

I can sing my feelings to the world 

and unchain my heart–a woman’s heart, 

before the crowds?ignoring their stern 

judgmen’s with my shield and destroy 

the pointed arrows aimed at me 

with all my vitality unrestrained!

I want to act–equal–next to you– 

as a loyal member of the people, 

let me suffer again and again–night or day– 

wandering from one place to another– 

always struggling for the ideal 

of freedom?and let this burden 

torment me in my exile, 

if only I may gain a purpose in this life.

I want to eat comfortably–as you do, 

from that same fair bread–for which 

I gave my share of holy work; 

in the struggle for existence–humble and meek, 

without feeling shame–let me 

shed sweat and tears for a blessed earning, 

let scarlet blood flow from my worker’s hands 

and let my back tire in pain!

I want to fight–first as your rival, 

standing against you with an old vengeance, 

since absurdly and without mercy you 

turned me into a vassal through love and force. 

Then after clearing these disputes of my gender, 

I want to fight against the agonies of life, 

courageously like you–hand in hand, 

facing this struggle to be or not.

7 June 1907

translated by S. Avagyan

Quote for the month of May 2015

Գրիգոր Օտեան Եղիազար Մուրատեանին

Ազնիւ ԷՖենտի

Ձեր գրած ճարտասանութեան դասագիրքը կարդացի, ՛
փոքրիկ գրքոյկ  մը որ  մեծ  եւ  հզօր բանի  մը  վրայ   կը

ճառէ։ –ՄԱՐԴՍ Ի ԲՆՈՒԹԵՆԷ ՈՒՐԻՇ ԶԷՆՔ ՉՈՒՆԻ, ԱՅԼ

ՄԻԱՅՆ ԽՕՍՔԸ, -- ՈՐ ԱՅՍ ԶԷՆՔԸ ԳՈՐԾԱԾԵԼՈՒ ԵՂԱ–

ՆԱԿԸ ԿԸ ՍՈՐՎԵՑՆԷ՝ ՄԱՐԴՈՑ ՓՐԿՈՒԹԵԱՆԸ Կ՚ՕԳՆԷ։

Ձեր առ իս ըրած ուղերձը կը պատուէ զիս եւ կը

յուզէ միանգամայն։   Ձեր սրտին նուէրն է այն  զոր շը–

նորհակալութեամբ կ՛ընդունիմ առանց  փնտռելու  թէ  ի՛նչ

արժանիք ունիմ այդպիսի պատւոյ  մը,   զի  ինչ  որ  չեմ,

զայն տեսնել   կուտայ  յիս  Ձեր  սէրը։ Երանի՜ ինծի եթէ

այդ Ձեր բոլոր   պատրանքը  իմ  վրաս իսկանա՚յ օր  մը...

Գ. Ս. ՕՏԵԱՆ

25  Մայիս   1869 Կ. Պոլիս

Մուշեղ Իշխան: Հրդեհը

Ես դեռ մանուկ` տեսայ հրդեհն հայ տուներուն,
Երբ գիւղն ամբողջ գնդակներուն տակ կը թնդար,
Երբ կը փախչէր խելագար մարդ, անասուն
Մինչև երկինք նետուող բոցեր օձագալար:

Մղձաւանջին մէջ հրկիզուող հայ տուներուն
Անկէ ի վեր կ՛ապրի հոգիս ﬕնչև այսօր
Խլեակներու ծխապատ հեծքը ու ճարճատիւն,
Ճիչն ամբոխին և բոցերու սարսափն հզօր:

Ոչինչ կրցաւ մարել հրդեհն այդ իմ կեանքէս.
Ոչ ովկիաններն ուրկէ անցայ գինովի պէս,
Ոչ փառքն` օտար նոր շէնքերուն գեղաքանդակ…

Եւ հիմա ﬕշտ կը տեսնեմ մութ կամ արեան գոյն
Աշխարհն ամբողջ լեռ, դաշտ, ծաղիկ, մարգեր, քաղաք.
Աչքերս լի ծուխ ու բոցոﬖ հայ տուներուն…

Մուշեղ Իշխան «Լուսեղէն Տրտմութիւն» Գիրքէն

Մուշեղ Իշխան: Որբերու Բանակ

Որբերու բանակ, ոգեղէն սերունդ,

Քեզ համար, Երազ, որբացանք այսպէս.

Եւ յետոյ ﬔծցանք ծծելով ﬕշտ քեզ`

Իբրև մայրական սուրբ կաթ ու սնունդ:

Փոթորիկին մէջ երբ որ ﬔնք անզօր`

Որոնեցինք պարզ խլեակ մը ﬕայն,

Դուն ﬔր ոտքին տակ, անդունդին վրան

Կախարդական նաւ դարձար լուսօրօր…

Տուիր ինչ որ ﬔզ այս կեանքը ﬔրժեց-

Մայրական թևեր, հայրենի երդիք.

Աշխարհի վերև դուն սիրոյ երկինք.

Աւելի հզօր, աւելի անեղծ…

Գոյնէդ տուիր գոյն դուն ﬔր դէմքերուն-

Վեհօրէն դալուկ և մաշա՜ծ պատկեր.

Մշտաբոց լոյսի տեսիլք գերիվեր`

Մեր աչքերուն մէջ կը վառիս ﬕշտ դուն:

Թէև ﬕգացած քայլերով տրտում

Բայց ﬔր երթն անշեղ չի ճանչնար նահանջ.

Մեր ձայնը ﬔռած լճի խուլ հառաչ,

Բայց ﬔր խօսքը վառ` ալեկոծ յուզում:

Որբերու բանա՜կ, տելսահար խենթեր,

Մենք քեզմով, Երազ, գինով ենք այսօր.

Քու անհուն փառքիդ նուիրեալ զինուոր`

Մեր կուրծքին վրայ կ՛երթանք քեզ գրկել…

Մուշեղ Իշխան «Լուսեղէն Տրտմութիւն» Գիրքէն

Մուշեղ Իշխան: Նոյնն Է Ճամբան

Դուք, որ ﬔռաք հինգ դար առաջ,

Դուք, որ այսօր կը մահանաք,

Նոյն ծառին ծիլն էիք կանաչ

Եւ դարձաք նոյն հողին ճարակ:

Հինգ դար առաջ, հինգ դար յետոյ

Նոյն անցորդն էք անվերադարձ

Կ՛իջնէ անյոյս մութ երեկոյ

Ձեր աչքերուն վրայ սառած:

Ծառին համար և այս հողին

Նոյնն էր երէկ, նոյն է այսօր.

Նոյն ծաղկուﬓ է գարնանային

Եւ աշնան նոյն տերևը չոր…

Դուք, որ յաճախ արտասուեցիք,

Եւ դուք, որ շատ զուարճացաք,

Դուք, որ տուիք փուշ ու ծաղիկ`

Նոյն խաւարին դարձաք բանակ:

Նոյն է հիմա դար ու վայրկեան,

Երբ որ չկայ երթ ու գալիք,

Համայնական նոյն է ճամբան,

Երբ որ չկայ կեանքի ալիք:

Մուշեղ Իշխան «Լուսեղէն Տրտմութիւն» Գիրքէն

Մուշեղ Իշխան: Լիբանան

Ռումբեր տեղացին, ռումբեր հրավառ

Քաղաքին վրայ այս լուռ, բայց անքուն,

Մարդիկ յեղակարծ եղան շանթահար,

Եւ ահը մահուան մտաւ տունէ տուն:

Հրթիռներ կրակ սուրացին անվերջ

Եւ խրտակեցին երդ ու պատուհան,

Մթին ու խոնաւ նկուղներուն մէջ

Մարդիկ կոչ եկան խլուրդի նման:

Դժոխքէն ժայթքող հրանիւթ որպէս

Ժայթքեցան յաճախ ականներ հզօր,

Բիւր անձեր անﬔղ եղան ողջակէզ

Կամ ցիւ եղան կտոր առ կտոր:

Ինչո՞ւ չարն այսպէս տարիներ տիրեց,

Մին ըսաւ Աստուած սէր է և գթած,

Միւսն ըսաւ` Աստուած մէկ է և ﬕշտ ﬔծ,

Եւ տարածեցին աւեր, կոտորած…

Մայրիներուդ պէս անմահ Լիբանան,

Դուն գեղեցկութեան թագուհին ﬕակ,

Զոհն եղար անﬔղ այլոց ցանկութեան

Այլոց հեշտասէր մոլուցքին անյագ…

Մուշեղ Իշխան «Լուսեղէն Տրտմութիւն» Գիրքէն

ՅԱՐՈՒԹ ԿՈՍՏԱՆԴԵԱՆ: ԿՌՈՒԻ ԵՐԹ

Արձակէ՛ք ցասումի ցուլերը կատաղի,

Թող պոռթկայ զայրոյթը մեր արեան,

Որ հնչենք յաղթական որպէս հու՛ր ծիծաղի՝
Շանթահար հանդիպենք երբ մահուան...։

Նժոյգները վրէժի վրնջում են արդէն

Մեր հոգում շեփորներ խելագար...

Զերթ արծիւ արձակէ՛ք դրօշներ հրեղէն --

Թող ծփա՜յ մեր արիւնն հողմավար.

Որոտում են գրոհի թմբուկները ահեղ.

Շիկացած բարկութիւնը մեր հի՛ն՝

Թող անսանձ արշաւէ,-- շանթերի բորբ հեղե՛ղ

Շառաչեն թող կրքեր մոլեգին։

Արձակէ՛ք ցասումի ցուլերը կատաղի,

Թող պոռթկայ զայրոյթը մեր արեան,

Որ հնչենք յաղթական որպէս հու՛ր ծիծաղի՝

Շանթահար հանդիպենք երբ մահուան...։

ՅԱՐՈՒԹ ԿՈՍՏԱՆԴԵԱՆ

«Բանաստեղծութեամբ», 1974, Պէյրութ

Հայ­կա­նուշ ­Մառք։ Ինչպէ՞ս

Ինչ­պէ՞ս սի­րեմ զքեզ, սի­րե­լիս

Որ սէրս ըլ­լայ միշտ տե­ւա­կան ու տար­բեր,

Ինչ­պէ՞ս սի­րեմ զքեզ, իմ հո­գիս,

Ոը նմա­նը չը­րած ըլ­լան ու­րիշ­ներ …։

Ինչ­պէ՞ս, ը­սէ՛, ե­րա­զեմ քեզ որ յոգ­նած

Չ­ծան­րա­նան աչ­քերս ար­թուն ու ցած

Ձայ­ներն չվրդո­վեն հան­գիստ – ­քուն՝

Երբ մտնեմ քուն ։

Ինչ­պէ՞ս գգո­ւեմ զքեզ սէ­րովս րո­լոր,

Որ նա­խան­ձին սիւ­քե­րը, ծի­լերն ալ ո­լոր ,

Ինչ­պէ՞ս կազ­մեմ տար­րե­րը սի­րոյս կրա­կին

Որ հոն բո­լոր իղ­ձերս ալ բոբ­բո­քին:

Ինչ­պէ՞ս ը­սեմ թէ չաս­տո­ւած մ­՛ես դուն կամ ան­կէ

Ա­ւե­լի վեր,

Հո­գի մը վառ կրա­կէ,

Անձ­նո­ւէր…

Ինչ­պէ՞ս սա­կայն ինչ­պէ՞ս սի­րեմ քեզ, ա­նոյշ սի­րա­կան

Որ սա խենթ սէրս ըլ­լայ յա­ւէտ տե­ւա­կան։

«­Լոյս», 1904

Հայկանուշ Մառք (1883-1966)

Tekeyan Cultural Association of Greater NY presents a literary evening dedicated to Daniel Varoujan

The event will be held Friday, May 29, 2015 at 7:30pm, at the TCA Center, 560 Sylvan Ave, Englewood Cliffs, New Jersey. RSVP required. Free admission. 

Nancy Kricorian: Letter to Palestine (With Armenian Proverbs)

In a foreign place, the exile has no face.

You wake up in the morning and forget where you are. The smell of coffee from the kitchen. The sound of slippers across the linoleum floor. It could be any country.

When you look in the mirror you see the eyes of your grandfather. He expects something from you, but he won’t tell you what.

Better to go into captivity with the whole village than to go to a wedding alone.

The fabric was torn. With scraps you have made a tent, you have fashioned a kite, you have sewn a dress, you have wrapped yourself in a flag.

They have separated you with gun, grenade, barbed wire, wall, prison, passport. They have underestimated your will.

The hungry dream of bread, the thirsty of water.

Passing from one village to the next, without obstacle, without document, without your heart thumping up near your throat.

Turning the key in the lock, you enter through a door you have never passed through before except in your grandmother’s stories and in your dreams.

Nancy Kricorian

First published in Clockhouse Review, Volume 2, 2014.

Լեւոն Դռնոյեան։ Գրիգոր Խանջեանի «Վարդանանքի» առջեւ

Krikor Khandjian (1926-2000) "Vartanank" - Pastel 5.4 x 6.75 m - Etchmiadzin - Armenia

ԳՐԻԳՈՐ ԽԱՆՋԵԱՆԻ «ՎԱՐԴԱՆԱՆՔ»Ի ԱՌՋԵԻ

Խաղաղաթիւն է մեր Հայրենիքում, 

Արեւն է ժպտում հողին հայրենեաց 

Ահա զաւակիս սեղմած իմ գրկում 

Կանգնած եմ նորից Վարդանանց  դիմաց։

Ինչու՞ քնեցիր, զաւակ իմ միակ,

Արթնացիր, իմ յոյս, արթնացի՛ր, անգին, 

Այս սուրր դէմքերից ցայտում է կրակ 

Եւ հասնում է քեզ, հասնում ամէնքին։

Արթնացի՛ր, գրուի՚ր Վարդանանց զինուոր

Որ Հայրենիքին մեր չիջնի խաւար– 

Մեր պատմութիւնը այս է դարաւոր՝

Անվերջ, անվախճան մի մեծ Աւարայր։

Զինուորներն ահա մեր անխոցելի՝

Ոգու մեծերը՝ անցած դարերից,

Մի վերին կամքով խմբուել են ի մի

Եւ Աւարայրը թնդում է նորից։

Նարեկն է խօսում մեր Աստծոյ հետ, 

Զարենցն է կանչում՝ անու՜շ Հայաստան,

Եւ Վարուժանը՝ վերադարձած ետ

Լուծում է վրէժ հեթանոսական։

Այդ դէմքերի մէջ՝ հաւատով շնչող՝ 

Ես մելամաղձոտ դէմքեր եմ տեսնում–

Պատանի հոգում՝ մեղմ ու երազող, 

Ապագայ երգի պտուղն է հասնում։

Այդպէս եղել է, այդպէս կը լինի՝

Կռուի դաշտերում չենք կոշտանում մենք-

Սուրն ամէնազօր՝ խօսքն է հայրենի, 

Վահանը անխոց՝ ոգու գանձը մեր։

Իսկ հիմա, որդիս, արթնացի՛ր քնից 

Բաւ է անխռով մնաս դու քնած, 

0՜, մի՛ ուշացիր քո Աւարայրից՝ 

Վասն Հաւատոյ, Վասն Հայրենեաց...

ԼԵԻՈՆ ԴՌՆՈՅԵԱՆ

Երեւան, Բժիշկ-սրտաբան

Commemorating the Centenary of the Armenian Genocide, 1915-2015 at St. Mark's Bookshop

Commemorating the Centenary of the Armenian Genocide, 1915-2015 

Tuesday May 26, 2015 at 7:00pm 

Armenian-American writers commemorate the lives of Armenian writers who were deported, killed or survived the Armenian Genocide by reading a selection of their work.

With Lola Koundakjian, Alan Semerdjian, Aaron Poochigian, 
Sweta Srivastava Vikram, Aida Zilelian, Alina Gregorian, 
Arto Vaun, George Wallace, and, Arthur Nersesian

St. Mark's Bookshop

136 East 3rd St (at Ave A)

New York, NY 10009

(212) 260-7853

stmarksbooks@gmail.com

MTA: F to 2nd Ave, M14A to 3rd St.

Live from Holy Cross: Pierre Joris and Nicole Peyrafitte reading Shushanik Kurghinian

Click to hear the audio segment

Pierre Joris and Nicole Peyrafitte - photo by Khatchik Turabian

I Want to Live

I want to live–but not a lavish life 

trapped in obscurity–indifferent and foolish, 

nor as an outright hostage of artificial beauty, 

a frail creature–delicate and feeble, 

but equal to you–oh men–prosperous 

as you are–powerful and headstrong– 

fit against calamities–ingenious in mind, 

with bodies full of vigor.

I want to love–unreserved–without a mask– 

self-willed like you–so that when in love 

I can sing my feelings to the world 

and unchain my heart–a woman’s heart, 

before the crowds?ignoring their stern 

judgmen’s with my shield and destroy 

the pointed arrows aimed at me 

with all my vitality unrestrained!

I want to act–equal–next to you– 

as a loyal member of the people, 

let me suffer again and again–night or day– 

wandering from one place to another– 

always struggling for the ideal 

of freedom?and let this burden 

torment me in my exile, 

if only I may gain a purpose in this life.

I want to eat comfortably–as you do, 

from that same fair bread–for which 

I gave my share of holy work; 

in the struggle for existence–humble and meek, 

without feeling shame–let me 

shed sweat and tears for a blessed earning, 

let scarlet blood flow from my worker’s hands 

and let my back tire in pain!

I want to fight–first as your rival, 

standing against you with an old vengeance, 

since absurdly and without mercy you 

turned me into a vassal through love and force. 

Then after clearing these disputes of my gender, 

I want to fight against the agonies of life, 

courageously like you–hand in hand, 

facing this struggle to be or not.

I PITY YOU

I pity you, dull-witted women,
for chasing after rouge and beauty aids,
wasting away your time without a goal,
with faces adorned for lewd sale.

For using any possible means to
always please and gratify men,
day and night obsessing only
how to set traps of jealousy.

For robbing those who love you
of their last penny earned in pain,
at times of distress, callous and low
like owls you hoot, playing the victim.

For having a subtle instinct of marketing,
selling yourselves for the highest price,
bickering endlessly over style, appearance,
a circus show of fashion rivalry.

I pity you, vain captives, whose
thoughts are lost in folds of velvet
for having minds that are utterly vacant,
for having hearts that are tainted with deceit.

WE ARE THE ONES COMING—

In our worn out jackets, oil-stained and sooty,
Trampled caps and dirty hair,
Jaundiced, poor, barefoot,
Sometimes pale, sometimes docile,
Sometimes marked with the black stamp
Of hunger and quiet suffering,
Sometimes filled with riotous disdain,
Unruly rage and vengeance!
With the wearisome pain of aging too soon,
Longing for the light and fresh air,
Hopeful for a dignified life,
With deep wounds still raw in our hearts—
WE ARE THE ONES COMING . . !
……………………We, the workers—
Unpaid hands toiling for the bloated stomachs,
Layers of fat, mounds of gold . . !
……………………We, the workers—
Comrades in sorrow and tears,
Half-starved life, prison, and exile . . !
……………………We, the workers—
Twisted in the drive to live and cheaply sold
In the base marketplace of existence . . !
O monstrous leeches,
Vile stranglers of invention, of human life,
You, insensible moles
With your corrupt lust for opulence,
You, shameful gravediggers and
Hangmen of sacred freedom,
You, soul-snatching demons of new hopes,
……………………You, sated bodies!
Impoverished souls!
Perhaps our afflicted faces
Aren’t moving enough for your gentle senses?
For isn’t it true that
……………………You feed yourselves,
……………………You prosper and grow
From every drop of our blood,
Our salty, bitter sweat,
Our endless flood of tears,
Our strong, laboring arms,
Our bent backs, restless souls,
Our terror of unimagined death
Always lurking above our heads . . ?
And disgruntled you throw a few petty crumbs
As payment for our labors,
As if we were humanity’s stepchildren
And you—the fittest wrestlers of enjoyment
……………………And unjust life . . !
YES! WE ARE COMING—
Out of the age-old furnace of privation
Out of persecution, out of slavery,
……………………We, the neglected class—
To smash the rulers’ glory with our chests—
To break the throne of violence—the slave’s chains—
To build a new path for ourselves and others
Deserving of freedom—
……………………THAT’S HOW WE ARE COMING . . !

1907. All poems translated by Shushan Avagyan

Live from Holy Cross: Aaron Poochigian reading Daniel Varoujan

Click to hear the audio segment

Aaron Poochigian - photo by Khatchik Turabian

ALMS

TO THE STARVING PEOPLE.

“There is famine; bread, bread !”

Who is sighing?

On the threshold of my cottage, who is sighing?

My love has gone out, with the flame in my fireplace.

Ashes within me, ashes around me; oh, of what use is it

To sow tears on ashes?

I have nothing, nothing! To-day, with my last

Small coin I bought poison;

I shall mix poison within me.

Come to-morrow to the graveyard, thou Hungry One,

Through the storm, early, when around the village

Wolves are still wandering.

Come to-morrow! As bread, from my grave

I will throw into that bag of thine

My poet’s heart.

My poet’s heart shall be thy blood, the blood of thy orphans,

As long as thy grief lives.

Come to-morrow to the graveyard, O thou Hungry One!

Translated by Alice Stone Blackwell

The Longing Letter

My mother writes: “My son on pilgrimage, 

How long beneath a strange moon will you roam?

How long a time must pass ere your poor head

To my warm bosom I may press, at home?

“Oh, long enough upon strange stairs have trod

Your feet, which in my palms I warmed one day—

Your heart, in which my breasts were emptied once,

Far from my empty heart has pined away!

“My arms are weary at the spinning wheel;

I weave my shroud, too, with my hair of snow.

Ah, would mine eyes could see you once again,

Then close forever, with my heart below!

“Always I sit in sadness at my door,

And tidings ask from every crane that flies.

That willow slip you planted long ago

Has grown till over me its shadow lies.

“I wait in vain for your return at eve.

All the brave fellows of the village pass,

The laborer goes by, the herdsman bold—

I with the moon am left alone, alas!

“ My ruined house is left without a head.

Sometimes for death, and always for the cheer

Of my own hearth I yearn. A tortoise I,

Whose entrails to its broken shell adhere!

“Oh, come, my son, your ancient home restore!

They burst the door, they swept the larders bare.

Now all the swallows of the spring come in

Through shattered windows, open to the air.

“ Of all the goodly flocks of long ago

One brave ram only in our stable stands.

His mother once—remember, little son—

While yet a lamb, ate oats out of your hands.

“Rice, bran and clover fine I give him now,

To nourish his rich dmak,* of noble size;

I comb his soft wool with a wooden comb;

He is a dear and precious sacrifice.

“When you come back, his head with roses wreathed,

He shall be sacrificed to feast you, sweet;

And in his blood, my well-beloved son,

I then will wash my pilgrim’s weary feet.”

_____________________ 

* A mass of fat which hangs down behind sheep of this breed, in place of a tail.

Translated by Alice Stone Blackwell

Live from Holy Cross: Sarah van Arsdale reading Rouben Sevak

Click to hear the audio segment

Sarah Van Arsdale - photo by Lola Koundakjian

Whisper Of Love

They sailed away, loaded with mystery and secrets,
The ships of my love sailed away from my gaze,
Their prows high, facing dark and distant shores,
And their sails drunken with the warm sunset breeze.
And I saw how, like ancient and beautiful goddesses,
In their immaculate sanctity, pure as snow,
Wings high, like pilgrims to unknown lands,
The swans of my love silently glided away.
It is evening. I am watching the immense flow,
The sea-breeze is quietly recounting the happy memories
And the boundless waters are rising with an ineffable mystery.
In front of me, gravel and foam are kissing on the shore,
I am looking at the distant horizon beyond which
The ships of my love and the swans of my dreams have silently glided away.
They sailed away, loaded with mystery and secrets…

Rouben Sevak
Translation by Berge Turabian

Live from Holy Cross: Peter Bricklebank reading Rouben Sevak

Click to hear the audio segment

Peter Bricklebank and Sarah Van Arsdale 

Photo by Lola Koundakjian

Edelweiss

On my wall, wordless, pale, 

covering an unseen nail 

its freshness evaporates 

as it wilts and browns,

its petals gradually fade 

losing its delicate 

bouquet. What ill wind 

brought it down

from the mountains 

to this fate of 

crumbling pistils 

drooping crowns

as the coiled petals dry, 

unclasping to velvet ash?

But still it keeps 

the unreached heights 

of my dreams in its white 

heart of edelweiss.

ROUBEN SEVAK

*A small white herb growing high in the Alps whose name in Armenian is Lion's Paw. It is the symbol for freedom in Austrian and Armenian poetry. Roupen Sevag recovered in the Alps from tuberculosis contracted as a medical student.

From Poetry of  our Time

Live from Holy Cross: Lola Koundakjian reading Rouben Sevak

Click to hear the audio segment

Lola Koundakjian - photo by Khatchik Turabian

ԳԻՆՈՎ ԳԻՇԵՐ

Օդին մէջ խունկ կայ, օդին մէջ համբոյր,

Օդին մէջ գգուանք, օդին մէջ գաղջ բոյր.

Բի՜ւր, բիւր դիցանոյշ կարծես շշնջեր

Ջորսդիս, այս գիշեր օդին մէջ ինչե՜ր…։

Ցայգին մէջ թրթռում մը կայ անդադրում,

Սիրոյ պէս հըզօր, սիրոյ պէս տրտում,

Հազար աստղ կարծես մէկ-երկու պաչեր

Վերեւս, այս գիշեր երկնքին մէջ ինչե՜ր…։

Լիճն արծաթ փրփրով վե՜ր կը սլանայ,

Ամէն ալեակէ մէկ-մէկ սիրենա

Ինձ կախարդ հրաւէր կարծես շշնջեր .-

Այս գիշեր լճիս ծոցին մէջ ինչե՜ր…։

Ա՜խ, տաք սիրտ մ՛ըլլար, երկու թաց աչեր,

Գլուխըս սիրոյ կուրծքին վրայ հանգչէր.

Թեւերս իր մերթ թեւին վրայ խաչէր…

Այս գիշեր գինո՜վ սրտիս մէջ ինչե՜ր…։

ՌՈՒԲԷՆ ՍԵՒԱԿ, ԵՐԿԵՐ, 1986, Antelias, Lebanon

Live from Holy Cross: Vasyl Makhno reading Paruyr Sevak in Ukrainian

Click to hear the audio segment

photo by Khatchik Turabian

Vasyl Makhno read an excerpt from Paruyr Sevak's "The Unsilenceable Belfry" in Ukrainian. 

Vasyl Makhno is a Ukrainian poet, essayist, and translator. He is the author of ten collections of poetry: Skhyma (1993), Caesar’s Solitude (1994), The Book of Hills and Hours (1996), The Flipper of the Fish (2002), 38 Poems about New York and Some Other Things (2004), Cornelia Street Café: New and Selected Poems (2007), Winter Letters (2011), I want to be Jazz and Rock’n’Roll (2013) and most recent Bike (2015). He has also published two book of essays The Gertrude Stein Memorial Cultural and Recreation Park (2006) and Horn of Plenty (2011), and two plays Coney Island (2006) and Bitch/Beach Generation (2007). He has also translated Zbigniew Herbert’s and Janusz Szuber’s poetry from Polish into Ukrainian, and edited an anthology of young Ukrainian poets from the 1990’s. His poems and essays have been translated into 25 languages. Two poetry collections Thread and Other New York Poems (2009) and Winter Letters (2011) were published in English translation. He is the 2013 recipient of Serbia’s Povele Morave Prize in Poetry. Makhno currently lives in New York City.

Live from Holy Cross: Sweta Vikram reading Tekeyan and Komitas

Click to hear the audio segment

Sweta Vikram - photo by Khatchik Turabian

IT RAINS, MY SON…

It rains, my son… Autumn is wet,

Wet as the eyes of a sad deceived love…

Go, shut the window and the door

And come sit beside me in stately

Silence… It is raining, my son…

Does it at times rain in your soul as well?

Does your heart feel cold and do you shiver

Thinking of the bygone bright sunshine

Now beyond the shut door of dire fate…?

But, you cry, my son… In the dusk, sudden

Heavy tears tumble down your eyes…

Cry the unredeemable tears of innocence,

Cry oblivious, my sad unaware son,

You poor prey of life… Cry to grow up…

……………………Vahan Tekeyan

Translated by Tatul Sonentz

TO THE READER

My soul belongs to me no matter how I offer pieces,
on every page to strangers passing by.
My soul belongs to me. No one can recognize it whole
with its formidable darkness and blinding lights.

Like the unstripped mine for gold, coal, or perhaps lead,
the dredging has bared only the first layer
of joys, and the black floodwaters of pain.
A deeper volcano rumbles underneath it all.

My soul is that mine, only partially excavated.
Who knows how many new pains will burrow
and shaft, blast by blast? It belongs to me.

Today I regret that so many samples were passed
to onlookers when I intended all the while
to give it whole, to only one or two. 

Sacred Wrath: The Selected Poems of Vahan Tekayan, translated by Diana Der Hovanessian and Marzbed Margossian. Ashod Press, NY, 1982

THE PATH by Komitas

The narrow path crawling,
Shivering underneath the feet,
At the end of which
The Tree of Life has grown, shimmering...

What a big heart it has
This road to Eternity
This path for people, plants and beasts alike,
This path of winged birds...

translated by Mher Karakashian

Live from Holy Cross: Alan Semerdjian reading Siamanto

Click to hear the audio segment

Alan Semerdjian - photo by Khatchik Turabian

The Dance
by Siamanto (Atom Yarjanian 1878-1915).

(Translated by Peter Balakian and Nevart Yaghlian)

In a field of cinders where Armenian life
was still dying,
a German woman, trying not to cry
told me the horror she witnessed:

"This thing I'm telling you about,
I saw with my own eyes,
Behind my window of hell
I clenched my teeth
and watched the town of Bardez turn
into a heap of ashes.
The corpses were piled high as trees,
and from the springs, from the streams and the road,
the blood was a stubborn murmur,
and still calls revenge in my ear.

Don't be afraid; I must tell you what I saw.
so people will understand
the crimes men do to men.
For two days, by the road to the graveyard …

Let the hearts of the world understand,
It was Sunday morning,
the first useless Sunday dawning on the corpses.
From dawn to dusk I had been in my room
with a stabbed woman —
my tears wetting her death —
when I heard from afar
a dark crowd standing in a vineyard
lashing twenty brides
and singing filthy songs.

Leaving the half-dead girl on the straw mattress,
I went to the balcony of my window
and the crowd seemed to thicken like a clump of trees
An animal of a man shouted, "You must dance,
dance when our drum beats."
With fury whips cracked
on the flesh of these women.
Hand in hand the brides began their circle dance.
Now, I envied my wounded neighbor
because with a calm snore she cursed
the universe and gave up her soul to the stars …

"Dance," they raved,
"dance till you die, infidel beauties
With your flapping tits, dance!
Smile for us. You're abandoned now,
you're naked slaves,
so dance like a bunch of fuckin' sluts.
We're hot for your dead bodies."
Twenty graceful brides collapsed.
"Get up," the crowed screamed,
brandishing their swords.

Then someone brought a jug of kerosene.
Human justice, I spit in your face.
The brides were anointed.
"Dance," they thundered —
"here's a fragrance you can't get in Arabia."

With a torch, they set
the naked brides on fire.
And the charred bodies rolled
and tumbled to their deaths …

I slammed my shutters,
sat down next to my dead girl
and asked: "How can I dig out my eyes?"

Siamanto, Bloody News from My Friend, Wayne State University, 1996.

Live from Holy Cross: Marianela Medrano reading Vahan Tekeyan

Click to hear the audio segment

Marianela Medrano - photo by Khatchik Turabian

"Forgetting" by Vahan Tekeyan

Forgetting. Yes, I will forget it all.

One after the other. The roads I crossed.

The roads I did not. Everything that happened.

And everything that did not.

I am not going to transport anymore,

nor drag the silent past, or that "me"

who was more beautiful and bigger

that I could ever be.

I will shake off the weights

thickening my mind and sight,

and let my heart see the sun as it dies.

Let a new morning's light open my closed eyes.

Death, is that you here? Good Morning.

Or should I say Good Dark?

Translated by Diana Der Hovanessian and Marzbed Margossian

OLVIDANDO

Olvidar. Sí, voy a olvidarlo todo.
Uno tras otro. Los caminos que crucé.
Los que no crucé. Todo lo que pasó.
Y todo lo que no viví.

Ya no voy a transportar más,
ni arrastrar el pasado silencioso, o ese "yo"
que era más bello y más grande
de lo que nunca podré ser.

Voy a sacudir todas las cargas 
que entorpecen mi mente y la vista,
y dejar que mi corazón vea el sol mientras muere.

Y dejar que la luz de una nueva mañana abra mis ojos cerrados.
Muerte, ¿estás aquí? Buenos Días.

¿O debería decir Buena Oscuridad?

Translated from the English by Marianela Medrano