ԼՕԼԱ ԳՈՒՆՏԱՔՃԵԱՆ։ ՅԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆ

Յիշատակարան — գոյական
Յիշատակի համար կերտուած երկ / անձնական
ծանօթագրութիւն՝ ձեռագիրի մը կցուած:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի,
Անդրանիկ վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998, էջ 320։

1.

Ճրագն անձէթ չի վառի

ՍԺԵ թուին, երրորդ
ամսուն քսաներորդ օրը,
գարնան եղանակին`
Ամբողջացուցի այս
յիշատակարանը Նիւ Եորք
նահանգի նոյն անուամբ
քաղաքին մէջ, երբ
առաւօտեան՝ արեւածագը
շատ գեղեցիկ էր. քաղաքիս
հիւսիսային բաժնին մօտ՝
անտառի մը ծայրը կը լսեմ ճայ
մը, ուրիշ օրեր այլ գոյնզգոյն
թռչուններ, ատենը անգամ մըն
ալ կը տեսնեմ անծեղ մը,
արտոյտներ ու տարբեր
տեսակի շատախօս թռչուններ։

Գարունը անոնք
պատուհանիս մօտ կը սկսին
երգել։ Միակ լուռ բանը
մօտերս գետն է որ անխօս կը
հոսի հիւսիսէն հարաւ
հազարամեակներէ ի վեր։

Այս շաբաթ քաղաքապետը
մեզի յիշեցուց որ սուրճին գինը
սուղցած է։

Ես՝ Վարդանոյշ սուտանուն
բանաստեղծուհի, ընտանիքի
անդամներս, բարի միտ
բարեկամներս ձեր լաւագոյն
մաղթանքները կը յուսանք
ստանալ։ Ու մի՛ մեղադրէք զիս
քանզի անկողինս հազիւ
պաղած, կ՚ուզեմ ուրիշի մը
մարմնին բարձերը գործածել։

2.

Գէշ խապարը թէզ տեղ կը հասնի
ՍԺԵ թուին, վեցերորդ
ամսուն, քսանմէկերորդ
օրը, ամրան եղանակին`
Ամբողջացուցի այս
յիշատակարանը Նիւ Եորք
նահանգի նոյն անուամբ
քաղաքին մէջ, երբ սաստիկ
տաք օրեր կ՚ապրէինք։

Քաղաքապետը մեզի կը կը
թելադրէ որ ջուր խնայենք։

Լուրերը տխուր են քանի մեր
աղօթքները մէկու մը ականջին
չեն հասած։ Հալէպը կ՚այրի
ինչպէս անցեալին Հռոմը։

Կ՚ապրինք նախագահ
Օպամայի օրերուն երբ
Պարսկաստանի հետ դաշինք
կնքեց, բանտարկեալներ
արձակեց ու խաղաղութիւն
հասաւ այս ափերուն։ Ցաւօք
սրտի որոշ քաղաքներու մէջ
թշնամին ներքին հրէշն է ո՛չ
օտարը։

Փոքրիկ Զաքարիային
ծնունդէն առաջ սիրեցի իր
հօրեղբայրը ու երկար
սպասեցի որ սէրս
փոխադարձէ բայց մէկ տարի
ու վեց ամիս յետոյ կնունքին
ժամանակ երազիս մէջ
Կոմիտասէն երկտող մը
երգեցի իրեն յիշեցնելու՝
Աշուղի պէս խա՛ղ ասա,
Բլբուլի պէս տա՛ղ
ասա…

Ես՝ Վարդանոյշ սուտանուն
բանաստեղծուհի, ընտանիքի
անդամներս, բարի միտ
բարեկամներս ձեր լաւագոյն
մաղթանքները կը յուսանք
ստանալ եւ սիրոյ ցաւերուս
համար մի՛ մեղադրէք քանի
օտար ափերու մէջ պանդուխտ
եմ։

3.

Ոչ ոք մարգարէ է իր սեփական երկրին մէջ
ՍԺԵ թուին, իններորդ
ամսուն քսաներորդ օրը,
աշնան եղանակին՝
Ամբողջացուցի այս
յիշատակարանը Նիւ Եորք
նահանգի նոյն անուամբ
քաղաքին մէջ երբ սաստիկ
անձրեւներ կը տեղային ու
աշնան վերջին պտուղները
փճացան։

Երեք դար է բարեկիրթ
դասակարգի կիները
համալսարան կ՚ուսանին բայց
տակաւին հաւասար չենք այս
հողին վրայ. միմիայն
հաւասար ենք մահու
ժամանակ։

Քաղաքապետը մեզ կը
զգուշացնէր որ աղքատներուն
թիւը ու կեանքին սղութիւնը
բարձրացած են։

Քանի երկիրներ այցելած եմ
որոնք այսօր փճացած են
կռուի, սովի ու երկրաշարժի
պատճառաւ։ Անէ՛ծք անոնց
որոնք պատերազմներ կը
քաջալերեն ու այդ հարուստ
մարդոց որոնք պատերազմ կը
պատճառեն առաւելի
հարստանալու համար։

Ես՝ Վարդանոյշ սուտանուն
բանաստեղծուհի, ընտանիքի
անդամներս, բարի միտ
բարեկամներս ձեր լաւագոյն
մաղթանքները կ՚ակնկալենք
ու մի՛ մոռնաք ձեր պանդուխտ
դասընկերուհին։

4.

Աշխարհը ծով ա, մենք ծարաւ ենք
ՍԺԵ թուին, տասներկրորդ
ամսուն, քսանմէկերորդ
օրը՝ ձմրան եղանակին
Ամբողջացուցի այս
յիշատակարանը Նիւ Եորք
նահանգի, նոյն անուամբ
քաղաքին մէջ, երբ սաստիկ
պաղ օդեր կ՚ապրինք։

Քաղաքապետը մեզ կը
զգուշացնէ որ առանց
կրակարանի ու փայտի պիտի
մնանք ձմեռ մը եւս։

Այս ամիս պիտի ճամբորդէի
դէպի ովկիանոսին միւս ծայրը
բաց անակնկալներ գէշ օդի
պատճառաւ ու երկա՜ր
ձիւնամրրիկէ մը վերջ
փակուեցաւ օդակայանը ու
հազարաւոր մարդիկ մնացին
առանց օգնութեան։

Ես՝ Վարդանոյշ սուտանուն
բանաստեղծուհի, ընտանիքի
անդամներս, բարի միտ
բարեկամներս ձեր լաւագոյն
մաղթանքները կ՚ակնկալենք
ու յիշեցէք նաեւ Սուրբ Խաչ
եկեղեցւոյ ծխական
խորհուրդրի անդամները
որոնք բանաստեղծութիւն մը
պատուիրեցին Չարխափան
Սուրբ Աստուածածնայ տօնին
առիթով։

Ներեցէ՛ք ձեր անպէտ գրիչին,
քանի գինին համով էր ու
գիշերները երկար էին։ Ու մի՛
մոռնաք ձեր պանդուխտ
ընկերուհին։

Նիւ Եորք

Այս բանաստեղծբւթիւնը լոյս տեսած է ՀՈՐԻԶՈՆ Գրականին մէջ

This poem was translated into Hungarian by Naomi Laszlo and published in the online journal 1749 in 2022

LOLA KOUNDAKJIAN: KOLOFONOK

I.

Olaj nélkül nem világít a lámpás

Az Úr 2015. esztendejében, a harmadik hó 23. napján, tavasszal

New York állam hasonnevű városában írtam e kolofont, ma reggel, gyönyörű hajnal után. Az északi városrészben, az erdők alatt tisztán hallottam a kék szajkó és egyéb színes madarak hangját, időnként szarkát, pacsirtát, más cserfes madarat is láttam.

Tavasszal az ablakpárkányra szállnak. Egyedül a folyó csendes, mely sokezer éve csörgedez északról le, délnek.

A héten a polgármester figyelmeztetett bennünket: megdrágult a kávé.

Én, Vartanoush, pszeudo-költő, családom, jóbarátaim körében számítok az önök jóindulatára. Ne hibáztassanak, ha ágyam hűvöse ellen egy másik testre hajtom fejemet.

II.

A rossz hír gyorsan terjed

Az Úr 2015. esztendejében, a hatodik hó 21. napján, nyáron

New York állam hasonnevű városában írtam e kolofont, a ránk törő melegben. A polgármester arra kért, takarékoskodjunk a vízzel.

Rettenetes hírek. Imáink hiábavalók, Aleppo lángokban, mint hajdanán Róma.

Obama elnök idején élünk, aki a perzsákkal hadifoglyokat felszabadító szerződést írt alá és elhozta a békét. Sajnos van, hogy az ellenség a határon belül tanyázik.

A kis Z---- születése előtt nagybátyját szerettem, érzelmeim viszonzására vártam. Másfél évvel később, az unokaöcs keresztelője küszöbén álmomban Komitas dúdolt és eszébe juttatta, hogy csellón játsszon, mint egy trubadúr, és fülemüleként verset daloljon.

Én, Vartanoush, pszeudo-költő, családom, jóbarátaim körében számítok az önök jóindulatára. Szerelmi fájdalmam okán ne szánjanak, magányos emigráns vagyok, távoli partokon.

III.

Senki sem próféta a saját hazájában

Az Úr 2015. esztendejében, a kilencedik hó 21. napján, ősszel

New York állam hasonnevű városában írtam e kolofont, az esős évszakban, amikor a gyümölcstermés utója tönkrement.

Az elmúlt három évszázad során a felsőoktatásban nők számára is megnyílt az út, de férfiakkal csak a halálban lehetünk egyenlők.

A polgármester figyelmeztetett bennünket, hogy több a koldus és hogy a megélhetési költségek ismét növekednek.

Sok országot bejártam, ahol most harc, éhínség, földrengés pusztít. Szégyen háborút kezdeményező vezetőink fejére, és az azokat támogató, nyerészkedni vágyó gazdagokra.

Én, Vartanoush, pszeudo-költő, családom, jóbarátaim körében számítok az önök jóindulatára. És ne feledjék az önök idegen partokra szakadt, régi osztálytársát.

IV.

Hatalmas óceán a föld, de szomjazunk

Az Úr 2015. esztendejében, a tizenkettedik hó 21. napján, télen

New York állam hasonnevű városában írtam e kolofont, a ránk törő hidegben.

A polgármester figyelmeztetett, hogy ismét kifogyhatunk a tüzelőfából.

E hónapban utaznom kellett volna, de a rossz időjárás és a sorozatos hóviharok miatt a reptereket lezárták, emberek ezrei ottrekedtek.

Én, Vartanoush, pszeudo-költő, családom, jóbarátaim körében számítok az önök jóindulatára. Köszönjék a Szent Kereszt templom plébániai tanácsának, hogy a Szent Szűzanya ünnepén költeményt rendelt.

Bocsássanak meg hiú írnokuknak, mert jó volt a bor, hosszúak voltak az éjszakák, és ne feledjék az önök New York városába szakadt régi osztálytársát.

A kolofón a kézirat végéhez a másoló(k) által toldott megjegyzés. Némelyik helyi vagy régiószintű eseményekre vonatkozó, felbecsülhetetlen értékű tájékoztatást nyújt.