Դանիէլ Վարուժան: ԿԱԼԵՐՈՒ ԳԻՇԵՐ

ԿԱԼԵՐՈՒ ԳԻՇԵՐ

Ամարուան քա՜ղցր գիշեր, գլուխը կամին վրայ դըրած`
Աշխատանքի սուրբ Ոգին կալերուն մէջ կը նընջէ:
Կը լողայ մեծ Լէռութիւնն աստղերուն մէջ ծովացած:
Անհունը` բիւր աչքերու թարթափով` զի՛ս կը կանչէ:

Կ’երգեն, հեռուն, ծըղրիդներ: Ջուրերուն մէջ լըճակին
Կ’ըլլայ հարսնիք մը ծածուկ նայադներու` այս գիշեր:
Սիւքն յուզելով ուռենին ափերուն վրայ գետակին`
Կ’արթընցընէ անծանօթ լարերու վրայ նըւագներ:

Ծոթրիններու բոյրին մեջ, պառկած կատարը դէզին`
Ես կը թողում որ սըրտիս դըպչի ամէն մէկ ճաճանչ.
Ու կ'արբենամ գինիովն Անհունի մեծ կարասին`
Ուր կը ճըմլուին ասուպներ քայլի մը տակ անճանաչ:

Հե՜շտ է մըտքիս ընկըղմիլ կապոյտին մեջ լուսալիք,
Նաւաբեկիլ – թէ հարկ է – կըրակներուն մէջ վերին.
Գըտնել աստղեր նորանոր, կորսըւած հի՜ն հայրենիք`Ուրկէ ինկած հոգիս դեռ կուլայ կարօտն եթերին:

Վերանալ քա՜ղցր է ինծի թևերուն վրայ լըռութեան,
Լըսել միա՛յն Միջոցին շընչառութիւնն անխըռով,
Մինչև աչքերըս գոցուին քունի մը մէջ դիւթական,
Ու կոպերուս տակ մընայ Անհունը իր աստղերով:

Ա՛յսպէս, ա՛յսպէս կը նընջեն գիւղին մարդիկը ամէն.
Հօտաղն է իր սայլին վրայ, վերմակին տակ լուսածոր,
Հարսն է դէզի կատարին` ծոցը բացուած զեփիւռէն`
Ուր կը պարպէ Յարդգողն իր կաթը սափոր առ սափոր:

Եւ այսպէս` օր մը պառկած` փողփողումին տակ երկնի,
Իմ ծընողներըս մըշակ` զիս յըղացան կաթոգին,
Զիս յըղացա՜ն սևեռած իրենց աչքերը բարի
Վերն ամենէն մեծ Աստղին, ամենավառ Հըրայրքին:

ՀԱՑԻՆ ԵՐԳԸ

"Nuit sur l'aire"

Douce nuit d'été. La tête posée sur la charrue,

l'Ame sacrée du Travail dort sur l'aire.

Le grand Silence nage dans la mer des étoiles.

L'Infini m'appelle de dix mille clins d'œil.

Chantent, au loin, les grillons. Dans l’eau de l’étang,

Cette nuit se célèbrent les noces secrètes des naïades.

La brise agitant le saule sur le bord de la rivière

réveille des airs sur des cordes inconnues.

Dans l'odeur du serpolet, couché au sommet de la gerbe,

je laisse chaque rayon toucher mon coeur;

et je m'enivre du vin du grand tonneau de l'Infini,

où les étoiles filantes sont pressées par un pas inconnu.

Il est délicieux pour mon esprit de plonger dans le bleu de l'onde de lumière,

de faire naufrage, s'il faut, dans les feux célestes;

de trouver des étoiles toutes nouvelles,  ancienne patrie perdue!

d'où mon âme, tombée, pleure encore la nostalgie du ciel.

Il est doux pour moi de monter sur les ailes du silence,

d'écouter uniquement la respiration imperturbable de l'Espace,

jusqu'à ce que mes yeux se ferment dans un sommeil enchanté,

et que demeure  sous mes paupières l'Infini avec ses étoiles.

Ainsi, ainsi s'endorment tous les gens du village;

Le berger sur son char, sous la couverture qui ruisselle de lumière,

L'épouse au sommet d'une gerbe, le sein découvert par le zéphyr,

où la Voie Lactée déverse son lait cruche après cruche.

Et c'est ainsi qu'un jour, couchés sous l'étincellement du ciel,

mes parents paysans m'ont conçu avec tendresse,

ils m'ont conçu, leurs bons yeux cloués

tout en haut, à l'Étoile la plus grande, à la Flamme la plus ardente.

Daniel Varoujan, Le chant du pain (1921)

Traduction parue dans J.-C. POLET (éd.), Patrimoine littéraire européen, vol. 12: Mondialisation de l'Europe (1885-1922), Bruxelles : De Boeck Université, 2000, p. 669-679 (notice sur D. Varoujan avec choix de textes et une traduction inédite par V. Calzolari).