ԳՐԻԳՈՐ ՊԸԼՏԵԱՆ: ԱՆԺՈՂՈՎՈՒՐԴ ԼԵԶՈՒ

1
աղ կերանք
աւազ
յետոյ փշատները սեւ ձիւնին
լեռներու վրայ
հիմա
ցամաք ցուրտը
ցաւող մինչեւ չքացում
կռնծած
ձեռքերով
կակազող
անվհատ նոյն
հերքուած
վկան
ոչինչի

2
ջուրը
աճեցաւ
մինչեւ կոկորդ մը հուրէ
ապրիլը կը բուրէ դիակ այրածի
եւ ահա լոյսը պատառուն կ՚ըլլայ
դէմք մորթազերծ
թիթեղի սփիւռք
շունչս տուի զգետնուած քերթուածին

4
չորցանք
տղա՛ս
ատ արեւներէն ջուրերէն
օսկոր ու քար էղանք
խօսէ՛ մեզի
միւս շուքերէն
միւս դիէն խօսէ՛
եթէ կրնաս
եթէ դեռ կաս դուն
կ՚ըսեմ ինչպէս կայիր
դեռ մինչեւ ե՞րբ
պիտի ըլլաս
քու ձայնովդ այդ չանցնող արեւները փռես
խօսքերուն վրայ
դուն գիտես
օհ
հալեցանք
լեզու երազ փսխեցինք աւազին
մսեցանք տղա՛ս տարմատարմ լոյսին մէջ
հիմա
խօսքդ մորճիկ ըլլայ թող
ըլլայ փայտ ու գերան երդիկ ու անտառ որ
ծնինք
բայց անցնի կող կանաչ արեւներէն ու
ջուրերէն
դեռ մինչեւ ո՞ւր
պիտի ըլլանք
շամ սատակ վկայ
կռնծումէն
մոռցի՛ր
տղաս
որ չմոռնաս

երկրին հետ կորսուեցաւ ամեն պատկեր.

5
չեմ գիտեր ո՞վ
մէկը
ձեր լեզուն կտրեց ձեր բերնին մէջ
հատեց իմաստը լեզուէս
եղաւ
կանաչ խաղաղութի՜ւն
կատարներուն վրայ երկրին
եղաւ պարզկայ լուսին երկփեղկ
կոկորդի մէջ թխմուած
եթէ խօսիմ

կը մխրճուիմ ճիչի մէջ դատարկութեան
չեմ գիտեր ո՞ւր
հողի՞ն
երկնքի՞ն մէջ
երբ հանդիպիս մեռելներու
մեռած աստուածին
չըլլաս յարալէզ ու լէշի տարփաւոր
խզէ՛ իր հետ մեր դաշնութիւնն
սկզբնական
խլէ՛ անոնց
կը ճանչնաս
անոնց մարմինը որդնոտած
որպէսզի դադրիմ
լսելէ
աղմուկը կատարներու երգին
ընտրեց զիս երկիր մը ոչինչ
եթէ իմաստը կը պակսի
թաղէ՛
դիակն ապրողներու
թերի բառերուն մէջ
մնացորդ
համր անապահով նեխող
հոտով սատկած աղուէսի
այն ատեն

ոսկորէն կը բուսնի ծիրանենին

6
գիշերաշրջիկ ոգիներ
օր ցերեկով
կու գաք
կը բնակիք
սենեակին մէջ
դատարկ
կ՚ընդարձակէք պատերը խաւարով
կը լքէք ինծի ձեր մրմունջը ապաբան
երբ հակիմ սեղանին
կը գտնէք հետքն ու ձեւը ձեր մարմնին
զիս կոչեցիք արթուն
ու դարձուցիք խաւարախօս
որպէսզի տամ
ձեզի ներմարդացում խաբուսիկ
օ բռնկած ոգիներ
թեւթափող

որ չունիք հանգիստ
եւ կ՚անցնիք երազէ երազ
փողէ փող ու տանիքէ տանիք
կը շոյէք ծնօտն ու այտը քնատ մանուկին
կ՚ոլորէք վիզը պատմասանին աներկիր
կը խուժէք կրակին աչքին մէջ
պիտի պատմէք ձեր քայքայումը ամպ առ
ամպ
երամ առ երամ կը չքանաք օդին մէջ
աստուածներու պէս թափանցիկ եւ
անօգուտ
երբ կը սուրաք ձեռքէս
դէպի խօսք մը հերքիչ
ո՛չ իսկ ոգիներ
մնացա՛ք օ հեռուն
ժողովուրդ անհետացմամբ ժողովեալ
սահմանին
խաղաղ
ձայնին մօտ օրուան հրեշտակին որ գոչէր
Ղազար
ե՛լ արտաքս
քանի ոչ ոք կը վկայէ չգոյէն
երբեք չեղան քերթողները կապուած
ծառին
ու փողոտուած
մեծ հիմնոսներու քերթողահայր
ոչինչ մնաց որ ըլլար հաստատելի
քերթողաբար
այլ ոչինչը միայն
օ
գիշերապահներ անտէր շունչի
անդին
գացէ՛ք անդին մոռցէ՛ք զիս
քնացէք
լքեցէք լեզուահողը մահացու
ստուերներուն
ոճրապարտ անմեղներ
եղէ՛ք հօտաղներ աստղերու ջոլիրին
վերադարձէ՛ք երբ չըլլամ
կը փնտռեմ այս խարդախ
ծէսով
մոխիրը մորթին
ինչպէս լեզուն իր բառերը վերապրող
ես

ձեր չքացումը թարգմանող ձայնեղ գրիչ

8
բայց գարշելին

անխառն ծագումն է
պատկերին
որ կերար
ահա կրկին անժողովուրդ լեզուն

Langue dépeuplée 
traduit de l’arménien occidental par Lise Nazarian et l’auteur
1 

nous avons mangé du sel 
du sable 
et puis les ronces noires de la neige 

sur les monts 
maintenant 
un froid sec 
douloureux jusqu'à expiration 

les mains 
tranchées 
bègue 
le même obstiné 

témoin 
nié 
du néant 

2 

l'eau 
en crue 
jusqu'à une gorge s'épanouissant en flammes 
avril pue le cadavre brûlé 
et voilà la lumière déchiquetée 
visage dépouillé de sa peau 
diaspora de fer-blanc 

j'ai donné mon souffle au poème terrassé 

4

ces soleils ces mares
nous ont desséchés

mon fils

nous sommes devenus os et pierre
parle-nous
des ombres
parle-nous de l'autre côté 
si tu peux
si tu existes encore

je te parle
comme tu étais avant
et jusqu'à quand
vas-tu exister
pour étendre de ta voix ces soleils impassibles 
sur les mots ? 

tu le sais
nous avons fondu
craché langue et songe sur les sables
nous sommes devenus translucides dans cette
lumière dispersée 
à présent
que ta parole devienne rameau
qu'elle se transforme en bois et poutre toiture et forêt
pour qu'on naisse 
mais qu'elle retraverse les soleils verts et les eaux

jusqu'où
serons-nous encore ces chiens crevés

de témoins

du desséchement? 
oublie

mon fils

pour ne plus oublier

avec le pays s'est perdue toute image

5

je ne sais qui

quelqu'un

vous coupa la langue dans la bouche

sépara de la langue le sens

je mordis la paix des champs

sur les crêtes de la terre

la lune limpide à double tranchant

plantée dans la gorge

si je parle

je m'enfonce dans le cri du vide

je ne sais où
sur la terre
au ciel
si tu rencontres
le dieu des morts
romps alors notre alliance initiale

arrache-les
tu les connais
les corps grouillant de vers 
pour que je cesse
d'entendre
la rumeur du chant des crêtes

un pays anéanti m'a élu
si le sens manque 
enterre
le cadavre des vivants
dans le reste des mots
qui ont failli
muets désabrités putréfiés 
à l'odeur de renard crevé

alors
de l'os poussera l'abricotier

6
noctambules
vous venez
esprits
en plein jour
habiter la pièce
vacante
repousser de votre souffle les murs
pour ne me laisser que votre discordant murmure

lorsque je me penche sur la table
vous retrouvez la trace et la forme de votre corps 
vous m'avez appelé « l'éveillé »
et fait de moi un diseur de paroles ténébreuses

pour que je vous spectres enflammés

donne une illusoire incarnation 

spectres enflammés

qui volez à tire-d'aile

sans repos 
et passez d'un songe l'autre
d'un clairon l'autre d'un toit l'autre
vous caressez la joue de l'enfant endormi 
vous tordez le cou du narrateur apatride 
pour vous enfoncer dans le feu et les yeux 
et faire le récit de votre décomposition 
dans les nuées

vous disparaissez dans l'air
comme des dieux diaphanes et inutiles 
et vous vous glissez à travers mes mains
vers les mots du déni

esprits 
pas même
peuple rassemblé par sa disparition 
demeurez au loin
à la limite des limbes
paisibles
proches de la voix de l'ange du jour qui va clamant 
« Lazare
veni foras »

mais personne ne témoigne de ce qui ne fut pas 
et jamais n'ont existé les poètes attachés à l'arbre
poignardés
ô pères du récit et des grands hymnes
rien ne demeure de ce qui poétiquement demeurait 
ne demeure que le rien
ô gardiens de nuit souffles sans maître 
allez au loin
oubliez-moi 
dormez
quittez le pays-de-langue 
mortifère
des fantômes 
criminels innocents
bouviers de la meute des étoiles
féroces
revenez quand je ne serai plus
dans ce cérémonial mensonger 
je cherche
traducteur vocatif de votre disparition 
la cendre d'une peau brûlée
comme la langue recherche ses mots rescapés

8
mais le plus sordide
est l'origine sans mélange

de l'image
que tu as dévorée
voici de nouveau la langue dépeuplée

Krikor Beledian est né à Beyrouth, en 1945. Il s'est installé à Paris en 1967. Maître de conférences en langue et littérature arméniennes à l'Institut de langues et civilisations orientales (INALCO), ancien professeur à l'Université catholique de Lyon (Chaire d'Arménologie), il vit à Paris. Auteur de plusieurs ouvrages en arménien (poésie, essais, récits), en français, notamment Cinquante ans de littérature arménienne en France, 1922-1972, (CNRS éd., 2001), Seuils (Parenthèse, 2011), et bilingues, dont Avis de recherche. Une anthologie de la poésie arménienne, (Parenthèses, 2006). Il prépare une étude sur le génocide arménien (Perspectives sur la Catastrophe, 1895-1922).

Seizième secousse, Juin 2015

An interview with Kosrof Chantikian

https://www.youtube.com/watch?v=MqzzVu6LBME

Kosrof Chantikian reading at the Marin Poetry Center & Library

On Tuesday, July 14, 2015, 6:30pm

Poets Claire J. Baker, Kosrof Chantikian, Peter Hensel 

and Cynthia Sims will read their poems. 

Laurel Feigenbaum will host the program

Corte Madera Library

707 Meadowsweet

Corte Madera, CA 94925

This free program is sponsored by the 

Corte Madera Library and the Marin Poetry Center

Kosrof Chantikian: To the Old Man in the Rhodes Cafe

I enter the small cafe in the early morning
rain falling lightly
huddled together a dozen Greek men

smoking their interminable
cigarettes drinking coffee and cognac
are talking loudly

old now from years of hard toil
I can see the wrinkles and holes in their faces
like cold sponges on the ocean floor

and yet these old men   I know their laughter
I know their laughter means
this is the beginning of another day

would you relive your life?
live it over to make sure your face had no holes or scars?
you say you would – if only you could have a face new

as smooth and soft as sand on the beach
but how would you do it?

in the early morning rain
these old men squeezed together between
five small round tables

sit with their legs crossed
and watch each other
smoke and talk and then laugh

how much is this laughter worth?  the old man next
to me orders a last coffee and cognac
he looks at me and waves asking me to join him

I cannot help feeling he has read my thoughts
I was thinking about his death
thinking that he would die soon

and how foolish some questions are
this old man is not going to relive his life
none of us will

in the end he had answered my question again
laughter was more than death
laughter was the beginning of each morning

of each night   was the sky and slow falling rain
I looked at the others and I saw countless cigarettes
and then laughter overwhelm the quiet sky


This poem appeared in the Marin Poetry Center's website with an audio recording. 

Upcoming reading in Pasadena, California

Lory Bedikian
author of The Book of Lamenting
winner of the 2010 Philip Levine Prize for Poetry

&

William Archila
author of The Art of Exile and newly released The Gravedigger's Archaeology
winner of the 2015 Letras Latinas/Red Hen Press Poetry Prize

will be reading at Vroman's Bookstore in Pasadena, California

on Saturday, June 20th at 3 p.m.


Introduction by Prof. Michael Datcher

Vroman's Bookstore
695 E. Colorado Blvd
Pasadena, CA 91101
626-449-5320
(Fax) 626-792-7308
email@vromansbookstore.com

Նիկողոս Սարաֆեան: ՔՈՒՆԸ

Պատուհանին դէմ, բուրդի պէս դիզուած գորշ մշուշին, 

Լռութեան դէմ անսահման, 

Կատուս նստած կը նայի ու կը հանէ ձայնը հին
Ջահրի մը ծոյլ թաւալման։

Ան կը մանէ։ Կը սահի աշխարհն ամբողջ իր մէջէն, 

Կ’անցնի թելի պէս նրբին։

Ու կը շրջին անուրջներն իր մարմնոյն մէջ։ Կը շրջեն

Մանոցներն իր խոկումին։

Մերթ տրտմութիւնն ու ձանձրոյթն ու տատանումն ունի ան

Իր կեանքէն կուշտ պառաւին։

Գլուխը կախ՝ կ’երազէ։ Աչքերն իր խաժ կը լողան

Խէժի մը մէջ, կը փակուին։

Մերթ ըսփինքսի մը յոխորտ սեւեռումով կը նայի

Անմեկնելի, անիմաց

Խորհուրդներուն՝ որ կարծէք կուտան փողոցն ամայի, 

Մխացող պատն իր դիմաց։

Կը քայքայուի, կը գգուի աշխարհն ամբողջ մշուշին

Հետ կը ձուլուի։ Մոռացման

Մէջ այդ խոնարհ, ընկղմած՝ ծառերն հազիւ կը շարժին, 

Երազի պէս կը ծփան։

Քաղաքն ամբղոջ հեշտօրօր լռութեան մէջ մեղկօրէն

Կը ծաւալի, կը հալի։

Կ’անցնին շուքեր՝ յուշերու պէս, որ հազիւ կը փորեն

Մշուշն անհուն անցեալի։

Բայց սին պատրանք մը ըլլար կարծէք հեշտանքն անգամ այդ

Անփութութեան, մոռացման։

Կատուս նստած՝ կը մանէ, կը խառնէ շունչն իր՝ անյայտ

Թելին կեանքի մը անբան։

Ու կը մանէ ան քիչ-քիչ մշուշ մը թոյլ։ Կը պարպէ

Ինքզինք։ Երազ ու խորհուրդ

Ըսպառելով, տղու պէս, կը մրափէ անտարբեր՝

Պատուհանին առջեւ ցուրտ։

Նիկողոս Սարաֆեան

Փարիզ 1942

Lecture in Toronto

Katia Khanlian: To My Clueless Sister

Katia Khanlian, a student at the A&M Hovsepian School in Pasadena, CA is 2014 "ARTHUR HALVAJIAN MEMORIAL" ARMENIAN POETRY COMPETITION WINNER for the 12-17 age group. Congratulations, Katia!

I remember the memories we’ve made as children.

All the laughs we’ve had and all the foolish nonsense.

I remember every second of every one,

Grace, my goofy other half.

As if you’ve passed thirty,

You have your own place, car and money.

I count down the days until your arrival.

Now, I’m an only child because you’ve left me.

You’ve been placed in the real world now,

New faces, new challenges to overcome.

You say you’ve missed me, have you?

But I do wish you nothing but the best.

Emily Hagopian: Never Forget

Emily Hagopian is the 2014 "ARTHUR HALVAJIAN MEMORIAL" ARMENIAN POETRY COMPETITION WINNER in the 18-22 age category. Congratulations, Emily!

To be but what is not already there, an idealist self, and a realist idea

may lead one to the endless ponder of an everlasting legacy
-pondering and thinking, the stuff of life’s work
made up of tragedy, and tragic experiences
-this Americanized, romanticized idealism
forced to uphold empty promises
as we are born again to see an unending quest where
-there is no firm goal and no reward
-there is no promise of peace or tranquility
-there is no pursuit of happiness, no luck, no leaping, no lingering in dead-end back alley ways.
It is simply a celebration of faith
-all talk of simplicity set aside-
there may not even be faith, it may not even exist, who’s to know?
but it is the celebration that is so precarious
We walk into empty black rooms every day and every night where

Faith is our redeemer; our Savior is close.

We are born only when death becomes us
-the ring bearer to tie us to our great universal truth
-always living the catastrophic as we are persuaded to adjust to injustice
we accept the force and persuasion
as we turn to an envious rebirth and begin understanding what has already been here

“Հայ ենք մենք!”

We've come away from 1915 with our

promulgations flowing from our lips: Never Forget

-our outcries reaching borders unknown, and yet,

this is the never-ending duty of our kin, to never forget,

to never be satisfied with the work we've accomplished, and to

always take pride in our continuous strive toward freedom.

Գեղամ Մուղնեցյան: Հայրենի Մեղեդի

Gegham Mughnetsyan of Washington, D.C. won the 2014 "ARTHUR HALVAJIAN MEMORIAL" ARMENIAN POETRY COMPETITION for the 23+ category. Congratulations Gegham!

Դո՛ւ, քո երգի մեղեդու թեւով

Հոգուս խորքերը լցնում ես քեզնով,

Դո՛ւ, իմ հեռու տուն

Դո՛ւ ինձ կյանք տվող ավիշ ու արյուն:

Քո այդ մեղեդին պարուրում է ինձ

Ու ես իմ տատի գրկում եմ էլի

Ու ես իմ պապի հեքիաթն եմ լսում,

Մանուկ եմ նորից, ապրել եմ սկսում:

Ու ձայնն այս, հնչյունը հողիդ

Ստիպում է էլի երեխա դառնալ

Հորըս ձեռից բռնել,

Գյումրիով ման գալ:

Հետո հասկանալ որ օրերն հեռացան

Ու երեխա չեմ լինի էլ ես

Ու իմ Գյումրին

Հեռու է հիմա:

Ու քո մեղեդին սկսում է տանջել

Ու այդ երգը քո արցունք է դառնում

Չե՛մ ըմբոստանում ես այդ ցավի դեմ,

Հոգիս ծով դարձած ափերն է ծեծում:

Ժամանակը ռետինի նման

Ջնջել է փորձում հուշերս հերթով

Ու քո մեղեդին կարծես սպեղանի

Շշնջում է լուռ, «Ես քեզ չե՛մ թողնի»:

Բայց ես քեզ թողի ու հեռուն եկա

Ու հիմա հեռվից քեզ ձոն եմ հյուսում:

Ղարիբ աշուղ եմ կարծես թե դառել

Ու իմ սիրածին կարոտ մնացել:

Հետո փոխվում է մեղեդիդ մի պահ

Ու թեւերս կամաց վերև են ելնում

Ու աշխարհը կարծես թնդալ է ուզում,

տակնուվրա է անում երգդ զուլալ

Ես ու գիշերը սկսում ենք պար գալ:

Արյունը սկսում է եռալ

Սիրտս խփում է արագ ու արագ

Մեղեդիդ ու ես իրար ձուլված՝

Դառնում ենք կենդանի մի նվագ:

Դուդուկիդ տեղը զուռնեն է զնգում,

Քաջերդ են ելել, ուս ուսի տված

Ինձ թիկունք դառել

Աշխարհի դիմաց քեզ վեր են հանում

Մի ամբողջ ժողովուրդ իմ միջով պարում էր

Ու ես քո գալիք նորն էի

Ու քո մեղեդին իմ տոնն էր

Ու ամեն վայրկյան ես քոնն էի:

Հոկտեմբեր 17, 2014

Գեղամ Մուղնեցյան 

2014 "ARTHUR HALVAJIAN MEMORIAL" ARMENIAN POETRY COMPETITION WINNERS ANNOUNCED

Armenian Students' Association, Inc.

333 Atlantic Avenue

Warwick, Rhode Island 02888

Tel: (401) 461-6114

Web: www.asainc.org

E-mail: asa@asainc.org

PRESS RELEASE

For Immediate Release

Contact: Nathalie Yaghoobian 

E-Mail: asa@asainc.org

2014 "ARTHUR HALVAJIAN MEMORIAL" ARMENIAN POETRY COMPETITION WINNERS ANNOUNCED

WARWICK, RI---The Armenian Students' Association, Inc. (ASA Inc.) congratulated Katia Khanlian, Emily Hagopian, and Gegham Mughnetsyan who were the winners of the 2014 "Arthur Halvajian Memorial" Armenian Poetry Competition. The competition was organized and sponsored by the ASA Inc. in partnership with the support of the Armenian Poetry Project. The competition ran from the autumn 2014 through the spring of 2015.

"Congratulations to the 2014 winners and thank you to those who helped make it possible by contributing to the organizing and selection committee's efforts," said Brian Assadourian, Chair of the ASA Inc. Board of Trustees.

Gegham Mughnetsyan of Washington, D.C. won the $250 prize in the 23+ age group for his entry, "Hayrenee Meghetee". New Jersey resident Emily Hagopian took home the $100 prize in the 18-22 age category for her entry, "Never Forget". Katia Khanlian, a student at the A&M Hovsepian School in Pasadena, CA garnered the $50 prize in the 12-17 age group for her entry, "To My Clueless Sister".

Receiving honorable mentions in the 12-17 age group included Vahe Demirdjian of California (for "Thirty Ticks") and Sipan Kouchian of California (for "Deep into Darkness").Yeva Aleksanyan of Colorado ("Hayreneekees"), Kevork Kalayjian of New Jersey ("Beedee"), and Anna Gharabaghtsyan of California ("Vakhi Maheh") all received honorable mentions in the 23+ age group.

The Armenian Poetry Project, led by Lola Koundakjian, is a research and documentation site of 19th to 21st Century Armenian poets and poetry. Tsoleen Sarian of Massachusetts, Christopher Janigian of Rhode Island, and Haig Hovsepian of Washington, D.C. rounded out the organizing and selection committee. Alice Movsesian, a member of the ASA Inc. Board of Trustees served as the liaison to the group.

You can learn more about the Armenian Poetry Project by visiting http://armenian-poetry.blogspot.com. Winning entries from the 2014 competition as well as those from previous years can be viewed online by visiting the "ASA-APP Poetry" section of the ASA Inc.'s website, www.asainc.org.

The Armenian Students' Association, Inc. encourages educational pursuits by Armenians in America and the raising of their intellectual standards, provides financial assistance in the form of scholarships to deserving Armenian students, develops fellowship among them, cultivates in them the spirit of service in the public interest, and acquaints them and the entire American community with Armenian culture.

Շուշանիկ Կուրղինեան։ Ապրել եմ ուզում

Ապրել եմ ուզում, բայց ո՛չ մեղկ կյանքով,

Անհայտության մեջ, անշահ, բթամիտ,

Կամ արդ ու զարդին գերի ողջ մտքով՝

Որպես թույլ էակ, քնքուշ ու վտիտ. ―

Այլ ձեզ հավասար, ձեզ պես բախտավոր

Ով դուք այր մարդիկ, ուժեղ եւ համառ,

Փորձանքի դիմաց՝ առողջ, մտավոր

Կատարելությամբ եւ մարմնով կայտառ։

Սիրել եմ ուզում՝ անկե՜ղծ, անդիմակ ―

Ձեզ պես ինքնիշխան. որ երբ սիրեցի՝

Երգեմ աշխարհին իմ սիրո նվագ

Եվ սիրտս բանամ, սիրտս կանացի՝

Ամբոխի առաջ․․․ նրա խիստ դատին

Արհամարհանքի դիմեմ վահանով

Եվ սո՜ւր նետերը ուղղված իմ սրտին

Փշրե՛մ, ջախջախե՛մ աննվաճ թափով։

Գործել եմ ուզում ձեզ հետ հավասար,

Որպես ամբոխի հարազատ անդամ.

Եվ անկախության իդեալի համար

Թող գիշեր ցերեկ, միշտ, ամեն անգամ

Կրեմ հալածանք, երկրե-երկիր

Թափառեմ, տոկամ․․․ եւ թող տանջանքի

Բեռը ինձ ճնշե թեեւ տարագիր

Միայն՝ ձեռք բերեմ իմաստը կյանքի։

Ուտել եմ ուզում՝ հանգիստ ձեզ նման՝

Այն արդար հացից ― որին ճարելու

Սուրբ աշխատանքին տվի իմ լուման.

Գոյության կռվում խոնարհ եւ հլու

Ամոթ չզգալով օրհնած վաստակից

Թող թափեմ աղի քրտինք-արտասուք

Ապրուստիս՝ բանվոր իմ ժիր ձեռքերից

Հոսե ալ արյուն, հոգնե իմ թիկունք։

Կռվել եմ ուզում, նախ՝ ձե՛զ ախոյան

Ձեր դիմաց կանգնած հի՜ն-հի՜ն վրեժով.

Որ անմտորեն, առանց գթության

Ինձ ճորտ դարձրիք սիրով եւ ուժով․․․

Ձեզ հետ իմ սեռի հաշիվը մաքրած ―

Կռվել եմ ուզում եւ բիրտ կյանքի դեմ ―

Ձեզ պես համարձակ, ձեր ձեռքը բռնած

Լինել-չլինելուն կանգնած դեմ առ դեմ․․․

Հունիս 9, 1907

I Want to Live

I want to live–but not a lavish life 

trapped in obscurity–indifferent and foolish, 

nor as an outright hostage of artificial beauty, 

a frail creature–delicate and feeble, 

but equal to you–oh men–prosperous 

as you are–powerful and headstrong– 

fit against calamities–ingenious in mind, 

with bodies full of vigor.

I want to love–unreserved–without a mask– 

self-willed like you–so that when in love 

I can sing my feelings to the world 

and unchain my heart–a woman’s heart, 

before the crowds?ignoring their stern 

judgmen’s with my shield and destroy 

the pointed arrows aimed at me 

with all my vitality unrestrained!

I want to act–equal–next to you– 

as a loyal member of the people, 

let me suffer again and again–night or day– 

wandering from one place to another– 

always struggling for the ideal 

of freedom?and let this burden 

torment me in my exile, 

if only I may gain a purpose in this life.

I want to eat comfortably–as you do, 

from that same fair bread–for which 

I gave my share of holy work; 

in the struggle for existence–humble and meek, 

without feeling shame–let me 

shed sweat and tears for a blessed earning, 

let scarlet blood flow from my worker’s hands 

and let my back tire in pain!

I want to fight–first as your rival, 

standing against you with an old vengeance, 

since absurdly and without mercy you 

turned me into a vassal through love and force. 

Then after clearing these disputes of my gender, 

I want to fight against the agonies of life, 

courageously like you–hand in hand, 

facing this struggle to be or not.

7 June 1907

translated by S. Avagyan

Quote for the month of May 2015

Գրիգոր Օտեան Եղիազար Մուրատեանին

Ազնիւ ԷՖենտի

Ձեր գրած ճարտասանութեան դասագիրքը կարդացի, ՛
փոքրիկ գրքոյկ  մը որ  մեծ  եւ  հզօր բանի  մը  վրայ   կը

ճառէ։ –ՄԱՐԴՍ Ի ԲՆՈՒԹԵՆԷ ՈՒՐԻՇ ԶԷՆՔ ՉՈՒՆԻ, ԱՅԼ

ՄԻԱՅՆ ԽՕՍՔԸ, -- ՈՐ ԱՅՍ ԶԷՆՔԸ ԳՈՐԾԱԾԵԼՈՒ ԵՂԱ–

ՆԱԿԸ ԿԸ ՍՈՐՎԵՑՆԷ՝ ՄԱՐԴՈՑ ՓՐԿՈՒԹԵԱՆԸ Կ՚ՕԳՆԷ։

Ձեր առ իս ըրած ուղերձը կը պատուէ զիս եւ կը

յուզէ միանգամայն։   Ձեր սրտին նուէրն է այն  զոր շը–

նորհակալութեամբ կ՛ընդունիմ առանց  փնտռելու  թէ  ի՛նչ

արժանիք ունիմ այդպիսի պատւոյ  մը,   զի  ինչ  որ  չեմ,

զայն տեսնել   կուտայ  յիս  Ձեր  սէրը։ Երանի՜ ինծի եթէ

այդ Ձեր բոլոր   պատրանքը  իմ  վրաս իսկանա՚յ օր  մը...

Գ. Ս. ՕՏԵԱՆ

25  Մայիս   1869 Կ. Պոլիս

Մուշեղ Իշխան: Հրդեհը

Ես դեռ մանուկ` տեսայ հրդեհն հայ տուներուն,
Երբ գիւղն ամբողջ գնդակներուն տակ կը թնդար,
Երբ կը փախչէր խելագար մարդ, անասուն
Մինչև երկինք նետուող բոցեր օձագալար:

Մղձաւանջին մէջ հրկիզուող հայ տուներուն
Անկէ ի վեր կ՛ապրի հոգիս ﬕնչև այսօր
Խլեակներու ծխապատ հեծքը ու ճարճատիւն,
Ճիչն ամբոխին և բոցերու սարսափն հզօր:

Ոչինչ կրցաւ մարել հրդեհն այդ իմ կեանքէս.
Ոչ ովկիաններն ուրկէ անցայ գինովի պէս,
Ոչ փառքն` օտար նոր շէնքերուն գեղաքանդակ…

Եւ հիմա ﬕշտ կը տեսնեմ մութ կամ արեան գոյն
Աշխարհն ամբողջ լեռ, դաշտ, ծաղիկ, մարգեր, քաղաք.
Աչքերս լի ծուխ ու բոցոﬖ հայ տուներուն…

Մուշեղ Իշխան «Լուսեղէն Տրտմութիւն» Գիրքէն

Մուշեղ Իշխան: Որբերու Բանակ

Որբերու բանակ, ոգեղէն սերունդ,

Քեզ համար, Երազ, որբացանք այսպէս.

Եւ յետոյ ﬔծցանք ծծելով ﬕշտ քեզ`

Իբրև մայրական սուրբ կաթ ու սնունդ:

Փոթորիկին մէջ երբ որ ﬔնք անզօր`

Որոնեցինք պարզ խլեակ մը ﬕայն,

Դուն ﬔր ոտքին տակ, անդունդին վրան

Կախարդական նաւ դարձար լուսօրօր…

Տուիր ինչ որ ﬔզ այս կեանքը ﬔրժեց-

Մայրական թևեր, հայրենի երդիք.

Աշխարհի վերև դուն սիրոյ երկինք.

Աւելի հզօր, աւելի անեղծ…

Գոյնէդ տուիր գոյն դուն ﬔր դէմքերուն-

Վեհօրէն դալուկ և մաշա՜ծ պատկեր.

Մշտաբոց լոյսի տեսիլք գերիվեր`

Մեր աչքերուն մէջ կը վառիս ﬕշտ դուն:

Թէև ﬕգացած քայլերով տրտում

Բայց ﬔր երթն անշեղ չի ճանչնար նահանջ.

Մեր ձայնը ﬔռած լճի խուլ հառաչ,

Բայց ﬔր խօսքը վառ` ալեկոծ յուզում:

Որբերու բանա՜կ, տելսահար խենթեր,

Մենք քեզմով, Երազ, գինով ենք այսօր.

Քու անհուն փառքիդ նուիրեալ զինուոր`

Մեր կուրծքին վրայ կ՛երթանք քեզ գրկել…

Մուշեղ Իշխան «Լուսեղէն Տրտմութիւն» Գիրքէն

Մուշեղ Իշխան: Նոյնն Է Ճամբան

Դուք, որ ﬔռաք հինգ դար առաջ,

Դուք, որ այսօր կը մահանաք,

Նոյն ծառին ծիլն էիք կանաչ

Եւ դարձաք նոյն հողին ճարակ:

Հինգ դար առաջ, հինգ դար յետոյ

Նոյն անցորդն էք անվերադարձ

Կ՛իջնէ անյոյս մութ երեկոյ

Ձեր աչքերուն վրայ սառած:

Ծառին համար և այս հողին

Նոյնն էր երէկ, նոյն է այսօր.

Նոյն ծաղկուﬓ է գարնանային

Եւ աշնան նոյն տերևը չոր…

Դուք, որ յաճախ արտասուեցիք,

Եւ դուք, որ շատ զուարճացաք,

Դուք, որ տուիք փուշ ու ծաղիկ`

Նոյն խաւարին դարձաք բանակ:

Նոյն է հիմա դար ու վայրկեան,

Երբ որ չկայ երթ ու գալիք,

Համայնական նոյն է ճամբան,

Երբ որ չկայ կեանքի ալիք:

Մուշեղ Իշխան «Լուսեղէն Տրտմութիւն» Գիրքէն

Մուշեղ Իշխան: Լիբանան

Ռումբեր տեղացին, ռումբեր հրավառ

Քաղաքին վրայ այս լուռ, բայց անքուն,

Մարդիկ յեղակարծ եղան շանթահար,

Եւ ահը մահուան մտաւ տունէ տուն:

Հրթիռներ կրակ սուրացին անվերջ

Եւ խրտակեցին երդ ու պատուհան,

Մթին ու խոնաւ նկուղներուն մէջ

Մարդիկ կոչ եկան խլուրդի նման:

Դժոխքէն ժայթքող հրանիւթ որպէս

Ժայթքեցան յաճախ ականներ հզօր,

Բիւր անձեր անﬔղ եղան ողջակէզ

Կամ ցիւ եղան կտոր առ կտոր:

Ինչո՞ւ չարն այսպէս տարիներ տիրեց,

Մին ըսաւ Աստուած սէր է և գթած,

Միւսն ըսաւ` Աստուած մէկ է և ﬕշտ ﬔծ,

Եւ տարածեցին աւեր, կոտորած…

Մայրիներուդ պէս անմահ Լիբանան,

Դուն գեղեցկութեան թագուհին ﬕակ,

Զոհն եղար անﬔղ այլոց ցանկութեան

Այլոց հեշտասէր մոլուցքին անյագ…

Մուշեղ Իշխան «Լուսեղէն Տրտմութիւն» Գիրքէն

ՅԱՐՈՒԹ ԿՈՍՏԱՆԴԵԱՆ: ԿՌՈՒԻ ԵՐԹ

Արձակէ՛ք ցասումի ցուլերը կատաղի,

Թող պոռթկայ զայրոյթը մեր արեան,

Որ հնչենք յաղթական որպէս հու՛ր ծիծաղի՝
Շանթահար հանդիպենք երբ մահուան...։

Նժոյգները վրէժի վրնջում են արդէն

Մեր հոգում շեփորներ խելագար...

Զերթ արծիւ արձակէ՛ք դրօշներ հրեղէն --

Թող ծփա՜յ մեր արիւնն հողմավար.

Որոտում են գրոհի թմբուկները ահեղ.

Շիկացած բարկութիւնը մեր հի՛ն՝

Թող անսանձ արշաւէ,-- շանթերի բորբ հեղե՛ղ

Շառաչեն թող կրքեր մոլեգին։

Արձակէ՛ք ցասումի ցուլերը կատաղի,

Թող պոռթկայ զայրոյթը մեր արեան,

Որ հնչենք յաղթական որպէս հու՛ր ծիծաղի՝

Շանթահար հանդիպենք երբ մահուան...։

ՅԱՐՈՒԹ ԿՈՍՏԱՆԴԵԱՆ

«Բանաստեղծութեամբ», 1974, Պէյրութ

Հայ­կա­նուշ ­Մառք։ Ինչպէ՞ս

Ինչ­պէ՞ս սի­րեմ զքեզ, սի­րե­լիս

Որ սէրս ըլ­լայ միշտ տե­ւա­կան ու տար­բեր,

Ինչ­պէ՞ս սի­րեմ զքեզ, իմ հո­գիս,

Ոը նմա­նը չը­րած ըլ­լան ու­րիշ­ներ …։

Ինչ­պէ՞ս, ը­սէ՛, ե­րա­զեմ քեզ որ յոգ­նած

Չ­ծան­րա­նան աչ­քերս ար­թուն ու ցած

Ձայ­ներն չվրդո­վեն հան­գիստ – ­քուն՝

Երբ մտնեմ քուն ։

Ինչ­պէ՞ս գգո­ւեմ զքեզ սէ­րովս րո­լոր,

Որ նա­խան­ձին սիւ­քե­րը, ծի­լերն ալ ո­լոր ,

Ինչ­պէ՞ս կազ­մեմ տար­րե­րը սի­րոյս կրա­կին

Որ հոն բո­լոր իղ­ձերս ալ բոբ­բո­քին:

Ինչ­պէ՞ս ը­սեմ թէ չաս­տո­ւած մ­՛ես դուն կամ ան­կէ

Ա­ւե­լի վեր,

Հո­գի մը վառ կրա­կէ,

Անձ­նո­ւէր…

Ինչ­պէ՞ս սա­կայն ինչ­պէ՞ս սի­րեմ քեզ, ա­նոյշ սի­րա­կան

Որ սա խենթ սէրս ըլ­լայ յա­ւէտ տե­ւա­կան։

«­Լոյս», 1904

Հայկանուշ Մառք (1883-1966)

Tekeyan Cultural Association of Greater NY presents a literary evening dedicated to Daniel Varoujan

The event will be held Friday, May 29, 2015 at 7:30pm, at the TCA Center, 560 Sylvan Ave, Englewood Cliffs, New Jersey. RSVP required. Free admission. 

Nancy Kricorian: Letter to Palestine (With Armenian Proverbs)

In a foreign place, the exile has no face.

You wake up in the morning and forget where you are. The smell of coffee from the kitchen. The sound of slippers across the linoleum floor. It could be any country.

When you look in the mirror you see the eyes of your grandfather. He expects something from you, but he won’t tell you what.

Better to go into captivity with the whole village than to go to a wedding alone.

The fabric was torn. With scraps you have made a tent, you have fashioned a kite, you have sewn a dress, you have wrapped yourself in a flag.

They have separated you with gun, grenade, barbed wire, wall, prison, passport. They have underestimated your will.

The hungry dream of bread, the thirsty of water.

Passing from one village to the next, without obstacle, without document, without your heart thumping up near your throat.

Turning the key in the lock, you enter through a door you have never passed through before except in your grandmother’s stories and in your dreams.

Nancy Kricorian

First published in Clockhouse Review, Volume 2, 2014.