Common speech is what we hear when we do not listen. Common words are what we use when we do not think. Everything else is poetry — the restless, bountiful, uncommon common. And the poem itself is a reminder, a way of changing "I've heard it all before" to "I may never hear this again."
William Michaelian
APP will be taking a brief break to conduct research at the Library of Congress.
During this period, I encourage you to read through the Project's archives by clicking on the Author or Monthly links found on the right side of the page.
I look forward to hearing from you.
Best regards,
ձ՝
Լօլա Գունտաքճեան/Lola Koundakjian
ArmenianPoetryProject[at]gmail[dom]com
Եթէ որ բացես հոգուս ծալքերը,
Այնտեղ կը տեսնես գրւած է միայն՝
Ես սիրել եմ քեզ:
Թէ որ թափանցես սրտիս խորքերը,
Այնտեղ կը տեսնես գրւած է միայն՝
Ես սիրել եմ քեզ:
Երգերիս փունջը,
Միայն ու միայն
Նւիրել եմ քեզ,
Դու սէր իմ յաւերժ:
Կ'ուզեմ նստիլ սա քարին, գարնան անուշ արեւին
Եւ ծառերուն հետ անշարժ դիտել երկինքը կապոյտ,
Կ'ուզեմ ըլլալ իմաստուն, ինչպէս ծերերը գիւղին,
Որ անդորրին հեշտանքով կ'արբենան լուռ ու անփոյթ։
Կ'ուզեմ նստիլ, ծառին տակ ճամբորդի մը պէս յոգնած,
Որ կը նայի կարօտով անվերադարձ այն ճամբուն,
Ուրկէ անցաւ մերթ մանուկ, մերթ պարմանի փառապանծ
Եւ մերթ կեանքի բեռան տակ կքած ստուեր մ'օրօրուն։
Այս պահը բաւ է ինծի իր արեւով ոսկեշող,
Հողէն, ջուրէն բարձրացող իր համերգով կենսալի.
Կ'ուզեմ ըլլալ սրտագոհ ինչպէս խոնարհ աղօթող
Եւ փառք տալ միշտ որ դեռ կամ իբրեւ մարմին ու հոգի։
Ոչ անցեալի ափսոսանք, ոչ գալիքի սպասում.
Աշխարհն ահա իմ դիմաց հորիզոնէ հորիզոն.
Արարչութեան երկնային չունիմ գանգատ եւ հարցում,
Կեանքս դարձեր է արդէն հրաժեշտի գինեձօն…
Դեկտեմբեր 1, 1989
«Իրիկնալոյս Ռումբերու Տակ»
Օրն իր վերջին
Ճառագայթն է ճամբում
Տիեզերքի օրէնքով
Գրւած գրքում:
Գիշերը գալիս է լուռ,
Խորհրդաւոր,
Որ կատարի
Խորհուրդը նոր:
Սակայն մարդը
Զինւած ամուր
Քէն ու ոխով՝
Պիտ ողջունի այգաբացը:
Հոկտեմբեր 2008
Click here for the audio segment of Alec Ekmekji's Just Like That read by Lola Koundakjian.
Just like that
he found a girl,
he found a riverbank,
just like that
she lay her back
on the knowing grass,
just like that
he found her lips
he found her buttoned blouse,
just like that he married
he married someone else.
Now sometimes she sees him
at the riverbank,
looking for loose gold buttons
in the dew on the grass.
This poem has appread in BIRTHMARK, a bilingual anthology of Armenian-American poetry. Published by Open Letter, 1999.
Ճիշտ այդպէս
գտաւ աղջիկ մը,
գտաւ գետափ մը,
Ճիշտ այդպէս
աղջիկը պառկեցաւ
խոտին վրայ,
Ճիշտ այդպէս
գտաւ աղջկան շրթունքները,
գտաւ աղջկան կոճկուած շապիկը,
Ճիշտ այդպէս ամուսնացաւ,
ամուսնացաւ ուրիշի մը հետ։
Հիմա ան երբեմն կը տեսնէ զինք
գետափին,
ցրիւ ոսկէ կոճակներ փնտռելով
ցօղաթուրմ խոտին մէջ։
Translated by Vartan Matiossian
Նիւ Եորքէն Փարիզ, մինչեւ Սահարա,
Մինչեւ Հնդկաչին
Հայ կայ ու չկայ…
Ունկնդիր օտար ձայներու կանչին
Աշխարհատարած հայն ամենուրեք
Արքայ ու ծառայ…
Հայը տարագիր այսօր վառ արեգ,
Վաղը՝ լուսնկայ
Եւ դեռ բօթաբեր հողմունք ու ամպեր
Երկինքին վրայ.
Երկրի երեսին, Սփիւրքը վկա՛յ,
Հայ կայ ու չկայ…
Հիւսիսէն Հարաւ, մինչեւ Արեւմուտք,
Մինչեւ Արեւելք,
Անցեալի արցունք, նոր կեանքի սիրերգ,
Թոռնիկ ու հանի,
Իրարմէ բաժան, իրար անծանօթ,
Հողմավար ծղօտ,
Աշհարհի սրտին բացուած դառն վէրք,
Հազար նոր երանգ հին ծիածանի,
Հողազուրկ այգի ու ծառ ծիրանի,
Հայը կÿարիւնի,
Հայը կը հալի…
Երկրի երեսին գնա ու գնա,
Սփիւռքը վկայ,
Հայ կայ ու չկայ…
«Արեւամար»
29 Մարտ 1982
Խափշիկ ամպերու քօղին տակ
կիթառներու հեծկլտուքը կ'ըմպեն բաժակ - բաժակ
Յամեցող աղջամուղջներէ անդին
ապրումներ կ'որոնեն անկորնչելի
Լեզու ունին չեն խօսիր - աչք ունին չեն դիտեր
ականջ ունին չեն լսեր
Կոյս անձրեւին տակ որ կը մաղուի
բոց շրթներ կ'ընձիւղին
Մինչ խոպան դարձած սրտերու վրայ
հէքեաթունակ գարուններ կը ծաղկին
Եւ մոխրացած երակներու մէջ
սիրատենչ հրաբուխներ կը թնդան
Խափշիկ ամպերու քօղին տակ
սիրոյ անձրեւը կը մաղուի կայլակ - կայլակ
Some mornings
the silence
in this house
is so profound,
I wonder
if my mother
will ever wake again.
Will I be the one
who finally opens
her bedroom door,
or will she?
Eight o’clock, nine,
ten — and yet instinct,
or something like it,
tells me it will not
end this way.
If her mind
doesn’t wake her,
her body will.
When at last I hear
her toilet flush,
I feel the strangest
sense of grief.
I feel the pain
of disappointment,
and the joy
of pure relief.
August 25, 2006
Տասը կարճ օր դրախտային,
Սէր ու արցունք, կսկիծ ու խինդ,
Տասը կարճ օր ցնորային
Մէկս կիւսին պարգեւեցինք։
Տասը կարճ օր յագեցնելու
Տարիներու քաղցը բարդած,
Տասը կարճ օր նոր կեանք տալու
Մեր հին սէրոյն ա՛լ նորոգուած։
Տասը կարճ օր հրատոչոր,
Գիրկ ու համբոյր, պահեր քնքուշ
Անկրկնելի տասը կարճ օր
Քսանեւութ տարիներ ուշ։
Նիկոսիա -2004
Կը նմանիմ ես այն ծառին, որ կիսով հողէն խլուած է եւ որոյ արմատին նրբագոյն ծայրերէն մինչեւ երկնաբերձ կատարին բարակ ճիւղերն հեծեծանք մը կը պտտի օրն ի բուն։ Սենեակիս առաստաղն երկնամարի կը փոխուի իր կաթէ ճանապարհով եւ իր համաստեղութիւններով, եւ ադամանդներ ոտիցըս տակ ցանուած կը տեսնեմ, որոնց վրայ կիսամերկ կը պարեմ օդանոյշ ոգիներուն հետ, երկնահոս նուագաց ընկերակցութեանբ։
Եղիա Տէմիրճիպաշեան Նամականի
William Michaelian’s newest release is The Painting of You, the first volume in his Author’s Press Series. He is the author of two poetry collections, Winter Poems and Another Song I Know, published in 2007 by Cosmopsis Books. His other books include Songs and Letters, a 716-page collection of poetry and prose; A Listening Thing, a novel published here in its first complete online edition; No Time to Cut My Hair, a collection of seventy stories; and One Hand Clapping, a daily journal in two volumes. Michaelian’s stories, poems, and drawings have appeared in many literary magazines and newspapers, including Ararat, a quarterly that features literary and historical work on Armenian subjects. His work has been translated into Armenian, published in Armenia’s leading literary periodicals, and read on Armenian National Radio. His artwork continues to capture attention, and is used widely online; one of his drawings is included in a William Saroyan centennial edition released by Heyday Books in 2008. The author lives with his wife and family in Salem, Oregon.
To purchase copies of the book, click here.
Click here for the audio segment of Garig Basmadjian's Fall read by Lola Koundakjian.
Ջրերը ներկուել են
անվնաս կարմիրով։
Փակուած սենեակում անգամ
ամէն բան շարունակում է
ծերանալ։
Բոպիկ ոտքերով հրեշտակներ
քայլում են, պարում
տանիքների վրայ։
Թռչունների թեւերը
կարկատանուած են։
Անձրեւը շիրմաքարեր է լուանում
եւ այլանդակում դէմքերը
շպարուած կանանց։
Թողութի՞ւնդ.
այն գնացքի մէջ չէ,
ուր գտնւում ես,
այլ այն մէկի, որ հենց հիմա
կողքիցդ է անցնում, հեռանում։
Կարիկ Պասմաճեան, Բեղմնափոշի, 1976 Փարիզ
Ես ու դուն,
Յոյսի ու սիրոյ լապտերներ թղթեայ,
Կեանքի սայթաքուն գետակին վրայ,
Կը նաւարկենք մենք մեզմէ ակամայ։
Ես ու դուն,
Գետակին վրայ դեռ մնանք պիտի,
Մինչեւ որ հասնինք ափը դիմացի,
Կամ լապտերներուն թուղթն ամբողջ այռի։
Նիկոսիա - 2004
Golden leaves, sweaters and chills
Winter sliding down the hills
Arthritis, medicine and pills
Are somebody else’s ills.
Attaining three scores and ten
(when did this aging happen?)
Hit me like an absurd farce
Who? Me? I don’t grow that fast.
Shaky knees that disengage
Bones turning to cartilage
White hair growing on my crown
Are happenings I disown.
My heart beats much louder now
More than I care to allow.
I get sensational thrills
Sans those damned blood pressure pills
And if I were not so shy
I would write to Santa dear:
“Next time, please, when you stop by,
Knock louder, ‘cause I can’t hear.”
Հին օրերուն բարութիւնը ցնորք չէր
ի՜նչ յուզումով կը կարդայի կակաչ
հեթանոս հարճ մշակ Վահագն երգող
ճիչն ահաւոր բանաստեղծին Վարուժան
Վարուժա՜ն, ցաւդ երգ դարձուցիր
մողոքներուն դէմ կանգնած երգեցիր`
«Ուղեղս կերան իշամեղուներն
ամբարշտութեան»
Գռիհներուն մէջ վաշխառուներու
բնազդներով կը տեւեն իշամեղուներ
կիրք են ընչաքաղց բարին կրծող
դափնիներու երազներով տոչորուն
Հիւանդ է բանաստեղծ երէկի տղան
լքուած ու անտէր քէներու թիրախ
զգայուն սրտի խօսքերն շողարձակ
դատարկ փառքերու եղան ստուեր
Հիմա ինք գիտէ որ հաւատարիմ
անաւարտ եւ անաղարտ սէրերու
լոյսն ինք կրեց եւ պիտի կտակէ
Ոսկի Հորթի երկրպագուներն անարեւ
մարախներու աւեր ձգած իրենց ետին
տապանաքարն իրենց ամբարիշտի
պիտի ըլլայ մարմար անլեզու:
Յուլիս 2004
Թող որ անգղերը անապատներուն
Հրեղէն աչքերդ այդ կտցահարեն,
Ինչպէս քամահրանքն այդ քու մութ հոգւոյն
Կը խլէ անոյշ կեանքը իմ սրտէն։
Ես ամէն գիշեր աղօթեմ պիտի,
Որ հոգիդ տանջուի՝ ցերեկ եւ գիշեր,
Սիրոյդ տիրանայ մէկը տմարդի,
Դժբախտանաս դուն, ունենաս ցաւեր…
…Բայց երբ այս բոլորն իրականանան,
Պատկերդ երկա՜ր ես պիտի դիտեմ
Ու հոգիս խեղդեմ արցուքով ու լամ.
Ես ծաղիկներով դամբանդ պիտ կերտեմ։
Նիկոսիա - 1975
To serve is a choice and a great joy and fire
But it takes a while and a while to take
A slow-cooking slaking of passionate thirst
Like walking for miles to a wandering lake
To yield is a death but a life and a breath
When birthed it will give in its natural state
And one of the choices will fall by the side
No longer a voice that would have any weight
Երեկոյեան՝ չմթնցած,
Արեւմուտէն քիչ մը առաջ,
Թռիչք կ՛առնեմ, մտքով կու գամ
Գերեզմանիդ այցելութեան։
Ու հոտաւետ, բունջ մը ծաղիկ,
Հազար փաթիլ՝ հատիկ-հատիկ,
Հողաթումբիդ գլխուն դրուած
Խաչին շուրջը կը զետեղեմ։
Կը զրուցենք՝ հոսկէ-հոնկէ,
Օրուան մասին որ անցեր է,
Փսփսալով կը զրուցենք
Մեր անցեալէն, ապագայէն։
Երեկոյեան՝ չմթնցած,
Արեւմուտէն քիչ մը առաջ,
Գէթ մի քանի հապճէպ վայրկեան
Ես կը մոռնամ լեղի ներկան։
Կը կատակենք զուարճաբար,
Ինչպէս ամէն անգամ կ՛ըլլար,
Կարծես տակաւ բան չէ փոխուած,
Մեր առօրեան չþայլափոխուած։
Շուտով սակայն հրաժեշտի
Ժամը տխուր մեզ կը հասնի,
Բաժանումի պահը արդէն
Զիս կը խթէ համառօրէն։
Երեկոյեան՝ չմթնցած,
Արեւմուտէն քիչ մը առաջ,
Հոգիս լեցուած՝ սէր անթառամ,
Ես միս-մինակ տուն կը դառնամ։
Լոնտոն - 2009
Born in Beirut in 1958. After a brief say in Kuwait, is sent to Cyprus to the Melkonian Educational Institute. Graduates in 1975 and moves to Armenia to study engineering.
In 1977 while still in Yerevan marries Lola, a fellow student at the University, and moves from Cyprus. Works closely with Artsakank and Gibrahayer papers.
From 1986 to 2008 lives in Cyprus then moves to London due to his wife's ill health.
Jean and Lola have three sons, a daughter, a grandson and a granddaughter.
Անձրեւէն ետք
Բացուած է կապոյտը անհուն
Պարտէզին մէջ
Չեն լսուիր գոռոցները զազիր
Ոչինչ ըսող
Հեռատեսիլին եւ ձայնասփիւռին
Բառեր բառերը
Կիրքի եսի սուտի վարագոյր
Տերեւներուն մէջ թզենիի
Պարը խօլ եւ անհոգ
Սարեակներու
Անօթիի թափահարումներով
Առաջի եւ վերջի մղձաւանջէն
Ազատ եւ զերծ
Բնութեան կարգը
Կը յուշէ ընդդէմ աղմուկին
Փսխունքն
Շահախնդիր քաղաքակրթութեան
Չարին դէմ
Անզօր են նկուն ազնիւն ու բարին
Դաւին ու վատին
Կայսրութիւնը ամենակալ
Անձրեւէն ետք
Սաղարթներու վրայ կը փայլին
Կաթիլներ բիւրեղեայ
Որոնց վրայ կը փշրուին
Ճառագայթներն արեւուն
Ջերմ ու կենսաբաշխ
Ծնելով շռայլ գոյներ
Ծիածանի մը երբներանգ
Հեռուէն կը լսուին
Դաշնակի հնչիւններ մեղմ
Կը տարածուին
Եթերին մէջ անշարժ միջօրէի
Այն պահն է
Երբ հորիզոնները կը հեռանան
Ի~նչ փոյթ
Եթէ անսահմանութիւնը կը վերցնէ
Կապանքները կապարային
Աչքերու եւ սրտի
Անեղծութեան համանուագին հետ
Եւ նախքան
Մեծ խորհուրդը եւ հանդիպումը
Գերիրական
Որոնումը իմաստներու
Երթը ճշմարտութեան
Թեւ կ’առնեն
Եւ ինչ որ անդին կայ անցաւորէն
Կը նուաճուի
Փայլատակումը առաջի եւ վերջի
.....
25 Յուլիս 2007
This poem appears courtesy of the author, Hagop Balian.
Եվ լիալուսինն է բեմ բարձրանում՝ ձույլ ճենապակի, վարժ խամաճիկվար, մատներն է շարժում, թելերը ձգում…
Ու բարձրանում են հմայված ջրերը, ժիր առնանդամները, քնաշրջիկները, շների դնչերը…
Վեր, ավելի վեր, քան ավազը, քան կինը, քան տանիքներն ու կամուրջները, քան պանդոկներն ու գնացքները…
Բայց ես, ես չեմ կարող անգամ ձեռքերս բարձրացնել…
Բայց ես, ես չեմ կարող անգամ հայացքս բարձրացնել…
Ես չեմ կարող խոսքը բարձրացնել խոսքից։
Ես քայլեցի մինչև բեկումը վարդի, վերջին փուշը սիրտս ծակեց։
Ես մոտեցա մինչև վարքը սոճուտի – երանելի ծառեր՝ նիրհած կանաչ օրգազմի մեջ – թափված կոների վրա գայթեցի։
Ես սառույցի վրա մահպար պարեցի, բայց սկուտեղով կաղամբի գլուխ ինձ մատուցեցին։
Ես ոսկի տվի դրամափոխին, նա գույնզգույն թղթեր տվեց, շոր կկարեմ այդ թղթերից ես ինձ հարմար։
Ես նայեցի ու տեսա՝ լալիս եմ։
Ես նայեցի ու տեսա՝ տխուր եմ։
Աչքերս փակում եմ – տխուր է, աչքերս բաց արի – տխուր է, գլուխս շրջեցի – տխուր է, հինգ լուցկի կվառեմ – տխուր է, լուսամուտի տակ Մառետը փողոցում թունդ սակարկում է, գիրքը բացում եմ – ճերմակ եղջերուն էջով մեկ ցատկոտում է, ճյուղավոր եղջյուրները տողերի մեջ են խճճվում, կեռնեխը ճյուղից ճյուղ թռավ, սպասեց-տեսնի՝ բան չի՞ փոխվում, վարազը երկու տող վազվզեց բացատում, տրորեց խոտերի օրորը, կայծոռիկներն ասացին՝ եղիցի լույս, բվեճն ու խլուրդը շշմած մնացին, իմ մոմի լույսը թրթռաց (մթնում Մառետը դեռ սակարկում է), փայտփորիկն ասաց՝ թըխկ-թըխկ, կտցարը – հո հիմար չէ՞ – չի հավատում, կեռնեխը տողից տող թռավ, սպասեց- տեսնի՝ բան չի՞ փոխվում, եղջերուն գլուխը թափահարեց, եղջյուրը հանեց տողերի միջից, վարազը մի թումբ էլ տրորեց, ո~նց է իրեն երևակայում, դաշտամուկը գլուխը հանեց – նույն անշնորհքն է լոպպազություն անում, մի կիսատող էլ ցիռը արածեց՝ միեղջյուրի աչքից հեռու, կեռնեխը էլի սպասեց, տեսավ՝ բան չի փոխվում, հետ թռավ մյուս ճյուղին… Ու մեկ էլ՝ ես հազացի, Պանը ինձ տեսավ, ուրախ մոտեցավ, մազերս շոյեց, ինձ համար շվի է նվագում, մեղմ ծածանվեցին վարագույրներս (դրսում Մառետը դեռ սակարկում է), նիմֆաները ինձ զարդեր տվեցին, սնգույր ու սուրմա, բարկօծանելիք, սիրո հմայիլ ինձ նվիրեցին, մազերիս վրա՝ մետաքս վարշամակ, ոտքերիս հարմար սիրուն սանդալներ ինձ հագցրեցին, չար աչք ճաքեցնող կապույտ ուլունքն էլ թևիս կապեցին, ինձ տարան գետափ, ասացին՝ նայիր, չքնե՞ս հանկարծ, ուշադիր նայիր…
Սև ջուրն եկավ՝ չմտա,
մոխրաջուրն եկավ՝ չմտա,
ժանգաջուրն եկավ՝ չմտա,
ոսկեջուրն եկավ՝ մազերս լվացի,
կաթնաջուրն եկավ՝ երեսս լվացի,
վարդաջուրն եկավ՝ մարմինս լվացի,
թափանցիկ ջուրը որ եկավ, գետը ցատկեցի, ջրահարսի հետ ջրում խաղացի, ջրում երգեցի, ջուրը ցայտեցրի (լուսամուտի տակ Մառետը գոռաց,- «Էս ի՞նչ խուժան է կեղտաջուր թափում»),- վարշամակս քամին պոկեց, սանդալներս ջուրը տարավ, գլխաբաց ու ոտաբոբիկ՝ ես խոտերին թավալվեցի, անտառահարսներն ինձ հավանեցին, ինձ գուրգուրեցին, դեմքս գգվեցին, պորտս լիզեցին, իրենց նուրբիկ ստինքները ստինքներիս մեղմ հպեցին, ազդրերն իրենց ազդրերիս մեջ խճճեցին, տամուկ լեզվով խուտուտեցին, նվաղեցրին, ճապաղ դոնդող՝ ես խոտերին լղոզվեցի… Մեկ էլ տեսա` պատմելու բան ունեմ արդեն, ձիգ ձգվեցի, ցողունաբար օրորվեցի – ահա հիմա ես ասողիկ եղեգ դար… շը’խկ – լուսամուտի տակ մեր Մառետին ապտակեցի,- «Այ տուֆտա քած, դոլարը ո՞ւր ես կոխում»,- Պանը փչեց, ու էջերը խառնվեցին, ու ես էդպես կենտավրոս էլ հենց մնացի,- կես եղեգ ու կես Վիոլետ, ինձնից արդեն ՝ էլ ի՞նչ սրինգ։ Գիրքը փակեցի- տխուր է։ Լուսամուտը փակեցի - տխուր է։
Եղեգերեն լավ չգիտեմ,
Վիոլետը – քիչ է գալիս,
բայց դե, մի ձև կյանքս պատմեմ,
ախ, մառետներ, լացուկոծեք
մեկ ինձ վրա, մեկ էլ՝ բախտիս։
Կեսգիշերին մատս մեռավ։
Ես նստեցի դռան շեմին
ու լաց եղա մատիս վրա
ու լաց եղա՝ առհասարակ։
Իմ հայրը ինձ բռնաբարեց,
մայրս ծախեց իմ մատանին,
եղբայրս ինձ ասաց՝ վհուկ,
քույրիկներս ինձ ծաղրեցին,
սիրածս ինձ հղիացրեց
ու թողլքեց մութ գիշերին,
խորթ հարևանս մոտ եկավ
ու թու… թքեց իմ երեսին,
քեռիներս քորոցներով
ողջ մարմինս ծակծկեցին,
ու մեխապատ տակառի մեջ՝
ինձ վերևից գլորեցին,
կաղնեփայտե՝ հարմար դագաղ
զարմիկներս նվիրեցին,
ընկերուհիս փեսացուիս
շուտ քաշ տվեց իր անկողին,
ավագ որդիս կազինոյում
տանուլ տվեց իր մամային,
կաղ աղջիկս նկուղներում
գոհացնում է վարորդներին…
Ի լրումն ամենայնի՝
կեսգիշերին մատս մեռավ։
Ախ, մառետներ, բարձր լացեք,
մատիս տվեք մի ողորմի։
Ես յոթ տարի չեմ խոսել ու չեմ ծիծաղել,
ես յոթ տարի թել եմ մանել,
ես յոթ տարի կտոր եմ գործել,
ես յոթ տարի շապիկ եմ կարել,
բայց ոչ մի կարապ եղբայր չդարձավ,
իսկ արքայազնը ինձ չի ճանաչում,
աչքերիս չի նայում, մազերիս չի նայում,
միայն կոշիկիս չափն է ստուգում…
Մոխիրների մեջ, մոխիրների մեջ,
Մոխիրների մեջ կթաքնվեմ ես նրանից։
Բայց ես, ես տեսել եմ, թե ինչպես է վարդը աչքերը փակում, իրանը ձգում, գլխիկը դնում երկնքի բարձր զոհասեղանին. նա ինձ շշնջաց՝ իմ տեղը կանգնիր։
Բայց ես, ես տեսել եմ, թե ինչ հզոր շիթով արյունը խփեց մարդու դարպասից ու ինձ ողողեց – գույնզգույն որդեր ինձ շուլալվեցին։
Բայց ես, ես քանի անգամ թղթե շորերով ձմեռվա մեջ եմ ելումուտ արել, իսկ իմ փնտրածը՝ միշտ սառույցի տակ, աչքս տեսնում է, ձեռքս չի հասնում, աչքս տեսնում է, շուրթս չի դիպչում, աչքս տեսնում է, հոտը չեմ առնում, աչքս տեսնում է…
Բայց ես՝ ոտքիս զանգուլակ, բորոտի հանգույն քանի ~ անգամ եմ – զընգ-զընգ՝ հեռացեք, առողջ մանուկներ, զընգ-զընգ՝ շրջանցեք, հարուստ աղջիկներ, զընգ-զընգ՝ չնայեք, սիրուն տղաներ, զընգ-զընգ՝ չվթարվածներ, զընգ-զընգ՝ չխոտանվածներ, զընգ-զընգ՝ չորդնածներ, զընգ-զընգ՝ չժահրոտածներ, զընգ-զընգ՝ չխաթարվածներ… Քանի ~ անգամ եմ ես ինձ պարտակել գուժկան զրինգի կայլակների մեջ… Բայց խուլ մի մեղու՝ թիռ ճեպընթացիկ, շուրջս է պտտվում, մոտենում է ինձ բոլոր կողմերից, նա ինձ կակոսի սիրո կնճիթով, նա իմ վերքերից նեկտար կքաղի…
Բայց ես, վերջապես, տասնչորսերորդ գիշերը որ գա, կպառկեմ ջրի կաթիլի վրա, սիրտս՝ կարմիր խայծ, կհենեմ ճկուն, ձիգ ողնաշարիս, ու մի ծղոտիկ ատամներիս մեջ՝ լյա-լյա, լյա-լյա-լյա՝ դիպվածից անդին…
Իսկ երբ բարձրանա լիալուսինը, շը’խկ կբարձրանա ժիր առնանդամս՝ վեր, ավելի վեր, քան ավազը, վարդը, մոխիրը, դրոշը, խոսքը, դրամափոխը, ողբերգությունը, ֆարսը, հայրս, մայրս, սպորտը, մաթեմատիկան, պատվիրանը, անեծքը…
Վեր, շատ ավելի վեր, քան այս ողջ, այս ամբողջ ճապաղ դոնդողը։
Violet Grigoryan
Midnight
Translated by Margarit Tadevosyan-Ordukhanyan
And the full round moon enters the stage, hand-painted porcelain, a skilled puppet-master of sorts, spreading its fingers, pulling the cords….
Enchanted by it, everything rises: the agile male organs, the waters, the dogs and the sleep-walkers.
Rising higher and higher, higher than the sand, higher than the woman, higher than the roofs, higher than the bridges, higher than the taverns, higher than the trains.
But I cannot raise so much as my arms….
But I cannot raise so much as my eyes….
But I cannot raise a word from a word.
I walked on until the passing of the rose, but it pricked my heart with its final thorn.
I walked on closer to the thicket of the pines, those dreamy trees that gently swayed in their green orgasm, but then I tripped on their pinecones and fell.
I danced the dance of death on ice, but all I got for it was a head of cabbage on a trey.
I gave some gold to a money-changer, and he gave me colored shreds of paper for them; I’ll use them all to make a dress that covers me and fits my body.
I looked and discovered that I was crying.
I looked and discovered that I was sad.
* * *
I close my eyes, it makes me sad; I open them-still makes me sad; I turn my head, it makes me sad; I light five matches-still makes me sad; in the street, right under my window, Maret is haggling passionately; I open a book and lo, a white deer skips down the page, and its branching horns get tangled between the lines; a thrush hops from one branch to another, waiting for some sign of change; the wild boar runs around the meadow for a couple of lines, stomping out the undulating grass; the fireflies declare, let there be light; the mole and the owl just sit in one place, dazed; the light of my solitary candle flickers (in the dark Maret’s still haggling); the woodpecker says knock-knock; the snipe-it’s no dope-doesn’t answer, it knows better than that; the thrush hops from one line to another, waiting for some sign of change; the deer shakes its horns free, disentangling them from the lines; the boar stomps out another bush-just watch it gloat; the field mouth peeks out to check what the commotion is to find the same ham wreaking havoc, and nibbles on another leaf, safely hidden from the unicorn’s eyes; the thrush waits for a little longer, despairs of change, and moves to a different branch. Suddenly I cough; Pan notices me and approaches me with joy, he touches my hair, plays his flute for me; the wind gently ripples my curtains (outside, Maret is still haggling); the nymphs bring me offerings of ornaments, blush and hair-dye, and sandalwood oil; they give me charms, a silk kerchief for my hair, they fasten a blue bead to my arm to ward of all the evil eyes, they take me to the bank of the river and bid me to look, beware, don’t you fall asleep, look closely….
The black water came, I didn’t go in,
the ash water came, I didn’t go in,
the rust water came, I didn’t go in,
the gold water came, I washed my hair in it,
the milk water came, I washed my face in it,
the rosewater came, I washed my body in it,
and when the clear water came, I jumped into the river, frolicked with a mermaid, sang in the water, splashed in the water (under my window, Maret yelled out-what miscreant is dumping dirty water?), the wind ripped the kerchief off my hair, the water washed away my sandals, I rolled around in the grass, my head and feet completely bare; the forest spirits fancied me, they pampered me, caressed my face, they licked my belly-button clean, they pressed their luscious breasts to mine, they wrapped my wanton thighs in theirs, they tickled me with their lithe tongues, they turned me into a soft mass, just spread around in the grass. Then suddenly, I realized that I had something to tell, so I stood up, swayed in the wind-a blade of grass, then, as I began changing into a singing re…. whack, under my windows someone slapped our Maret, you stupid bitch, why are you shoving me these dollar bills? Pan blew up a storm, the pages got mixed up, and I stayed like that, a centaur-half-reed and half-Violet. What kind of a reed-pipe would I make now? I shut the window, sad. I shut the book, sad.
* * *
I don’t speak reed very well
For Violet doesn’t come much,
Yet I still feel I must somehow tell
The story of my sorry life,
Marets, go forth with your laments,
Bemoan my luck, bemoan my fate.
At midnight, sharp, my finger died.
I went outside, sat on my porch,
Let myself go, and cried and cried,
Over my finger and my life.
My daddy raped me at some point,
My mommy went and sold my ring,
My brother, well, he called me “witch,”
My sisters all derided me,
My lover left me with a child
Inside my womb and left one night,
Our weird neighbor came to me
And sa… and spat upon my face.
My uncles stuck me with sharp pins,
And then they rolled me down the hill
Inside a barrel, lined with nails,
A cozy coffin made of oak,
My nephews gave me as a gift.
My friend seduced my fiancé,
My eldest gambled me away.
My young lame daughter pleasures drivers.
And to the sound of utter silence
My finger died today at midnight.
Marets, begin your loud laments,
Offer a prayer for its peace.
* * *
I have not talked or laughed for seven years
I have done nothing but spin yarn for seven years,
I have been weaving a cloth for seven years,
I have been stitching shirts for seven years,
But none of the swans turned into a brother,
Nor does the prince ever recognize me,
He doesn’t look into my eyes or at my hair,
He just keeps checking the size of my shoe….
In the ashes, in the ashes,
In the ashes I will hide from him.
* * *
But I, I have seen a rose closing shut its eyes, stretching its long spine, placing its own head on the sacrificial stone; it whispered to me, come and take my place.
But I, I have seen how the blood gushed out from the gates of man, washed all over me, and how multicolored warms wove their cocoons in my flesh and skin.
But I, I have wandered long in the winter’s chill, in my paper clothes, and that which I
sought was covered with ice; what my eyes could see, my hands couldn’t reach, what my eyes could see, my lips couldn’t touch, what my eyes could see, my nose couldn’t smell, what my eyes could see….
But I, with the leper’s bell tied around my leg, many times I’ve chimed, ring-ring, healthy babes, run away from me, ring-ring, wealthy dames, move away from here, ring-ring, look away, pretty little boys, ring-ring, unafflicted folk, ring-ring, the unrancored ones, ring-ring, the unworméd ones, the unscathéd ones…. How many times did that tinkle of forewarning shield me! But a deaf bee with a stealthy flight buzzes over me, probes me on all sides, wants to furrow me with its trunk of love; it will gather nectar from my oozing sores….
But I, after all, at the fortnight’s end, will recline upon a single water-drop, with my heart as bait; I will stretch my back, lie down, supine, with a blade of grass pressed between my teeth, and la-la la-la-la, undaunted by what’s passed.
And when the full moon appears, bang, up will go my penis, higher than the sand, higher than the rose, higher than the ash, higher than the flag, higher than the word, than the money-changer, the tragic and the farce, higher than my parents, higher than the sports, math and the commandments, higher than the curse….
High and higher still, higher that this whole, this entire trembling mass….
Books on shelves, on reserve, those that sell
hard and soft, spines and covers
diagnoses in chapters, science or characters
they sit and smell like musty cellars
worlds inside unto themselves
carried and borrowed, traveling onward
coming full circle and tumbling downward
beautiful pages of pulpous delight
yellowing corners, but lovely, and only
if I could understand or maybe remember
that which I read last year in September
I’d eat all the paper my stomach could hold
digesting the letters, and numbers, in bold
and cough up the words I love to recite
the words that deserve to be told I would tell
Ես սովորեցի ծաղիկների ներկայացումը,
Մշտարթուն կամակորությունը
ծիածանագույն մազերը թափում է աչքերիս,
Շարում տեսադաշտիս պատնեշը…
Բողոքի ելեւէջները քնքուշ են ու առկայծուն,
Մաքուր է ծաղիկը,
Ես սովորեցի պաշտել, ինչպես ծաղիկը,
Տենչում եմ բացակայությունը,
Գլուխս լիքն է գաղափարներով,
Համրում եմ…
In a room emptied
Light shone like fast heat on a road
The colors lucid
Sensuous fire flowed
Who would not have heard
Or could have ignored
Sound from another world
That always glowed
Robert H. Sarkissian lives in Newton MA with his wife Audrey. He attended Northeastern University and received a degree in electrical engineering in 1995, and currently works as a technical writer. He writes poetry and satire and has had several poems published in literary magazines.
Բարեբախտաբար դու ունես
Բոլոր հարցերի պատասխանները,
Եվ ես ստիպված չեմ փորփրել հանրագիտարանները,
Ուղղի՛ր իմ խոսքը,
Չգիտեմ, թե որքան կմնամ այստեղ,
Գուցե մեկ,
Երկու կամ երեք տարի,
Ճոճանակը դատարկ է,
Այն երբեք դատարկ չէր լինում,
Անգամ գիշերը,
Չգիտեմ որքան կմնամ այստեղ,
Գուցե մեկ, երկու կամ երեք
տարի...
The wind,
playing in the violets,
sprang upon me.
Oh! I thought,
if I could be so familiar
with her.
____________________________
Published in ARMENIAN-NORTH AMERICAN POETS: AN ANTHOLOGY (St-Jean-sur-Richelieu, Manna Publishing, 1974), Lorne Shirinian, editor.
In 1945, Khatchik Minasian won the Edwin Markham Gold Medal for Poetry. He was born in Fresno, CA in 1913.
El Viento del Tigre
(Traducción de Carolina Contino)
El viento,
jugando en las violetas
saltaba sobre mí.
Oh! pensé,
si pudiera serle a ella
así de familiar.
Click here for the audio segment Love read by Lola Koundakjian.
Սէ՛ր,
քեզի համար
աշխարհի տարբեր երկինքներու
տակ շրջագայեցայ։
Տարիները,
քառուղիներուդ՝
կանաչ կարմիր լոյսերու պէս զիս պահեցին։
Հետքերէդ տարուած՝
չվարանեցայ հետազօտելու
տիեզերքն անգամ.
տե՛ս,
իմ ոտնահետքը
լուսնի վրայ,
կանաչ կարմիր լոյսի նման կը մնայ։
2008
ԱԶԴԱԿ Գրական Պարբերաթերթ, Թիւ 1-2, 2009
Լցրո՛ւ, Գայանե, մի բաժակ գինի,
Այն օրերից է, որ խմել է պետք,
Հոգնած ես դու էլ ու ես էլ հիմի,
Մեկն էլ է եկել՝ դատարկ փողատեր։
Ասում ես մարդը լրիվ ճաղա՞տ է,
Ճածատը ոչինչ, ներսից չլիներ,
Ու՞ր է, Գայանե, լցրու գավաթը…
Ա՜խ, եթե, իրոք, ներսը չլինե՜ր…
Սկուտեղդ առ ու դեմքիդ վրա
Մի ժպիտ սարքիր տանջանքիդ վայել,
Վազիր, մատուցիր, նետվիր աջ ու ձախ,
Որ թաքուն փղձկաս նորից այս գիշեր։
Աչքերիդ փոսում հոգսդ ծրարիր,
Երազդ պահ տուր պահված քո ժամին…
Երեւի մեկ-մեկ մեզ գինի է պետք,
Որ մեզ մեր ներսից երբեմն հանի։
Լիլիա, Անունս սեր է, Երեվան, 2003
Shirts hang in the glass showcase
behind the gold French Cleaners,
when I open the door,
naphthalene rises
into the no-legs.
Delphiniums are blue like
the decanters of cologne from Paris.
That’s my brother’s house.
God’s face on a wooden belfry.
God’s lips. God’s nose.
God’s innocent little prick.
At the butcher’s those are cow’s eyes
with the visionary gleam of things
in the dead sand.
I’m the star of a Jew
rising from the beery foam
of Chaplin’s moustache.
It was a dirt road
like the head of an elk
or these hanging ribs.
Figs at Delaney’s all
the way from Smyrna
like shit in cellophane.
On the road. We were going there,
and then Hawaii turned into white light
on the screen of the Philco.
Kamikaze metal.
A runway of gin and broken glass.
Naphthalene of the Red Cross nurses.
Yes, yes, the child’s mine.
No Armenians left?
Jimmy Stewart you bastard
I’m here with some shopping bags.
Peter Balakian, “Post-Traumatic Shock, Newark, New Jersey, 1942” from June-Tree: New and Selected Poems 1974-2000. Copyright © 2001 by Peter Balakian. Used by permission of HarperCollins Publishers.
APP and its producer, Lola Koundakjian, retain the right to accept or reject any poetry submission(s) based on the criteria provided by the project description.
Send your comments to armenianpoetryproject[at]gmail[dot]comFollow us on Twitter: @armenianpoetry
Click here for our 15th anniversary clip on youtube.com
