Խաչիկ Տէտէան։ ԳԻՇԵՐԱՅԻՆ ԽԱՐԽԱՓՈՒՄ

Ես ինքնակամ կոյրի եմ նման,
Որ ձա՛յնդ կը լսէ միայն գիշերուան մէջ սփոփարար.
Իսկ քու ձայնդ՝ չորցած տերեւներու խարշափն է
գիշերներուս մէջ կծկուած,
Պիտի խամրի՝ երբ աչքերս բացուին առաւօտեան շաղին։

Երբ անուրջներէս յղի ես չսթափիմ ա՛լ,
Գիտեմ՝ պիտի մեռնիմ
Իւրայատուկ մահով մը անաղմուկ,
Բայց դուն…
Դուն պիտի ապրի՜ս իմ մէջ յաւիտեան
որպէս գրգիռ
որպէս թովչանք
որպէս անհունութիւն դեռատի։

Դուն իմ կամքի վեհապանծ նժոյգը սլացիկ,
Որ կ՛արշաւէ անհունին մէջ՝ ազա՜տ համարձա՜կ.
Եթէ կամքիս պրկումը շիջի օր մը ակամայ,
Դուն պիտի նոր երազողներ դարպասես
ու գերես անկասկած
Գիշերներուն մէջ առհաւական։

Բայց ես ինքնակամ կոյրի մը նման, հմայուած
Պիտի միշտ ձայնդ լսեմ գիշերներուս մէջ խելագար,
Անհուններէն աքսորեալ…

Խաչիկ Տէտէան։ Պիտի գայ միթէ՞

Ըսէ՜ ինծի` ե՞րբ,
Տարուան ո՞ր եղանակին դիմաւորեմ քեզ…

Գարնան հետ արեւուն բացուող վարդի համբոյրին մէջ
չգտայ հոգիիս խանդը վտարանդի,
Չգտայ պարզապէս ինծի հասցէագրուած ծիծաղը`
Որ պիտի լուար իմ հոգին` յամեցող բոլոր վիշտերէն։

Ամրան տօթակէզ գիշերները յամեցան շա՜տ երկար.
Բերին մահաբոյր ռումբեր ու ցանեցին աւեր ու արցունք,
Քաղեցին միայն մահ…
Եւ թողուցին պարապութի՜ւն մը համայնական…

Աշնան մաղուող անձրեւն ալ չբերաւ հոգիիս թեթեւութիւն.
Ինծի հասցէագրուած ժպիտի նշոյլ մը չկա՜ր
փարատած հորիզոնին վրայ։
Կար անձկութիւն մը ճնշող ու տարօրէն երկար,
Կար կասկածի զգացում մը ամլող ու հոգին բզքտող։

Եւ ձմեռն ալ եկաւ… ու չբերաւ բարի աւետիս.
Ձմրան հետ թանձրացան նոր վիշտեր ու յոյզեր,
Հոն ցանեցին տխուր կիրքեր ու նո՜ր հիասթափութիւններ,
Խոր արմատներ նետելով աճեցան տարօրէն։

Ու հիմա հարց կու տամ ես ինծի.-
Ո՞րն է եղանակը տարուան`
Որու եթէ սպասեմ` պիտի գտնեմ իմ ուրա՜խ, իմ պատա՜նի հոգին,
Ո’չ ծաղրածուին ժպիտին տեսքով` որ պատուէրով կու գայ,
Այլ անմեղ մանուկին` որ անգիտակից է տարողութեանը գալիքին`
Որ գիտէ ճչա՜լ ու լա՜լ բայց նաեւ կրկին խնդա՜լ ու սիրուի՜լ։

Իմ հոգին կը տենչայ այն մի՜ւս եղանակը մոռցուած,
Ուր տարբերութիւն չկա՜յ գարնան, ձմրան ու եղանակներուն միջեւ.
Ուր եղանակները միշտ խինդ ու ծիծաղ կը բուրեն
Թէկուզ յամենան երկար կամ իսկոյն փարատին…
Ե՞րբ պիտի ան դուրս գայ իր մօր պատեանէն
Ու զիս առնէ իր կեղեւին մէջ անապակ
Առանց անցագրի կամ հաշիւի։

Ո՞ւր է այն եղանակը` որուն ի զուր կը ապասե՜նք այսքան երկար…



Խաչիկ Տէտէան,ԴԱՐԱՍԿԻԶԲԱՐԱՍԿԻԶԲԻ ՄՏՈՐՈՒՄՆԵՐ
ԱՆԹԻԼԻԱՍ 2008

Միսակ Մեծարենց։ Արդի մարդուն Հայր Մերը

Տո՜ւր ինծի, Տէ՜ր, ուրախութիւնն անանձնական,
Ծաղիկներո՜ւ պէս զայն ժողուեմ ճամբուս վրան‘
Նայուածքներուն մէջ ամէնուն եւ ամէն օր:

Տո՜ւր ինծի, Տէ՜ր, ուրախութիւնն անանձնական,
Եւ ես‘ հանգոյն երփնալուցկի վառող մանկան‘
Զայն գունաժպիտ տեսնեմ ուրիշ դէմքի մը վրան:

Տո՜ւր ինծի, Տէ՜ր, ուրախութիւնն անանձնական,
Զանգակներո՜ւ պէս զայն կախեմ ամէն դըրան‘
Ու զերթ նարօտ ամէն դըրան զայն պըսակեմ:

Տո՜ւր ինծի, Տէ՜ր, ուրախութիւնն անանձնական,
Ճրագներու պէս զայն բոցեմ բազմաստեղնեան‘
Խաւարին մէջ ամէն երդ ու խրճիթներու:

Տո՜ւր ինծի, Տէ՜ր, ուրախութիւնն անանձնական,
Զայն սրբասաց իմ հոգեակիս ընեմ խորան‘
Զայն իմ մտքիս ծըխեմ‘ զերթ խունկ բազմաբուրեան:

Տու՜ր ինծի, Տէ՜ր, ուրախութիւնն անանձնական,
Ու չըլլա՜յ որ ուրիշներու կոծն ու կական
Խեղդել ուզեմ ջրվէժին մէջ դափիս ձայնին:

Տու՜ր ինծի, Տէ՜ր, ուրախութիւնն անանձնական,
Ու չըլլա՜յ որ ծափիս ձայնին երգը գուժկան
Եսիս սենեա՜կն ունենայ‘ ցու՜րտ առանձնարան:

Տո՜ւր ինծի, Տէ՜ր, ուրախութիւնն անանձնական.
Ու սեղանիս վըրայ դրուած մէն մի նըկան‘
Զույգ մը խինդե՜ր գէթ ունենայ թող խաչանիշ:

Տո՜ւր ինծի, Տէ՜ր, ուրախութիւնն անանձնական,
Ու բախեմ զայն սրտիս ժայռին‘ իբրեւ մական‘
Որ բխեցնէ ջուրն աներկմիտ երանութեան:

Տո՜ւր ինծի, Տէ՜ր, ուրախութիւնն անանձնական.
Զայն ջուրերու վըրայ ձըգեմ իբրեւ ուռկան,
Զայն իբր արօր ակօսներո՜ւն ձըգեմ վըրան:

Տո՜ւր ինծի, Տէ՜ր, ուրախութիւնն անանձնական.
Զայն իբր անձրեւ ցօղեմ ամէն դաշտի վըրան,
Զայն իբր արեւ բաշխեմ ամէն հորիզոնի:

Տո՜ւր ինծի, Տէ՜ր, ուրախութիւնն անանձնական.
Զայն ընդգրկած՝ իտէալի՜ն ըլլամ սրսկան.
Զայն լաստ ըրած ես Լոյսերու նաւո՜րդն ըլլամ:

Տո՜ւր ինծի, Տէե՜ր, ուրախութիւնն անանձնական.
Ժողվել‘ հոգւոյն մէջ ծերերուն, կոյսին, մանկան,
Պարզ մարդերուն‘ գեղջուկներուն ու բանուորին:

Տո՜ւր ինծի, Տէ՜ր, ուրախութիւնն անանձնական.
Ժողվել‘ հոգւոյն մէջ ամէնո՜ւն, համայնական
Հոգւոյն ամէն մասնիկներուն մէջ‘ ամէն ժամ:

Ճամբաներէն, ու գետերէն, ու դաշտերէն,
Անտառներէն, ու լեռներէն, ու ձորերէն,
Տանիքներէն, ու տուներէն, ու դուռներէն‘
Տո՜ւր ինծի, Տէ՜ր, ուրախութիւնն անանձնական:

Prayer for the New Year
Missak Medzarents

Give me, my God, that kind of happiness
that has no self. Let me gather it like flowers
in other people's eyes.

Give me, oh Lord, an impersonal joy
which like a child's sparkler tints
the onlooker's face.

Give me, oh Lord, an impersonal joy
to hang like ribbons braidedwith bells
on each door I pass.

Let me build altars out of words
of those I love and echo them
like cymbals of brass.

Give me an impersonal joy
to share like the stars dispersed
across the skies.

Let it be happiness
that does not drown laments
of those in pain

and not the kind of joy confined
within my self alone.
Let every loaf upon my platebe blessed

with a crossed pair of joys.
And like the sun going west
let me spread sunlight, Lord.

Let me lower it on waters
as one lowers nets and plant it
in earth's furrows like aplow

and like the rain
shower it
over the thirsty crowd.

And having found it, let me stay
the hunter of the ideal. Give me the grace
to know its true worth

like the sailor on the life raft.
Let me gather it from the souls
of common and uncommon man
and give it back.


"Prayer for the New Year" from Anthology of Armenian Poetry, translated by Diana Der-Hovanessian, edited by Diana Der-Hovanessian and Marzbed Margossian, Columbia University Press, 1978.

Tatul Sonentz: SIXTEEN…

To Ani



When?
When did
Sixteen springs
Turn you into a swan
Gliding on the blue waters
Of time that seemed
Eternal at the time…
Yet waits for
No one…

Only yesterday
I held you in my arms
Light as a feather, sweet
As the gentle breeze
Of early springtime
And timeless
Sunshine…

When?
When did
Sixteen springs
Turn you into
A swan?


Tatul Sonentz
2012

ԶԱՀՐԱՏ: Ի ՎԵՐՋՈՅ

Photo courtesy of Varteni Mosditchian

Ինչ որ կը խորհիս ճամբուն ընթացքին
ինչ որ կը տեսնես
Ինչ կեանք որ կ՛ապրիս այս կեանքէն անդին
ինչ որ հոն ունիս
Ինչ որ յուսացիր թէ քեզ կը սպասէր
... ինչ որ քեզ կանչեց
Իսկ ինչ որ գտար- ինչ որ սիրեցիր
ինչ որ ուզեցիր
Եւ ինչ որ մնաց քեզի այս աղուոր
Ճամբորդութենէն
Ինչ որ չուզեցիր ոչ իսկ քեզ պատմել
մոռնալու վախէն
Այն որ տակաւին հարցումի մը պէս
հետդ կը տանիս

ԶԱՀՐԱՏ (ԶԱՐԵՀ ԵԱԼՏԸԶՃԵԱՆ)
1924-2007

Յովհաննէս Ասպետ։ ՈԳՈՒՄ

Ծօնված Ժօաննային

Երբ անդրադառնում եմ սրտաբաց,
Թե իմ սիրո նամակը անձկագին,
Հազարավոր մղոններ կտրած,
Հասել է քո սրտի ափերին:

Անտես քո հոգու ընդմտումով,
Սիրտս գոհունակ մեղմանում է.
Քո հոգու կապույտ խնկի բույրով,
Իմ առանձնարանը ամպանում է:

Երանության այս անմահ պահին,
Քո սիրո համբույրներով պարուրված,
Հոգեղեն շոյանքը՝ քո փափկագին,
Պատրանուտ ու խորհրդազգած:

Անխոս բարիքները՝ քո ձեռքերին,
Նրաց առջեւ խոնարհում եմ հեզ.
Մեր խոստումների վաղ արշալույսին,
Օ՜, հավերժորեն օրհնում եմ քե՜զ:


15/12/1973
                               

Սոյն բանաստեղծութիւնը քաղուած է  «Սիրոյ Քնար»-ի էջերէն


I N V O C A T I O N


When I am realizing ingenuously,
That my earnest love letter,
Has crossed thousand miles,
And arrived on your heart’s shores.

By your soul’s unseen intervention,
My heart in a joy is sweetening.
By your soul’s perfume of frankincense,
My room is clouding blue.

In this immortal moment of devotion,
Surrounded by your love kisses,
Your spiritual tender touch,
Illusive, affective and thoughtful.

Unspoken goodness of your hands,
In front of them I incline meekly.
On the early eve of our promises,
O eternally I am blessing you.



Translated by Hovhannes Asbet

Yeghishe Charents @ UC Berkeley

The Armenian Studies Program @ UC Berkeley presents

Yeghishe Charents:
The Tragic Revolutionary

This symposium will address central aspects of Yeghishe Charents's life and oeuvre. Charents (1897-1937) is an iconic Armenian poet whose works were translated by writers such as Louis Aragon, Anna Akhmatova, Valery Bryusov, and Boris Pasternak, among others. A fervent Boshevik at first, he gradually distanced himself from Stalinism and fell victim to its purges.

Sponsored by the Armenian Studies Program and by the Institute of Slavic, East European, and Eurasian Studies, UC Berkeley

For more information, call ISEEES at (510) 642-3230.
Armenian Studies Program, UC Berkeley
Sunday, February 26, 2012
10:30 a.m - 5:30 p.m.
370 Dwinelle Hall
Morning Session (10:30am-12:30pm)

Introduction
Shareen Anderson (Filmmaker, Fort Greene Filmworks)
"Charents: In Search of My Armenian Poet."

Afternoon Session (2pm-5:30pm)

Dr. Azat Yeghiazaryan (Emeritus, Former Director of the M. Abeghian Institute of Literature, National Academy of Science of the Republic of Armenia), "Charents's Way to the Revolution."

Vartan Matiossian (Independent Scholar), "Charents: The Last Poet of Nayiri."

James Russell (Mashtots Chair in Armenian Studies, Harvard University), "Charents's Book of the Way: The Illuminated Gospel of an Apocalyptic Creed."

Սագօ Արեան: ՄԻԱՅՆ ՄԷԿ ՀԱՍՑԷ

Երեկոյեան եօթը:

Մարդիկ կը շարժին դէպի տուն.

Գաւաթները սպիտակ ափսէներուն պիտի շարեն.

Տիեզերքի շունչը զիկ զակներու պէս կը զառնուի թելերուս

Ըսելիք չունեցողները կը փռեն լուացքները սեւ պատշգամբներէն:

....

Նեցուկ ունեցողները կը տպեն գիրքեր.

Ու չալըմով նկարուած`

Կարմիր րուժէ նկարներ կը ցուցադրեն գիրքի շապիկին:

Ես բանաստեղծութիւն կը փնտռեմ,

Տանս մէջ նստած, մասիվի միֆը կ'երազեմ

Կ՛ըսեն լեզուդ բիս աղտոտ ժարկոն է

Կ՛ըսեն լեզուդ հոյակապ է ...

Կ՛ըսեն մատներդ ճկուն են ստեղնանշարին վրայ...

Կռնակս կը ցաւի սպասելով

Որ ֆէյսպուքի արարիչները

Իրենց աստղերէն զիջին ու բառ մը նետեն .

Ինչ իմաստ ունին անունները երբ փողոցները դատարկ են...

Ինչ իմաստ ունի վոտքայի փոքրիկ սրուակը նետուած ճերմակ թոյոթայիդետին....

.....

Գեղեցիկ է նայիլ փետրուարեան ամպերուն,

Ու հատել կամուրջները յաղթողի նման.

Շքեղ է երբ չկան ժամադրութիւններ այլեւս...

Կամացուկ մը արձակի տարիքը կը հասնի

Աստիճաններէն վեր կ՛ելլեմ

Ամէն ինչ պարզ է այլեւս...

Զարմանալու ատեները անցան,

Հեռացաւ ամէն ինչ,

Զարմանքը վիրաւոր աղաւնիի պէս կ՛իյնայ աչքերուս առջեւ...

Մնացողը ես եմ...

Երկրի աստվածները չեն զարմացներ զիս.

Երկրի թալանը,

Բռնաբարուած սուրբերը

Եւ տօնական ստուերները սուտ են.

Երկու աչքեր կը հանդիպին թէլէֆոնի ընկալուչին վրայ.

Հայերէն չխօսողներու վերջին մուրհակը կը փակեմ.

Կը փակեն երազս

Կը փակեն պատուհաններս

Վիրաւոր մը կը տանին իր վախճանին

Մեռեալ մը կը տանին տուն....

....

Ո՞ւր  է իմ տունս

Ո՞ւր են տան ծորակները որ խոստացար նորոգել այս տարի,

Ո՞ւր է ֆոնէթիք լապթոփիս զարմացած հայերէնը.

Ո՞ւր  է պղնձեայ բաժակով օղին,

Ու մատակարարող աղջիկը  դեղնորակ

Ո՞ւր է .....

Ամէն բան կ՛իյնայ աչքերուս

Հոգս  չէ թէ քերթուածը ինչքանով պիտի հատէ սահմանը անսահմանին....

Բառախաղ չեմ ըներ ես

Սուրճս նոր խմեցի,

Լեզուս դուրս կը հանեմ,

Ըսելու համար որ տեսէք սուրճին հետքը.

Հաշիւ չունիմ ձեր հետ,

Խնդիր չունիմ ,

Քանի-քանի կիներ կայրին երակներուս մէջ...

Փիսիկները ուր որ են գան պիտի,

Ամէն ինչ լաւ է, խաղաղ է ամէն ինչ.

Բոլորս տուն պիտ երթանք

Հզօր է վոտքան առանց անուններու

Ջուր մի խառնէք անոր արիւնին

Հաւատքը

Արիւնը եւ գինին չեն զարմացներ զիս

Օվըրսիզ  կ՛ըսպասեմ

Օվըրսիզ  զանգիդ կ՛ըսպասեմ...

Ֆալ-բանալ չեմ գիտեր

Սանկ տոտիկ-տոտիկ կ՛արթթնամ

Կինս ու երեխաներս անկողնիս մէջ

Ես մեղքերս կ՛ածիլեմ հայելիին առջեւ

Փետրուարը գէշ է...

Փետրուարը  ծերացած փիսիկ է

Անուն չունիմ անոր համար...

Մեռայ այս քաղաքին մէջ  մէկը փնտռելով

....խօսելու համար:

Հոնի արաղը սեղանիս է.

Վոտքան ընտիր ու ձիւնը յաւերաժական:

...

Ես չեմ զարմանար յաւերժութեան համար

Երբ ամէն անգամ րոպէ կը բանաս սաղմիդ մէջ տեղաւորելու զիս...

Սաղմիդ մէջ պահելու համար երիցուկս եւ անտառս անյիշատակ...

Պարտէզէն է որ կը վազեմ

Ու  ամայի բերաններէն,

Գողնալու կատարելութիւնս....

Չեմ զարմանար

Յաւերժութեանս վրայ....

Չեմ զարմանար,

Որ լուացքի  թելերուն վրայ փռած եմ վէրքերս որ չորնան...

Սա ձմրան դուռդ բաց...

Դուրս չմնամ:

Հակառակ անոր որ պիտի չզարմանամ երբ անցնիմ քեզմէ ու կաթիլ մըխենթութիւն տեղաւորեմ ամայութեան մէջ

Որով,

Սկիզբէն էի ես

Սկիզբէն էի ես որ գիտէի ինչ ըսել է ծունկի գալել մինչ հատնին բառերս եւանտառդ աւարտի ինձմով...

Ու ալ պոռաս երեսիս դուրս ե՛լ

Դուրս ե՛լ......

Դուրս ե՛լ,

Տես եկու բերաններ կը խօսին յաւերժութեան մասին.

Ու ինչ փոյթ այս մարմինը, այս դրամը, այս տունը....

Ինչ փոյթ այս ամէն երբ չես հաւատար յաւերժութեան կափարիչներուն

Որոնց բացուիլը կը դիտես....

Չես հաւատար այդ հասակին որ կը բնակի քեզմով...

Այս անքնութեան, այս ժամանակին ու խեչափառներուն որ կը խայթեն մեզ...

Ես չեղայ հոս...

Չեղայ որ հաւատան քեզի,

Չեղայ որ երդում տան անունովդ....

Ու կարեւոր չէ այս ամէն ինչը,

Երբ  գիտեմ որ գիրը ունի մէկ հասցէ,

Երբ գիտեմ որ սիրտս ուժանակ է քեզի համար,

Լարուած ուժանակ,

Որ պիտի պայթի օր մը

Աշխարհի բոլոր վարդերը հոն մորթէ դուն...

Ճանապարհը կը տանի մէկ տեղ

Ճանապարհը պիտի տանի քեզ սագօ արեանի սրտին

Որ լոգանքէն ետք բազկաթոռին նստած պիտի խնդայ աշխարհի բոլոր ծաղածռութիւններուն վրայ....

Ի՜նչ կ՛ըլլաս շապիկներս լաւ արդուկէ այս գարնան

Արձակը կուգայ

Շուտ ըրէ... այլեւս բանաստեղծութիւն պիտի չմուրամ

Քառասունի ոտնաձայնները կ՛առնեմ:

..............................................................................

Ու սէրը միայն մէկ հասցէ ունի ,

Ասսաֆ խուրի թիւ ութսուն ինը,

Միայն մէկ հասցէ`

Սագօ Արեան.....

Այս բանաստեղծութիւնը լոյս տեսած է ԵՐԿԻՐ թերթին մէջ Փետրուար 11, 2011