Վահէ Օշական։ Դէպի կեանք

Այս կէսօր ալ

աստուած նստեր մահուան շուքին ճակտի քրտինք կը սրբէ

կլոր ոսկի ժամացոյցը դուրս կը հանէ կը նայի

հազարներով շրջապատեր ծալլապատիկ մտիկ կ՛ընեն հէքեաթները

որ կը ճօճուին կախուած պզտիկ զանգակներու լեզուակներէն -

սա մեր կեանքն է

պատռած ուռկան ուսէն կախ քաշկռտելով փողոցներէն կը քալենք

պոռչտացող խուժանը կը հալածէ տասը ամսու յղի պառաւ պոռնիկ մը

ջրոտ աչքով դատարկապորտ եօթը գինով

քսանչորս ժամ երկվայրկեանի տարեդարձը կը տօնենք

թեւեր նետեր հովուն մէջ բացեր մատներ մերկութեան

կարօտները կտոր կտոր անբուժելի կը կոտտան–

ախ սա կեանքը

օրօրոցէն նարօտ դրին մեզ կարգեցին գաղտագողի մութին մէջ

հիմա տունը ձգեր գացեր գիւղերը՝ եկողին հետ կը բոզանայ

գիշեր ցերեկ մէջտեղ ինկեր սոված անքուն կը փնտռեմ

ո՞վ է ի՞նչ է ոչ ոք գիտէ մարդ չէ տեսած

անթիւ ժահոտ պալարները կը սալարկեն աշխարհը

պիտի ծռիմ համբուրեմ՝

կեանքը փողոց՝ ուր լաճերը զիս ձեռք առեր կը հալածեն կը ծաղրեն

մանրանկար սուրբ անապատ՝ վարձու կու տամ մարդորսներուն

ու կը փախիմ լուսապատճէն նրբանցքներէն խարխափելով։

պարապ  ճերմակ պատերուն աչքը  տնկեր՝  ապուշ ապուշ կը ժպտինք

ի՞նչ գործ ունինք այստեղերը

սա լամբերը որո՞ւ հոգւոյն կը  վառին

սա ի՜նչ վատնում է բախտի՝ որ հազիւ հազ ձեռք ձգեցինք

ալ հոս  հասանք կարպետը խոտին փռեցինք սանտուիչները հանեցինք

                                                                                                           ու երկնցանք 

եւ արդէն լոյսի  ծածկոյթ մեզ կը գոցէ տայնոսօրի զրահներով 

միջատներու ոտքերով լոյսի անտես մաշկին վրայէն կը սահինք 

հորիզոնէ հորիզոն մեզ փռեր են մեր ոտքին տակ՝ կը կոխկռտենք

                                                                                                          կ՛արիւնինք 

ու քէֆ կ՛ընենք կեանք կը կոչենք շուքեր հագած կը պտտինք

Կեանքս մութն է

մէջը կ՛իյնամ ամէն քայլի փոսեր կան ու մէջ մէջի վերջ չունին

ոչ ալ սկիզբ սա տաք ցաւին թանձր ասֆալթ թափեր են

մորթիս վրայ մրջիւններու բանակներ աշխարհ շալկեր կը պարեն

որո՞ւ հոգը մարդիկ բոպիկ քայքայումի կր վազվռտեն խելայեղ

յետոյ չկան փախեր գացեր օտարութեան մառանները

ուր զիս պատանդ կը պահեն կամ կը թաղեն կամ կը նետեն անկիւն մը

միս մինակս լուսանկարչի մութ սենեակը ներսէն դուրսէն կղպեր են

ցերեկ գիշեր գործ բան չունիս ֆիլմ լուալ չորցուր փակցուր պատին վրայ

առանց  երրեք ճանչնալու ով է հոնկէ քեզ  կը  նայի

որո՞ւ ձայնն է բերաններու խորերէն քսան չորս ժամ քասէթները

                                                                                                             կը դառնան 

եթէ կրնաս հասկցիր՝ կէս գիշերին դուռ զարնող  կա՞յ  աշխարհ  գիտէ՞

                                                                                                              թէ ողջ ես 

այդպէս կառչած գիտակցութեան անծայրածիր առագաստին 

պիրկ ու պատրաստ կը սպասէ՝ուր է ուր է հովի փետուր գար զիս տանէր 

սա խաւարէն լոյսէն անդին ոչ հասցէ կայ ոչ անուն–

միայն սէրը

ոսկորներու գառագեղէն ճոռթաններէն երկնքի ու խազերէն ափերուս

պառակն ի վար ժամանակի գլտորելով մինչեւ տաշտը տառապանքի

երջանկութեան բառը երբեք մի գործածեր կը մեռնի

սէրն ալ հետը կ՛անհետի ետ սեղանի բրդուճին բազմութիւնը մեկներ է

ամէն ինչը խնճոյքէն ետք կը պատահի քեղի ոչ ոք լուր կու տայ

մինչեւ գիտնաս՝ ալ շատ ուշ է պիտի կայնիս պատի մը տակ ու գիտես 

ալ պէտք չկայ լեցուն բերնով կատակ ընել ճաշի գլուխ

լուրջ լուրջ խօսիլ Պապին մասին օդակայան աճապարել  վախը  սրտին 

Անգործութեան  Գրասենեակ շարքի անցնիլ ժամերով ու կեանքերով 

ձիւնը  մաքրել  դէպի փողոց ղէպի քաղաք ղէպի աշխարհ՝ որ  հոն չէ 

ձեր աչքերը շատ հասարակ յուլունքներ են առուակներէն ու մայթերէն

                                                                                                                      հաւաքուած

ծղրիթները օթոները Պարոն Սեդրաք ու Վիվալտի

կոյս լռութեան նոյն կարկահի վրայ  կը բանին խորհրղաւոր ու 

                                                                                            գաղտնագիր 

ի՞նչ պատգամ

որու լեզուն  Ճէնկիզ  Խանի դահիճները  կտրեր  են

ու զիս նետեր ետ մանկութեան պարտէզները ականներով լեցուն են 

հիմա մէկ մէկ կը պայթին պիտի քալես  վազես խաղաս

երգէ՛  պոռա՛   այս է մարմին իմ այսպէս թափուեր մինչեւ ծայրը հորիզոնին 

մատանիին ուրտե՞ղ տանինք  մենք որբացած հիւլէներ  ենք բոլորս

հարս ու փեսայ  զոքանչ  կեսրայր քենեկալ 

տալ աներհայր  կեսուր աներ քեռորդի

ներ ու քենի զոքանչամայր աներորդի քեռայր քեռկին

խնամախօս մակարապետ խաչեղբայր սկեսրանք  ու կնքամայր

թագւորի մէր դուրս արի

տես ամէնքս ու ամէն ինչ ազգական ենք ու խնամի

հին ու տրտում օրոսպիէն  որ  դրանը  նստեր է՝ ծունկերը բաց՝ բերնէն

                                                                                                   շողիք  հոսելով 

շուայտ խենէշ  հաշիշամոլ լիրբ  ու լկտի բոզաւագէն 

առաքինի սիրատոչոր անմխիթար  ծեր ու լքուած մայրապետէն 

մթին ու կոյս թաւուտքներէն զիրար լափող գազաններէն

սիրտը պայթող  հրաբուխէն առհաւիրքի ծովերէն լեռնակուտակ տուներէն 

ախտավարակ տիղմին մէջէն  մինչեւ խորան մինչեւ սկիհ միւռոնի՝ 

սէրը մեծղի  մագնիս  հազար  հազար փշրանք կը շողշողայ

                                                                                            կը փալփլայ կը դողդողայ 

քարը ջուրը օդը ծառը պատը լոյսը մարդ ու միջատ՝ 

հսկայ  պարապ գմբէթին տակ  հաւաքուեր ենք

ցերեկ  գիշեր  հարսանիք կայ  տավուլ  զուռնան ամբողջ աշխարհ բռներ  է 

թագւորի մէր հոս նայէ 

մեզի ինչպէ՞ս պիտի  ճանչնաս  ոչ  կը տեսնես  ոչ կը լսես  ոչ  կը  դպնաս

գիրերու մէջ թաքստոցներ շիներ  ենք ու պահուըտեր  վանկերու տակ

                                                                                                     կր քնանանք 

հիմա խումբ խումբ կայներ ենք սքոչները ձեռքերնիս սարէն ձորէն

                                                                                                     կր խօսինք

քիչ ետք անդէմ պաշտօնեաներ մեզմէ տոմսակ պիտի ուզեն

խօսակցութեան թելը կտրեն դուռր բանան մեզ բոլորս դարպաս քշեն

թուրսը մութին մեզի  ոչ  ոք պիտի յիշէ բարեւ մր տայ 

յանկարծ ձայներ պիտի կանչեն հոս հրամմէ ասդին եկուր շուտ ըրէ 

ու հարիւր ձեոք պիտի բռնեն քաշեն հրեն շարքին մէջ 

հին բազմոցն է հանրատան՝ բայց ալ չկայ սպասումը անձկութիւնը 

միջնարարը  վերջ գտաւ քուլիսներր  ուրիշ  մարդիկ կայներ  են։

Ի՞նչ հասկցանք եղածէն --

կօշիկներուն կրունկներր դուրսի կողմէն միշտ մաշեցան

գոց  դռներուն կռթնած՝ հայհոյեցինք արտասուեցինք  կարօտցանք

մազերը սեւ ներկեցինք  գաղտագողի բիւր փասումա կլլեցինք

սոխ ու սխտոր չկերանք անութներուն հակաքրտինք քսեցինք

գրել կարդալ սորվեցանք այցետոմս ալ տպել տուինք

բան գիտցողի հովեր առած վստահելի լուրջ մարդու պէս

գլուխը կախ ծանր դանդաղ քայլերով գորգերու վրայ գացի՜նք եկա՜նք

անմահութեան սեւ-շուկայի Գաղտնի Բանակի մասին խօսելով

լուսանկար քաշուեցանք խաչ հանեցինք բարեւ առինք

հեռախօսելով կեանքի մահուայ  սիրոյ  մասին խրատ տուինք

սեւ ակնոցով եւ անժպիտ ՝ մոմեր բռնած պտտեցանք իրար շուրջ՝

սակայն ոչ ոք խաբուեցաւ

ու մնացինք մարդու նման խրտուիլակներ լուռ ամայի դաշտերու մէջ

                                                                                                                ցիր ու ցան 

եկող  գացող ոչ մէկ թռչուն մեզ նշմարեց

մինչ ալեւոր սերմնացանը հեռուներու մշուշներէն՝ թեւը շարժեց մեր կողմը 

բայց մէկ հատ սերմ գիտակցութեան ակօսները չհասաւ 

ու դեռ  հոս  եմ երեխայի պզտիկ արծաթ դգալ  ձեռքիս 

բերնէս բառեր շուար անպէտ կը կախուին

խամաճիկի գոյն գոյն թելեր թնճուկ եղեր՝ բոլորն իրար անցեր են 

պատմութիւնը որո՞ւ պատմել ինչպէ՞ս պատմել այլեւս ոչ ոք կը հաւատայ

թէ արկած չէր եղածը ու հէքեաթը  վերջ չունէ

կը ծփամ մակերեսին ու յատակին յաւիտեան 

փախուստ չկար սկիզբէն երբ ծուղակը կը լարէին։

Պիտի երթամ դէպի կեանք

ապառնիի սանդուխին  հոն մերկ  կայնած կրկնապատկեր

անկարելի ժամադրութեան ե՞րբ է ո՞ւր է աստուած՜ իմ սրճարանը չգոցուած 
կէս գիշերի մայթերուն թափառելու սովալլուկ  ստուեր մը 
կամ ու չկամ գոց շուկայի բազմութեան մէջ՝ պիտի ապրինք
յուշ կը  ծախե՜մ...յուշ կը  ծախե՜մ...ո՞վ կը գնէ...եկէք առէք...

                                                                                                 ձրի կու տամ

ես բրուտի աթոոին շռւրջ հողին ինկած փշրանքներէն շինուած եմ 
հապճեպ կիսատ  ձեւի բերուած մութին մէջ 
մէջտեղ դրուած առանց շունչի տոկալու մինչեւ հասնիմ ուր  որ  է
աշխարհ թափուած չորս կողմերր արկածահար բեռնակառքի աւազի  դէզ 
յուշ կը ծախե՜մ...ձեր ինչո՞ւն պէտք  ով եմ ինչ եմ 
ձեր պատռտած փոխնորդները բերնին  հոտը թուքը քաքը կր  գնեմ
ես եմ միակ յաճախորդը ձեր  կեանքին դուռը  կղպեր  ներսը գոգուեր

                                                                                                     ի՞նչ կ՚ընէք

ես  եմ միակ ժառանգորդը ձեր գանձերուն ուրտեղե՞րը թաղեր էք

չէ՞ք գիտեր թէ ասկէ անդին անապատը կր սկսի

կրիան ինկեր կռնակին հաշմանդամը ինքզինքին պլլուեր՝ տեղ-քայլ կ՛ընէ

մարդիկ մէկ մէկ  ռումբ-նամակներ՝  հազիւ բացած՝ ձեոքերուս  մէջ

                                                                                                     կը պայթին 
փշրանքները արձագանգը  կր լեցնեն տարաշխարհիկ պղպջակը 
որ  կը տարուի տանիքներէն կը գլտորի փողոցներէն

ե՛ս եմ ե՛ս եմ ատիկա

ինձմէ առաջ հոս եկած՝ աւետելու իմ գալս

ցանկը  ձեռքիս՝  մեծ խնճոյքը պատրաստելու

տիեզերքի կոյր լուսարար կայծոռիկի վերջին յոյս՝

կարելի է այս անգամ երկվայրկեան մը՝ արահետր կը տեսնուի

դէպի  կեանք։ 

1983

TOWARD LIFE

translated by Taline Voskeritchian

This midday too
god sits in death’s shade wipes the sweat off his forehead
takes out the round gold watch
looks
thousands cross-legged in circles listen to fairy tales
that swing from the tongues of tiny, suspended bells—
this is our life
dragging a torn fishing-net on our shoulder we walk the streets
the shrieking mob chases a decrepit whore ten months pregnant
liquid-eyed vagrant seven times over
for twenty-four hours we celebrate a single instant’s birthday
arms thrust in the wind fingers of nakedness opened
the longings throb incurably bit by bit—
oh this life
from the cradle they anointed us married us off in the stealth of darkness
we have now left home gone to the villages whoring with every passer-by
day and night hungry sleepless I’m out on the street I search
who is it? what is it? no one knows no one has seen
innumerable fetid wounds pave the world
I will bend down kiss
life is a street where the urchins have seized me chasing me, laughing at me
miniature holy desert I rent out to predators of human beings
and I flee stumbling through photocopy corridors:
How to live?
the invisible steel webs of wisdom cover the universe
caught in it I soar on the surface of consciousness
brand new useless furniture and housewares parade all day
isolated from the desolate living room we will stand face to face
look at each other to say what is already at the bottom of wind and water
fossils glitter in the pearly halls of the heart
seated on the ground I wait I’ve been jobless six months all the way back until there from where we did not yet start on the road all of us huddle nose to nose
no place left on the universe’s weathered sofa except to stand on one leg
cast a shadow in the morning and gather it at night.

And I live
in the pandemonium I have opened my palm begging from all four corners
whatever falls whoever steals in broad daylight
spreads it out carefully in the suburbs of loneliness without streets without sidewalks
but I sprout from the slits of desire bringing the light with me
to find the road before I’m lost traceless formless
caught in the sweet glue we wander how can we not love and hate each other?
the world and I are twins attached to each other on all sides
two bastards we lurk in the vicinity of the whorehouse
looking for our bashful mother
but everywhere the rustle of curtains the veil and patina of brides
thick dust of Vesuvius buried in it inside the horizon’s eyelid
leaning against each other we keep steadfast vigil for a miracle’s birth:

My life is the light
plastered wastefully on the eye of the world
poured freely for the famine-crazed wild multitudes
gigantic bribe for the hiding atoms to come out and look at me
perhaps we will recognize each other have something to say
at the exit of the same womb we too have crouched seated for centuries
our eyes on the empty white walls we smile like idiots
what business do we have in these parts?
for whose soul do these lamps burn?
what waste of luck this is which we barely managed to acquire
and arrived here spread the carpet on the grass took out the sandwiches and lay back
and already the guise of light covers us with the armors of dinosaurs
with insect feet we slide across the invisible hide of light
we have fun toast life strut around wearing shadows.

My life is darkness
I fall in it at each step there are pot holes one inside the other they have no end
and no beginning on this hot pain they have poured thick asphalt
armies of ants carrying the world dance on my skin
who cares that people run barefoot crazed toward destruction
and then they are not there they have escaped and gone to the cellars of exile
and they keep me hostage or bury me or throw me in a corner
all by myself they have locked the photographer’s darkroom from inside and outside
all day all night nothing better to do than sitting around washing and drying film, hanging it on the wall without ever knowing who looks at you from whose voice is it from the depths of mouths the cassettes spin for twenty four hours a day
understand if you can, anyone knocking on the door at midnight? Does the world know                                                                                                                      you are alive?
holding on like this to the limitless sail of consciousness
taut and ready waiting, where oh where is the wind’s feather to come and take me
beyond this darkness this light there’s no address or identity—

only love
from the grids and cages of bones from the gutters of the sky’s roof from the neumes of                                                                                                                             my palms
in the downward sleep of time tumbling all the way to the pail of suffering
never ever use the word for happiness it will die
and with it will disappear love back to the table’s crumbs the crowd has left
everything begins after the feast no one tells you the news
by the time you find out it is too late you will stand under the wall and watch
no need anymore to crack jokes at dinner with your mouth full
to talk seriously about the Pope to hurry to the airport your heart full of fear
to stand in line at the unemployment office for hours and lifetimes
to shovel the snow toward the street toward the city toward the world which is not there
our eyes are cheap beads gathered from streams and sidewalks
the crickets the cars Baron Setrak and Vivaldi
all operate on the same loom of virgin silence mysterious and coded

what message?
whose tongues have Gengis Khan’s executioners cut
and thrown me back to the gardens of childhood filled with mines
now they explode one by one you must walk run play
sing scream this is my body poured like this to edge of the horizon
the ring where shall we take it? we are orphaned atoms all of us
bride and bridegroom father-in-law mother-in-law brother-in-law
sister-in-law cousin niece nephew, godfather, godmother
bridegroom come outside
see, everything and all of us are relatives and in-laws
from the old sorrowful whore seated at the door knees wide open saliva flowing from                                                                                                             her mouth
from the debauched indolent hashish addict the shameless lewd procurer
the virtuous lovesick inconsolable and abandoned nun
from the darkened and virgin thickets the beasts devouring each other
from the volcano’s exploding heart from the seas of misfortune from the houses stacked
one on top of another
from inside the contaminated filth until the altar the chrism the ointment
love a gigantic magnet thousands and thousands of crumbs which shine glitter quiver
stone water air tree light man and insect
we have gathered under the huge empty copula
hey bridegroom of ours look here
how will you recognize us you neither see nor hear nor touch
we sleep in hideouts made of syllables we have built sanctuaries of alphabets
clothes of words cover us, disguise us for eternity
now we are standing in groups our cocktail drinks in our hands we talk about this and                                                                                                                                              that
a little while later faceless employees will ask for our tickets
break the thread of conversation open the door push us all to the tarmac
outside in the dark no one will remember us greet us with a hello
suddenly voices will call us please come this way this way hurry up
and hundreds of hands will hold pull push into the line
it is the old couch of the whorehouse but the anxiety of waiting is not there anymore
the intermission has ended other people are standing in the corridors.

What did we understand from all that has transpired?
the heels always wore out on the outside
against closed doors we cursed we sobbed we yearned
we dyed our hair black secretly we swallowed many pills
we did not eat onions and garlic we used deodorant under our arms
we learned to read and write we had visiting cards printed
taking on the airs of people in the know reliable serious
our heads down with slow steps we walked back and forth back and forth on carpets
talking about immortality the black market the Secret Army
we had our pictures taken we made the sign of the cross we received greetings
on the phone we talked about life death love giving our advice
without a smile wearing glasses holding candles in our hands we walked around each
other
but no one was fooled
and we remained human-like scarecrows scattered here and there in the silent desolate                                                                                                                                          fields
not a single bird flying back and forth noticed us
while the solitary tiller from the distant mist waved his arm to us
but not a single seed reached the path of consciousness
and I am still here holding a child’s tiny silver spoon
confused useless words hang from my mouth
the colorful threads of the clowns have become a tangled mess

whom to tell the story how to tell it no one believes it anymore
that what happened was not an accident and the fairy tale has no end
a thrust cork floats on eternity’s surface and bottom
there was no escape when they lay the trap.

I will go toward life
to the stairs of the future there a duplicate standing naked
to the impossible appointment when is it where is it oh my god before they lock up the
coffee shop
to the sidewalks of midnight to wander a famished shadow
I am and I am not we will live in the multitude of the covered market
I sell memories . . .   I sell memories . . .  who will buy them . . . come take them . . .
I offer them for free
I am made of crumbs fallen to the ground around the potter’s chair
given shape in a hurry in the dark incomplete
placed at the center breathless to endure until I reach some place
the world poured all over the place  sand heap of an adventure-stricken truck
I sell memories . . . what do you care who I am what I am
I buy your torn underwear the smell of your mouth your shit
I am the only customer of your life you have locked the door inside what are you doing?
I am the sole heir of your treasures where have you buried them?
don’t you know that the desert begins beyond this point
the tortoise has fallen on its back the cripple has curled on himself
people each one a letter-bomb they explode in my hands as soon as I open them
the crumbs the echo fill the exotic bubble
which is carried across rooftops tumbles through the streets

that’s me that’s me
I have come before myself to herald my coming
the guest list in my hand to prepare the big feast
the last hope of the universe’s blind deacon of a firefly
may be this time for a second the narrow path will be visible
toward life.

James Najarian: Longed-for Rain

For weeks, the soil translated into dust,

Then lint, then ash, and at last
Into smoke. The creek compressed
Itself to an unwilling path of stone.
Its stain lined the valley’s span.
Lamb’s quarter slumped in the lane.
Then, in an afternoon, the sky grew dim,
Trembling with an ancient hum.
In the pool of Siloam
I wiped my useless eyes of grime and spit.
Let the ears unbuckle, and the eyes unbolt.

Մահացել է բանաստեղծուհի Մետաքսեն (Մետաքսե Պողոսյան)

The Armenian Poetry Project regrets to inform its readers that on Sunday, August 10, 2014 poet and translator Medakse passed away in Yerevan at age 88.

Vacation/Vacances/Արձակուրդ

Kind Reader / Cher Lecteur / Յարգելի Ընթերցող՝

The Armenian Poetry Project is taking a break from August 9-18, 2014.

During this period, I encourage you to read through the Project's archives by clicking on the Author or Monthly links found on the right side of the page.

The Armenian Poetry Project contains over 2170 entries, many with translations and audio clips.

Best regards/à bientôt/ձ՝

Լօլա Գունտաքճեան/Lola Koundakjian
Curator and Producer, 

ArmenianPoetryProject[at]gmail[dom]com

TALIN TAHAJIAN: FARM BOYS

I find you swimming, cheeks flushed
            like summer squash. Your father’s screams
echo against the riverbed as he drags you
            by your earlobe from the sweet lick
of Indiana freshwater. I wish it were Thursday night
            again, Molly piercing through your flesh
with a needle from her grandmother’s sewing kit,
            with a diamond she stole from her aunt.
Now your ear bleeds, sore and crusty, diamond
            popped from its socket like an arrowhead.
Your father ripens, flesh maddened, a husk,
            the blood, war paint, water clouding like dusk.

This poem has appeared in The Adroit Journal.

Talin Tahajian: Mahlab

I stand with Grandmother, rinse
a dish with warm milk, watch yeast
froth. She cups flour in her palms,
presses it into her cuts. Claims
it clots the blood.

My father opens the door, throws
a sack of mahlab to the counter, a bible
at my back. It breaks skin. Consider
the mahaleb cherry: thin flesh, bitter
tissue, harvested for its seed. Consider
mahlab: ground seed.

Grandmother picks up the bible,
does not blink. Knuckles coated
in starch, she peels off my shirt, feels
what I cannot hide. Feels ridges.
She presses flour into the red,
swears that I will heal. Tells me
to think of men.

We watch batter swell. Consider vanilla,
butter, brandy. Consider whole cloves,
an egg yolk, a stillborn. We knead dough,
imagine rebirth.

Grandmother adds the mahlab, hands
callused from handling seed, the grit.
Votch, aghtchig. I want to understand
the bread, how to rise.


This poem has appeared online at the Columbia College's Creative Writing Young Authors website.

Talin Tahajian: Carcinoma

On Tuesdays you spat daisies, and Wednesdays
were for Chinese takeout, and the space between
the kitchen and the bedroom smells like 7:03 a.m.,

when she used to wake up and ask for pennies
and our wedding bands, and when I asked why,
you’d shake your head and hand me a papaya,

orange, medicinal, seeds like birth marks, the color
of a pill bottle. I remember when the doctor told us
that he had no prescriptions left, and you told him

that’s a shame because you love things that intensify,

like lost hair, hospital bills, plastic bags, the shade
of her November sunburn. Her funeral smelled

like peach tea, broken air conditioners, and it wasn’t
even raining, and she would’ve hated the blue bowl
of lemon drops, wrapped and dusty, and everyone

choking them down.

This poem has appeared in PANK magazine. 

Albert Kapikian: Love Poem

They took her... 

I heard with horrified anguish that they had

branded her sunny forehead and cheeks... 

Vahan Totovents

i love                           you

              i am 

                                    fall-

                                                     ing

from these hills

                             search-

                                                     ing

                meadows

                                    for your 

                                                     hand







This poem has appeared in ARARAT, Summer 1986

Վահագն Դավթյան: Դեմ դիմաց

Ես ամեն գիշեր գնում եմ այնտեղ

Կանգնում եմ այնտեղ ու ոգիանում...

Ու պետք չէ ինձ մոմ ու պետք չէ կանթեղ

Մի ուրիշ լույս եմ ես ինձ հետ տանում:

Տունս կքել է իր բախտին հլու,

Մանկության բույրն է օդում թրթռում...

Այնքան բան ունենք իրար ասելու

Եվ դրա համար լռում ենք, լռում:

Ահապնանում է լռությունն այդ մեծ,

Ժամանակն անգամ իր շունչն է պահել,

Գիտեմ, չի լսել նա այլ մի անեծք,

Որ այդքան լուռ է ու այդքան ահեղ...

ԱՆՔՆՈՒԹՅՈՒՆ 1986

ԹԱՄԱՐ ՏՕՆԱՊԵՏԵԱՆ-ԳՈՒԶՈՒԵԱՆ։ Երանի՜

… Ու կը մարի վերջին զանգը.

Ելեկտրական լոյսերը կը մտնեն քուն,
Մերկ երկնքին տակ կը մնանք ես եւ դուն.
Կը մնանք մենք ու մեր փոքրիկ անջրպետը:
Անջրպետին մէջ հոգիս ալեկոծ,
Կը տենչայ քուկդ, անդորր ու պայծառ հոգիդ կենսայորդ։

Երանի՜… երանի՜ օր մը,
Քանդէի միտքս խճճող
Ժամանակի թաւալումին հետ կարծրացած հանգոյցները
Վանէի՜ ինձմէ
Դարերու խորքէն դէպ՛ ինձ երկարող ու սիրտս տանջող,
Ազգ իմ, քե՛զ տանջող, անվերջ ճչացող ձեռքերը։

Ձեռքերը կաշի, ձեռքերը ցամաք,
Ձեռքերը փոքրիկ, ձեռքերը գնդլիկ ու փափուկ,
Լոյսի՜ ձեռքերը, յոյսի՜ ձեռքերը…
Ո՜հ, չէ՜, չվանէի՜… գրկէի՜ ամուր, կրծքիս սեղմէի,
Սեղմէի երկա՜ր, սեղմէի անվերջ…ու փայփայէի՜,
Ազգ իմ, քեզ կերտող, ազգ իմ, քեզ պահո՜ղ այդ սուրբ ձեռքերը։

Վազէի՜ ազատ հովիտներուն մէջ խաղաղ,
Հոգիս մաքրէի՜ երկինք սլացող ղօղանջներուն հետ յաւերժ,
Թեթեւանայի՜ կապոյտ ջուրերուն մէջ հայրենի,
Լիցքաւորուէի վերամբարձ լեռներու զօրութեամբ անեղծ,
Լիանայի երկնքի կապոյտովն անվերջ,
Գտնէի անձս ընկուզենիի ծառին տակ պապենի։

Կեանքին նոր բացուած անմեղ ու անհոգ նորածինին պէս,
Դէպի ապագան նայէի ժպտո՜ւն, ազա՜տ, անկաշկա՜նդ,
Նայէի բա՜ց մտքով, բա՜ց աչքերով,
Նայէի մէջս խարսխուած հաւատքով ամուր,
Ու հոն տեսնէի՜, տեսնէի՜ բոցավառ գարունը տիեզերքին,
Ու հոն տեսնէի՜, ազգ իմ, դալարգարունդ լուսաշող։

Զգայի՜ խինդը կապոյտ երկնքին տակ վազող մանուկներուն,
Ըմբոշխնէի ճպուռներուն երգը, երկինք սլացող ծառերուն շրշիւնը,
Գինովնայի փոքրիկ աշխարհս պատած յասմիկներուն քաղցր բուրմունքով…
Ու արեւամուտին`պայծառ արեւի շոգէն յագեցած`
Վազէի կենսուրախ ու թռչէի հօրս գիրկը ապահով…
Ու քուն անցնէի իր անոյշ ձայնով… «Քուն եղի՛ր, բալա՛ս…»։

ԱԶԴԱԿ Յուլիս 24, 2014

Կարօ Արմենեան: Յաճախանք

Աղբակոյտն է այս քաղաքին 

որ կը վառեն 

այսպէս անգութ 

ու անխնայ

թէժ հրդեհն է համատարած 

որ կը լափէ 

անասնօրէն 

հարստութիւնն այս մերժուած

բոցավառուող այս կիրակին 

իր հուրերով թող հրճուի 

զուարճանան թող անտարբեր 

հայր ու տղայ 

մայթին վրայ

գռիհներէն մարդ կը յորդի 

կը հեղեղուի մայր պողոտան 

ու բիրտ երգեր կը շառաչեն 

հարթակներէն անփութութեան 

քաղաքն այսպէս կ'ուրախանայ 

աղբ կը թափէ ինքնիր վրայ

մինչ կիրակին այսպէս կու լայ 

իր իւղերով կը տապկուի

Աղբակոյտն է որ կը վառեն 

ու կը ձգեն որ մոխրանայ 

յիշողութիւնն այս նողկալի 

որ կը դիզուի երկրիդ վրայ 

Կարօ Արմենեան: ԱՄԷՆ ԱՌՏՈՒ

Առտուան լոյսէն 

ընդոստ արթնցած 

օրուան ծաղրածուն 

կը ցատկէ տեղէն 

առաջին շողին 

ձօնելով սրտանց 

իր գլուխկոնծին 

կը կանգնի ձեր դէմ 

յարգալիր ու ջերմ 

կատակովն իր հում 

կը պնդէ որ իր 

բարևն ընդունիք 

առանց խոյս տալու 

Առտուն 

նոյն առտուն 

նոյն անհոգեշահ 

անհամ այցելուն 

զոր դռնէն երէկ 

քշեցիր կոպիտ 

ինք պատուհանէն 

ներս կու գայ այսօր 

կը ժպտի դէմքիդ 

յիմար ու հտպիտ 

առանց դոյզն իսկ 

տպաւորուելու 

առանց երբևէ 

ճանաչում տալու 

քու կոշտ վարմունքիդ 

ինչպէ՞ս բացատրել 

ինչպէ՞ս համոզել 

որ զզուած ես իր 

տխմար ելոյթէն 

իր անգիտակից 

աննրբանկատ 

արդէն զայրացնող 

անշրջահայեաց 

ու անժամանակ 

ուրախութենէն 

ինչպէ՞ս հասկցնել 

որ ունիս պարտքեր 

կոկորդդ խեղդող 

ժամանակ չունիս 

և սիրտ ալ չունիս 

քու այս տարիքիդ 

տեսիլքէն տարուող 

խաղամոլութեամբ 

սեղան բանալու 

մտահոգութեան 

պալարներ ունիս 

և դառնասնունդ 

անըստուգութեան 

խիթեր ամեհի 

և ոչ ոք գիտէ 

թէ ինչպէ՞ս կ'ապրիս 

երբ զիլ երկնքէն 

ճաճանչներ զեղուն 

կը լուսաւորեն 

ամէն դար ու փոս 

բացի ուղեղիդ 

այրերէն վհատ 

ինչպէ՞ս կը շտկես 

ողնայարդ թեք 

ինչպէ՞ս կը պարզես 

առագաստդ ձիգ 

և կը ժպրհիս 

դեռ ապրիլ այսպէս 

ծախսել անհաշիւ 

և որու՞ն հաշւոյն 

Եւ հիմա սրտով 

կը հերքես առտուն 

կը կանգնես պատեր 

անտարբերութեան 

մառախուղներով 

երկինք կը պատես 

փախուստ տալ կ'ուզես 

լոյսէն առտուան 

վարակել կ'ուզես 

ծաղրածուն շէնշող 

քու անբուժելի 

տխրութեամբդ խոր 

կ'ուզես արգիլել 

երգն իր կամակոր 

լռութեան մատնել 

քրքիջն իր այսօր 

Ելիր 

հայկազուն 

ու նայէ կեանքին 

սխրանքին եռուն 

հևքին պարմանի 

երգին շառաչուն 

կշռոյթին վայրի 

և ինչպէ՞ս է որ 

պարն այս դղրդուն 

կը քակէ ժայռեր 

լեռներ վիթխարի 

երկիրն այս ինչպէ՞ս 

ինքզինք կը ծնի 

արևներ նորէն 

ինչպէ՞ս կը փարին 

զուգաւորումի 

ինչպիսի՞ հանդէս 

ծիլերն այս հողէն 

կը պոռթկան ինչպէ՞ս 

և ինչպէ՞ս կու գան 

շրթունք շրթունքի 

անիմանալի 

բերկրութեան դողեր 

և ինչպէ՞ս կ'ըլլայ 

մարդն այս երջանիկ 

յոյսն իր կոփելով 

զրկանքին բովէն 

դուրս եկուր դժնի 

քու մահաքունէդ 

Ղազարոսն ես դուն 

որ կրնայ յառնել 

ծաղրածուն նորէն 

կրնայ քեզ գերել 

կրնայ քաշքշել 

կատակն իր հիւսել 

խաբել քեզ կրկին 

քաշել շուրջպարի 

գլխիվայր շրջել 

եզրերդ գաղտնի 

ելիր քաջութեամբ 

հաճութեամբ ելիր 

ողջոյն տուր նորէն 

սուրբ առեղծուածին 

արևն այս գիտէ 

տարփանքով սիրել 

զինել կրնայ քեզ 

վէրքերդ կիզել 

ափերէդ մինչև 

մատները ոտքիդ 

ներարկել կրնայ 

աւիւնն իր ոսկի

ծաղրածուն կրնայ 

կիրքով երազել 

կրնայ կոխկռտել 

ծէս ու առասպել 

բնազդով որսալ 

խոհեր զարտուղի 

համարձակօրէն 

մահդ երգիծել 

ծաղրածուն գիտէ 

թէ ու՞ր կը տանի 

պարն այս դարձդարձիկ 

հազարգլխանի 

ծաղրածուն կ'երկնէ 

տաղերն իր այսպէս 

արցունքն իր զսպած 

կատակաբանի 

ծաղրածուն կ'երգէ 

խաղերն իր այսպէս 

սիրտն իր բանալով 

սրտին ապօրէն 

ծաղրածուն հիմա 

կեցած է կողքիդ 

և պատրաստ է յար 

կեանքդ հեգնելու 

պատրաստ է ոտքով 

ոտքիդ կոխելու 

թռելու երկինք 

հոգւով տօնելու 

Առտուն 

այս առտուն 

այս հին այցելուն 

որ կու գայ այսպէս 

առանց խնդրանքի 

որ ներս կը մտնէ 

առանց խպնանքի 

կը փռուի այսպէս 

տախտակամածին 

մարմինն իր հիւթեղ 

բանալով կրկին 

ծալքերուն մթին 

քու բիրտ ուղեղիդ 

ոգելով երգեր 

խարդաւան ու մերկ 

ծորելով աստղեր 

երակներուդ մէջ 

կը լռէ խանդով 

կը շողայ բարի 

մինչև որ այսպէս 

գետին գլտորիք 

մինչև որ նորէն 

իր հին գթութեամբ 

իր մունջ կարօտով 

թաքուն տրտմութեամբ 

փորձառու կնոջ 

իր ծով բարութեամբ 

ներէ վերստին 

ու ներէ լայնսիրտ 

շնորհէ նորէն 

պարգևը կեանքիդ 

ու քեզ ետ բերէ 

քու ճանապարհէդ 

Literary Quote for July 2014

Գերեզմանի մը քարին պէս ծանր ու թաց,

Զարնըւելով մեր ուսերուն յոգնաբեռ,
Իրիկունը կթաւալէր յամրընթաց…

Հրանդ Նազարեանց (1877 – 1962) «Անկարելի սէր»

Վահան Թէքէեան: Բարձրացուր

Եթէ կրնաս՝  բարձրացի՛ր, բայց գիտե՛ս ո՞ւր, մինչեւ ո՛ւր,
Եւ քեզի հետ ուրիշներն՝ եթէ կրնաս՝ բարձրացո՛ւր,
Բայց մինչեւ ու՞ր, մինչեւ ո՞ւր...:

Հաւատալով թէ կրնաս՝ օ՛ն բարձրացի՛ր, քա՛ջ տըղաս, 
Սակայն քանի վեր ելլես՝ պիտի մըսիս ու դողաս, 
Մընաս մինա՜կ, խե՜ղճ տըղաս...:

Կարենայի՜ր դուն եթէ բարձրացընել քեզի հետ 
Սիրուած քանի մը հոգի մինչև գագաթն արփաւէտ,
Մինչև սէ՜րը քեզի հետ...

Կարելին այդ է միայն, անըրջակա՜ն կարելին,
Բարեկամնե՛ր՝ որ մէկտեղ կ`ուզեն, կ՛զգան, կը խորհին 
Անկարելին, կարելին...

Միմիայն ա՛յս, մընացեալն ամբողզ պատրանգ է, հոգի՛ս,
Միմիայն ա՛յս, ու անոր գուցէ երբե՛ք չըհասնիս, 
Անոր իղձո՜վը մեռնիս…։


«Սէր» 1920

Ռուբէն Սեւակ: Պոռնիկը

Գ. Զօհրապին

Կէս գիշերէ վերջ մըն էր, խոնաւ գիշեր մ’անձրեւի,
Լապտերին թաց լոյսին տակ կանգներ էիր տրտմովի.
Ջուրը կ’երգէր մայթին վրայ, հոս հոն վազքն էր կառքերուն.
Կ’սպասէիր դուն այդ ա'փ մը հողիդ շուրջ դեգերուն:

Բռնի ժպիտ մը կու լար աչքերուդ խո'րը ծաւի,
Ներկուած լիրբ շրթներուդ վրայ պրկումը կար ցաւի,
Ու անառակ չըփակիդ զոյգ սահանքին տակ սիրուն՝
Ցայտքը չիկար այդ գիշեր ցայգազըւարճ կիրքերուն:

Կ’սպասէիր դուն պատրաստ ու համակե՜րպ ու հըլու,
Առանց սիրոյ, ընտրութեան, նուիրուելու համար կո՛յր
Այն բարեհաճ Արուին որ հաց ունէր քեզ տալու...շ

Գութի, կիրքի պէս տարտամ բոց մ’զգացի սրտէս ներս՝
Ու թերե՜ւս այդ գիշեր նուիրուէի քեզի, քոյր,
Եթէ կաթիլ մը արցունք չը սառեցնէր իմ այտերս...,
Կէս-գիշերէ վերջ մընէր, խոնաւ գիշեր մ’անձրեւի...

THE HARLOT

To Krikor Zohrab

It was way past midnight, a muggy night of showers, 

Under the wet lantern light you stood there forlorn,
The water sang on the sidewalk, cars ran at random;
You waited there, lingering on that bit of plot of yours.

A strained smile sobbed deep in your sapphire eyes,
There was the strain of pain on your brazen painted lips,
And under the pretty paired decline of your décolletage,
There was no bound to ardors that would last all night.

You were waiting prepared, submissive and compliant,
without love or choice, to offer yourself, eyes shut tight,
To that condescending male who had bread to impart…

I felt a faint flame, like pity, or passion within my heart,
And maybe that night, I would have ceded to you, sister,
If a lone teardrop had not congealed on my cheeks…
It was way past midnight, a muggy night of showers.

 

  

……………………………………………….ROUBEN SEVAK

 Translated by Tatul Sonentz

Զահրատ: ՄԻԱՎԱՆԿ ՏԱՍՆԱԲԱՆԵԱՅ

ԲԱՌ

Պէտք է գորովով մօտենալ բառին

Որպէսզի տոկայ
ամուր ծառ դառնայ
ծառանայ քարին դէմ
երբ զինք քարկոծեն
- Չմնայ մինակ
Բառեր գան իր շուրջ - առաջ կամ ետեւ-
Շարուին զետեղուին
բծախնդրօրէն-

Պէտք չէ խնամքը զլանալ բառէն

ԲԱՆ

Պէտք է խնամքով մօտենալ բանին

Ան կար սկիզբէն
կար ամենազօր
- Աստուած էր նոյնիսկ

Հիմա կը սպասէ մէկու մը որ զինք
ստեղծէ նորէն
- Հիմա կը սպասէ իր բանաստեղծին-
Պէտք չէ մեր սիրտը խնայել բանէն

ԳԻՐՔ

Պէտք է սրտաբաց մօտենալ գիրքին

- Գիրք որ կ՛ամփոփէ ինչ որ մենք էինք
ինչ որ եղանք մենք-
Մինչ դեռ ինչ որ մենք պիտի ըլլանք դեռ
կը մնայ անտիպ

- Պէտք չէ կիսաւարտ հեռանալ գիրքէն

ՏՈՒՆ

Պէտք է աւարտուն մօտենալ տունին

Տունն է ուր կ՛երթանք ու կ՛ապաստանինք
Հոս հոն թափառելէ վերջ անդաստական-

Միշտ տունն է ուրկէ կը ցանկանք փախչիլ
Որ ազատ ապրինք մենք աստանդական

Պէտք չէ շատ կանուխ բաժնուիլ տունէն

ՀՈՂ

Պէտք է շատ կանուխ մօտենալ հողին
Այն ցեխին որմէ մարդը կը շինուի
Այն կաւէն որմէ մարդը կը կերտեն

- Մարդ կայ որ ցեխ է - կը մնայ միշտ ցեխ-
- Մարդ կայ ցոլքն ունի անխարդախ կաւին
Նայած թէ ինչ շունչ փչուեր է իրեն

Պէտք չէ քէն ընել - հեռանալ հողէն

ՍԱՂՄ

Պէտք է ամէն քէն մոռնալ եւ այդպէս
մօտենալ սաղմին.
- Սկիզμը ամէն արկածախնդրութեան -

Չի գիտակցիր ինչ անգիր օրէնքով
եւ ինչու համար
կ՛աճի - կը շատնայ-
Կ՛աճի որ օր մ՛ալ ինքն սկիզբն ըլլայ
նոր նոր սաղմերու-

Պէտք չէ սակարկել ներզօր սաղմին հետ

ԿԻՐՔ

Պէտք է անսակարկ մօտենալ կիրքին

Միշտ ան է որ մեզ պիտի խթանէ
որպէսզի հասնինք
ուր պէտք է հասնիլ
- հոն ուր երազը մեզ կ՛առաջնորդէ-
- Եթէ երազ ունինք-

Պէտք չէ աներազ μաժնուիլ կիրքէն-

ԼՈՅՍ

Պէտք է երազով մօտենալ լոյսին
Որպէսզի գիտնանք
ուր ենք - ուր կ՛երթանք-

Լոյսերը վառել պէտք է քանի որ
Որպէսզի տեսնենք թէ ուր ենք հասեր
- Ու նորէն պէտք է քալել դէպի լոյս
քալել անսայթաք
քալել անխարխափ-

Պէտք չէ կէս ճամբան զրկուիլ լոյսէն

ՄԻՒՍ
Պէտք է սրտաբաց որոնել ճամբան
որ միւսին կը տանի

Միւսը որուն հետ
Օրը տեւական տօն մը կը դառնայ
- եւ որուն համար
Դուն ալ այն միւսն ես որուն կը սպասէ

Հեղ մը որ գտար
գոնէ երազ մը միատեղ չապրած
Ինչու եւ ինչպէս μաժնուիլ միւսէն

ՁԱՅՆ

Պէտք է լաւ դատել
Ինչպէս եւ ինչու մօտենալ ձայնին

Ձայնել բարձրաձայն
Ձեռքբերումը մեր ազատ գոյութեան
Ու չարտօնել որ
Օտարոտի եղծ ու կեղծ ձայներով
Օրօրուինք ու մենք քնանանք ի սպառ

Պէտք է մշտարթուն տոգորուիլ ձայնէն

ՎԵՐՋԱԲԱՆ

Պէտք է մշտարթուն մօտենալ վերջին

Թէպէտ միշտ պատրաստ
Բայց միշտ պնդել թէ կանուխ տակաւին
Թէ չէ մաշած մաշկը որ կը պաշտպանէ
Փճացումին դէմ
Թէ անժամանակ
Կորուստն է պղտոր սահմանէն անդին

Եւ հաւատալ թէ զօրեղ ենք այնքան
Որ ինքնապաստան
Կրնանք խուսափիլ ահաւոր վերջէն

Փորձառու ագռաւ մը կþազդարարէ
Պէտք չէ խուսափիլ ահաւոր վերջէն

ԶԱՀՐԱՏ

«Ազդակ Գրական» Թիւ 3, 2012

Փանոս Ճերանեան։ Կարօտ

Սովոր էի
ձայնդ լսել,
հիմա ինչպէ՞ս լռութեանդ ընտելանամ:

Դէմքդ դէմքիս
լուսաբացի պայծառութեամբ կը շողար:
Հիմա անդէմ օրերու մէջ
քեզ ինչպէ՞ս փնտրեմ:

Ամէն կարօտ
քեզի տանող ճանապարհ մը ցոյց կու տար.
հիմա բոլոր ճանապարհները իմս են,
քեզ ո՞րտեղ գտնեմ...

2012

«Ազդակ Գրական» Թիւ 3, 2012

L O N G I N G

I got used

To the sound of your voice,

How can I now get used

To your silence?

Your face against mine

Beamed with the radiance of sunrise.

Now, in these faceless days,

How can I find you?

All yearnings

Pointed to where to find you.

Now all paths lead to me…

Where shall I find you?

………………..Panos Jeranian

Translated by Tatul Sonentz

Նիկողոս Սարաֆեան։Յառաջաբան

Եկեր եմ ծով՝ կարօտով, եւ կապոյտ ծով է անհուն,
նաւահանգիստ, պերճ քաղաք, ամառ, եւ գիւղ է խաղաղ.
առաւօտուն, ճիչ, խայտանք՝ ծիծառներու, աքաղաղ,
եւ տեսիլ է հայրենի՝ հոս, լուսացման այս պահուն։

Ափ է օտար, անծանօթ, ծանօթ՝ սակայն, ծանօթ ծով,
Միջերկրական, Արեւելք՝ Արեւմուտքին մէջ, երկիր…
Եւ մանկութեան աշխարհիս նման ժայռեր են կարմիր,
այդ աշխարհիս ջուրերուն նման ծովն է իր կոծով։

Նման փայլող բլուրներ եւ նոճիներ, լուսաբաց՝
նարնջագոյն ու կարմիր … Յարութիւն է անցեալի,
մինչ ուղեւոր մեծութիւն ծովն է, հզօր, կը փայլի,
իր յուշերով դարաւոր, կ՛առաջանայ լայնաբաց։

Հոս՝ հեռացածն է ներկայ եւ գալիքն է միասին,
հին, նոր խինդեր միասին։ Այստեղ տեսածս է նման՝
մանկութեան մէջ տեսածիս, մաքուր, խաղաղ, անսահման,
եւ նման է ապագայ աշխարհի մեր երազին։

Ճամբուս վրայ՝ թափառման՝ երկիր այս ծովն է եւ հուն,
եւ ուղեւոր մարդկութեան, եւ քայլերու գերբնային
ձայն է, եւ մերթ քայլերուս ձայնն է… Տարուած կը նայիմ,
տարուած եւ լի,  լայնաբաց՝ լուսաբացի այս պահուն։

***

Բայց լռութեան մէջ, ահա, վրդովիչ կոծն է ծովին,
ձայնն է կտրած ծովերուս։ Օ՜ ի՜նչ ժլատ ճակտի գիր,
մեծութիւններ մարդկային ցանկալ սակայն տարագիր
շրջիլ, ոչ մէկ մեծութեան կրնալ կապուիլ սրտովին։

Քաղցրութիւններ հեռացած կը յիշեմ, զիս կը յուզեն,
եւ հեռացած կը զգամ զիս։ Ջուրեր կանաչ, գերբնային
ձեռքերու պէս կու տան լոյս։ Խորէն ժայռեր կը նային։
Վերացման պահ է, բայց զուրկ եւ կուշտ կը զգամ զիս լոյսէն։

Եւ հեռանալ կ՛ուզեմ դեռ, թէեւ տեսիլ է վսեմ,
ու կրակներ են նորէն, մինչ ծնունդ է խաւարին
խորէն, հուրեր՝ հրաշէկ մետաղներու… կը վառին
անցեալ յոյսեր։ Միշտ՝ ծովին առջեւ, լոյսին կը սպասեմ…

Եւ ալիքներ են կրկին՝ այս սպասման մէջ լռին…


«Միջերկրական», Պէյրութ, 1971

Tatul Sonentz: Then And Now…

We were there

and our here and now

was always there

mocking tomorrow

bedecked with desire

festooned with time

to spare …

 

We  were there

even when time was rare

to be where our love

could face the morrow

with youthful stare

and never blink

or despair

 

even when

our here and now

decked out with care

was still there…

alas unaware

that you and I were

no longer a pair

 

………………Tatul Sonentz

2014

 

Leonardo Alishan: Untitled

I could not look
my victim
in the eyes
though he was dead

I shaved

without once
looking
my victim
in the eyes.




This poem has appeared in RAFT, A Journal of Poetry and Criticism, Volume 4, 1990.

Peter Balakian: In the Caucasus

Into a basalt cavern

I wandered, where the moon 

slid like a water snake

in white skin 

through the gullies

to the blonde and furry wheat.

A grubby man,

I dug toward the damp smell 

of a water channel–

a nation's basement,

a root cellar,

and found a shard 

of khachkar

its intricate lacework 

a whole system of streams 

wound into stone–

grapes and pomegranates 

pomegranates and grapes

pulpy in my hands.

Palmettos leaves fanned

my palms; a rising moon 

in the moss-grown stone 

mirrored the light

where the winged griffins --

those talismen of blood

flew into the arms of the cross.

Down a gulley,

like a volute,

I found a way 

to the dry clay 

of a border between two worlds --

Pegasus flew out

of the tufa walls

into the white shroud of Ararat

and the ringing bells 

slid into the scree.

Raft, Volume 4, 1990.

ՍԱՐԳԻՍ ԿԻՐԱԿՈՍԵԱՆ: ԵՐԲ ԱՐԵՒՆԵՐ ԿԸ ԼԵՐԴԱՆԱՆ...ԿԸ ՏԻՐԷ ԿԱՄՔԸ ՄԱՀՈՒԱՆ

Ա
Ամէն անգամ երբ կը փորձեմ
դուրս գալ վայրէն այս մահաստուեր
անաչք դէմքեր կ՚երկարին տեսադաշտիս դէմ կրկին
եւ ոսկորներն ալ երկինքի կմախքներուն
աչքերուս մէջ փուլ կու գան

Մահուան ընծայ ուղիներն ու սեւ աստղը օրերուդ
– հաղորդակցութեան օ՜ գիծեր տարտամ –
սուր ճիչի մը պէս կ՚ընդհատուին յանկարծ
եւ ես կը դառնամ մեռած օրերու
եւ տառապանքի շիրիմ չարակամ
քու չգոյութեան վախէս զզուելի

Բ
Ինչո՞ւ բոցը կը լափէ պայծառ դէմքըդ ամէն օր
երμոր հեռու եմ քեզմէ ու քու կանչէդ ալ μոսոր
երμոր հեռու եմ նոյնիսկ անօթեւան իմ սրտէս
եւ մանկութեան տաղերուն քաղցր արեւէն սիրակէզ
Ո՞ւր պիտի տանի ճանապարհն այս զիս
խաւարներ սուլող բորենիներուն ու գայլերուն հետ
խօսքն ընդհատող բրտութեան կրկէսէն զատ
ո՞ւր պիտի տանի նենգ μաւիղն այս զիս
ուր վարագոյրը մեծ ողբերգութեան
արդ կ՚իջնէ հանդարտ
լոյծ ու անտարբեր

Գ
Մէն մի տառի եւ բառի միջեւ
մէն մի խօսքի եւ արձագանգի միջեւ
մելանը որ արիւնն է գիրին եւ հոգին լոյսին
մելանը որ եղբայրն է հողին եւ տենդը տեսիլին
գիշեր-գիշեր օ՜ կ՛երկարէ անաղարտ խօսքը մութին
որ յուշերու ջուրերուն մէջ կեանք լողացող շողերով
վեր կարկառեմ ժամանակը շարժումին
Բայց արեւները տակաւին կը լերդանան քարերուն
մողէզները կը դառնան դեսպանները շիրիմներուն
պահը կը կքի լռութեան ծաղկեպսակներուն
ձայները քար՝ քար կը կտրին օդին մէջ
նոճին կը յայտարարէ ժամը հանդիպման
եւ կը տիրէ կամքը մահուան

Դ
Ինչպէս շրջանները կը հեռանան իրարմէ
այնպէս ալ կը տարանջատուին մարմինները մեր
կը տարակուսին ցերեկ ու գիշեր
կը տարագրուին արեւ ու μեւեռ
կը դառնան անյայտը խուզարկող աստղանաւեր
եւ իբր թէ կեանք կ՚ապրին մահիճներուն խաւարի

Ինչպէս սիրածառը կ՚արտասուէ
կարօտի կանչեր ու հրաժեշտի ողբեր՝
իր ծաղիկներուն ու աշնանային միրգերուն համար
այնպէս ալ կորուստները կը խտանան մանուկին դէմքին
որ գարունէն իսկ առաջ փնտռեց միայն տաք ափեր
սայթաքեցաւ օրերու ծործորներուն մէջ մթաստուեր
եւ մնաց թափուր
եւ մնաց անտէր

Տէր իմ μարեգութ եւ ամենազօր
խօսքն իմ մեղաւոր դուն անշարժ պահեա՛
որովհետեւ ո՛չ զօրութիւնը կամաւոր աստղերուն
եւ ոչ ալ միգանոյշներն ու սատանաները վերին
կրնան մանուկին սուգը վերածել երկնային ովասիսի
իսկ հօր հոգիին հրդեհը՝ ազգային քայլերգի

Ե
Ըսի ես քեզի
– դեռ կանուխ է հայր
ըսի ես քեզի
– դեռ շատ կանուխ է այս կատակին ծանր
ըսի տակաւին
– ինչո՞ւ շտապել ու մեկնիլ անդարձ
երμ դեռ նոյնիսկ չես քաղած պտուղները ծառերուդ՝
աւելի հասուն սիրոյ արեգակէն
աւելի շքեղ անմահական խնձորէն
եւ աշխարհներու ուժը ամբարող մրջիւնին սրտէն

Ինչե՜ր չըսի ես քեզի
բայց դուն արիւն իմ չարքաշ
քեզի վայել հպարտութեամμ մեկնեցար այս աշխարհէն
դառնալու սպարապետը քեզմէ գերիվեր ուժերու
կտակելով մեզի բոցը պայքարին
եւ յայսմաւուրքը մերժումին

Հիմա կ՚անցնիմ փողոցներէն ամայի
եւ քայլերուս յանդիման հպարտ երթըդ կը փնտռեմ
ապշանքիդ հետ կը մեծնամ հանելուկներն որդիիս
կը μարμառիմ քու հունչով եւ ծիծաղով անսահման
եւ կը փորձեմ աւարտել անհոգ պատկերդ անթերի
μայց դուն հայր իմ միշտ μարի՝ արեւէն իսկ աւելի
ըսէ ինչո՛ւ խոյս կու տաս օրերէն ու լոյսէն
եւ կը դառնաս մթին փոս
եւ լռութեան սեւ ակօս
զարմանքին մէջ թոռնիկիդ
եւ ապշահար իմ սրտիս

Զ
Վերադարձար դուն հայր իմ
երμ վերադարձն ալ միայն տառապանքի սեւ վարդ էր
որ գիծերու մէջ մթին հազար յուշեր կը μարդէր
հազար վիշտեր կը թարթէր
եւ այլ երμեք չէր լռեր

Վերադարձար պատկեր իմ
թախիծներու թափանցիկ շողերուն հետ ու սուգին
երμ ափերուս տակաւին μիւր ուղիներ կ՚երկարին
եւ կ՚երկարեն անաւարտ ուղիները խաւարին
մինչ ճամբուս վրայ՝ կարօտի կանչեր
մինչ ճամբուս վրայ՝ կարօտի ճիչեր
կը կողոպտեն արիւնն իմ եւ բառերը քու վերջին
ինչպէս փոթորիկները՝ կալերը սրտին
տաղերը յոյսին
եւ խօսքը լոյսին

Է
Ո՜վ մտերմութիւնը վարդին
եւ ճենճերումը թաց հողին
μոլորը անմեղ են վարդին արիւնէն
որ գարունը չμացուած խաղաղ–խաղաղ զենեցին
Ծիծեռնակները նոյնիսկ հիմա այդպէս կը կարծեն
μայց կը մոռնան որ արիւնըդ զենեցին
մինչեւ անեզրը մահուան անջրպետին
ուր ճակտի գիրըդ μաժանման կանգառ է պարզապէս
կամ հանդիպման ստապատիր խոստում կարծես

Ո՜վ բարեկամութիւնը վարդին
եւ խաչելութիւնը արեգակին
դուն օդն ես նամակներուն եւ դողը համμոյրներուն
որոնք անդադար կը դառնան իրենց հարսանիքներուն
եւ քար առ քար կը փշրուին վաղվաղակի
ողμերգութեանց սալին վրայ մեր կեանքի

Ը
Փոշին եմ նստած շիրիմիդ վրայ
եւ լռութիւնն եմ քարին այլայլած
ուր իմ մահաշուք դէմքիս գիծերէն արիւն կը տեղայ
կեանքըս կողոպտած դամբանիդ վրայ

Փոշին եմ նստած փոշիին վրայ
որ իր շարժումէն սաստիկ կը սոսկայ
սաստիկ կը սոսկայ

Թ
Հայրըս ծառ էր մշտադալար
հեքիաթ մը տաք ու անμարμառ
որուն այμուμենը պատուիրանն էր չարքաշութեան
իսկ քերականը՝ կողմնացոյցը համեստութեան
Բարեկամն էր ան ծառին ու ամպին
մտերիմն էր ան կապոյտ թռչունին
հարազատն էր ան զուարթ մանուկին
հոգեղμայրն էր ան սէր արեգակին
եւ տրիբունը՝ հայոց աշխարհին
Բայց մեկնեցաւ
ճիշդ հեքիաթի պարիկին պէս
եւ մենք դատապարտուեցանք անաւարտ գաղթէ մը
դէպի նոր գաղթի մը
որ չունէր սկիզμ
եւ չունի վախճան

Ժ
Երկիրներու մէջ
ուր սպասումը սառցալեռն է մխիթարանքին
ուր մխիթարանքը կրկներեւոյթն է ժամանակին
ուր ժամանակը վախճանագիծն է անհեթեթին
ուր անհեթեթը վեջին խօսքն է ճակատագրին
ուր ճակատագիրը լուսապատճէնն է մեծ խաμկանքին
եւ ուր չենք կրնար զանազանել արեւը լուսինէն
եղայ տխրադալուկ լուսինը ողμերգութեան
լուսնին վրայ հանգչեցաւ խաւարումը մահին
իսկ դէմքիս՝ եղերերգը չգոյութեան
որ հեռաւոր երկինքներէ դաւաճան
տխուր–տխուր հօրս դէմքը աւերեց
եւ կ՚աւերէ ու կ՚արիւնէ տակաւին

Հալէպ, 27 Մարտ 1990

Tatul Sonentz: SOUNDS

The sound

of disturbed silence

heard before you arrive

is my soaring heartbeat

and squeaky shadows

in fast retreat…

 

The beat

Of a racing heart

you hear as light sweeps

the room when you  are here

Is my very own answering

The rising rhythm of

Your own…

 

The moan

of silent solitude

after your departure

is my very own which

I alone can hear

when you are

gone…

 

……….. Tatul Sonentz

2014