ՎԵՀԱՆՈՅՇ ԹԵՔԵԱՆ։ ԿԱՐՍ

Այստեղ ծննդավայր է։ Այստեղ բերդ կայ թաղուած,
Այստեղ արեւը ճզմուած է։
Հարթողը գերաններ չէ բարձրացուցած։
Այստեղ վեց տասնամեակ է՝ որմնադիրնեը չկան։
Սեւաթափ, լքուած քարերը յանկարծ քեզ կը ճանչնան
Անոնք նշաններ ունին
եւ կը սպասեն։


Այս է սէրը.
Մտերիմ գոյն մը ինք իր մէջ կը լոգնայ
Տարեց հայուհիի պէս, որուն մարդը
պանդխտութեան վէրքը կ՚ապրի։
Հին ժամանակներուն պատմուած պատմութիւն է
Որուն հանդէպ հաւատքը դեռ կը պահպանուի.
Հոս նոր սէր մը կը լռէ երբ հնչիւնները մսին։
Ծննդավայր է։


Կը խեղդուի գորշ քարի գոյնը,
Եթէ հեռանայ տեսողութենէդ՝
Լոյսերուդ մէջ
աչքերուդ հետ կը խեղդուի ինչպէ՜ս։


Ալումինիում թուղթէ ճմռթկուած արեւը
Կողերը քակած կը հազայ թոքախտաւոր օրուան մէջ,
Եւ քաղաքը՝ վաթսուն տարի բանտարկուած
ոճրագործի համրութեամբ կը հալի։


Հնդկահաւելու կչկչոցը կ՚երերայ շալվարներու ետեւէն.
Անշարժ նայուածք մը կայ, պահուա՛ծ է քարերուն մէջ,
Անշարժ նայուածք մը կայ, պահուած է քարերո՛ւն մէջ,
Ո՞վ մեռաւ անցեալ ամիս քունին մէջ արտասանելով
Չարենց։
Մենք անձրեւին տակ տեսանք զիրար,
Անանուն, երջանկօրէն փակ մեր աչքերուն տակ
կարմիր կրակով.
Եւ ինչպէս որ խլաթակ գիշերուան մէջ
Ովկիանոսը կ՚ոռնայ ոստրէի բարակ պատերէն՝
մեր կարօտը մօտեցուցինք։
Եւ ինչպէս որ մորֆինի ասեղը կը խրի
Ցաւատանջ մաշկէն՝
Մեր կարօտը ներսուզեցինք։


Երբ թռչուններ քանալներու մէջ կ՚ողբային
Անգոյն երկնակամարին վրայ ծառեր կը խեղդուէին
սուլոցներէն հովի
Ու տակառներու մէջ ձեռագիրներ կը մղկտային
Ան անձնասպա՛ն եղաւ։
Ոչ ոք հարցուց թէ ինչու։
Բանաստեղծ մը տասներեք տարեկան էր
Ուրիշ մը երեսուն
Ուրիշ մը եօթանասուն
Ան սպաննուեցաւ իր վերջին երգը թողած պատերո՛ւն.
Գիտէր՝ պատերը հալիլ գիտէին,
պատերը երբեմն լռե՜լ գիտէին։


Մեծհայր մը սարսափած մարանի աղօտ լոյսին տակ
Հայր Մեր-ը խաչակնքեց


Ո՞վ մեռաւ անցեալ ամիս արտասանելով Չարենց։


Այստեղ ծննդավայր է։ Ճրագները կը վառին,
Կառապաններ եւ հովիւներ կը վերադառնան
Մեռած երգերու դիակները թողած
խոպան արտերուն եւ ջղջիկներուն.
Ալի՛, կ՚ըսեմ, չայ մը բեր,
Պանդոկին մէջ երեք հայ կայ հսկումի
Բազմութիւններ կան հեռուն
ողբերգութիւն կը կարդան։
Ալի՛, կ՚ըսեմ, թակարդ մը բեր, հոս մուկերը կը վխտա՜ն։
Կը փակեմ դուռը, կը գծեմ Եղիշէ Չարենցի դէմքը թաքնապիրկ
Պարոյր Սեւակի լուսաճայթ դէմքին վրայ,
Նոյն տեղը կը գծեմ ուրիշ ուրիշ ուրիշ դէմքեր…
Անիւը ետ կը դառնայ։
Գետի ափին անտաշ տուն մը կը տեսնեմ
Լուսամփոփի պէս աղջիկ մը նուաղուն,
Յարդագողի ուղեւոր մը հրաքանքար
Որ հնամեայ քերթողութեան ճակտին գրեց
Շոգ, ոգելից խոհի տողեր հռնդուն,
Եւ հեռացող արօտներէն արիւնահոտ
Կը մօտենան կախաղանի թեւերը զո՛յգ….
Ալի՛, կ՚ըսեմ, աս ի՞նչ շուն է, ամէն գիշեր
Այսպէս կու լա՞յ։
Ալիին նալինները մթապատ նրբանցքներու
Հեգնանքին մէջ կը հռհռան։


Ի՛նչպէս շարժեմ գաղափարը
Եւ ստուերը ձգեմ փոխաբերականի մէջ։


Ոստրէի թաց պատերը կը լսեն
Ամէն Ուրբաթ երբ մուազզինը իր մինարէն բարձրանայ
«Աստուած մե՜ծ է» կանչելու՝
Շոգեկառք մը կը խորտակուի
Էշերու եւ տէնկերու քամլքուած նայուածքին մէջ։


Պատմութիւնը՝ գաղթի ճամբան մնացած
կապոցի պէս հինցած,
Արեւր ճզմուած է սպաննուած բանաստեղծին պէս,
Այդ թոքախտաւոր կապուտաչեայ սիրուհին
Բանաստեղծին չունեցած շիրիմը
Հասկագոյն թեւերով գրկած
կը հազայ
խլաթակ
Մաղաղկուն թոքերը հանած՝ ծակտիքներէն արիւնը
կը կաթեցնէ վրաս
վրա՛դ
մեր բոլորի՜ն վրայ


Ոչ, ընդամէնը հրաժեշտ մը չէ
Այս հանդիպումը արնոտ՝ ոչ թէ նարօտ ու պատարագ
Վերածնո՛ւնդ կը բուրէ։


Սի՜րտ մը թաղուած է հոս
Հոս անթեղուած է բերդ մը ամրասիւն։

Այստեղ ծննդավա՛յր է։

K A R S



This place is birthplace Here entombed lies a fortress
here the sun is crushed
beams were raised with no leveler
here over six decades there are no masons
dark abandoned stones suddenly call your name
they bear signs
and they wait

Such is love
an intimate color bathes itself
like an Armenian matron whose mate
lives the wound of exile
it's a tale told since time immemorial
held sacred in a faith still maintained
here a new love grows mute when sonorities are cold
it is birthplace

The color of gray stone drowns
if it moved out of your sight
amongst your hopes
oh how it drowns within your eyes!

The wrinkled sun of aluminum foil
coughs in the consumptive day undoing its sides
and with the stillness of a felon jailed for six decades
the city melts down.

The gobble of turkeys sways behind shalwars
a gaze in stillness hides in the stones
a motionless gaze hidden in the stones…

Who died last month reciting Charents in his sleep?

We saw each other in the rain
nameless with crimson fire under our
blissfully closed eyes
and not unlike the deafening night
when the ocean roars from the thin walls of an oyster
we brought our yearning closer
and just like an addict’s needle puncturing a pain-pierced
membrane we injected our yearning

When birds bewailed in canals
trees were drowning in the whistling wind
of the colorless firmament
and manuscripts moldered in barrels
He killed himself
no one asked why
a poet was thirteen years old
another thirty
another seventy
He was killed leaving his last song
to the walls
he knew the walls knew how to dissolve
at times they knew how to be silent

A terrified grandfather in the twilight of the cellar
crossed himself a Pater Noster

Who died last night reciting Charents in his sleep?

This place is birthplace the lanterns are lit
coachmen and shepherds return
leaving the corpses of dead songs
to barren fields and bats
I say Ali get me a tea
There are three Armenians in the inn
further away there are crowds in vigil
reading tragedies
I say Ali get a trap mice are infesting this place
I shut the door I draw Charents's discreet countenance
over Sevak's flood-light face
in the same place I draw other other other faces
the wheel turns back
on the river's bank I see a rustic house
a muted maiden like a light-shade
a traveler ablaze on the Milky Way
who wrote spirited lines of shimmering thought
on the forehead of ancient poetry
and from the receding pastures of gore
approach the twin arms of the gallows
Ali I say what dog is this? Does it cry like this
every night?
Ali's clogs clatter in the sarcasm of
gloomy corridors

How do I move concept
and leave its specter in metaphor?

The open walls of oyster harken
every Friday when the muezzin goes up the minaret
to call God is great!
a train derails
in the pinched gaze of donkeys and packs
History worn out like a bundle left on the road to exile
The sun is crushed like the murdered poet
that consumptive blue-eyed mistress
with tawny arms hugging the poet's tomb that's not there
coughs
raucously
Relieving tattered lungs from pinholes she drips
the blood on me
on you
on all of us

All in all this bloody encounter
is not a farewell it smells of renaissance
not of High Mass or incense
A heart is hidden here A solid fortress seethes under ashes

This place is birthplace




Vehanoush Tekian

translated by Tatul Sonentz