Կոմիտաս։ Ճանապարհ

Click here for Komitas' poem The Path, read here by Narine Karamyan.

Բարակ ուղին սողալով,

Ոտի տակին դողալով,
Ճամփի ծայրին բուսել է
Կեանքի ծառը շողալով
Ի՜նչ լայն սիրտ է, որ ունի
Այս ճանապարհն Անհունի․․․
Մարդու, բոյսի, գազանի
Եւ թևաւոր թռչունի

THE PATH

The narrow path crawling,
Shivering underneath the feet,
At the end of which
The Tree of Life has grown, shimmering...

What a big heart it has
This road to Eternity
This path for people, plants and beasts alike,
This path of winged birds...

translated by Mher Karakashian

Համաստեղ: Յոյսն Անստոյգ Գալիքին

Մեծցայ, մեծցայ որբի պէս, ձեռքիս տեղ սիրտս բացի.

Սիրտս ամենուն բաշխեցի ու նորէն որբ մնացի:

Հաւատացի ամենուն սիրով, ժպիտով մը անհուն:

Նորէն մինակ մնացի, նորէն մինակս լացի:

Ներսը ծնծղայ, ներսը պար, ներսը միշտ երգ ու կիթառ,

Չմօտեցայ դռներուն, լուռ հիացայ ու անցայ:

Լռութեան մէջ մութ ու խոր մտիկ ըրի միալար

Անձրևին, որ անդադար մարմինիս մէջ կը տեղար:

Մտիկ ըրի յուշերուս մահուան տխուր քայլերգին,

Ուր դագաղի մը ետև, որպէս թեթև լոյսի թև,

Յոյսն էր մոլար, որ կուլար, ձեռքին բռնած լար – քնար:

Յոյսը վաղուան արևին, յոյսն անստոյգ գալիքին:

                                                           

ԱՐՈՒՍՅԱԿ ՕՀԱՆՅԱՆ: ՁՈՆ ԽԵԼԱՀԵՂՈՒԹՅԱՆ

Արեգակները շառաչում են վար,

Խորտակում իրենց նոր անուջներում,

Մի քիչ ցնորվա՜ծ, մի քիչ խելագա՜ր`

Լույսի հատակից կարոտ են հանում:

Արեգակները ընկնում են ներքև,

Դառնում քնարներ սիրո հարության,

Խառնելով իրենց ցնորքին թեթև`

Ի լույս դողերի սրտիս տխրության:

Արեգակները երգ են պարտության,

Իսկ սերն առավել պարտվել է սիրում,

Արեգակները ապրել չեն սիրում

Հաղթանակներում փառասիրության:

Արեգակները շառաչում են վար,

Այրվող ձյուները անբառ կլանում,

Սերը խառնելով խնդության երգին`

Կարոտի թևով առավոտ բերում:

Դե’, պայթի’ր, սի՜րտ իմ քո խոսքով բոսոր,

Լուծվի’ր, խառնվի’ր արեգակներին

Ու շառաչի’ր վար պարտվողի նման,

Հաղթել տրված չէ խելահեղներին:

19.10.10

ԱՐՈՒՍՅԱԿ ՕՀԱՆՅԱՆ:ԵՍ ԱՅՆՏԵՂ ՉԿԱՄ

Ես փակված տուփի բացված այն փեղկն եմ,

Որ մութ այդ տուփին լույսի պարանով

Իջեցնում է վար կապույտները վառ

Ցերեկ-Աշխարհի:

Եվ այդ հարահոս իրականության

Տրոփն ինձ համար խո~ւլ, անիրակա~ն,

Աշխարհ-պարոնի հոգնությունն է միշտ`

Բայց սա ինձ համար:

Երբ չէի ելել ես էլ դեռ երեկ

Փակված մթության տարածումներից,

Միայնության խուփ վարկածով փակված`

Չերազեցի ճառագում վերից:

Եվ հիմա ինչո՞ւ ճոպան եմ դարձել

Մթում ապրողին վեր խոյանալու:

Շողերն անցյալի հորիզոնական,

Լուռ ու անաղմուկ, ինձնից անհաղորդ,

Թողնված հեռու որոնում են դեռ

Ինձ միայնության անճիգ երազում`

Իսկ ես... Էլ չկամ:

29.08.10

ԱՐՈՒՍՅԱԿ ՕՀԱՆՅԱՆ: ԱՐԵՎԻ ԱՓԻ ԱՂՋԻԿԸ

Արևի ափին նա զույգ ձեռքերով

Ծովեր նկարեց:
Շողի թելերով երիզեց այնտեղ

Կապույտ ավազի ճերմակ աչքերի

Արտասուքը պաղ:

Հավերժ խելագար` Արևի նման,

Բոբիկ ոտքերով հպվեց ավազին,

Ձեռքերը անլուռ ջրվեժներ դարձան,

Վարսերը փռեց լույսի երեսին,

Որ իբրև դառնան հավերժակամար,

Սիրո ծիածան...

Որքան հեռացավ ինքը իրենից,

Այնքան Արևը երեսը թեքեց,

Արևի ափից նա նույն ձեռքերով

Երազանքերի կապոցը անձայն

Իջեցրեց կապույտ, խռով ջրերի

Գիրկն անվերադարձ:

Հետո նկարած ծովերից ելավ,

Ու դեմքը նետեց նրանց հայելուն,

Իսկ նրանք արդեն երազանքներից

Իրենց գոհացումն էին զվարթ վայելում:

Նայեց Արևին` ո՛չ վերջին անգամ,

Արևը նրան մի նոր դեմք տվեց,

Շրջվեց, հեռացավ` կարոտը թողած

Արևի պապա~կ, անծո~վ աչքերում,

Որպես հավատի ու հավերժության

Ինքնագիր... Անդարձ:

22.06.10

Կարօ Արմենեան: ԱՅՐԵՑԵԱԼ ԳՕՏԻ

Արեւը մտեր է բոլոր ճեղքերէն ներս

մերժելով

              

                       բոլոր պատուարները

        

եւ բացուած յայտարարելով

 առտուան այս շռընդալից

                                     

                                          տօնահանդէսը

անգամ մը եւս պիտի ապրինք այս երկնքին տակ

    եւ խմենք այս անուրջը իր հրեղէն կաթիլներով

անապատային արեւը իր անխոնջ սէրը ունի

ան իր տաք շրթունքները կը քսէ հողին եւ կ՛ապրի

          իր հրաշալի յաւիտենութիւնը

                             այս անկողնին մէջ

արեւը երանգներ չունի

ան սրբած է երանգները եւ հալեցուցած ամէն գրգիռ

   եւ իր արգանդէն դուրս բերած է լոյսի այս ծովը

Քաղաքը կպած է երկրին եւ ընդունած իր ժամանակաւոր

          գոյութիւնը առանց դոյզն հարցուփորձի

ան փակած է իր պատուհանները եւ կ՛ապրի շուքի մէջ

քաղաքը գծած է ճանապարհներ եւ շարած է իր տուները եւ ճամբայ

        հանած է իր մարդերը դէպի նախատեսուած վայրեր

ան ունի իր յաւուր պատշաճի ժպիտը իր յոգնատանջ դէմքին

        

             եւ գիտէ բառերը այս կրկնուող երգին

քաղաքը ունի տարուբերող եզրեր

ան իր աննինջ գիշերներն ունի

             եւ պարտասած առտուն

ան իր անկշտում շրթունքներն ունի

  եւ ծխող խմող

նախանձող ու բիրտ

                                          երազամոլի

զգայախաբուող իր տենչերն ունի

ան իր շահամոլ գրգիռներն ունի կեանքի այս կէսին

յաւերժ անօթի

եւ անօթեւան          

                                   իր ինքնութիւնը

  

բայց նաեւ ունի

իր ինքնամոռաց ուրախութիւնը

օրուան այս ժամուն

թէժ ու բոցեղէն այս սաւանին տակ

ան իր համարձակ

              ազդրերը ունի եւ իր քրքչուն

                                  անփութութիւնը

ան իր խմորուող եւ եռեւեփուն կուրծքերը ունի

եւ խոպոպները

                                օդին մէջ ճօճուող

           

             երկնքէն ծորող տաքուկ սէրերը

                 կէսօրուան շուքին

ինքզինքը մոռցող անկուշտ արեւ մը

որ պինդ կը փարի

զոր ինք կը սիրէ

խանդաբորբ սիրով

զոր կը ներծծէ

անյագ մոլուցքով

մատներն իր խրած

իր կոյր զենիթին

եւ յանձնած ինքզինք

այս գերերկրեայ                           

                          

                    

                    սիրաբանութեան

Քաղաքը ունի փորձութեան րոպէն

կ՛ուզէ հաւատալ

նորէն ու նորէն            

մտնել խաղին մէջ

անջատուիլ կեանքէն

արբենալ կեանքով

ու տրուիլ կեանքին ոչ տոկոսային

վերջ տալ

կրկնութեան

    յանկերգին այս սին

                        

                         ամուլ կարօտին

այս շռայլաբան

եւ օրուան խայթող

տեսիլքէն զարհուր

իրիկուան սեմին

                      

քաղաքն այս տոչոր

կ՛ուզէ կոխկռտել

բանականութեան

պտղունցն իր վերջին

ու վերջին փողով

քաղաքն այս կ՛ուզէ

խաբել նորզնոր

բախտն իր անոպայ

կեանքն իր անցաւոր

                                 

Գիշերն է նորէն

որ իր քմայքոտ երազանքներով

այսպէս կը լռէ

       

                                       

              երբ վերջին փողերախումբը

կանգ առնէ

իսպառ

    եւ մեկնի բեմէն

վերջին  ծաղրածուն

                         

                   եւ անապատի զեփիւռն այս քնքոյշ

թեւերն իր

             փռէ

գգուէ գթութեամբ

մայրութեամբ գգուէ

յետին ասունն

                  ու անասունն այս քաղաքին

հարցումներ մի հարցնէք

մի քրքրէք խորքերը այս վէրքին

մի փնտռէք պատասխանատուն

              եւ պատճառը

եւ մանաւանդ զգոյշ կոխեցէք

քաղաքը իր հիասթափութիւններն է որ կուլ կու տայ

                                                 այս ուշ ժամուն

երբ այլեւս չկայ արեւը

եւ թանձր խաւարն է որ կը ծածկէ

                                           մեր  անխոստովանելի ամօթը       

Կարօ Արմենեան

Նեւատա

Alan Semerdjian reading in New York City

Saturday, February 26th, 2011

5:00 to 7:00 PM

Poetry Reading at Smalls Jazz
183 West 10th at 7th Avenue
New York New York 10014
(212) 929.7565

The Smalls Poetry Feature series is hosted by poet Lee Kostrinsky
The guest readers will be Sarah Sarai and Alan Semerdjian

Նուէր Սիլահլը Տատուրեան։ ՍԷՐԸ ՄԵՐ

Քով քովի եւ ուս ուսի

Պիտի երթանք ո՜վ գիտէ ուր

Բացի ծովու ուլականջներէն

Լուր պիտի չտանք ոչ ոքի—

Ու մեր սէրը շալկած

Պիտի հեռանանք

Բայց պիտի

Ուլականջները մամուռներուն

Մամուչները ձուկերուն

Ձուկերը ալիքներուն

Ալիքները ամպերուն

Ամպերը ձկնորսներուն

Ձկնորսները իրենց կիներուն

Մեր գաղտնիքը ‘ս’սան

Ու ամբողջ աշխարհ

Պիտի խօսի— սէրը մեր...

Նուէր Սիլահլը Տատուրեան, յունիս 1992. Նոր Սան Թիւ 11

Նուէր Սիլահլը Տատուրեան։ ՀՈԳ Մ՚ԸՆԵՐ

Եթէ լսէր թէ

Ես պզտիկ աղջիկ մըն եմ դեռ—

Կը խնդար հաւանաբար.

Բայց հոգ մ՛ըներ—

Լուր պիտի չ՛ունենայ.

Քանի որ ինք

Դեռ չէ անդրադարձած թէ

Ականջներ ունի...

Նուէր Սիլահլը Տատուրեան, յուլիս 1992 [անտիպ]

Նուէր Սիլահլը Տատուրեան։ ԼՈՒԱՑՔ

Նոր լուացուած զգեստներ

Կախուած են չուանի վրայ

Կաթիլ կաթիլ ջուրեր

Նման շիթ շիթ արձունքներու

Կը վազեն այտերն ի վար գոյներուն...

Կանանչ պլուզը

Պզտիկ ճնճղուկ մը կը կանչէ իր քով

Ինքզինքը ծառ կարծելով.

Իսկ վարդի նման փէշը կարմիր

Շուրջը մեղուներ

Օճարի հրապուրիչ բոյր կ՚արձակէ

Կապոյտ տաբատը կը կորսուի

Երկինքին մէջ, անտեսանելի կը դառնայ.

Ու դեղին գուլպաներ

Իրենք զիրենք արեւի նմանցնելով

Կը ճառագայթեն, փափուկ տաքութեամբ.

Ատեն կ՚անցնի

Բոլորը կը չորնան, թաշկինակէն զատ

Ան մելամաղձոտ

Շիթ, շիթ արցունքներ այտերն ի վար...

Նուէր Սիլահլը Տատուրեան

ՆՈՐ ՍԱՆ, Թիւ 2, 1991

Զահրատ։ Միշտ Հայելիները

Հայելիին մէջ երբ նայիս

Զիս կանչէ անպայման

- ըսաւ Ագապին -

Որպէսզի

Հայելին երբ ճաթի

Կտորները հաւաքեմ -

Շատ բարեսիրտ աղջիկ է Ագապին

Միշտ ալ գեղեցիկ բառեր կը գտնէ

զիս շփացնելու համար 

ԶԱՀՐԱՏ 

ԴԴՈՒՄԻ ՀԱՄ (Բանաստեղծութիւններ), Արաս Հրատարակչութիւն, 2009 Ստամգուլ

Զահրատ։ Բառախաղ Մը

- Ապերախտ են սա մարդիկը -

ըսաւ կատուն -

Այսքան տարի է իրենց մուկերը կ'որսամ

Նորէն ալ

Ջերմուկ կ'ըսեն

Ջերկատու չեն ըսեր 

ԶԱՀՐԱՏ 

ԴԴՈՒՄԻ ՀԱՄ (Բանաստեղծութիւններ), Արաս Հրատարակչութիւն, 2009 Ստամգուլ

Զահրատ։ Հին Դրացիներ

Այլեւս հոս չեն բնակիր
- սիրուած անձեր չէին թաղին մէջ -
Չենք գիտեր ուր գացին

Չըլլալիք բան - - կարօտցանք զիրենք
Երանի նորէն հոս ըլլային
Ու մենք նորէն զիրենք չսիրէինք

ԶԱՀՐԱՏ
ԴԴՈՒՄԻ ՀԱՄ (Բանաստեղծութիւններ), Արաս Հրատարակչութիւն, 2009 Ստամգուլ


Old Neighbours

They are no longer here
— they were not liked in the neighbourhood —
We don't know where they went

It's incredible — we miss them
Wish they were here again
So we would not like them again.

Translated by Hratch Tchilingirian

Զահրատ։ Դդումի Համ

Ինչ համով հոտով աղջիկ է - ըսի -

Այո - ըսաւ - շատ կը սիրեմ

Ինչ համով հոտով աղջիկ է - ըսի -

Այո - ըսաւ - շատ կը սիրեմ

Ինչ համով հոտով աղջիկ է - ըսի -

Այո - ըսաւ - շատ կը սիրեմ

Բայց շատը դդումի համ կու տայ - ըսի -

Թող տայ - ըսաւ - դդումը շատ կը սիրեմ 

ԶԱՀՐԱՏ 

ԴԴՈՒՄԻ ՀԱՄ (Բանաստեղծութիւններ), Արաս Հրատարակչութիւն, 2009 Ստամգուլ

Second annual APP/ASA poetry writing competition

The Armenian Poetry Project and the Armenian Students Association, Inc. are proud to announce their second annual poetry writing competition. The competition is open to individuals with one or more parents with at least partial Armenian heritage

1. All residents of the U.S. and Canada are invited to submit an Armenian or English poem (Armenian preferred). 

2. All entries are to be sent to ArmenianPoetryProject@gmail.com with the subject heading of ASA/APP Poetry competition. Deadline is set for April 4, 2011

3. A maximum number of 1 submission per poet will be accepted.

4. The three age categories are: student (12-17); college age (18-22) and 23 years and older

5. Prizes in each of the categories are: US$50, $100 and $250.

6. Each poem must to be accompanied by the author’s full name, age, school name, sponsoring teacher’s telephone number, home address and telephone number. For the adult category, you can omit the school information.

Prizes will be announced the week of May 2, 2011.

The Armenian Poetry Project can be accessed at http://armenian-poetry.blogspot.com

Մարուշ Երամեան: ԲԻՒՐԵՂ [Բ.]

Ծանր ու թանձր կախուեցաւ դանդաղ


մութը լեռներէն
սեւ մշուշի պէս թափանցեց չորս կողմ
եւ հովին փողը սգահար ոռնաց
ողբաց հեռուէն շարժող մօտեցող
ճակատագիրը


Լռութիւն եղաւ


կամաց արթնցան ապրումներ աղօտ
եւ արթնցուցին լոյսէ խտիղով
ծայրամասերը յոյզերու հեռու
հրուած մոռցուած ուրացուած հեռու


եւ փսփսացին բառեր քաղցր հեզ
բառեր խարանող ու տաղող հրկէզ
յետոյ կանչեցին զօրեղ դիւթանքով
ապա … լռեցին կրկին աղմուկով


* * *


Բոպիկ ոտքերով
Բիւրեղ տիկինը կեցաւ հովին դէմ


Լոյսին դաշոյնը
դեռ չէր արիւնած երկնքին կուրծքը
եւ լեռները դեռ չէին ողողուած
ցաւովը անոր
երբ Տիկինն առաւ թիկնոցը ուսին
ու գնաց մատուռ






Աղօթե՞լ
միայն Աստղիկին ահեղ


ծունկի՞ գալ
միայն Անահիտին դէմ
ու սիրտը դնել ոտքերուն ոսկի
եւ երկրպագել Վահագնին վայրագ
* * *


Լոյս մը հեռուէն
(լոյսերը միշտ հեռու իրմէ
իրը՝ ներսէն)
ափէն մինչեւ աչքին ճամբուն
պէս հարազատ ուղին մատրան


եւ ծնկաչոք խորանին դէմ
ցաւի    սուգի
յամառօրէն խլրտացող     յառնող սէրի


սպասումը անսովորին
-թէեւ անյոյս -
եւ մութին մէջ մերթ տատանող
կանչը լոյսին
ձեռքը առին
ու զինք մինչեւ
խորխորատին ափը տարին


* * *


Խորանին տակ      խաչին առջեւ
մութը թանձր
կը թրթռայ հաստ լարի պէս
կ՛արթնցնէ բնութիւնը իր թմբիրէն
թափ կու տայ եւ թափ կ՛առնէ
կը ներհիւսէ փոթորիկի մէջ անձայն
ու կ՛արարէ կրկնակ հիւսակ մը շքեղ


կը չքանան գիշերները դառնութեան




Յետոյ յանկարծ
բիւրեղացման այդ պահուն
խաչափայտէն կ՛իյնայ կտոր մը լուսէ
կ՛օրհնէ զիրենք
ու կը բաժնէ վերջնապէս






Մարուշ Երամեան, Հոկտեմբեր 2007

Մարուշ Երամեան: ԲԻՒՐԵՂ [Ա.]

ԲԻՒՐԵՂ[1]


Ա.


Անունդ կ՛իյնայ
վաղ աշնան տերեւի նազանքով
ու կը կորսուի
դառնալու պարարտ հողը ծնունդիս


Պիտի չծնէի       ոչ     եթէ չըլլար նախ անապատը
յետոյ ծովը
եւ անոնց ներհիւսումի կէտին
դուն
Բիւրեղ Տիկին


Չկաս մատեաններու մէջ կարեւոր
բայց գտայ քեզ
եւ քու մէջէդ է որ դիտեցի
թափառող եսս


* * *


Բիւրեղ Տիկին
Հացեւանի պարարտ հողին մէջ մոռցուած
առեղծուած կը մտմտաս
կը լուծես
անծանօթ ես
ոչ ոք եկաւ վարագոյրներդ բանալ
եւ օրերուն քօղը կեանքէդ վերցնել
անուն մը չես       գաղտնիք ես


գեղեցկագոյն իրերու մէջ թակարդուած
շղարշներով վիրակապուած
եւ ժպիտով ծարիրուած
կը սպասես


իսկ օրերը
բոյրի բխրուն սրուակի պէս կը կոտրին
տարտղնելով զգլխանքը անծանօթին


կաթիլ մը դեռ կը յամենայ
բոյնին կառչած


ցերեկներուդ մէջ մթագին
քնքշութիւնդ որպէս փարոս հեռակայ
անորոշի տարածքներուն թափառական
ուղեւորներ կը կանչէ


* * *


Գիշերներուդ վարագոյրները չբացիր
նաժիշտներն իսկ մօտ չթողիր սնարիդ
մինակութիւնն էր քու միակ հոմանիդ
մինչեւ այն օրը դժխեմ
երբ նայուածքիդ մէջ ծորեցաւ
լաւան Կայսրին
բոցակրակ աչքերէն


Պիտի գար ան
քու ոտքերուդ փռելու սէր մը ամբարիշտ


կայսերական հմայքներով շղարշելու
ցանկութիւններն իր անուղի


սպասելու որ երթայիր նազանքով
ու բանայիր առագաստդ
գորգի պէս իր ոտքերուն


ճամբան հեռու էր սակայն
իսկ անցաբառն անծանօթ


արծիւն անգամ թեւաբախումով հսկայ
անցաբառը չէր բերած


իսկ դուն ովկիան փոթորկայոյզ
ոչ անջրդի ծարաւ տարածք


առագաստներ բացող մրրիկ
եւ ոչ թռչուն վանդակապատ


դուն լուռ ճաճանչ
թաքնուած լոյս




Մարուշ Երամեան


[1] Սիւնեաց նահանգի Հացունեաց գաւառի այրի տիրուհին, որ իշխած է 620-ական թուականներուն, Հերակլէս Կայսրի Պարսկաստան արշաւանքներու շրջանին, որոնք կատարուած էին փրկելու համար Քրիստոսի գերի տարուած խաչափայտը։