April issue of Horizon's literary supplement dedicated to the Armenian Genocide's centenial

The Armenian Genocide began on this day one hundred years ago

Zareh's prose poems— some composed as letters to various public officials during the 75th anniversary debate over recognition of the Armenian Genocide were widely published in the Armenian-Armerican and American press. They provoked many rhapsodizing responses which often included speculation about the nature of "Zareh's" real identity. One week after the publication of this letter, for example, the Armenian Reporter published an "Open Letter to Zareh" by noted author and newspaper contributor Hagop Touryantz. It began:

"Dear Zareh: Your Open Letter to Senator Robert Byrd—I read it once, I read it twice, I read it thrice and in admiration I saved it in my files side by side with the best of the best I have seldom come across in our papers. In the space of an open letter, its content is a lecture in history. In substance it is a course of logic, in spirit it is a lesson in morality, in style it is a beautiful literary piece..."

There was some speculation that Zareh was a secondary school student of the great martyred poet Daniel Varoujan in Sivas. Zareh would have been been ninety or near ninety. His real identity was never uncovered. 

This piece first appeared in the Armenian Reporter on March 8, 1990.

MARCH 8, 1990 - THE ARMENIAN REPORTER - PAGE 3

An Open Letter To Sen. Robert Byrd

By Zareh 

Dear Senator Byrd,

I stood at Musa Dagh and read the destiny of my people in the stars. I learned to wrestle through the night with the dark angel of despair and to wrest a blessing at the break of dawn. Unshod, I wondered with my people: I saw the lightnings and the clouds and heard the thunder roll around Ararat. I learned how to suffer and hunger; I was with my people fighting in Erzerum and by the waters of the Euphrates. I stood with my blinded people in their agony, and heard their wild cries of desperate courage. I was awed by the way they remained free, even in death, refusing to reject God by enslaving themselves to a Sultan. I learned of a God Whom Heaven, Heaven of Heavens, cannot contain, and Whose compassion extendeth to all, even to the stranger who cometh out of a far country.

I marched with my stronger brothers before they were massacred and shuddered at the wrath of their spirit as they lashed out against oppression and injustice, against false gods and gilded idols, against blind leaders and lying prophets. I marveled at their infinite compassion for the weak, the denied, and the wronged. From them I learned about our spirit and what a raging fire within one's heart an unfulfilled mandate of God may become.

I wondered with my more thoughtful brothers, my poets and writers, before the night of April 24. (Senator, this was the first night of genocide, the night hundreds of religious, political, and intellectual leaders were gathered up and shot. It was systematic, you see, not random, not incidental, as you have been claiming in the halls of Congress.) I wandered with them by the slow moving waters of Van and I heard their oaths of deathless loyalty. I entered their humble and improvised churches, and I discovered that prayer and devout study are beautiful, and as acceptable to God as the sacrifices of gold.

I, too, was captured, but was one of the few who did not die. I returned from captivity and stood with those who tried to rebuild our country. I learned how people can build upon ruins. I moved among the mountains of the Caucasus pulling down the heathen altars with the lionhearted sons of Armenia. But we were too few.

Into the long dark exile I wandered with my people, into many lands I walked with them the weary highways of the world. I was with them when they drank deep out of the bitter chalice of pain, humiliation and hate. But never did I fail to sense the stress of their imperious vision, their pride of a great past, their superb courage, their unflinching faith.

And then I saw the night lift and the dawn break and into a reborn world, drenched with a new light of freedom and justice I marched with them exultingly. We arrived in the harbors of New York and I heard the shackles fall from their limbs. I saw the radiance of their emancipated minds and hearts. I beheld them, mounting on an eagle's wing, rising to bless the world with matchless gifts of heart and mind in every field of human creation.

And into freedom our one and one half million dead followed us. We could not let them go. Could we ever part company with this immortal band? They had become too dear and precious to us. But now the night descends again on them, and into the dark and storm they are wandering forth once more. Shall I leave them now? Can I leave them now? The records of their very existence burn for 75 years and Senator you not only do nothing to rescue them, you consciously fan the flames. I cannot understand this. The urgency of their pilgrimage is now coursing through my blood. Their beckoning shrine is now also the shrine of my quest.

Washington, DC.

An Open Letter To Zareh

The Open Letter that Armenian Reporter contributor Hagop J. Touryantz has addressed to 'Zareh' was prompted by an Open Letter that Washington, DC resident had written to Senator Robert Byrd. As readers recall, Senator Byrd led the fight against Senate's endorsement of the Armenian Genocide resolution that was subsequently defeated. For personal reasons, the author of the original letter chooses to write under the assumed name of "Zareh," rather than his real name. His Open Letter to Sen. Byrd appeared in the March 8, 1990 issue of this paper.

Dear Zareh:

Your "Open Letter to Senator Robert Byrd," I read it once, I read it twice, I read it thrice, and in admiration I saved it in my files side by side with the best of the best (articles and open letters) I seldom come across in our papers. In the space of an open letter, its content is a lecture in history. In substance it is a course of logic. In spirit is a lesson in morality. In style it is a beautiful literary piece.

Senator Byrd, devoid of convincing arguments, came up with a filibuster. Referring to the dictionaries, a filibusterer is: "a freebooter or soldier of fortune who engages in unauthorized warfare against a foreign country with which his own country is at peace, in order to enrich himself." Or in parliamentary parlance: "a member of a minority group of a legislative body especially the Senate, who obstructs the passage of a bill, making long speeches, introducing irrelevant issues."

America with Armenia and the Armenian people is at peace. It has always been so. We have a name for such soldiers of fortune. We call them mercenaries. I can't tell how Senator Byrd and the rest of the Senators and Congressmen who have voted against the passage of Resolution SJ Res. 212, with the blessing of the Administration, which would have designated April 24th the anniversary of the Armenian Martyrs' Day, are enriching themselves in the service of Turkey?

If it is out of conviction that a genocide has never occurred, then theirs will be a blatant demonstration of ignorance. In both of these instances not worthy of their position in the U.S. Congress where the human rights issue is declared to be a sacrosanct question never to be ignored.

Senator Robert Byrd had a podium in the U.S. Congress to disrupt justice. Zareh, like the rest of us, reached out with his pen. Not much ammunition in terms of competitive power. Perhaps with our perseverance we shall overcome. Perhaps Sophocles was right when he said that: "The truth is always the strongest argument."

In conclusion may I suggest having Zareh's letter sent to all the Senators and Congressmen who voted against the passage of the Resolution; for the ignorant to be enlightened, for the deceitful to be shamed.

Hagop J. Touryantz 

Flushing, NY

 

Դանիէլ Վարուժան։ Հերկեր

Հօ՛, հռօ´ հռօ´ հռօ՛.- հողին տակ հըռընդիւնն է արօրին`

Լուրթ մշուշին մեջ առտուան, կողին վրայ բըլուրին

Կ՛երթան եզները հուժկու` զանգակներով դաշնաւոր,

Ու մսուրին վերջին յարդը կ՛որոճան գլխիկոր:

Սարին ուսէն ծըլացող արևն ահա կը ծագի

Ու մշակին ճակտին վրայ կը դնէ համբոյրը ոսկի:

Մարդը կ՛երթայ երգելով` մաճն ափին մեջ պընդաջիղ,

Ու իր ճամբան կը գըծէ իր հոգիին պէս ուղիղ:

Հօ՛, հռօ´ հռօ´ հռօ.- Ակօսները կը բացուին մըխալով,

Եւ կը դիզուին արգաւանդ հողակոշտերն իրար քով:

Մէկ ծագէն միւսն յուլորէն կը սողայ խոփը պողպատ,

Կը հեղեղէ հերկերուն մէջ իր լոյսերը արծաթ:

Իր տակ ճըմլըւած, կարեվէր, կը գալարուի յոյր ճըճին,

Կ՛ահաբեկին խըլուրդներ իրենց խուղին մէջ մթին:

Բունծերն ահա կ՛ոռոգուին մերթ օձերու արիւնով,

Զոր ըսպաննած է արօրն անոնց գլուխէն անցնելով:

Արևն արդէն կը հոսէ իր երակներն հրածորան

Ակօսներուն նորաբաց արգանդի մեջ հոտևան:

Հօ՛, հռօ´ հռօ´ հռօ.- Անդաստանն է կորդացած այս տարի,

Բայց հերկերուն շարքն արդէն անհունօրէն կ՛երկարի:

Եզները յաղթ թափ կուտան, դողացնելով մերթ ընդ մերթ`

Սուր խըթանէն` ըստևներն իրենց փորին լուսաշերտ:

Ի´նչ փույթ թէ ճղուղն արօրին խութին դէմ յա´նկարծ կուլայ,

Եւ կը ծորի մըշակին քիրտը ամէն գուղձի վրայ:

Դեռ սուրբ կոչնակը գիւղին՝ սարին ետև չըհընչած`

Բըլուրին կողը ամբողջ պիտի ըլլայ թխացած,

Եւ պիտի լայն ակօսները շար ի շար աւարտին`

Օծուած շաղովն իրիկուան, շողիքներովն հարկիքին…

Այն ատեն, երբ արտին ծայրն հասած, ճիգով մը դողդոջ,

Տղմուտ արօրն հողին մէջ յանկարծ կասի, - Մշակը խոնջ

Պիտի խորհի անկասկած – յանու՛ն վաղուան հունձքերուն,

Թէ կարասի´ մ’ոսկելից կառչեր է խոփը իսկոյն:

«Հացին երգը»

ԹԱՄԱՐ ՏՕՆԱՊԵՏԵԱՆ-ԳՈՒԶՈՒԵԱՆ։ ԽԱՂԱՂՈՒԹԻՒՆ

Երբ տակաւին զեփիւռն անոյշ,
Իր գրկին մէջ զիս կ՛օրօրէր,
Ու արեւի քնքոյշ դէմքը
Իր ջերմութեամբ կը պարուրէր
Մանուկ ու վառ, խելառ հոգիս,
Կիրակնօրեայ զանգերուն մէջ երկնային,
Չքնաղ երազ, երկա՜ր քեզ փնտռեցի։

Քեզ փնտռեցի հանապազօրեայ արեւին մէջ լուսաշող,
Գարնանամուտի ծաղիկներուն կապոյտին մէջ արեւկող,
Երամաբար սաւառնող թռչուններու սլացքին
Ու ալեկոծ ծովափին արծաթներուն մէջ անմոռ,
Խաղավայրէ խաղավայր, երբ
Նորափթիթ հոգիս երազներու եթերին մէջ կ՛երերար։

Քեզ փնտռեցի բարձր ու անհոգ քրքիջին մէջ ամեն մանուկի,
Դառն ու վշտոտ արցունքին մէջ ամեն մամիկի,
Խանդող ու շող դէմքին ամեն սիրածի,
Արծաթ ու տաք քրտինքին մէջ ամեն բանուորի,
Քեզ փնտռեցի աչքերուն մէջ բոցավառ
Տունդարձի շեմին՝ ամեն դիւզացնի։

Անվե՜րջ փնտռեցի քեզ, երկինքը պատռող հրթիռներու սուլոցին
Ու քար առ քար վար թափող յիշատակի փշուրներուն մէջ անեղծ,
Երբ ծնկաչոք՝ մանուկ ձայնս բարձրացուցի առ Աստուած,
Սակայն ափսո՜ս, յիշատակի փշուրներուն պէս անեղծ
Ձայնս դողդոջ՝ թաւալգլոր ինկաւ ցած,
Սուլոցներու տարափներուն դէմ յանդէմ...

Ու վերջապէ՜ս, փնտռեցի քեզ հոգւոյս խորը թաքնուած
Տուփիկին մէջ, ուր կը պահեմ բանալին այդ մոգական,
Երազներու, իղձերու... սակայն աւա՜ղ...
Խաղաղութի՜ւն. աշխարհի ծա՞ղրն ես միթէ,
Մի՞թէ քեզ փնտռելու է միայն
Անշարժներու անդաստանին մէջ անծայր...։

Թորոնթօ, 17 յունուար 2015
Այս բանաստեղծութիւնը լոյս տեսած է «Հորիզոն Գրական»-ի յունուար 2015 թիւին մէջ։

Worldwide Readings and Book Launch Commemorating the Armenian Genocide

Aram Saroyan: Film Noir

Aram Saroyan's Film Noir was selected as POEM FOR THE DAY by the Poetry Foundation. Click on the link to hear the audio segment read by the author.

Film Noir

BY ARAM SAROYAN B. 1943

He was too excited to fall asleep.

The little dog wouldn’t stop barking.

He took out his gun.

He took out his handkerchief.

He took out his notebook.

He drank his coffee and left a dime.

He walked into the room.

He took her in his arms.

She let him in and walked out of the room.

He ran down the escalator.

He left the motor running.

He waited in the rain.

He needed something to tell the police.

He went down unconscious.

The blood drained from his face.

His eyes melted into a smile.

He dialed and waited, looking around.

He took off his hat in the elevator.

He rang the doorbell and waited.

He poured the cereal and added milk.

He opened the refrigerator and looked in.

He turned the page and continued reading.

He shut the door and switched the light on.

He looked up at a plane in the sky.

He put three pennies one on top of another.

He squeezed onto the elevator.

He took out his key.

He helped her into her coat.

He crossed the room and picked up the phone.

He drove on through the heavy rain.

He whistled for a cab.

He turned the corner and bumped into her.

She gradually surrendered to his kiss.

He drove past the wrought-iron gates.

He lit a cigarette and waited.

He lied to the police.

He threw the dice and won.

He folded the newspaper and crossed his legs.

He sat down in the lobby.

He tied his shoes and stood up.

He put on his hat but didn’t get up.

He thought about her until he fell asleep.

He said “Goodbye” and hung up.

He threw the dice and lost.

He dialed and waited for her to answer.

He left some money for her.

He looked for her door number.

The police arrived late.

He walked into her building.

He let her do the explaining.

He gave up hope and begged.

He locked his car and walked.

She gave him that look of hers.

He put a finger to his lips.

He wiped his mouth and left.

He slapped her across the face hard.

He lit a cigarette in the dark.

The police wouldn’t understand.

Her little dog slept.

Her voice had an edge to it.

Her hands were wonderful when she touched him.

His mind might be playing tricks on him.

The low hills reminded him of her.

There was no way to cut his losses.

He needed a shave and a haircut.

The coffee did nothing for him.

She was somewhere else when he called.

Pain stabbed him as he reached toward the glove compartment.

He needed a little time in the desert.

He decided to head for the beach and then thought better.

He needed about $5,000.

He ran out of Luckies and crumpled the pack.

He left his hat on in the car.

Maybe he was ready to die.

He checked his wallet pocket.

All of his friends had disappeared.

He remembered her naked body.

He had almost no savings.

He was at least ten pounds overweight.

He realized he was in love with her.

Source: Poetry (March 2015).

Aram Saroyan: Paradise

Paradise

BY ARAM SAROYAN B. 1943

Look

the moon.

Nuts look like wood

but taste good.

Source: Poetry (March 2015).

Aram Saroyan: The Clock in Literature

The Clock in Literature

BY ARAM SAROYAN B. 1943

“Would you mind

If I headed up early?”

Says the husband

To his young wife.

“Follow when you like.”

Later that evening

The beautiful face

And exquisite limbs

Will rise from the table

Of the Southern inn

Having been spied

By the antihero

Across the room

Reading an indifferent book.

Oh, quick — 

Let a storm kill the light!

But you might as well say it

To a wall.

We can’t change

A single

Silver setting, or

Even by one day

Reduce

The bright full moon.

The clock in literature

Holds that moon.

“I know I can’t say

A single thing to stop you,”

Says the old man at table

To the suddenly risen girl.

“But sleep on it, will you?”

Not now — 

Not ever.

The clock in literature

Holds the ancient rune.

“I wonder if I might

Have a word with you,”

Says the antihero

To the lissome

Dark-eyed angel.

Source: Poetry (March 2015).

Shahé Mankerian: Mother Gives Dementia a New Name

The television bleats like a kumquat sheep.
The Ojibwa postman knocks on the door

when she washes the feet of the dining table.
Lucullus must be her lover; she sees him

sitting in the coffee residue. We don’t let her
kiss the demitasse. In the backyard,

the apricot tree hangs her Komitas;
her chemise hangs from the terracotta chimney;

she hangs Armenian poems on the clothesline.
When the telephone doesn’t ring, she speaks to it:

The cat likes to sleep in the refrigerator.
She calls all her sons, Rostom, and offers

the cleaning lady lozenge because she coughs
like someone’s daughter.

This poem appeared in Proximity Magazine. Shahe Mankerian’s recent manuscript, History of Forgetfulness, has been a finalist at four prestigious competitions: the 2013 Crab Orchard Series in Poetry Open Competition, the 2013 Bibby First Book Competition, the Quercus Review Press, Fall Poetry Book Award, 2013, and the 2014 White Pine Press Poetry Prize. Shahé serves as the principal of St. Gregory Hovsepian School in Pasadena and the co-director of the Los Angeles Writing Project. As an educator, he has been honored with the Los Angeles Music Center’s BRAVO Award, which recognizes teachers for innovation and excellence in arts education.

Michael Minassian: Moons And Mothers And Monsters

In the middle of the night
I hear a radio speaking
in a foreign language
I cannot understand,
so I get out of bed
to tune in the channel;
the voices escape loud and clear
telling me to forget the past.

Somewhere in the world, skeletons
shake off their derelict dust
and set off in sailing ships and coffins,
carrying their chromosomes with them,
saying “bury the intellect”
and “bury humanity” while the sky
turns to sand, spills from the open sockets
of moons and mothers and monsters:
drink, America, drink,
here are the matches, the airplanes, the missiles,
here are the masters,
bring me a womb to plant
while we drinken, America, trinken.

This poem has appeared in Diverse Voices Quarterly. Michael Minassian now lives in San Antonio, Texas. His most recent publications include poems published in the Comstock Review and the Iodine Poetry Journal. His work has also been translated into Dutch for inclusion in a poetry anthology entitled LICHT published by Amnesty International.

Դանիէլ Վարուժան։ ԳԱՐՆԱՆ ԱՆՁՐԵՒ

Դաշտերուն վրայ իր տրտմութեամբ յամառող
Անձրեւը չէ՛ ասիկայ։
Գարնան ջաղբն է ՝ որ ցանքերուն վրայ անհուն
Լուսացընցուղ կը տեղայ։

Աստղերն անյայտ, կարծես հալած արեւէն,
Տեղատարափ կը թափին,
Եւ կը լըւան իրենց լոյսին մէջ փաղփուն
Անդաստաններն ու այգին ։

Կապոյտն յանկարծ կու լայ բուռըն ծիծաղէն ,
Եւ կը տեղայ ադամանդ.
Կը լուսնան կոյր աղբերակներն ու կ'երգեն
Իրենց ծընունդն արգաւանդ։

Անհունն ի վար կը հեղեղուին շառաչուկ
Մեծ կաթիլներ շափիւղայ,
Լի արեւով, ցընծութիւնով, կապոյտով,
Ծիծաղներով սատափեայ։

Մարգերը թաց կ'արտաշընչեն զովութիւն…
Կը լըւացուին գառնուկներ…
Բո՜յրը հողին, հողին բո՜յրը , ծաւալուն ,
Կը լեցնէ գիւղն ու եթեր։

Ու արտերո՜ւս , արտերո՜ւս մէջ քրտնաշատ
Իմ ցորեաններս յամեցող
Նոր ուժերով յորդահոսա՜ն կ'ընձիւղին
Կայլակներու մէջ ի լող։

Եւ մաքրըւած անտառին մէջ, այս պահուս,
- Ըստ իմ գիւղիս հէքեաթին -
Կը ծնի եղնիկը, գօտիին տակ ծիրանի,
Եղնորթ մը ՝ նման լուսինին։

Մարինէ Խաչատուր։ Բանաստեղծություններ

Ծիրանն ապրեց իր կյանքն ու պահածոյացավ,
Նորելուկ խնձորներն են շարվել կողք-կողքի:

Ապագան նրանցն է:

          *

Դեղձի բուրմունքից
պտտվում է գլուխս։

Արբա՜ծ եմ կյանքով։

          *

Ջո՛ւր… Ջո՛ւր… Վարդ
կարմիր, սպիտակ, հույս ու սպիտակ…
Նուռ…խաղող…ծիրան, խաղող…
ոսկի, դեղին, լույս ու դեղին։

Ինչպե՞ս ատեմ,
երբ այսքան հղի եմ սիրով։



«Գարուն», 1993թ

«Գրական Գոհարներ Եւ Գինի»

 ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹԵԱՄԲ 

ՆԻՒ ԵՈՐՔԻ ՀԱՄԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՅ ԿՐԹԱԿԱՆ ԵՒ ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ՄԻՈՒԹԵԱՆ 

Գրական Յանձնախումբին 

36րդ Տարեկան 

«Գրական Գոհարներ Եւ Գինի» 

Ոգեկոչական երեկոյ Նուիրուած՝ 

Եղեռնի 100-ամեակին 

Ելոյթ Կ'ունենայ Երիտասարդ Սերունդը 

Ապրիլ 17, 2015, Երեկոյեան ժամը 8-ին 

Հայ Կեդրոն, 69-23 47th Ave. Woodside, Queens 

Մուտքը Ազատ 

ՌՈՒԲԷՆ ՍԵՒԱԿ: ԿԱՐՄԻՐ ԿԱՐՕՏ

Ճամբո՜րդ, անցա՞ր դուն այն գիւղէն հեռաւոր,

Որ ժայռերուն սերտիւ կառչած վէս կուրծքին՝

Իր քարուքանդ պարիսպներուն դարաւոր
Կը դիտէ շու՛քը ծովուն մէջ տրտմագին.
Ճամբո՜րդ, անցա՞ր դուն այն գիւղէն հեռաւոր։

Տեսա՞ր սուգի տնակները հին ու ցած,

Որոնց սեմին առջև ծերեր կ՚երևին.

Արիւնաներկ մամռոտ պատերն ալ հինցած՝

Ուր մողէզները կը տաքնան արևին.

Տեսա՞ր սուգի տնակները հին ու ցած։

Անցա՜ր վտիտ արահետէն, բարեկամ,

Որ մարգերուն մէջ կը խաղայ գետին հետ,

Կամուրջներով կ՚ընդհատէ զայն շատ անգամ

Յետոյ հեռու՜ն կ՚ըլլայ դաշտին մէջ անհետ.

Անցա՞ր վտիտ արահետէն, բարեկամ։

Ա՛խ, հո՞ն են դեռ այգեստաննե՛րը գիւղին

Ողկոյզներու տակ բեռցուած քաղցրաւէ՜տ

Ու ցորենի անծայր դաշտերը դեղին

Որ ոսկեցո՜լ կը ծփային ալևէտ.

Ճամբո՜րդ, տեսա՞ր այգեստանները գիւղին։

Ու նայեցա՞ր ապառաժին բարձունքէն,

Գիշեր ատեն երբ սիւքը մեղմ կը փչէ

Ու ծովափին վրայ ալեակները կ՚երգեն,

Երբ աւերակ գիւղն իր մա՛հը կը ննջէ… 

Նայեցա՞ր դուն ապառաժին բարձունքէն։

Լուսնակ լոյսով գերեզմաննոցն ալ տեսա՞ր,

Որ ժայռերուն հանդարտ կողքին կը փարի.

Բլրակներու ներքև գետնին հաւասար՝

Կը ննջեն մեր նահատակնե՛րը բարի…

Լուսնակ լոյսով գերեզմաննոցն ալ տեսա՞ր…։

Տարիներո՜վ կարօտն ունիմ սիրագին

Այդ հողերուն, աղբիւրներուն մեղմ հոսան

Այգիներուն, գերեզմանին, լուսնակին

Ու ժայռերուն որ իմ ծընի՛լս տեսան…

Անոնց կարմիր կարօտն ունիմ ախտագին։

Ճամբո՜րդ, անցա՞ր դուն այն գիւղէն հեռաւոր…։

«Կարմիր Գիրքը», Կ.Պոլիս, 1910

Dean Kostos: THE LIVER IS THE COCK’S COMB

after a painting by Arshile Gorky

Sun-warmed apricots release their scent.

A boy from Khorkom

breathes deep & tastes their color

with his eyes.

War’s impasto of flame.

Charred carrion: limbs

& entrails. His famished mother

dies in his arms. The boy draws

a scorched landscape, vermilioned.

That artist is now

a man. He hangs his voice 

from a desiccated tear,

dusts his knees, unpeels

his face & name. 

Sails toward a new self

in New York City.

Night blooms inside a skyscraper.

Petals wither.

Flute-hollow skeletons exhale

a satin sky, a coffin lining.

The painter thumbs his mother’s

embroidered apron—threads

unraveling, an Armenian prayer.

With paint-stained hands, he bends

toward a deathbed, a flowerbed:

             every garden a cemetery.

Dean Kostos lives in New York City. This poem is from his latest collection This Is Not a Skyscraper.

April 21, 2015: a worldwide reading

Holy Cross Church of Armenia and 

the Armenian Poetry Project present

Commemorating the Centenary 

of the Armenian Genocide: 

A reading in remembrance

Tuesday, April 21st, 2015

7PM

Holy Cross Church of Armenia

580 West 187th Street

New York, NY 10033

With Nancy Agabian, David Bakamjian (cello), Peter Bricklebank, Catherine Fletcher, Pierre Joris, Lola Koundakjian, Vasyl Makhno, Norman Manea, Marianela Medrano, Ralph Nazareth, Arthur Nersesian, Suzanne Parker, Nicole Peyrefitte, Aaron Poochigian, Alan Semerdjian, Sarah Van Arsdale, Arto Vaun, Sweta Srivastava Vikram, George Wallace, Aida Zilelian-Silak

For further information 

contact Lola Koundakjian

armenianpoetryproject@gmail.com

5ème édition du Festival National du Livre Arménien à Marseille samedi 25 avril 2015

FESTIVAL NATIONAL DU LIVRE FRANCO-ARMÉNIEN

5ème édition

PRIX CHARLES AZNAVOUR 2015

&

PRIX ALAIN TERZIAN 2015

Marseille – Samedi 25 Avril 2015

Grand Hall du Palais de la Bourse – La Canebière

Programme :

12h00 : Déjeuner et délibérations du jury du PRIX CHARLES AZNAVOUR 2015 – Salon Felouque – Sofitel Vieux Port sous la présidence d’honneur de Guy Teissier, Président de Marseille Provence Métropole et Agnès Vahramian, Présidente du festival et du Prix CHARLES AZNAVOUR 2015

14h00 – 18h30 : Dédicaces des auteurs dans le Grand Hall du Palais de la Bourse – 9, La Canebière – Entrée libre

14h30 : Conférence sur le « Howard Hugues arménien » , « Calouste Gulbenkian Le Pétrole et l’Art » de Maurice Ezran , en présence de Pedro Marinho da Costa, Consul général du Portugal – Débat animé par Norbert Nourian, Délégué général du Centre d‘Etudes Economiques Politiques et  Sociales –  Salle des Séances  – Entrée libre

16h00 – 18h00 : AZNAVOUR STORY ou « Charles Aznavour en Provence »

Film de Richard Findykian – Interview de Jacques Bonnadier – Réalisé par François Nguyen Salle des Séances – Entrée libre – Places limitées

18h30 : Cocktail de Clôture du festival et remise officielle du PRIX CHARLES AZNAVOUR & du PRIX ALAIN TERZIAN 2015 dans le Salon d’Honneur de la CCIMP en présence de Jean-Claude Gaudin, Sénateur-Maire de Marseille et de Guy Teissier, Président de Marseille Provence Métropole

Literary Quote for March 2015

When you know a poem by heart, that poem is in the body.  It is there when you are walking down the street, or standing in a shower, or walking through the woods. The words come back. It’s like someone else is there with you, reciting the words. Donald Hall says a poem is an inside person talking to an inside person. It’s a melding of consciousness that is done in solitary-ness.

Gregory Djanikian

From "The Poet and the Moment", Penn Gazette, 21 Aug 2014

We mourn the passing of Lebanese-Armenian writer Bebo Simonian

Bebo Simonian was born in 1937 in Alexandria, Egypt. In 1939, his family moved to Beirut where he received his primary education at the Nichan Palandjian Djemaran, continuing on at the Antelias seminary and Université Saint Josef. 

With a career spanning over 40 years, Bebo Simonian was a teacher and journalist. A member of the Union of Armenian Writers of Lebanon he wrote for several papers. 

Bebo Simonian was an author of many poetry and prose collections and articles. His poetry books include Prelude, Նախերգանք,  (1968), “Myth of the Greens”, Կանաչներու առասպելը, (1977), “Humans”, Մարդեղութիւն, (1981), “Cry of Trees”, Ծառին ճիչը, (1991) and “In Front of the Lights of the Mediterranean”, Միջերկրականի լոյսերուն դիմաց, (2004). 

His prose collections include “Shred Shred”, Ծուէն¬ծուէն, (1981), “Roots of Cedars” (Մայրիներու արմատները) (1986) and “Instants in the Days of Man and Life”, Ակնթարթներ մարդու եւ կեանքի առօրեայէն, (2012). Bebo Simonian’s complete works “Pages and Materials of Literature” was published in 2012 .

Mr. Simonian passed away in Beirut on March 27, 2015.

Պէյրութի Մէջ Մահացած Է Լիբանանահայ Գրող Պէպօ Սիմոնեանը

ԵՐԵՒԱՆ, «Արմէնփրէս».¬ Պէյրութի մէջ մահացած է նշանաւոր գրող, լիբանանահայ մշակութային կեանքի երեւելի անձնաւորութիւններէն, երկարամեայ ուսուցիչ, լրագրող, հասարակական գործիչ Պէպօ Սիմոնեանը (Պետրոս Գալայճեան): Այս մասին տեղեկացուցած են Հայաստանի Գրողներու միութենէն։

Պէպօ Սիմոնեան ծնած է 1937ին, Աղեքսանտրիա: Երկու տարի ետք ընտանիքը տեղափոխուած է Պէյրութ: Նախնական կրթութիւնը ստացած է Նշան Փալանճեան ճեմարանին եւ Անթիլիասի դպրեվանքին մէջ: Այնուհետեւ աւարտած է «Սէն Ժոզէֆ» ֆրանսական համալսարանի արեւելեան դպրութեան կաճառի հայագիտական ճիւղը: Աւելի քան 40 տարի զբաղած է մանկավարժութեամբ, զուգահեռաբար նաեւ լրագրութեամբ: Անդամ է Լիբանանահայ գրողներու համախմբումի եւ քարտուղարութեան, անդամ է «Կամար»ի եւ «Շիրակ» գրական հանդէսներու խմբագրական կազմերուն։

Պէպօ Սիմոնեան հեղինակ էր բազմաթիւ չափածոյ, արձակ, գրաքննադատական եւ հրապարակախօսական ժողովածուներու: Անոր բանաստեղծական գիրքերէն յիշատակելի են «Նախերգանք» (1968), «Կանաչներու առասպելը» (1977), «Մարդեղութիւն» (1981), «Ծառին ճիչը» (1991), «Միջերկրականի լոյսերուն դիմաց» (2004) ժողովածուները: Արձակ գործերէն յիշենք «Ծուէն¬ծուէն» (1981), «Մայրիներու արմատները» (1986), «Ակնթարթներ մարդու եւ կեանքի առօրեայէն» (2012) գիրքերը: Անոր գրականագիտական ուսումնասիրութիւնները ամփոփուած են 2012ին լոյս ընծայուած «Էջեր եւ նիւթեր գրականութեան» երկու հատորներու մէջ»:

Պէպօ Սիմոնեան պարգեւատրուած է Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Արամ Ա. կաթողիկոսին կողմէ՝ «Մեսրոպ Մաշտոց» շքանշանով, իսկ 2012ին Հայաստանի Հանրապետութեան նախագահին կողմէ արժանացած է «Մովսէս Խորենացի» մետալի:

«Սքանչելի գրողի եւ մտաւորականի հայրենանուէր վաստակը մի ամուր եւ անխորտակ կամուրջ էր սփիւռքի եւ հայրենիքի միջեւ, որը կը շարունակի երկար խանդավառել ճշմարիտ արուեստասէրների սրտերը», յայտնած են Գրողներու միութենէն։

ՎԵՀԱՆՈՅՇ ԹԵՔԵԱՆ: ԴԱՆԻԷԼ ՎԱՐՈՒԺԱՆ

Առաջին օրէն գրիչ ու մուրճ առած
Գծեց քանդակեց արարիչն այս հողեղէն,
Մերթ արեւաթագ արքայ բաղնիքէն նոր ելած,
Մերթ անմեղայ մարդկութեան
խղճմտանքի դարբին։

Երկու երգ փսփսաց ցորեններու ականջին
Պարեցին ցորենները հովածփուն, հոլանի։
Լուսափրփուր կիներու եւ ծիծերու թխաթոյր
Կաթոգին սէր բաշխեց ու կիրքի յորձանուտ։

Կարմրաշառայլ պառերէն դարձաւ
գիւղը հայրենի
Հօր օրհնութիւնը խնդրեց, մօրը կարօտը կարդաց.
Երգեց գրիչ եղեգնեայ, մարած օճախ,
ցաւած ցուպ,
Ցողունաբեկ Արմենուհի եւ արծուեբոյն
Անին լքուած։

Սերմնացանի ափին անհունի հունտ դրաւ
Ու հրաշէկ ձիուն թամբեց հզօրութիւն,
Գրկեց ուլիկը արիւնլուայ ու լուռ
Եւ բանուորուհին հանապազօր հազով։

Իրմէ կաթիլ մը արցունք՝ աղքատ տունի սեղանին,
Իրմէ բուռ մը կարմիր հող՝
տուն չդարձող մարտիկին,
Դատարկ նաւուն լքուած ղեկ
_ ու ծածանո՜ւմ հրաշքի
Լոյսի ալիք, յորդ ակներգ
այս հեթանոս Յիսուսին։

Ինչպէ՞ս ծաղկեցուց բառեր հրաշուշան,
Ծրծունքեց ամբարները պատմութեան թաքուն,
Իր երկերը դարձան զանգեր օրհներգութեան,
Աշխարհի չորս ծագերուն
խաղաղաբոյր խնկաման։

*

Նկուղին մէջ ուր մահուան ահն օրէ օր
կը մեծնար
Հայրենի գիւղը շողացուց ու շաղեց հացը կենաց.
Նոր առասպելի լոյսը հազիւ աւետած
Օգոստափառ իր ղօղանջը՝ մորթուած ճիչ դարձաւ։

Անկէ ի վեր այդ արնոտ արահետէն
մարդ չանցաւ.
Ինկա՜ւ քերթողը որուն դիւցազն հոգին կը լուսէ
Կարմիր ուխտի զրահանդերձ
առաքեալն այս Տիրազարմ
Ընդամենը՝ երեսունմէկ տարեկան։

*

Քանի՜ արցունք, քանի կսկիծ, քանի՛ ամեակ
դարձած բուրվառ՝ կÿօրհներգե՜ն քեզ ծագէ ծագ
Ամայութեան մէջ՝ ամրակուռ
քերթողութեան մայր տաճար։

ՎԵՀԱՆՈՅՇ ԹԵՔԵԱՆ
ԱՄՆ

Stephen Watts: THE VERB “TO BE”

i.m. Arshile Gorky

Sun, you dervish in the dancing tree

that glints and points and slowly spins

its fulcrum centred on the will to see.

You are lucid like the panels of light

and flow inside this archaic hall that

language is : you break and scatter and

in the rift, you create yourself anew.

You are the sudden sea-song of starlings

that bursts a tree at the shoreline edge.

You are blue spruce on the rim of frost.

You are a field of gauntly pecking swans

and the first November snow that tricks

the hill – cud of flower and cow’s bell.

You are green, green on the inward lips

of hot night and you are the colour opal

in the human eye of the word. You are

the lucid void between blue mountains

and the eye that sees. You are the falcon

that plunges down coiling gusts of need.

You are my language, you are my speech

and you are a million years old and you

are silent, sun you circling spun dancer

in the still centre of the body’s tree : sun,

you definition in the flesh of the child,

of the verb to be.

©Stephen Watts

--

New Zealand's Poet Laureate commemorate's the Armenian Genocide

Click here to read the article entitled Commemorating the Armenian Genocide.

ԽԱՉԻԿ ՏԷՏԷԵԱՆ։ ԳԱՃԱՃՆԵՐՈՒ ՀԱՅՐԵՆԻՔԻՆ ՄԷՋ

Գաճաճներու հայրենիքին մէջ,

Ուր ապրեցան մեզմէ շատեր,

Չկային զօրավարներ ու իշխաններ,

Կային բազում երեւելիներ.

Հերոսներ չգտնուեցան հոն, բացի անոնցմէ՝

Որոնք սուտ պատերազմներ հրահրելով,

Հրշէջի դերը ինքնակոչ ստանձնած՝

Փորձեցին մոլորեցնել ամբոխը անզօր,

Իրենց չքնաղ նուաճումներուն համար։

Գաճաճները հերոսներ չեն ծնիր, ո´չ ալ՝ իշխաններ,

Հայելիներու դիմաց, անոնց հասակը չ᾿աճիր,

Ո´չ ալ բեմերու վրայ, ինչքան ալ գոռան ու պոռչտան,

Թէկուզ հնչիւն ոսկիներ փռեն՝

Մուտքն իրենց դղեակներուն, ու

Կաշառքով կորզեն քուէներ անհաշիւ:

Գաճաճներու հայրենիքին մէջ,

Պարթեւները հազուագիւտ էին.

- Դարու հիւանդութիւնն էր ու պահանջքը երեւի:

Ոմանք, այլանդակ էին, շատեր՝ ձաղկուած,

Ուրիշներ, կը յաւակնէին ըլլալ անփոխարինելի...

Ուրեմն, պարտին փարիլ բեհեզեայ գահին

Ու տիրել թշուառին, տգէտին ու անիմացին,

Բայց աւա~ղ, հերոսներ չեղան երբեք,

Քանզի գաճաճներու հայրենիքին մէջ

Աքիլլէսներ չեն ծնիր,

Ո´չ ալ՝ հերակլներ իրաւամբ.

Հերոսները կը ծնին հսկաներու փաղանգէն սոսկ,

Իրենց նմաններուն շարքերէն միայն։

 

Գաճաճներու հայրենիքին մէջ,

Ուր ապրեցան մեզմէ շատեր,

Չկային զօրավարներ, իշխաններ՝ խիզախ,

Կային շրջուն փերեզակներ, կոմսեր ինքնակոչ,

Եւ ընչաքաղց կրեսոսներ անկասկած.

Այդ ալ դարուս ողբերգութիւնն է երեւի...:

ԽԱՉԻԿ ՏԷՏԷԵԱՆ

Ռուբէն Սևակ։ Էտըլվեյս

Պատիս վրա անխոսուկ, մունջ,

Գամ մը մեջքիդ՝ կմտածես,

Կտժգունիս, կուլաս կարծես,

Էտըլվեյսի ո՜վ վտիտ փունջ:

Թառամե՜ր են թերթերդ բոլոր,

Հյուծեր է ցո՛ղդ տրտմորեն.

Ո՞ր դժբախտ հո՜վը սարերեն

Քեզ հոս նետեց քայլամոլոր:

Ծաղիկներուդ գոգը վայրի

Ու թերթերուդ մեջ գալարուն,

Անհա՜ս, հպա՜րտ բարձունքներուն

Հիվանդ կարո՜տն է, որ կայրի:

Ու կերազե՜ս դուն անշշունջ,

Գամ մը մեջքիդ. ու կ՚՚՚՚ոլորի

Գունատ թավի՛շդ մոխիրի,

Էտըլվեյսի ո՜վ նիհար փունջ:



Edelweiss

On my wall, wordless, pale, 

covering an unseen nail 

its freshness evaporates 

as it wilts and browns,

its petals gradually fade 

losing its delicate 

bouquet. What ill wind 

brought it down

from the mountains 

to this fate of 

crumbling pistils 

drooping crowns

as the coiled petals dry, 

unclasping to velvet ash?

But still it keeps 

the unreached heights 

of my dreams in its white 

heart of edelweiss.

ROUBEN SEVAK

*A small white herb growing high in the Alps whose name in Armenian is Lion's Paw. It is the symbol for freedom in Austrian and Armenian poetry. Roupen Sevag recovered in the Alps from tuberculosis contracted as a medical student.


From Poetry of  our Time

Ռուբէն Սեւակ։ ՎԵՐՋԻՆ ՕՐՕՐ

Օրօ՜ր, օրօ՜ր… օրօ՜ր ըսեմ՝ քնանաս,

Վիրաւոր հօրըդ ճիչերն ա՜լ չիմանաս,

Ծիծէս ծըծածըդ թոյն է… կաթ չէ՛, գիտնաս…

Օրօ՜ր ըսեմ՝ քնանաս։

Արիւն հեղեղ յորդեց այս սուրբ ձորերէ,

Բայց չի փախի՛ս, փարէ՛ երկրիդ, զայն սիրէ՛,

Հողիդ վրայ գերի մ’ըլլար, այլ տիրէ՛…

Օրօ՜ր ըսեմ՝ քնանաս։

Հօրըդ վըրայ եթէ անշո՜ւնչ չինկայ ես,

Զի ուխտեցի՛ Հռոմի էգ գայլին պէս

Նոր Ռոմուլոս մը դիեցնել ստինքէս…

Օրօ՜ր ըսեմ՝ քնանաս։

Բազուկներուս պարա՜ն, ոտքիս ալ կացի՜ն,

Ստինքիս զո՜յգ պտուկներն ալ կտրեցին։

Վերքէս արիւնս ծծէ, որդեակ միածին…

Օրօ՜ր ըսեմ՝ քնանաս։

Ահա կ’իյնամ… Հայաստանը մա՜յր քեզի,

Կտակ կուտամ այս կոտրած սուրն երկսայրի՝

Ուր հայրիկիդ դեռ տաք արիւնը կ’այրի…

Օրօ՜ր ըսեմ՝ քնանաս։

Ռուբէն Սեւակ: Երթա՜լ...

Երթա՜լ, երթա՜լ, երթա՜լ անձայն, անհանդէս,

Երթա՜լ առւին պէս՝ մարգերու տակ անտես.

Կապոյտին մէջ՝ հե՜զ, հողմնավար ամպին պէս...

Երթա՜լ՝ առա՛նց գիտնալու, թէ դէպի ուր,

Երթա՜լ՝ հեռո՛ւ ոստաններէն այս տխուր.

Երթալ՝ խաւար գիշերին մէջ թաքթաքուր...

Երթա՜լ, երթա՜լ, երթա՜լ՝ առանց ճրագի.

Երթա՜լ՝ առա՛նց սուգի, լացի, փափագի.

Երթա՜լ՝ առա՛նց սովի, առա՛նց պապակի...

Երթա՜լ՝ մարդոց կոյտին մէջէն լռելեայն.

Օտար մնալ իրենց Ցաւին, Գիտութեան.

Երթա՜լ տգէ՛տ, խո՛ւլ, հա՛մր, կո՛յր յաւիտեան...

Չգիտնա՛լ, որ հոս Իդէալը չիկա՜յ...

Ուխտագնա՜ց երթալ ափերն հեռակայ

Դէպի ուղին Երջանկութեան մշտակայ...

Աննիւթանա՜լ, անրջանա՜լ, վսե՜մ, վէ՛ս.

Երթալ անցա՜յգ ,անա՜յգ, երթա՛լ վերջապէս.

Աչքերը գոց՝ ցայգաշրջիկ խեղճին պէս...:

Երթա՜լ, երթա՜լ, չճանչնալ Մա՛րդ ու Աստւա՛ծ,

Զո՜յգ երթալ՝ ձեռքդ քո՜յր ձեռքի մէջ դրած

Անշրջանքի՜ն ու Սիրոյն պէս աքսորւա՜ծ...

Լօզան, 1912

His Going

Without a word, without a sound 

without a ceremonial bow 

like a brook sunk underground 

like a cloud dissolved above

into the dark without a lamp, 

without thirst or fear or plan, 

not caring what is lost or found 

leaving the known far behind

wordless, with indifferent mind 

to other people's need or pain 

ignorant of ideals, blind 

without an intellectual stand

like a pilgrim impelled, shoved 

not by man or God, but love.

From Poetry of  our Time