Rupen Khajag: Chip Away

Chip away
At the stone that is life
And see what may lie
At the core,
Deep inside.
See what may come,
What may be
Once you are done
Scraping away
Scratching the surface.
Be the first
To touch your creation
To see the secrets
Stuck inside
All this time.

It is yours.
It is you.

You are a memory
Etched in stone.

Rupen Khajag, 2018


Rupen Khajag is a Canadian-Armenian poet. This work appeared in the Armenian Weekly.

Յովհաննէս Ասպետ։ ԱՆԶՈՒԳԱԿԱՆ ՔԵՐԹՈՂԸ

Մ. Մեծարենցի 64 - որդ մահուն յիշատակին.

ԱՆԶՈՒԳԱԿԱՆ ՔԵՐԹՈՂԸ

Կեանքդ ապրիմ մեռնիմ ծաղիկին նման էր.

Քու անհաս երազիդ խորքերէն մեղմահոս

Ծորան գուսանի երգեցիք սիրոյ տաղեր, 

Ծիածանի նրբագեղ ցոլքեր երկնահոս: 

Հոգեվառ քու նուագիդ յուզումն աղու, 

Անոր լարերը պիտի հնչէն առյաւէտ, 

Ո՜վ անկրկնելի հմուտ արուեստագէտ,

Դուն թարգմանը՝ զգայուն հոգիներու: 

Յովհաննէս Ասպետ

Սիրելի Լօլա, սիրով եւ հաճոյքով կը նուիրեմ Անզուգական Քերթողը բանաստեղծութիւնը Հ. Բ. Հ. -ին. 04 Յուլիս 2018-ին Մ. Մեծարենցի մահուն 110-որդ տարեդարձի կապակցութեամբ. Վերի բանաստեղծութիւնը Մ. Մեծարենցի անմահ յիշատակին ձօնած եմ 11/1972-ին. Կը յուսամ որ Հ. Բ. Հ. ի ընթերցողներուն գրական հաճոյք պիտի պատճառէ. Տողերուս գրողը՝ քեզ կը բարեւէ Յովհաննէս Ասպետ

Տաթև Չախեան։ Սարերում քայլում է ուղտը...

Սարերում քայլում է ուղտը՝

կուզիկ,

լղար,

բազմաչարչար,

բեռան տակ կքած,

արևից խանձված,

անատամ,

հոգնած,

փայլուն ճառերից գլուխն ուռած,

մտքով՝ Անթալիայում ծովափին պառկած...



Ուղտից աջ կրակում են:

Ուղտից ձախ կրակում են:

Ուղտից վեր տեղում չեն:



Ուղտին գնդակ չի դիպչում,

որովհետև... ի՞նչ իմաստ ունի...

Ու ինքն արդեն թքած ունի,

որովհետև ուղտ է,

որովհետև շուրջն անապատ է,

որովհետև ուղտապանը չկա ,

որովհետև կրակում էին...



Հ. Գ.

Տառաճանաչ ուղտին անապատ չեն քշում:

Փամփուշտ խնայելու համար նախ բարձով կոկիկ

փակում են քիթ-բերանը:

Անապատի թվացյալ ազատությունը

չանապատի բացակայությունն է:

Հալումաշ ուղտի անատամ բերանը

մի չորացած բան են գցում,

որ նա ծամելով տարված չնկատի,

որ շուրջը կրակում են...

© 2018 Tatev Chakhian

http://www.tatevchakhian.com

Տաթև Չախեան։ Լեռներով շրջապատված ճահճոտ լճում...

Լեռներով շրջապատված ճահճոտ լճում

ապրում ենք ես ու երկու-երեք միլիոն ծանոթ ձուկ։

Ծովի մասին լսած բիձեքը վաղուց մեռել են։

Ժայռերը չեն շարժվում. հարմարվել ենք։

Ու մենք ձանձրանում ենք առավոտյան,

ու մենք ձանձրանում ենք կեսօրին,

մինչև գալիս է հյուրն ու մի տափակ քար գցում ջուրը։

Մենք՝ հուզմունքից շնչակտուր, թպրտում ենք,

ցատկոտում վեր-վար, բերանքսիվայր

լողում՝ շուրջպար բռնած, ոլոր-բոլոր-մոլոր,

պարուրաձև, գլանաձև, ձվաձև։

Ու մենք ձանձրանում ենք երեկոյան,

ու ձանձրանում ենք գիշերը...

Բացվում է օրը, ու սպասում ենք հյուրին։

Տաթև Չախեան



© 2018 Tatev Chakhian

http://www.tatevchakhian.com

Introducing to our APP audiences: TATEV CHAKHIAN

Tatev Chakhian is an Armenian poet and visual artist, born in Yerevan and currently living in Poland.

In 2016 she published her first volume of poetry titled “unIDentical” which was nominated for the 2018 European Poet of Freedom – the 5th edition of the Literary Award of the City of Gdansk and was published in Polish.

Selections of Tatev's poetry have been translated into various languages and published in anthologies and literary magazines in Austria, Poland, Iran, Russia, Nagorno Karabakh.

In 2016 Chakhian received the annual Obywatelska Polish magazine and the Polish literary award from Dionis Maliszewski. In Armenia, she was honoured with the Sahak Partev first literary prize from Catholicos Garegin II and the literary award of the first lady of Armenia.

She has participated in Poeziefestival Berlin, 2012; Literary Ark, in 2013-2014; and European Poet of Freedom 2018 literary festivals.

Tatev is the editor of www.iranliter.com which showcases translated contemporary Iranian poetry. She works as a teacher, editor and translator.

Her website is http://www.tatevchakhian.com

Quote for the month of May 2018

«Նոր է, նոր, նոր որ անհիմ
Այս հողերէն, թօթուելով մեր կեղծիքները բոլոր,
Այս քաոսէն կը ծնիմ։»

-Տեղատուութիւն եւ Մակընթացութիւն
Նիկողոս Սարաֆեան

It is as new, new, new, that from these foundationless
grounds, shaking off all our fictions,
I am born out of this chaos.

-Ebb and Flow
Nigoghos Sarafian

Translated by Hagop Gulludjian

The independence of the Republic of Armenia was declared on this day 100 years ago

Artsakh

"We Are Our Mountains"

Land-locked island, stye.
You always turn up

in the same idiot’s
eye. The same idiots

who don't get the most
idiotic thing

about you: You were once
Armenian, you are

Hye–

that is, wherever
you are cut off,

scattered, exiled
and/or broken,

wherever you are disenfranchised,
and/or dismembered,

you do and you do not die. You stay put,
and by staying put

—in your mountains,
as in your mass graves— 

you are re-
     membered,

and you multiply.

May 28, 1918-May 28, 1993

Zareh’s poem, composed for the 75th anniversary of the founding of the first Republic of Armenia, was written during the height of the Nagorno-Karabakh War. 

Arpine Konyalian Grenier reading in NYC

SATURDAY MAY 19, 2018 

FROM 4:30 - 6:30 PM 

ARPINE KONYALIAN GRENIER & MINA ZOHAL

Arpine Konyalian Grenier was born & raised in Beirut, Lebanon after the post-Ottoman era induced French rule of the region ended. Four of her collections have been published, another is forthcoming; recent work is at Journal of Poetics Research & Barzakh. She lives & writes in LA.

Mina Zohal is an Afghan American writer living in the United States.

AT THE ZINC BAR

82 WEST 3rd STREET

BETWEEN THOMPSON AND SULLIVAN STS. 

NEW YORK CITY 

$5 admission goes to support the readers 

Curators: 

The Segue Reading Series is made possible by the support of The Segue Foundation. For more information, please visit www.seguefoundation.com or call (212) 614-0505.

Curators: 

APRIL-MAY: Ana Božičević & Mel Elberg

These events are made possible, in part, by the New York State Council on the Arts with the support of Governor Andrew Cuomo and the New York State Legislature.

http://zincbar.com/

APP's 12th anniversary!

Yesterday was APPs 12th anniversary.

We have celebrated it, as we often do, quietly, reading poetry and happy to have achieved a few key points. 

We remain the only website providing audio and text RSS feeds of poems written by Armenians, as well as contemporary authors on Armenian subject matters. 

We continue providing all internet surfers free access to the webpage and audio downloads 24/7/365 via RSS, Twitter and iTunes.

We invite you to join our readers in celebrating APP's broad spectrum:
- independent research of the best Armenian poetry we can find  
- gems by authors from the 19th century to the present
- introduction to out of print books, periodicals and digitized archives
- an index by authors and countries
- experimental works by contemporary authors
- introduction of budding authors, including the APP/ASA poetry competition winners, now in its 8th year
- different languages of expression, mostly Armenian, English or French, with translations provided whenever possible

This project is curated and produced by Lola Koundakjian in New York. To contact APP, send an email to: ArmenianPoetryProject[at]gmail[dot]com.

If YOU ENJOY this website, please consider making a donation via Paypal.com by clicking on the button below. Your donations help maintain the audio website, buy books and replace equipment for the recordings as well as research in libraries. 

հայերէն՝ To view the Armenian characters, setup your browser to view UNICODE (UTF-8) as the character's encoding.




This is a feedburner validator

Յովհաննէս Ասպետ ՄԵՐ ՆԱՀԱՏԱԿՆԵՐՈՒՆ

Ո՜վ Տէր Աստուած,
Մեր նահատակներու
Տառապանքին,
Պաղատանքին,
Ցաւին ու վէրքին,
Անոնց աղօթքի,
Վերջին յոյսին,
Տաժան մահուան,
Անյաղթ հաւատքին
Իրենց լաց ու կոցին մէջ,
Քու արիւնագամ
Խաչին բարձրացան,
Քու ցաւին միաձայն,
Իրենց վերջին շունչով,
Աղերսական կանչերով,
Աղաղակեցին քեզ.
Աստուա՜ծ իմ, Աստուա՜ծ իմ,
Ինչո՞ւ մեզ թողուցիր:

Յովհաննէս Ասպետ

Այս բանաստեղծութիւնը լոյս տեսած է Ֆրանսայի Բանբեր պարբերաթերթի Մարտ-Ապրիլ 2017 թիւին մէջ

ՅԻՇԷՔ Hishek: Armenian Writers on Armenian Genocide Remembrance Day

Tuesday, April 24 at 7 PM - 9 PM

Babycastles, 145 W 14th St, New York, New York 10011

🇦🇲🇦🇲🇦🇲

Alina Gregorian
Christopher Atamian
Aida Zilelian
Lola Koundakjian

🇦🇲🇦🇲🇦🇲

Alina Gregorian is a poet and artist, and author of the chapbooks Flags for Adjectives (Diez) and Navigational Clouds (Monk Books). Some poems can be found in Boston Review, Prelude, BOMB Magazine, among others. Alina lives in Brooklyn, NY and can be found here alinagregorian.com.

Christopher Atamian is a writer and creative producer of Armenian and Italian background and the grandson of Armenian Genocide survivors. He studied comparative literature as an undergrad at Harvard; television and film production at USC Film School and international marketing at Columbia Business School. Apart from creative endeavors and professional activities as a senior executive in leading media companies and consultancies (ABC, Ogilvy & Mather, Hill + Knowlton Strategies), Atamian has concentrated on community activism. He is the former President and a current board member of AGLA New York, and in 2004 founded Nor Alik, a non-profit cultural organization responsible for producing the First New York Armenian International Film Festival. Atamian also co-produced the OBIE Award-winning play Trouble in Paradise in 2006, as well as several music videos and short films. He was selected for the 2009 Venice Biennale on the basis of his video Sarafian’s Desire and received a 2015 Ellis Island Medal of Honor. He continues to contribute critical pieces to leading publications such as The New York Times Book Review, The Huffington Post, SCENES Media and The Weekly Standard. His first book of poetry A Poet in Washington Heights was published this year by Nauset Press and awarded the 2017 Tölölyan Literary Prize. He was born and still resides in New York City with his dog Chip.

Aida Zilelian is a New York City writer. Her novel THE LEGACY OF LOST THINGS was released in March 2015 (Bleeding Heart Publications) and was the recipient of the 2014 Tololyan Literary Award. Her stories have been published in over twenty-five journals and several anthologies. She has been featured on NPR, the New York Times, the Huffington Post, Kirkus Reviews, among other radio and print platforms. She is also the curator of Boundless Tales, the longest-running reading series in Queens, NY. She recently completed her second novel, The Last Echo Through the Plains. Her short story collection These Hills Were Meant for You was shortlisted in the 2018 Katherine Anne Porter Prize.

Lola Koundakjian is a regular reader in New York City and has appeared in four international poetry festivals. She curates a poetry reading series at the Zohrab Information Center in midtown Manhattan, and since 2006, has promoted Armenian culture with texts, translations and audio for the Armenian Poetry Project. She is the author of The Accidental Observer (2011 USA) and Advice to a Poet (2014 Peru; 2015 USA). Her work has also appeared in journals and anthologies on three continents. www.lolakoundakjian.com

Shahé Mankerian: The Last Mosque (video)

“The Last Mosque” on Vimeo: https://vimeo.com/264970774?ref=em-share

The Last Mosque, on the Visible Poetry Project
Animated by Laura N-Tamara
Poem by Shahé Mankerian

Visible Poetry Project pairs 30 poets and filmmakers to collaborate on short films for the month of April - National Poetry Month!

Յովհաննէս Ասպետ։ ԱՍՏՂԻ ՄԸ ՏԱԿ

Ձօնուած Ժօաննային

Յեղ իմ երբեմնի խոհերուս մէջ թախծոտ,
Մենաւոր կայներ կը խորհէի անձկանօք,
Յուշիկ դու եկար իմ մօտը՝ քու խանդոտ,
Սիրող սրտով սփոփելու սրտիս մորմոք:

Մենք աստղի մը տակ եկեր ենք գով գովի,
Անքակտելի սիրով մը սիրեր ենք զիրար,
Դուն ընծայեր ես ինձ քո՛ւ սիրտը կորովի,
Երկնային կայծ մը հրկիզեր է մեզ իրար,

Այն օրէն ի վեր մեր սիրտը ընդմիշտ կ՛այրի:

Յովհաննէս Ասպետ

Poetry reading in Los Angeles

Albert Kapikian: The Foolish Professor (A Double Sonnet)

Now looking up, taking roll, I hear them:
My own two voices (my own forked tongue.)
Am I taking roll or taking names? Starting to lecture
I begin to face them down (my two false choices).

I know there is so little I can convey
yet so much upon which I can insist—
There is the face that can profess
(But that face is false, that face I should resist) 

Yet that face is my form of redress
(Damn all those teachers who taught me what,
not how, to think—!)
I worked hard to get here. So now I get to stress
what I think is right, what I know is wrong. 

(Let them gorge themselves on what I think) 

Let them learn to memorize my song.

My other face is a face to confess
that they cannot find (with a map anyway) 

what I cannot tell them how to possess—
that all I really am
is my syllabus, my opening words
to the class, my ability to inspire others
to the life I have not had—
that I am here to let them go into the places
I cannot map because I cannot, because I could not, 

because I did not learn
how to go—

For now I choose to rule (and play the fool)
As a professor there is nothing I do not know.

This poem appeared in VOLUME 26 2017/2018 of CEAMAG, JOURNAL OF THE COLLEGE ENGLISH ASSOCIATION MIDDLE-ATLANTIC GROUP

Գրիգոր Զօհրապ։ ԶԱՏԿԻ ԱՌԹԻՒ

Անկիւն մ'ունիմ սրտիս մէջ ուր՝
Կ'առանձնանամ ամէն ատեն,
Վերհիշումներ երբոր տըխուր
Երկրէն զիս պահ մը կ'անջատեն։

Հոն` կը կենամ ես ծնադիր
Ինչպէս առաջքը խորանին,
Եւ ուր միայն կը ծաղկի իր
Կէս սուգին մէջ եղրեւանին։

Հոդ շարուած են իրարու մօտ
Մութ փոսերը իմ իղձերուս,
Յիշատակներ` հիմա աղօտ,
Անուններ` զոր չըսէր լեզուս։

Խոլ տենչանքներ, թռիչք անհուն
Զոր ձեռքովըս տուի հողին,
Մեռելներ` զոր ուրիշներուն
Պէս հարութեան յոյսը չունին։


Գրիգոր Զօհրապ

1908 Group picture of Armenian authors, translators, musician and painter

Clockwise from upper left: Kevork Pashinchaghian (painter), Ghazaros Aghayan, Archag Tchobanian, Hovhannes Tumanyan, Komitas (composer and ethnomusicologist), Avetik Isahakyan, Vrtanes Papazian.

Յովհաննէս Թումանեան։ Մարտը

Այս խենթ ամսուն Մարտ կ'ըսեն,
Հանգիստ չունինք երեսէն,
Օր մը ուրախ մեղմ օրիկ,
Միւս օր անձրեւ փոթորիկ.
Առաւօտուն պայծառ օդ,
Կէսօրին մութ է անձրեւոտ:
Մէկը հագած է սպիտակ,
Մէկն ալ հագած է կանանչ,
Հոս կը խնդան հոն կու լան,
Ասանկ ալ խենթ բան կ'ըլլայ։

Դանիէլ Վարուժան։ Կարօտի Նամակ

Կը գրէ մայրըս.- «Ո՜վ իմ որդեակս պանդուխտ,
Դեռ մինչեւ ե՞րբ պիտ՛ անծանօթ լուսնի տակ
Օրերդ անցնին դեռ մինչեւ ե՞րբ հէգ գլուխդ
Ես չսեղմեմ լանջքիս տակ:

Հերի՛ք օտար սանդուղներէ ելլեն վեր
Ոտքերդ՝ որ օր մ՛ափերուս մէջ տաքցուցի,
Հերի՛ք ալ սիրտդ՝ ուր իմ ծիծերս եմ պարպեր,
Դատարկ սըրտէս դուրս հիւծի:

Ջահրակին տակ թերեւս աշխատ յոգներ են.
Կ՛հիւսեմ պատանքս ա՛լ ծամերովս ըսպիտակ.
Ա՜խ, քեզ տեսնեն անգամ մ՛աչքերս ու փակեն
Թող հոգիս ա՛լ իրենց տակ:

Դըրանս առջեւ կը նստիմ միշտ տխրալիր,
Լուր կ՛ուզեմ վրադ ամէն կռունկէ՝ որ կ՛անցնի,
Այն ճիւղըն ուռի՝ զոր քու ձեռքով տընկեցիր,
Վըրաս կ՛ընէ հովանի:

Իրիկուննե՛րը զո՛ւր դարձիդ կը սպասեմ.
Կու գան կ՛անցնին գիւղին քաջե՛րը համակ.
Մշակը կ՛անցնի, կ՛անցնի կովարծը վըսեմ.-
Կը մնամ լուսնին մինա՜կ:

Աւերակ տան մէջ անտերունչ եմ թողուած.
Մեր շիրիմիս, միշտ օճախիս ծարաւի.-
Կրիայի մը պէս՝ որուն աղիքն իր կոտրած
Պատեանին դեռ կը կըցուի:

Եկո՛ւր, որդեա՛կ, հայրենի տունըդ շէնցո՛ւր:-
Դուռն են կոտրեր, մառաններն ո՛ղջ դատարկեր:
Կը մտնեն ներս լուսամուտէն ջարդուփշուր
Գարնան ամբողջ ծիծառներ:

Այն բազմաթիւ հօտէն, գոմին մէջ, եղո՜ւկ,
Մընացեր է խոյ մը միայն քաջարի՝
Որուն մայրն օր մ՛ - յիշէ՛, որդեա՜կ - դեռ գառնուկ,
Կերաւ ափիդ մէջ գարի:

Թեփով բրընձի եւ առուոյտով պատուական
Սընունդ կու տամ արդ անոր պերճ դըմակին.
Տօսախ սանտրով կը սանտրեմ բուրդն աղուական.-
Ան զոհ մըն է թանկագին:

Դարձիդ՝ պճնած վարդերով գլուխն իր համակ՝
Պիտի մորթեմ կեանքիդ համար ծաղկատի.
Իր արեան մէջ պիտի լուամ, քա՜ղցր որդեակ,
Ոտքերդ յոգնած պանդուխտի։»-

ԴԱՆԻԷԼ ՎԱՐՈՒԺԱՆ, Ցեղին Սիրտը, 1910, Կոստանդնուպոլիս

Esther Heboyan reading in Florida, March 14, 2018

Varujan Vosganian reading in New York

Diana Der-Hovanessian: SALT

There was no need long ago
to perspire. And salt
had not been discovered.
It took medieval pain
and pressure, the worry
over fate and free
will to make man sweat.
Then salt crystallized and those
who discovered it lived
in an Armenian village called Koghb.
Even before that day
the Greeks in books of alchemy
labeled salt, sal armenicum
in deference to the origins of
alum, malachite, and lazulite.
Along the river Vardamark,
along the Arax and Akhurian
through the valley Aghto
traders came, by oxcart
and caravan along Salt Road
to the mines
of Nakhijevan, Keghzvan
from the west
until the railroad’s time.
From the east another horde
decided there might be
a better way to speed
the supply
by making the Armenians
weep and weep.

II
But do not think salt came
from Armenia because
it was the land of tears.
Tears come from laughing too.
Salt is what is left
when the sea recedes,
when the flood subsides.
It is what is left
when passion is eased
to coat the face of calm.
The same salt that flavors
the table sweetens the breath,
causes the blood to rise, spoils
the pilaf and brightens the smile.
Salt that eats the heart
can erode the sun.
When you throw it over
your left shoulder to blind
the eye of Bad Luck
invite Good Luck to your table,
and say with the Armenian poets
“Hey, djan,
let us toast one another,
the dispersed;
but don’t let the salt
of longing close our throats
with thirst
Hey, djan,
our differences, like salt
flavor what we eat.
But let us not consume
more salt than meat.”

"Salt" first appeared in AGNI

Diana Der-Hovanessian: ANGEL IN SOMERVILLE

Once Sona gave me an angel. Or I should say
a drawing of one sprinkling stars
like snow, inscribing it, "Diana scattering
light."  Not mother, not mommy, not mom —
she used my name.  I taped it to the door
of her old room and there it stayed until

it came to life today.  Walking in Somerville
I saw a woman in an empty parking lot
scattering crumbs St. Francis style
to swarming pigeons at her feet,
Sona’s angel strewing stars, chatting as regent,
angel, queen, — bag lady no more, but mother
feeding her children, dispensing grace.

Diana Der-Hovanessian: May 21, 1934 – March 1, 2018

Diana Der-Hovanessian, poet, translator, and long-time member of a vibrant Armenian community, President of the New England Poetry Club, passed away on March 1st, 2018. 

She was twice a Fulbright professor of American Poetry and the author of more than 25 books of poetry and translations. She had awards from the National Endowment for the Arts, Poetry Society of America, PEN/Columbia Translation Center, National Writers Union, Armenian Writers Union, Paterson Poetry Center, Prairie Schooner, American Scholar, and the Armenian Ministry of Culture. Her poems appeared in Agni, American Poetry Review, Ararat, CSM, Poetry, Partisan, Prairie Schooner, Nation, etc., and in anthologies such as Against Forgetting, Women on War, On Prejudice, Finding Home, Leading Contemporary Poets, Orpheus and Company, Identity Lessons, Voices of Conscience, Two Worlds Walking, etc.

We will miss Diana's voice in our community. 

Աստուած Հոգին Լուսաւորէ։

Literary quote for February 2018

Որովհետեւ դեռ հեռո՜ւ է օրն այն
Երբ գայլն ու գառնուկ սիրո՜վ կ՛արածին...։

«ԶԱՆԳԱԿՆԵ՜Ր, ԶԱՆԳԱԿՆԵ՜Ր…»
Ռուբեն Սևակ

Սիլվա Կապուտիկեան։ ԽՌՈՎՔ

Հերի՛ք այս ցաւը,
Այրող, հատնեցնողայս շաքարախտը,
Յոգնե՜լ եմ արդէն...
Ո՞վ լցրեց իմ մէջ
Երկար իր ճամբին պակսած, ծանրացած

Այս հին արիւնը,

Որ երակներս նրա խուլ բեռից նւուա՜ն անդադար, 

Ազատեցէ՛ք ինձ իմ իսկ արիւնից,
Ծանր արիւնը ծանր ջրից էլ դժուա՜ր է կրել...
Ո՞վ ինձ անիծեց ծնուել հենց այստեղ 

Այս եսակենտրոն Մասիսի հանդէպ,
Որ հոգիս անվերջ թպրտայ նրա ուղեծիրի մէջ 

Ու վերադառնայ նրան, միշտ նրա՜ն,
Յոգնե՜լ եմ նրա քար սառոյցներին գամուած մնալուց, - 

Արձակեցիք ինձ, ես Արտաւազդ չե՜մ...
Ես է լ եմ ուզում քիչ թեթե՜ւ ապրել.
Ես է լ եմ ուզում Եւայի նման 

Մանկօրէ՜ն, անխո՜հ 

Տրուել արգելուած պտղի հաճոյքին 

Եւ գէթ մի վայրկեան վտարել ինձնից 

Աստծուն պատասխան տալու երկիւղը...
Ես է՛լ եմ ուզում թռչունների պէս 

Միայն ի՛նձ համար, ի՛նձ համա՜ր երգել.
Երգել բերկրանքի՜ց,
Որ ամէն տողս` ջրհորի խոնաւ պարանի նման 

Անվերջ չսուզուի հայոց ղարերի խաւար յատակը 

Եւ երգիս դոյլը լցուած չլինի~ լաց ու արիւնով...
Հերի՛ք է, հերի՛ք.

Ուզում եմ միայն, միայն մaրդ լինել, պայծառ բանաստե՜ղծ, 

Ծիածանի պէս ժպտո՜ւն, անխտի՜ր
Գրկել տառապած իմ հողագունդը, -
Եւ, ո՛չ, չթեքել, երես չթեքե՜լ
Մարմարա ծովի շողում կապոյտից։
Անձրեւի նման տեղալ աշխարհի բոլոր դաշտերին,
Եւ չկսկծալ, որ Արտամեդի չոր խնձորենուն

Լաց իսկ ցօղելու իրաւունք չունե՜մ։
Շիտակ գոհութեամբ իմ սիրտն ու ձայնը 

ՏալՆիւրենբերգեան արդար ատեանին,
Եւ ծառս չլինել՝ այն աններելի ներմանը ի տես,
Որի շոյանքից ժանտերախ մահը դառնում է մահիկ, 

Որովայն պատռող վայրի եղջիւրը ղառնում լուսնեղջիւ՜ր... 

Ուզում եմ շոյող երաժշտութեան պէս 

Դիւթուել այլաբառ խօսքի քաղցրութեամբ,
Եւ չնեղսրտել, չխոցուել անվերջ, որ նոյն շուրթերը 

Հայրենի ազնիւ բարբառի հանղէպ 

Հա՜մր են, անհաղորդ։
Ուզում եմ մանկան զուլալ հաւատով,
Բուռն, անվերապահ
Բաց անել հոգիս այլազգի դրկից-բարեկամի ղէմ,
Ուրիշի լեզուից հասկանալ միայն բարի բառերը,
Եւ չպղտորուել, եւ չկարմրել ուրիշի տեղակ,
Երբ այդ նոյն պահին սնափառ մէկը 

Անմիտ մի ջանքով ու փոքրոգօրէն 

Ճգնում է խեղել ճշմարտի ղէմքը՝ 

Հաստուած դարերո՜վ,
Երկաթագրերով,
Փորագրածքարի՛ն, կնքածքարերո՛վ...
Ես էլ եմ ուզում

Զտուե՜լ, խաղաղուե՜լ,

Հասնել դաշնութեան,

Լայն մի կշռոյթով չափել տիեզերքի անհունութիւնը,

Եւ էլ չնայել հողին, քարտէզին, ուր սահմանները

Կտրում-հատում են

Կենդանի մարմնի նեարդն ու երակը։

Ես էլ եմ ուզում

Աստղագնացի հետքերով գնալ,

Լիաթոք ցնծալ գալիքի մարղու աստղային բախտով,

Եւ, ոչ, չյիշե՜լ,

Որ աստղերի պէս ցանուցի՜ր ենք մենք,

Որ միջաստղային ո՛չ մի երթուղի 

Մեզ չի՜միացնի,

Չի՜հաւաքի մեզ...

Հերիք է, հերիք, հերի՜ք այս ցաւը.

Ինքսինձնից պարպուել,

Ինքսինձնից փրկուել,

Հեռանա՛լ, գնա՛լ, մեկնե՜լ եմ ուզում...

... Ախ, այս քարերը,

Այս խեղճ քարե՜րը,

Որ լոմէն քայլիս ոտքիս են ղիպչում,

Լքուած որբի պէս կախւում փէշիցս, -

Եկէք սրբե՜մ ձեր խանձուած այտերի լացախառն փոշին...

Ա՜խ, այս գրե՜րը,

ժայռին, խաչքարին, մագաղաթներին, աւեր սիւնն ի վար Սրբօրէն խաչուած,

Անքէն գրե՜րը, -

Ես ծնուածօրից նրանց ծնրաղիր,

Իմ լուռ աղօթքը դեռ չե՜մ աւարտել...

Ա՛խ, այս ձայնե՜րը,
Գողթան լարերից ալիքներ առած
Եկած– ինձ հասած այս հին ձայնե՜րը.
Հացի համ ունեն,
Սիրոյ շող ու շաղ
Եւ խունկի բուրմունք.
Գալիս են, փռւում, շրջափակում ինձ,
Ցորեն արտի պէս բարձրանում-կանգնում,
Կտրում են ճամբաս, գգւում են ղէմքս, փարւում ականջիս՝
«Արի՛, եար, արի՜, ես քեզ ի՜նչ արի»...
Ա՛խ, այս կարօտը,
Հայի կարօտը, անթարգմանելի՜ն,
Ես ինչպէ՜ս ճեղքեմ այս թանձրութիւնը.
Ու թէ ճեղքեմ էլ՝
Նոյն այղ կարօտի անվերջ կարօտը
Ուրիշ ափերում, ուրիշ ունկերի, ուրիշ մի լեզուով
Ինչպէ՜ս մորմոքամ...
Եւ Երեւանը,
Այս Երեւա՜նը,
Ինձ կեանք պարգեւած,
Իմ կեանքը առած,
Իմ մա՛յրը, որդի ն, իմ ապաւէ՜նը։
Ուրիշ որտե՞ղ է
Յարութեան հրաշքն այսպէս նիւթացած,
Քար ու գոյն դարձած եւ կոթողացած
Յայտնուե՜լ մարդուն։
Ես՝ այղ հրաշքի խորքն ու բերկրանքը
Օղի պէս շնչող, -
Այդ հրաշքից դուրս՝
զԾուխ ծխանի եւ զառաւօտը Նաւասարդի
Ինձ ո՛վ, ո՜վ կտայ...
Եւ վերջապէս նա,
Ինքը՝ Մասի՜սը.
Թէ մէկ՝ բարձրացած,
Մի եօթն այդքա՛ն էլ գետնի խորքն իջած,
Բազմաշերտ, խրթին մեր էութի՜ւնը -
Յաւերժ Մասի՜սը։
Հարաւ-Հիւսիսից, ե՛ւ արեւելքից, ե՛ւ արեւմուտքից
Բոլո՜ր կողմերից իմ հանդէպ ծագող
Արշալոյս է նա,
Լոյսի աւազան,
Որ ամէն մի պահ, ամէն նայելիս
Մկրտում է ինձ իր կապոյտի մէջ,
Մաքրում, նորոգում...

Մեղայ՜ ձեզ, մեղայ,
Սրբազան իմ լեռ, իմ ծանր արիւն, իմ ճակատագիր,
Խռովքիս համար ու ընդվզումիս
Բիւր անգամ մեղայ՜...
Այն ո՞վ չգիտէ,
Եթէ ճչում են՝ ցաւից են ճչում,
Աչքը շրջում են՝ լոյսի ուժից վեր պայծառութիւնից,
Վանում են իրար հանղիպման թափի՛ց,
Փախչում են միայն անհուն, անհաշիւ, ղժուար սիրելուց,
Եւ ընդվզում են, երբ անհնա՜ր է լինում ւիախչելը,
Երբ անհնար է լինում միանա՜լ...

Երկիր Հայաստան,
Դու ղժուար իմ սէր, իմ սուրբ կապ ու գիր,
Թէ մէկ հեռանում՝
Հազար ճամբայով ետ եմ գալիս քեզ,
Թէ մի պահ պոկւում՝
Անկումի ահից հազար ձեռքերով քե՜զեմ պլլւում,
Թէ մի հեղ լռում՝
Հազար ճեդքերից նորից քո գովքն է
Դուրս ժայթքում թղթիս։
Երկի՛ր Հայաստան,
Քեզնից պարպուելը՝ առաւե՛լ է ծանր,
Քեզնից ազատուելն՝ անազատութի՛ւն...
Արդ ես վերստին
Իմ ծանր արեան բեռից խոնարհուած
Քո ծանր հողին,
Աչքերումս դեռ ընդվզումի պեծ, խռովքի ծուէն,
Մեղաւոր շուրթով մրմնջում եմ ես, -
- Ամէնի համար, ինչ տուել ես դու՝
Այս դժուար սիրուս, այս խռովքներիս, այս վէրքիս համար
Վերացումներիս, վեհացումներիս ու վառքիս համար,
Այս լիքը հոգուս՝ երգի չցամքող ակունքի՜ս համար,
Քեզ բիւ՛ր օրհնութիւն,
Միայն օրհնութի՜ւն...

ՈՍԿԻ ԵՐԱԿ, Քերթուածներու Հատընտիր, Կազմեց Սիլվա Եիւզպաշեան, Հալէպ, Բ. Տպագրութիւն, 2002

Levon Muradyan (1948-2018)

It is with deep sorrow that we received the news of the death of poet Levon Muradyan after a year-long battle with cancer.

Գրողներու միութեան Շիրակի բաժնին յօդուածը կը փոխանձենք հոս՝

ՏԻԵԶԵՐՔԻ ՄԱՍՆԻԿԸ

Ասում են՝ բանաստեղծները չեն հեռանում կյանքից, նրանք մոտենում են երկնքին: Երկիրն ու երկինքը՝ որպես հոգեվիճակ, ինչքա՜ն է երգել բանաստեղծ Լևոն Մուրադյանը՝ խոնարհ դպիրն ու ազնիվ մտավորականը, բանաստեղծ, որն, իր խոսքերով ասած, կարող է լինել պահի տիրակալ ու զգալ իրեն տիեզերքի մի մասնիկ:
Այս տարվա ապրիլի 28-ին նա կբոլորեր իր կյանքի ընդամենը 70-րդ գարունը:
Լևոնը ավարտել էր Վորոնեժի պետհամալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետը:
ՀՀ փաստաբանների պալատի անդամ էր, ՀԳՄ անդամ՝ 2012 թվականից:
Հասցրեց հրատարակել բանաստեղծական յոթ ժողովածու՝

«Անքուն երակներ» 1992
«Տատանվող նժարներ» 1997
«Իրականության այցելուն» 2000
«Անձրևող հայելի» 2002
«Թվացյալ հեռուներ» 2010

Թարգմանվել է ռուսերեն և վրացերեն:

Ազնիվ հայորդու և տաղանդավոր բանաստեղծի հոգեհանգիստը տեղի կունենա հունվարի 21-ին՝ ժամը 18.00-19.00-ին, հուղարկավորությունը՝ հունվարի 22-ին՝ ժամը 14.00-ին, Գյումրի, Սայաթ-Նովա -3, բն. 11 հասցեից:

Ոչ ոք չգիտի,
Թե ո՛ր կանգառում
Ժամանակը կպատռի
Իր սև քողը
Ու կասի․
-Վերցրու՛ քաղցրությունս,
Վայելի՛ր, քանի կաս․․․
Թե ի՛նչ անակնկալ
Կյանքը կմատուցի,
Ոչ ոք չգիտի,
Ոչ ոք չգիտի․․․


ԼԵՎՈՆ ՄՈՒՐԱԴՅԱՆ

Մարուշ Երամեան։ ՏՕՆ

Կը հանես զիս խորքերէս
ինչպէս խեցի
խցուած ձայնով ալիքի

արիւնս իր հատիկներէն
կը լուաս
եւ լոյսին դէմ կը բռնես
աղուորութիւնը արեւին տեսնելու

նախատօնակ
կը բարձրանամ ցաւի հզօր մատներէն
մինչեւ քեզ

եւ թափանցիկ արիւնիս մէջ
քեզ կրած
ցաւատօնակ այդ օրը նոր
կը ծնիմ


 Մարուշ Երամեան, XX ԴԱՐԻ ՀԱՅ ՊՈԵԶԻԱ, Երեվան 2005

Յովհաննէս Ասպետ։ԿԱՐԵԿՑՈՒԹՅՈՒՆ

Զօնված Ժօաննային 

Դ.

Այդ կորած հին օրերում,

Հոգիս պաշտում էր նրան,

Հիմի տարիներ անց,

Ես ողբում եմ իմ ցաւոտ սրտի վրա.

Հոգուս անմտահաս խոհերի մէջ,

Իմ անխոհեմ վարմունքով,

Վատնեցի մեր երջանկությունը բոլոր,

Ու հետզհետե իմ երանության աղբյուրները ցամքան:

Ա՜խ, ընդարմացած ու հափրաքին,

Էլ երբեք չեմ ցանկանում արթնանալ,

Իմ սիրո երազների ամենագեղեցիկից,

Քանի որ նա տեվում է հանգիստ ու անվերջ.

Ես այս աշխարհում կորսրի իմ սիրո ճամփան,

Բայց իմ երազներում նա ապրում է հարատեւ.

Թող երկինքի հողմերը գան ու գնան,

Ո՜ր որ ուզում են,

Թող տեղափոխեն օր ու ժամանակ,

Բայց ն՝ա ինձ համար նույն աղջիկն է անփոփոխ:

Ո՛չ, չեմ ուզում արթնանալ,

Իմ հո՜յակապ երազից,

Քանի որ նրա լուսեղեն երազը լի է,

Սքանչելիքներով անմար,

Նրանք լուսավորում են իմ հոգին,

Որ ես անհույս ու անվհատ չմեռնեմ:

Յովհաննէս Ասպետ

Literary quote for January 2018

Բայց ի՞նչն է իմ ուզածս, ո՛չ ուրիշ բան, եթէ ոչ հաշտեցնել կեանքին գեղեցկութիւնը իր անհեթեթութեան հետ, գտնել հաշտութեան եզր մը մարդոց եւ իմ միջեւ, փրկել զիս մոռացումէն արուեստին շնորհիւ, վայելել համակրանք ու սէր, ապրիլ: Գրկել անձս, երբ ան կը քայքայուի, չտառապիլ մահէն: Եւ ահա հակում՝ մերթ զգայարանքներուս, մերթ իմացականութեան:


Նիկողոս Սարաֆեան

Ռուբէն Սևակ։ ԶԱՆԳԱԿՆԵ՜Ր, ԶԱՆԳԱԿՆԵ՜Ր…

Զանգակնե՜ր, բարի՜, բարի՜ զանգակներ,
Ի՞նչ բան կասեցուց ձեր գուժկան լեզուն,
Խօսք ելլել կ'ուզէ արիւնը վազուն...
Կը լռէ՜ք, բարի՜, բարի՜ զանգակներ։

Արդեօ՞ք, ձեր միսթիկ հագագն արոյրէ,
Ուր կեղե՜ւ կապեց աղօթքի փոշին,
Եւ ուր կ՛երազէ՜ր խունկի գոլորշին,
Յեղակարծ ցաւէն՝ անզօ՜ր կը լռէ՞։

Ո՛չ։ Ձեր դարաւոր հոգին պղնձի
-- Որ շա՜տ, շա՜տ յաճախ տեսեր է Բարին,
Յաղթուած Չարէն -- այժմ իր բարբառին
Ու իր Աստուծոյն վրայ կը կասկածի...։

Ա՜խ, որովհետեւ տեսա՜ք ձեր բարձրէն,
Հաւատաւորներ հազարով, բիւրով,
Ինկա՜ծ հեթանոս տապարով, բիւրով ...
Ձեր ոտքերուն տակ, երկիւղածօրէն...։

Ու ձեր գմբեթէն դիտեցէք անձա՜յն,
Թէ ինչպէ՜ս խնկոտ տաճարներու մէջ,
Ո՛րբ, կի՛ն, ծերունի՛, բոցերով անշէջ,
Իրենց Աստծոյն գահին զոհուեցան:

Բա՜յց... ։ Գիտէք նաեւ, թէ մեր դարաւոր
Դիակներու բուրգն ամպերէն անցա՜ւ.
Ու մեր արիւնի ժահրէն նեխեցաւ
Սրբութիւններու ծո՝յլ գունդն երկնաւոր...։

Արդ, ո՞ւր էք, չքնաղ խոստումներ խաչին.
Եղբայրութեան զո՜ւր բարբառներ, ո՞ւր էք։
Կրակ կը փսխէ հողն ամէնուրէք,
Գետերն արիւնո՜վ, դիակո՜վ կ՛ուռչին...։

Ու կ՛իյնայ այն որ կը ծնկէ վախով.
Զի թուրն աւելի արդար է խաչէն,
Զի կեանքն անո՛նց է միայն, որ քա՛ջ են,
Անո՛նց որ կ՛ապրին ուրիշի մահով...։

Որովհետեւ դեռ հեռո՜ւ է օրն այն
Երբ գայլն ու գառնուկ սիրո՜վ կ՛արածին...։
Թէ ապրիլ կ՛ուզէ գառնը նորածին՝
Պէտք է իր ակռան սրէ լռելեայն...։

Լու՞ռ էք, զանգակնե՜ր, Աստուած է մեռեր։
Գո՜յժ տուէք Վաղուան, իր հա՜սկը մեռաւ։
Գո՜յժ տուէք Հայուն, զի ազգը մեռաւ։
Զանգակնե՜ր, ծերո՜ւկ, բարի՜ զանգակներ...։

Ինչպէ՜ս կ՛ուզէի ձերին պարանին
Կախուիլ ու ցնցել երկա՜թ բազուկով.
Անոնք որ ինկան բիւրո՛վ, քովէ քով,
Ձեր ղօղանջին հետ՝ լալու պէտք ունին...։

Հոգիիս հազա՜ր խուլ զանգակներով
Գոռացէք, զանգե՜ր ու կատաղօրէ՛ն
Գահավիժեցէք ձեր երկաթ թառէն,
Ուրկէ միա՛յն լա՜լ գիտցաք դարերով...։

Օ՜, ղօղանջեցէ՜ք. Աստուա՜ծն է մեռեր…։


Ռուբեն Սևակ
Լօզան, 2 Յունիս 1909

ԼՕԼԱ ԳՈՒՆՏԱՔՃԵԱՆ։ ՅԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆ

Յիշատակարան — գոյական
Յիշատակի համար կերտուած երկ / անձնական
ծանօթագրութիւն՝ ձեռագիրի մը կցուած:

Աղբիւր՝ Բառգիրք հայերէն լեզուի,
Անդրանիկ վրդ. Կռանեան, Պէյրութ, 1998, էջ 320։

1.

Ճրագն անձէթ չի վառի

ՍԺԵ թուին, երրորդ
ամսուն քսաներորդ օրը,
գարնան եղանակին`
Ամբողջացուցի այս
յիշատակարանը Նիւ Եորք
նահանգի նոյն անուամբ
քաղաքին մէջ, երբ
առաւօտեան՝ արեւածագը
շատ գեղեցիկ էր. քաղաքիս
հիւսիսային բաժնին մօտ՝
անտառի մը ծայրը կը լսեմ ճայ
մը, ուրիշ օրեր այլ գոյնզգոյն
թռչուններ, ատենը անգամ մըն
ալ կը տեսնեմ անծեղ մը,
արտոյտներ ու տարբեր
տեսակի շատախօս թռչուններ։

Գարունը անոնք
պատուհանիս մօտ կը սկսին
երգել։ Միակ լուռ բանը
մօտերս գետն է որ անխօս կը
հոսի հիւսիսէն հարաւ
հազարամեակներէ ի վեր։

Այս շաբաթ քաղաքապետը
մեզի յիշեցուց որ սուրճին գինը
սուղցած է։

Ես՝ Վարդանոյշ սուտանուն
բանաստեղծուհի, ընտանիքի
անդամներս, բարի միտ
բարեկամներս ձեր լաւագոյն
մաղթանքները կը յուսանք
ստանալ։ Ու մի՛ մեղադրէք զիս
քանզի անկողինս հազիւ
պաղած, կ՚ուզեմ ուրիշի մը
մարմնին բարձերը գործածել։

2.

Գէշ խապարը թէզ տեղ կը հասնի
ՍԺԵ թուին, վեցերորդ
ամսուն, քսանմէկերորդ
օրը, ամրան եղանակին`
Ամբողջացուցի այս
յիշատակարանը Նիւ Եորք
նահանգի նոյն անուամբ
քաղաքին մէջ, երբ սաստիկ
տաք օրեր կ՚ապրէինք։

Քաղաքապետը մեզի կը կը
թելադրէ որ ջուր խնայենք։

Լուրերը տխուր են քանի մեր
աղօթքները մէկու մը ականջին
չեն հասած։ Հալէպը կ՚այրի
ինչպէս անցեալին Հռոմը։

Կ՚ապրինք նախագահ
Օպամայի օրերուն երբ
Պարսկաստանի հետ դաշինք
կնքեց, բանտարկեալներ
արձակեց ու խաղաղութիւն
հասաւ այս ափերուն։ Ցաւօք
սրտի որոշ քաղաքներու մէջ
թշնամին ներքին հրէշն է ո՛չ
օտարը։

Փոքրիկ Զաքարիային
ծնունդէն առաջ սիրեցի իր
հօրեղբայրը ու երկար
սպասեցի որ սէրս
փոխադարձէ բայց մէկ տարի
ու վեց ամիս յետոյ կնունքին
ժամանակ երազիս մէջ
Կոմիտասէն երկտող մը
երգեցի իրեն յիշեցնելու՝
Աշուղի պէս խա՛ղ ասա,
Բլբուլի պէս տա՛ղ
ասա…

Ես՝ Վարդանոյշ սուտանուն
բանաստեղծուհի, ընտանիքի
անդամներս, բարի միտ
բարեկամներս ձեր լաւագոյն
մաղթանքները կը յուսանք
ստանալ եւ սիրոյ ցաւերուս
համար մի՛ մեղադրէք քանի
օտար ափերու մէջ պանդուխտ
եմ։

3.

Ոչ ոք մարգարէ է իր սեփական երկրին մէջ
ՍԺԵ թուին, իններորդ
ամսուն քսաներորդ օրը,
աշնան եղանակին՝
Ամբողջացուցի այս
յիշատակարանը Նիւ Եորք
նահանգի նոյն անուամբ
քաղաքին մէջ երբ սաստիկ
անձրեւներ կը տեղային ու
աշնան վերջին պտուղները
փճացան։

Երեք դար է բարեկիրթ
դասակարգի կիները
համալսարան կ՚ուսանին բայց
տակաւին հաւասար չենք այս
հողին վրայ. միմիայն
հաւասար ենք մահու
ժամանակ։

Քաղաքապետը մեզ կը
զգուշացնէր որ աղքատներուն
թիւը ու կեանքին սղութիւնը
բարձրացած են։

Քանի երկիրներ այցելած եմ
որոնք այսօր փճացած են
կռուի, սովի ու երկրաշարժի
պատճառաւ։ Անէ՛ծք անոնց
որոնք պատերազմներ կը
քաջալերեն ու այդ հարուստ
մարդոց որոնք պատերազմ կը
պատճառեն առաւելի
հարստանալու համար։

Ես՝ Վարդանոյշ սուտանուն
բանաստեղծուհի, ընտանիքի
անդամներս, բարի միտ
բարեկամներս ձեր լաւագոյն
մաղթանքները կ՚ակնկալենք
ու մի՛ մոռնաք ձեր պանդուխտ
դասընկերուհին։

4.

Աշխարհը ծով ա, մենք ծարաւ ենք
ՍԺԵ թուին, տասներկրորդ
ամսուն, քսանմէկերորդ
օրը՝ ձմրան եղանակին
Ամբողջացուցի այս
յիշատակարանը Նիւ Եորք
նահանգի, նոյն անուամբ
քաղաքին մէջ, երբ սաստիկ
պաղ օդեր կ՚ապրինք։

Քաղաքապետը մեզ կը
զգուշացնէ որ առանց
կրակարանի ու փայտի պիտի
մնանք ձմեռ մը եւս։

Այս ամիս պիտի ճամբորդէի
դէպի ովկիանոսին միւս ծայրը
բաց անակնկալներ գէշ օդի
պատճառաւ ու երկա՜ր
ձիւնամրրիկէ մը վերջ
փակուեցաւ օդակայանը ու
հազարաւոր մարդիկ մնացին
առանց օգնութեան։

Ես՝ Վարդանոյշ սուտանուն
բանաստեղծուհի, ընտանիքի
անդամներս, բարի միտ
բարեկամներս ձեր լաւագոյն
մաղթանքները կ՚ակնկալենք
ու յիշեցէք նաեւ Սուրբ Խաչ
եկեղեցւոյ ծխական
խորհուրդրի անդամները
որոնք բանաստեղծութիւն մը
պատուիրեցին Չարխափան
Սուրբ Աստուածածնայ տօնին
առիթով։

Ներեցէ՛ք ձեր անպէտ գրիչին,
քանի գինին համով էր ու
գիշերները երկար էին։ Ու մի՛
մոռնաք ձեր պանդուխտ
ընկերուհին։

Նիւ Եորք

Այս բանաստեղծբւթիւնը լոյս տեսած է ՀՈՐԻԶՈՆ Գրականին մէջ

This poem was translated into Hungarian by Naomi Laszlo and published in the online journal 1749 in 2022

LOLA KOUNDAKJIAN: KOLOFONOK

I.

Olaj nélkül nem világít a lámpás

Az Úr 2015. esztendejében, a harmadik hó 23. napján, tavasszal

New York állam hasonnevű városában írtam e kolofont, ma reggel, gyönyörű hajnal után. Az északi városrészben, az erdők alatt tisztán hallottam a kék szajkó és egyéb színes madarak hangját, időnként szarkát, pacsirtát, más cserfes madarat is láttam.

Tavasszal az ablakpárkányra szállnak. Egyedül a folyó csendes, mely sokezer éve csörgedez északról le, délnek.

A héten a polgármester figyelmeztetett bennünket: megdrágult a kávé.

Én, Vartanoush, pszeudo-költő, családom, jóbarátaim körében számítok az önök jóindulatára. Ne hibáztassanak, ha ágyam hűvöse ellen egy másik testre hajtom fejemet.

II.

A rossz hír gyorsan terjed

Az Úr 2015. esztendejében, a hatodik hó 21. napján, nyáron

New York állam hasonnevű városában írtam e kolofont, a ránk törő melegben. A polgármester arra kért, takarékoskodjunk a vízzel.

Rettenetes hírek. Imáink hiábavalók, Aleppo lángokban, mint hajdanán Róma.

Obama elnök idején élünk, aki a perzsákkal hadifoglyokat felszabadító szerződést írt alá és elhozta a békét. Sajnos van, hogy az ellenség a határon belül tanyázik.

A kis Z---- születése előtt nagybátyját szerettem, érzelmeim viszonzására vártam. Másfél évvel később, az unokaöcs keresztelője küszöbén álmomban Komitas dúdolt és eszébe juttatta, hogy csellón játsszon, mint egy trubadúr, és fülemüleként verset daloljon.

Én, Vartanoush, pszeudo-költő, családom, jóbarátaim körében számítok az önök jóindulatára. Szerelmi fájdalmam okán ne szánjanak, magányos emigráns vagyok, távoli partokon.

III.

Senki sem próféta a saját hazájában

Az Úr 2015. esztendejében, a kilencedik hó 21. napján, ősszel

New York állam hasonnevű városában írtam e kolofont, az esős évszakban, amikor a gyümölcstermés utója tönkrement.

Az elmúlt három évszázad során a felsőoktatásban nők számára is megnyílt az út, de férfiakkal csak a halálban lehetünk egyenlők.

A polgármester figyelmeztetett bennünket, hogy több a koldus és hogy a megélhetési költségek ismét növekednek.

Sok országot bejártam, ahol most harc, éhínség, földrengés pusztít. Szégyen háborút kezdeményező vezetőink fejére, és az azokat támogató, nyerészkedni vágyó gazdagokra.

Én, Vartanoush, pszeudo-költő, családom, jóbarátaim körében számítok az önök jóindulatára. És ne feledjék az önök idegen partokra szakadt, régi osztálytársát.

IV.

Hatalmas óceán a föld, de szomjazunk

Az Úr 2015. esztendejében, a tizenkettedik hó 21. napján, télen

New York állam hasonnevű városában írtam e kolofont, a ránk törő hidegben.

A polgármester figyelmeztetett, hogy ismét kifogyhatunk a tüzelőfából.

E hónapban utaznom kellett volna, de a rossz időjárás és a sorozatos hóviharok miatt a reptereket lezárták, emberek ezrei ottrekedtek.

Én, Vartanoush, pszeudo-költő, családom, jóbarátaim körében számítok az önök jóindulatára. Köszönjék a Szent Kereszt templom plébániai tanácsának, hogy a Szent Szűzanya ünnepén költeményt rendelt.

Bocsássanak meg hiú írnokuknak, mert jó volt a bor, hosszúak voltak az éjszakák, és ne feledjék az önök New York városába szakadt régi osztálytársát.

A kolofón a kézirat végéhez a másoló(k) által toldott megjegyzés. Némelyik helyi vagy régiószintű eseményekre vonatkozó, felbecsülhetetlen értékű tájékoztatást nyújt.

Վահան Թէքէեան։ Փոշի -- Ազգ

Այդքան պզտիկ, պզտիկցած՝ պէ՞տք է որ դուն տակաւին
Քու խարակէդ ընես մեծ, մե՜ծ շարժումներ՝ կարծելով
Ըլլալ կեդրոնն աշխարհի եւ կարծելով թէ ինքնին
Կրնաս լնուլ, խափանել, ցամքեցընել ամէն ծով։

Պզտիկ, պզտիկ դուն անկիւն, ո՛չ իսկ անկիւն՝ այլ կէտեր
Ցրուած հոս հոն եւ որոնց գիծերն, որմեր են ինկած,
Պէ՞տք է յուսաս տակաւին պալատը մեծ, զոր կերտեր
Կանգներ էր միտքդ, աւա՜ղ, այդ փոշիով գետնամած։

Ու երբ քու շուրջդ այսօր հիմա ամէն հին շէնք վար կ՛իյնայ
Ու ձեւ կ՛առնեն նոր շէնքեր անոնց ինկած տեղին վրայ,
Ինչպէ՞ս, փոշի՛, դուն կազմել նման հին շէնք մը կ՛ուզես։

Մէն մի ցնցում քեզ կրնայ տարանջատել վերջնապէս,

Աշխարհ չընէր պիտի հոգ, հոգը քեզի է, յուսայ
Դիզուէ. փոշին լոկ այդպէս պիտի նորէն քար ըլլայ...

1933

«Հայերգութիւն» (Գահիրէ)

ԶԱՐԵՀ ԽՐԱԽՈՒՆԻ։ ՄԵՍՐՈՊԱՏՕՆ

...
Սակայն այսօր, մէկդի դրած
Մեր հին ցաւերն ու նոր հարցերն անդարման
Եկէ՛ք պարզենք սրտցաւ ու վառ մաղթանքներ
վերտառութեան նմանակ.

Երանի՛ թէ զրկուածներն Այբուբենէ եւ գանձերէն հոն դիզուած
գոհ չըլլային լոկ «ծագում»ի կոչնականներ ըլլալէ
ամչնային անհաս անճար մնալէ
Կամք ընէին, մօտենային Հայ հանճարի սեղանին
Կշտանային հազար տեսակ գոհարներու վայելումով...

Երանի՜ թէ մեր լեզուն ալ քիչ մ՚աւելի դիւրին ըլլար, մատչելի
հասութաբեր ու գործնական, յանձնարարուած ի վերուստ
Աւելի ճիշդ` ըլլար լեզուն երկրի մը մեծ, բազմաբնակ եւ հարուստ ...

Երանի՛ թէ մէկ արմատէն բուսած չըլլար երկու ծառ
- ի՞նչն է պակաս միւս ծառերուն հաստաբուն ...

Քերականը ձգենք մէկդի, ամէն հնչիւն ամէն տառ
Լեզուի վրայ թէ տառադարձ օտար բառիª կը շփոթէ տեղ ու տուն...

Երանի՜ թէ Հայնրիխ Հիւպշման շարած չըլլար
բաղաձայններն ու միւսները ձայնական
զուգադրումով լատինական տառերու.
Գոնէ օտար տեղանուններն ու բառերը փոխառեալ
Կը գրէինք միօրինակ` ըստ հնչումին իսկութեան:

Երանի՛ թէ մեսրոպեան տուն ետ դառնային երկբարբառներն աքսորեալ,
Կամայօրէն պաշտօնազուրկ հռչակուած
կամ պարտադիր ծառայութեան ղրկուած
գիրերը մեր տարաբախտ.
Մահէս առաջ ես տեսնէի իմ դարաւոր մականունս ալ
ուղիղ գրուած` ՃԻՒՄՊԻՒՇԵԱՆ
Եւ ոչ այդպէս ճղակոտոր` ՋՅՈՒՄԲՅՈՒՇՅԱՆ ...

Երանի թէ նախագահ մը նախանձայոյզ, բանիմաց
Հանէր ոչ թէ հրովարտակ արքունի
- քանի չկայ միահեծան թագաւոր -
Այլ ընթացիկ հրամանագիր
ներման համայն ուղղագրական ու լեզուական մեղքերուն..

Այո՛, ներում` սուրբ ժառանգին դէմ Մեսրոպի
բոլոր կամաւ թէ ակամայ գործողներուն տարապարտ -
Ներառեալ զիս եւ յանցանքներս ենթադրեալª
Ա՛յսքան երկար քերթուած մը գրելուս
եւ խօսքերուսª կէս կատակ, կէս համարձակ ...

Ապա թէ ոչ` ի՞նչպէս կրնամ
«Երանի մ'ալ ինծի՛՚ ըսել,
Երբ ծանրացեալ այս տարիքիս
Հազիւ կրցայ Իրեն վայել տառապսակ մը հիւսել
Բարձրանալ վեր ու զայն դնել ծունկերուն:


ԶԱՐԵՀ ԽՐԱԽՈՒՆԻ
27 Մարտ, 2005, Ս. Զատիկ

ԱՒԵՏԻՍ ԱՒԵՏԻՍԵԱՆ: ԻՂՁ

Գիշեր է խաղաղ, լուսնակը ժպտուն,
Ուրախ է նորէն, քանի նոր մարդիկ
Երկրէն են եկած իրեն այցելու
Քար են տանելու, գուղձեր մեծ պզտիկ։

Մտքերով կորած, յանկարծ զգացի,
Թէ հոգիս թռեր գացեր էր այցի
Հայոց աշխարհի հեռաւոր ափեր,
Վանքերը մեր հին, օճախներն աւեր։

Քար կը փնտռէի, սրբացած տաշուած
Խոյակներ սիրուն, քանդակներ խաչքար։
Սիրտս քարացած, արցունքս սառած
Մնացի թախծոտ, դիտեցի երկար…

Պատարագ էր սա, թէ թաղման թափօր,
Կը լսեմ հեռուէն մեղմ Տէր Ողորմեա,
Կիսափուլ վանքէն, եւ մար տաճարէն
Կը հնչեն զանգեր… կ՚երգեն Ալէլուիա։

Կ՚ուզեմ անպայման տանիլ ինծի հետ,
Նմոյշներ քարի, վէմի, քանդակի։
Թող մարդիկ գիտուն, ջահակիր մտքի,
Որմնադիր բանուոր ու ճարտարապետ։

Մարդկային խղճի տարրալուծարան…
Թող քննեն զանոնք, չափեն տեսնելու
Թէ որքան խորունկ սէր եւ պաշտամունք
Ունի իմ ազգը հանդէպ Աստըծուն։

Թէ որքա՜ն հաւատք, արիւն, տառապանք,
Խառնած է հայը, շինելու համար
Բարձրաբերձ բերդեր, մատուռ ու տաճար,
Նարեկայ Սուրբ վանք, շքեղ Ախթամար։

Կ՚ուզեմ ես յայտնել ամբողջ աշխարհին,
Ինչպէս անցեալին, եւ նաեւ այսօր
Աւերող ձեռներ, անխիղճ, տմարդի,
Կը պղծեն տաճար, կը դարձնեն ախոռ։

Բայց յանկարծ մտքիս կը ծագի նոր լոյս.
Այդ ե՞րբ է եղած օտարներէն յոյս
Հայու ժիր ձեռքով, մե՛նք պէտք է կերտենք
Վաղուայ յարութեան շքեղ արշալոյս։

Տեսիլք ունեցող ուխտեալ, անվեհեր,
Զաւակներն ցեղիս, ամբողջ սփիւռքի,
Ու վերածաղկող երկրին հայրենի,
Որպէս վերածնած Առիւծը Մհեր։

Կառուցեն նորէն շքեղ անսասան
Մարութայ մեր հին, Սուրբ Աստուածածին,
Մոխիրէն յառնէ որպէս վեհ փիւնիկ,
Յաւերժական ազատ Հայրենիք։

(«Անի» պարբերագիրք, Պէյրութ)

10 մարտ 1971

ՍՕՍԻ ՄԻՇՈՅԵԱՆ ՏԱՊՊԱՂԵԱՆ: ԱՆՁՐԵՒԸ

Անձրեւը նոյնն է,

ընկալումը՝ տարբեր:

Յորդառատ անձրեւին տակ

ամեն կողմ թափթաց է:

Այդ անձրեւոտ երկնքին տակ,

մարդ կայ՝ թախիծով համակուած,

մարդ ալ կայ՝ հրճուանքով:

Այն մարդը, որ թախիծով կը համակուի՝

մռայլ տրամադրութեամբ կը պարուրուի,

անձեռնհաս ու անգործունեայ

կը սեղմուի իր պատեանին մէջ

եւ պայծառ օրերու յիշողութեամբ

ու կարօտի զգացումով,

անհամբեր կը սպասէ

վառ արեգակնային օրերուն:

Իսկ այն անձը, որ հրճուանք կ՚ապրի՝

ի տես անձրեւային ամպոտ երկնքին,

առանց կաշկանդումի կը շարունակէ իր ուղին,

որովհետեւ օրհնութիւն կը համարէ

երկինքէն տեղացող իւրաքանչիւր կաթիլ

եւ կը հաւատայ, թէ ՝

ի՜նչ ծիածան առանց անձրեւի…:

Անձրեւը իր կարգին կը շլմորի.

իրմէ արցո՞ւնք, թէ շնորհքն է որ կը ծորի…:

ՍՕՍԻ ՄԻՇՈՅԵԱՆ ՏԱՊՊԱՂԵԱՆ: ԵՐԿԻՐԸ ԵՐԿԻՐ (Չ)Է

«Դրամ չկայ»,

«Փող չկայ»,

«Էս՝ կեանք չի».

յետոյ ալ՝

«Էս երկիրը երկիր չի».

կրկնեցին

Հա կրկնեցին:

Գոց եղանք,

կշտացանք,

յագեցանք

նեղացանք

հիասթափեցանք.

—Օ՜ ուրեմն այն չէ, ինչ որ լսած էի,

այն չէ, ի՜նչով մեծցած էի…

խաբուա՞ծ էի…

Ամառ.

զբօսաշրջիկներ,

ծանօթներ՝

Հոսկէ-հոնկէ.

«Չկարծես որ մեր քովը դիւրին է»,

ըսաւ ֆրանսահայը.

«Գիշեր ցերեկ կ՚աշխատինք,

հազիւ հազ կը հասնինք»:

«Օ՜… ի՛նչ շուտ վերջացան զբօսաշրջիկութեան օրերս

Հիմա ետ պիտ՚ դառնանք մեր իշու կեանքին»,

ըսաւ ուրիշ սփիւռքահայ մը:

«Մենք ալ վարձք ունինք,

Տուն ունենալը այդքան ալ էական չէ, այլեւս»,

յորդորեց ուրիշ մը:

«Նիւթական դժուարութիւնը երբե՛ք պիտի չտկարացնէ ձեզ:

Նիւթական նեղ պայմաններու մէջ կը ծնին հանճարներ»,

զրոյցի ընթացքին ըսաւ այցի եկած սփիւռքահայ գրողը:

«Էս երկիրը երկիր չի»

Դեռ կը կրկնեն, հա՛ կը կրկնեն

ՉԵՄ ԼՍԵՐ.

կ՚ողջագուրեմ Զինք.

Ինք՝ հիւանդ.

Ես՝ անկար:

Introducing Sosy Mishoyan Dabbaghian

Սօսի Միշոյեան Տապպաղեան շրջանաւարտ եղած է Հալէպի Ազգ. Քարէն Եփփէ ճեմարանէն. աւարտած է Հալէպի պետական համալսարանի անգլերէն գրականութեան բաժանմունքը, աւարտած է նաեւ «Համազգային»ի հայագիտականի քառամեայ դասընթացքները: Եղած է հայերէնաւանդ ուսուցչուհի նախ Ազգ. Հայկազեան վարժարանի, ապա Ազգ. Քարէն Եփփէ ճեմարանին մէջ: Պատերազմին պատճառով կը գտնուի Հայաստան, ուր վերջերս Երեւանի Խ. Աբովեանի անուան համալսարանէն Հայոց լեզուի եւ գրականութեան մագիստրոսական աստիճան ստացաւ:

ՓԱՆՈՍ ՃԵՐԱՆԵԱՆ: ԵՐԿՏՈՂ՝ ՀԵՌԱՒՈՐ ԸՆԿԵՐՈՋ ՄԸ

Երէկ,
ամբողջ օրը
վայրի բադերու գաղթը դիտելով
խոտերը դեղնեցան.հիմա,
այդ խոտերուն մէջ կանգնած
ուռիները
երեխայի պէս կը դողան.
անոնք կարծես կը նախազգան,
թէ անսպառ իր ջերմութեամբ իրենց ողջագուրումը
եղեւնաբոյր հովերու հետ,
պիտի վերջինը ըլլայ…
Օ՜, տեսնէիր
ծառ ու ծաղկի իրարանցումը տենդոտ,
վերջին ակնարկ մը նետելու
մառախլապատ հեռուներէ աւելի՛
այս անծանօթ ափերուն,
ուր՝ կռունկի երգը միայն կը հասնի…

Մոնթրէալ
Սեպտեմբեր 2017

ԻԳՆԱ ՍԱՐԸԱՍԼԱՆ: ԱՅՍՕՐ

Մեր արիւնnղ վէրքերը մnռնալnւ

Ցնծnւթեան երգեր հիւսելnւ օրն է այսօր

Մեզի վիճակած դառնnւթիւնները մnռնալnվ

Նnր ծրագիրներ մշակելnւ օրն է այսօր

Պատառ մը հացի սիրnյն մեր մղած պայքարը մnռնալnւ

Երջանկnւթեան անnւշապnւրը համտեսելnւ օրն է այսօր

Ամէն ինչ մnռնալnւ-սրբելnւ-ջնջելnւ օրն է այսօր

Ամէն ինչ ներելnւ-հաշտnւելnւ օրն է այսօր

Ոխը-քէնը-սnւտը-կեղծիքը մէկ կnղմ հրելnվ

Սեղանին վրայ ''սէր''ը բազմեցնելnւ օրն է այսօր

Ամէն ինչ մեր ետին ձգելnվ

Վերստին սկսելnւ-վերստին կերտելnւ օրն է այսօր

Դարձեալ nւ դարձեալ յnւսադրnւելnւ

Բայց կրկին յnւսալքnւելnւ օրն է այսօր

Համաշխարհային խաբկանքի տօնն է այսօր

31.12.2017

ԻԳՆԱ ՍԱՐԸԱՍԼԱՆ: ԱՌԱՍՊԵԼ

Թել թել

Առասպելներ հիւսեցի յոյսերով

Ձեզի համար

Ճիւղ ճիւղ

Եղեւիններ զարդարեցի մոմերով

Ձեզի հետ

Թերթ թերթ

Օրացոյցներ թղթատեցի մատներով

Ձեզի պէս

Մինչ օրերու խօլ պարին մէջ

Առասպելները փշրուեցան

Եղեւինները թառամեցան

Օրացոյցները փճացան

Եւ հիմա

Ժամացոյցը երբ 12 անգամ լացաւ

Ան դարձեալ չեկաւ

Թէեւ խոստացած էր – պիտի գար

Ան իմ երջանկութիւնս էր – քու խաղաղութիւնդ

Ան մեր ազատութիւնն էր

Ան իմ – Ան քու – Ան մեր առասպելն էր խաբուսիկ

31.12.1974

Alan Semerdjian: ADVENTURELAND

Fifteen and flipping
burgers and selling
dreams, in one ear
and out the other
door to the big park
of the mind, the kid
stares at infinity,
loses his virginity,
swoons recklessly
at the elevation.
And when the older
machines creak and
groan when bending
this way or that, it's
all about the rides
they've seen, neon-
dipped romantic rides,
lonely ones, serious
ones, ones that leap
the heart to places
like the future where
adventure never fades
and the past, which
is, sometimes, empty
seats in winter, so
much potential still.

This poem appeared in the Fall/Winter 2014 issue of the Long Island Quarterly and its poetry section --  Walt's Corner -- named after Walt Whitman.  As per its founder and editor, George Wallace, "The Long-Islander is the oldest continuously-published community newspaper on Long Island, and Walt's Corner has been home to over 1500 poems written by the famous and the unknown in America and abroad".

PETER BALAKIAN: Here and Now

The day comes in strips of yellow glass over trees.

When I tell you the day is a poem
I’m only talking to you and only the sky is listening.

The sky is listening; the sky is as hopeful
as I am walking into the pomegranate seeds
of the wind that whips up the seawall.

If you want the poem to take on everything,
walk into a hackberry tree,
then walk out beyond the seawall.

I’m not far from a room where Van Gogh
was a patient—his head on a pillow hearing
the mistral careen off the seawall,

hearing the fauvist leaves pelt
the sarcophagi. Here and now

the air of the tepidarium kissed my jaw
and pigeons ghosting in the blue loved me

for a second, before the wind
broke branches and guttered into the river.

What questions can I ask you?
How will the sky answer the wind?

The dawn isn’t heartbreaking.
The world isn’t full of love.

Peter Balakian, "Here and Now" from Ozone Journal. Copyright © 2015 by The University of Chicago. Reprinted by permission of The University of Chicago Press.
Source: Ozone Journal (The University of Chicago Press, 2015)

Նարեկ արք. Ալեէմէզեան։ ԵՐԿՆԱՒՈՐ ՄՍՈՒՐԸ

«Մանուկ ի գիրկս մեր գգուեցաւ այսօր»

(Շարական)

Այսօր

    տանս դիմաց գտնուող փոքր հանրապարտէզին մէջ

    մշտադալար մեծ ծառին տակ

    մէկ ամիս առաջ յարդարուած

    սուրբ ծնունդի մսուրը

    սրիլանքացի բանուորներ քանդեցին

    եւ Սուքլինի կանաչ բեռնատարի 

    աղբերուն խառնելով տարին…

Գունաւոր եւ շողշողուն

խաւաքարտերը

լոյսերը 

արձանիկները 

հրեշտակները 

զանգակները 

եղնիկները 

գնդակները 

ո՞ւր գացին

Գալ տարի նոր մսուր պիտի շինե՞ն
              մսուրին առջեւ նկարուող մանուկները նորէն պիտի գա՞ն

Տուն-խաւաքարտերուն

յոյս-լոյսերուն

խոնարհութիւն-արձանիկներուն

ժպիտ-հրեշտակներուն

երջանկութիւն-զանգակներուն

եռանդ-եղնիկներուն

խաղ-գնդակներուն

խանդ-մանուկներուն

սպասող ծառը մնաց՝ 

Մանուկ Յիսուսի գգուանքով զարդարուն

Շինել-քանդել, քանդել-շինել

       այսպէս՝

       ժամանակի նոյն խելայեղ վազքը

           կեանքը օրէ-օր իր աւարտին կը դիմէ

Օրուան ընթացքին

      կեանքի՛ն գացող

քանի-քանի՜ ինքնաշարժներ կը սուրան ծառին առջեւէն

քանի-քանի՜ ամպիւլանսի խաչանիշ ճերմակ/կարմիր

մեռելատան սեւ մարդատար տուփեր

              նո՛յն կենսայորդ հեւքով

զիրար կ’ողջունեն…

Մանո՜ւկ Յիսուս

                     երկնաւոր մսուրէդ հսկէ՛

                                մարդոց հոգիները չքանդուին

                                       գգուէ՛ – թող միշտ կանաչ մնան

Նարեկ արք. Ալեէմէզեան

10 Յունուար 2014