Վահէ Օշական։ Դէպի կեանք
Այս կէսօր ալ
աստուած նստեր մահուան շուքին ճակտի քրտինք կը սրբէ
կլոր ոսկի ժամացոյցը դուրս կը հանէ կը նայի
հազարներով շրջապատեր ծալլապատիկ մտիկ կ՛ընեն հէքեաթները
որ կը ճօճուին կախուած պզտիկ զանգակներու լեզուակներէն -
սա մեր կեանքն է
պատռած ուռկան ուսէն կախ քաշկռտելով փողոցներէն կը քալենք
պոռչտացող խուժանը կը հալածէ տասը ամսու յղի պառաւ պոռնիկ մը
ջրոտ աչքով դատարկապորտ եօթը գինով
քսանչորս ժամ երկվայրկեանի տարեդարձը կը տօնենք
թեւեր նետեր հովուն մէջ բացեր մատներ մերկութեան
կարօտները կտոր կտոր անբուժելի կը կոտտան–
ախ սա կեանքը
օրօրոցէն նարօտ դրին մեզ կարգեցին գաղտագողի մութին մէջ
հիմա տունը ձգեր գացեր գիւղերը՝ եկողին հետ կը բոզանայ
գիշեր ցերեկ մէջտեղ ինկեր սոված անքուն կը փնտռեմ
ո՞վ է ի՞նչ է ոչ ոք գիտէ մարդ չէ տեսած
անթիւ ժահոտ պալարները կը սալարկեն աշխարհը
պիտի ծռիմ համբուրեմ՝
կեանքը փողոց՝ ուր լաճերը զիս ձեռք առեր կը հալածեն կը ծաղրեն
մանրանկար սուրբ անապատ՝ վարձու կու տամ մարդորսներուն
ու կը փախիմ լուսապատճէն նրբանցքներէն խարխափելով։
պարապ ճերմակ պատերուն աչքը տնկեր՝ ապուշ ապուշ կը ժպտինք
ի՞նչ գործ ունինք այստեղերը
սա լամբերը որո՞ւ հոգւոյն կը վառին
սա ի՜նչ վատնում է բախտի՝ որ հազիւ հազ ձեռք ձգեցինք
ալ հոս հասանք կարպետը խոտին փռեցինք սանտուիչները հանեցինք
ու երկնցանք
եւ արդէն լոյսի ծածկոյթ մեզ կը գոցէ տայնոսօրի զրահներով
միջատներու ոտքերով լոյսի անտես մաշկին վրայէն կը սահինք
հորիզոնէ հորիզոն մեզ փռեր են մեր ոտքին տակ՝ կը կոխկռտենք
կ՛արիւնինք
ու քէֆ կ՛ընենք կեանք կը կոչենք շուքեր հագած կը պտտինք
Կեանքս մութն է
մէջը կ՛իյնամ ամէն քայլի փոսեր կան ու մէջ մէջի վերջ չունին
ոչ ալ սկիզբ սա տաք ցաւին թանձր ասֆալթ թափեր են
մորթիս վրայ մրջիւններու բանակներ աշխարհ շալկեր կը պարեն
որո՞ւ հոգը մարդիկ բոպիկ քայքայումի կր վազվռտեն խելայեղ
յետոյ չկան փախեր գացեր օտարութեան մառանները
ուր զիս պատանդ կը պահեն կամ կը թաղեն կամ կը նետեն անկիւն մը
միս մինակս լուսանկարչի մութ սենեակը ներսէն դուրսէն կղպեր են
ցերեկ գիշեր գործ բան չունիս ֆիլմ լուալ չորցուր փակցուր պատին վրայ
առանց երրեք ճանչնալու ով է հոնկէ քեզ կը նայի
որո՞ւ ձայնն է բերաններու խորերէն քսան չորս ժամ քասէթները
կը դառնան
եթէ կրնաս հասկցիր՝ կէս գիշերին դուռ զարնող կա՞յ աշխարհ գիտէ՞
թէ ողջ ես
այդպէս կառչած գիտակցութեան անծայրածիր առագաստին
պիրկ ու պատրաստ կը սպասէ՝ուր է ուր է հովի փետուր գար զիս տանէր
սա խաւարէն լոյսէն անդին ոչ հասցէ կայ ոչ անուն–
միայն սէրը
ոսկորներու գառագեղէն ճոռթաններէն երկնքի ու խազերէն ափերուս
պառակն ի վար ժամանակի գլտորելով մինչեւ տաշտը տառապանքի
երջանկութեան բառը երբեք մի գործածեր կը մեռնի
սէրն ալ հետը կ՛անհետի ետ սեղանի բրդուճին բազմութիւնը մեկներ է
ամէն ինչը խնճոյքէն ետք կը պատահի քեղի ոչ ոք լուր կու տայ
մինչեւ գիտնաս՝ ալ շատ ուշ է պիտի կայնիս պատի մը տակ ու գիտես
ալ պէտք չկայ լեցուն բերնով կատակ ընել ճաշի գլուխ
լուրջ լուրջ խօսիլ Պապին մասին օդակայան աճապարել վախը սրտին
Անգործութեան Գրասենեակ շարքի անցնիլ ժամերով ու կեանքերով
ձիւնը մաքրել դէպի փողոց ղէպի քաղաք ղէպի աշխարհ՝ որ հոն չէ
ձեր աչքերը շատ հասարակ յուլունքներ են առուակներէն ու մայթերէն
հաւաքուած
ծղրիթները օթոները Պարոն Սեդրաք ու Վիվալտի
կոյս լռութեան նոյն կարկահի վրայ կը բանին խորհրղաւոր ու
գաղտնագիր
ի՞նչ պատգամ
որու լեզուն Ճէնկիզ Խանի դահիճները կտրեր են
ու զիս նետեր ետ մանկութեան պարտէզները ականներով լեցուն են
հիմա մէկ մէկ կը պայթին պիտի քալես վազես խաղաս
երգէ՛ պոռա՛ այս է մարմին իմ այսպէս թափուեր մինչեւ ծայրը հորիզոնին
մատանիին ուրտե՞ղ տանինք մենք որբացած հիւլէներ ենք բոլորս
հարս ու փեսայ զոքանչ կեսրայր քենեկալ
տալ աներհայր կեսուր աներ քեռորդի
ներ ու քենի զոքանչամայր աներորդի քեռայր քեռկին
խնամախօս մակարապետ խաչեղբայր սկեսրանք ու կնքամայր
թագւորի մէր դուրս արի
տես ամէնքս ու ամէն ինչ ազգական ենք ու խնամի
հին ու տրտում օրոսպիէն որ դրանը նստեր է՝ ծունկերը բաց՝ բերնէն
շողիք հոսելով
շուայտ խենէշ հաշիշամոլ լիրբ ու լկտի բոզաւագէն
առաքինի սիրատոչոր անմխիթար ծեր ու լքուած մայրապետէն
մթին ու կոյս թաւուտքներէն զիրար լափող գազաններէն
սիրտը պայթող հրաբուխէն առհաւիրքի ծովերէն լեռնակուտակ տուներէն
ախտավարակ տիղմին մէջէն մինչեւ խորան մինչեւ սկիհ միւռոնի՝
սէրը մեծղի մագնիս հազար հազար փշրանք կը շողշողայ
կը փալփլայ կը դողդողայ
քարը ջուրը օդը ծառը պատը լոյսը մարդ ու միջատ՝
հսկայ պարապ գմբէթին տակ հաւաքուեր ենք
ցերեկ գիշեր հարսանիք կայ տավուլ զուռնան ամբողջ աշխարհ բռներ է
թագւորի մէր հոս նայէ
մեզի ինչպէ՞ս պիտի ճանչնաս ոչ կը տեսնես ոչ կը լսես ոչ կը դպնաս
գիրերու մէջ թաքստոցներ շիներ ենք ու պահուըտեր վանկերու տակ
կր քնանանք
հիմա խումբ խումբ կայներ ենք սքոչները ձեռքերնիս սարէն ձորէն
կր խօսինք
քիչ ետք անդէմ պաշտօնեաներ մեզմէ տոմսակ պիտի ուզեն
խօսակցութեան թելը կտրեն դուռր բանան մեզ բոլորս դարպաս քշեն
թուրսը մութին մեզի ոչ ոք պիտի յիշէ բարեւ մր տայ
յանկարծ ձայներ պիտի կանչեն հոս հրամմէ ասդին եկուր շուտ ըրէ
ու հարիւր ձեոք պիտի բռնեն քաշեն հրեն շարքին մէջ
հին բազմոցն է հանրատան՝ բայց ալ չկայ սպասումը անձկութիւնը
միջնարարը վերջ գտաւ քուլիսներր ուրիշ մարդիկ կայներ են։
Ի՞նչ հասկցանք եղածէն --
կօշիկներուն կրունկներր դուրսի կողմէն միշտ մաշեցան
գոց դռներուն կռթնած՝ հայհոյեցինք արտասուեցինք կարօտցանք
մազերը սեւ ներկեցինք գաղտագողի բիւր փասումա կլլեցինք
սոխ ու սխտոր չկերանք անութներուն հակաքրտինք քսեցինք
գրել կարդալ սորվեցանք այցետոմս ալ տպել տուինք
բան գիտցողի հովեր առած վստահելի լուրջ մարդու պէս
գլուխը կախ ծանր դանդաղ քայլերով գորգերու վրայ գացի՜նք եկա՜նք
անմահութեան սեւ-շուկայի Գաղտնի Բանակի մասին խօսելով
լուսանկար քաշուեցանք խաչ հանեցինք բարեւ առինք
հեռախօսելով կեանքի մահուայ սիրոյ մասին խրատ տուինք
սեւ ակնոցով եւ անժպիտ ՝ մոմեր բռնած պտտեցանք իրար շուրջ՝
սակայն ոչ ոք խաբուեցաւ
ու մնացինք մարդու նման խրտուիլակներ լուռ ամայի դաշտերու մէջ
ցիր ու ցան
եկող գացող ոչ մէկ թռչուն մեզ նշմարեց
մինչ ալեւոր սերմնացանը հեռուներու մշուշներէն՝ թեւը շարժեց մեր կողմը
բայց մէկ հատ սերմ գիտակցութեան ակօսները չհասաւ
ու դեռ հոս եմ երեխայի պզտիկ արծաթ դգալ ձեռքիս
բերնէս բառեր շուար անպէտ կը կախուին
խամաճիկի գոյն գոյն թելեր թնճուկ եղեր՝ բոլորն իրար անցեր են
պատմութիւնը որո՞ւ պատմել ինչպէ՞ս պատմել այլեւս ոչ ոք կը հաւատայ
թէ արկած չէր եղածը ու հէքեաթը վերջ չունէ
կը ծփամ մակերեսին ու յատակին յաւիտեան
փախուստ չկար սկիզբէն երբ ծուղակը կը լարէին։
Պիտի երթամ դէպի կեանք
ապառնիի սանդուխին հոն մերկ կայնած կրկնապատկեր
անկարելի ժամադրութեան ե՞րբ է ո՞ւր է աստուած՜ իմ սրճարանը չգոցուած
կէս գիշերի մայթերուն թափառելու սովալլուկ ստուեր մը
կամ ու չկամ գոց շուկայի բազմութեան մէջ՝ պիտի ապրինք
յուշ կը ծախե՜մ...յուշ կը ծախե՜մ...ո՞վ կը գնէ...եկէք առէք...
կէս գիշերի մայթերուն թափառելու սովալլուկ ստուեր մը
կամ ու չկամ գոց շուկայի բազմութեան մէջ՝ պիտի ապրինք
յուշ կը ծախե՜մ...յուշ կը ծախե՜մ...ո՞վ կը գնէ...եկէք առէք...
ձրի կու տամ
ես բրուտի աթոոին շռւրջ հողին ինկած փշրանքներէն շինուած եմ
հապճեպ կիսատ ձեւի բերուած մութին մէջ
մէջտեղ դրուած առանց շունչի տոկալու մինչեւ հասնիմ ուր որ է
աշխարհ թափուած չորս կողմերր արկածահար բեռնակառքի աւազի դէզ
յուշ կը ծախե՜մ...ձեր ինչո՞ւն պէտք ով եմ ինչ եմ
ձեր պատռտած փոխնորդները բերնին հոտը թուքը քաքը կր գնեմ
ես եմ միակ յաճախորդը ձեր կեանքին դուռը կղպեր ներսը գոգուեր
ես բրուտի աթոոին շռւրջ հողին ինկած փշրանքներէն շինուած եմ
հապճեպ կիսատ ձեւի բերուած մութին մէջ
մէջտեղ դրուած առանց շունչի տոկալու մինչեւ հասնիմ ուր որ է
աշխարհ թափուած չորս կողմերր արկածահար բեռնակառքի աւազի դէզ
յուշ կը ծախե՜մ...ձեր ինչո՞ւն պէտք ով եմ ինչ եմ
ձեր պատռտած փոխնորդները բերնին հոտը թուքը քաքը կր գնեմ
ես եմ միակ յաճախորդը ձեր կեանքին դուռը կղպեր ներսը գոգուեր
ի՞նչ կ՚ընէք
ես եմ միակ ժառանգորդը ձեր գանձերուն ուրտեղե՞րը թաղեր էք
չէ՞ք գիտեր թէ ասկէ անդին անապատը կր սկսի
կրիան ինկեր կռնակին հաշմանդամը ինքզինքին պլլուեր՝ տեղ-քայլ կ՛ընէ
մարդիկ մէկ մէկ ռումբ-նամակներ՝ հազիւ բացած՝ ձեոքերուս մէջ
կը պայթին
փշրանքները արձագանգը կր լեցնեն տարաշխարհիկ պղպջակը
որ կը տարուի տանիքներէն կը գլտորի փողոցներէն
փշրանքները արձագանգը կր լեցնեն տարաշխարհիկ պղպջակը
որ կը տարուի տանիքներէն կը գլտորի փողոցներէն
ե՛ս եմ ե՛ս եմ ատիկա
ինձմէ առաջ հոս եկած՝ աւետելու իմ գալս
ցանկը ձեռքիս՝ մեծ խնճոյքը պատրաստելու
տիեզերքի կոյր լուսարար կայծոռիկի վերջին յոյս՝
կարելի է այս անգամ երկվայրկեան մը՝ արահետր կը տեսնուի
դէպի կեանք։
1983
TOWARD LIFE
translated by Taline Voskeritchian
god sits in death’s shade wipes the sweat off his forehead
takes out the round gold watch
looks
thousands cross-legged in circles listen to fairy tales
that swing from the tongues of tiny, suspended bells—
this is our life
dragging a torn fishing-net on our shoulder we walk the streets
the shrieking mob chases a decrepit whore ten months pregnant
liquid-eyed vagrant seven times over
for twenty-four hours we celebrate a single instant’s birthday
arms thrust in the wind fingers of nakedness opened
the longings throb incurably bit by bit—
oh this life
from the cradle they anointed us married us off in the stealth of darkness
we have now left home gone to the villages whoring with every passer-by
day and night hungry sleepless I’m out on the street I search
who is it? what is it? no one knows no one has seen
innumerable fetid wounds pave the world
I will bend down kiss
life is a street where the urchins have seized me chasing me, laughing at me
miniature holy desert I rent out to predators of human beings
and I flee stumbling through photocopy corridors:
How to live?
the invisible steel webs of wisdom cover the universe
caught in it I soar on the surface of consciousness
brand new useless furniture and housewares parade all day
isolated from the desolate living room we will stand face to face
look at each other to say what is already at the bottom of wind and water
fossils glitter in the pearly halls of the heart
seated on the ground I wait I’ve been jobless six months all the way back until there from where we did not yet start on the road all of us huddle nose to nose
no place left on the universe’s weathered sofa except to stand on one leg
cast a shadow in the morning and gather it at night.
And I live
in the pandemonium I have opened my palm begging from all four corners
whatever falls whoever steals in broad daylight
spreads it out carefully in the suburbs of loneliness without streets without sidewalks
but I sprout from the slits of desire bringing the light with me
to find the road before I’m lost traceless formless
caught in the sweet glue we wander how can we not love and hate each other?
the world and I are twins attached to each other on all sides
two bastards we lurk in the vicinity of the whorehouse
looking for our bashful mother
but everywhere the rustle of curtains the veil and patina of brides
thick dust of Vesuvius buried in it inside the horizon’s eyelid
leaning against each other we keep steadfast vigil for a miracle’s birth:
My life is the light
plastered wastefully on the eye of the world
poured freely for the famine-crazed wild multitudes
gigantic bribe for the hiding atoms to come out and look at me
perhaps we will recognize each other have something to say
at the exit of the same womb we too have crouched seated for centuries
our eyes on the empty white walls we smile like idiots
what business do we have in these parts?
for whose soul do these lamps burn?
what waste of luck this is which we barely managed to acquire
and arrived here spread the carpet on the grass took out the sandwiches and lay back
and already the guise of light covers us with the armors of dinosaurs
with insect feet we slide across the invisible hide of light
we have fun toast life strut around wearing shadows.
My life is darkness
I fall in it at each step there are pot holes one inside the other they have no end
and no beginning on this hot pain they have poured thick asphalt
armies of ants carrying the world dance on my skin
who cares that people run barefoot crazed toward destruction
and then they are not there they have escaped and gone to the cellars of exile
and they keep me hostage or bury me or throw me in a corner
all by myself they have locked the photographer’s darkroom from inside and outside
all day all night nothing better to do than sitting around washing and drying film, hanging it on the wall without ever knowing who looks at you from whose voice is it from the depths of mouths the cassettes spin for twenty four hours a day
understand if you can, anyone knocking on the door at midnight? Does the world know you are alive?
holding on like this to the limitless sail of consciousness
taut and ready waiting, where oh where is the wind’s feather to come and take me
beyond this darkness this light there’s no address or identity—
only love
from the grids and cages of bones from the gutters of the sky’s roof from the neumes of my palms
in the downward sleep of time tumbling all the way to the pail of suffering
never ever use the word for happiness it will die
and with it will disappear love back to the table’s crumbs the crowd has left
everything begins after the feast no one tells you the news
by the time you find out it is too late you will stand under the wall and watch
no need anymore to crack jokes at dinner with your mouth full
to talk seriously about the Pope to hurry to the airport your heart full of fear
to stand in line at the unemployment office for hours and lifetimes
to shovel the snow toward the street toward the city toward the world which is not there
our eyes are cheap beads gathered from streams and sidewalks
the crickets the cars Baron Setrak and Vivaldi
all operate on the same loom of virgin silence mysterious and coded
what message?
whose tongues have Gengis Khan’s executioners cut
and thrown me back to the gardens of childhood filled with mines
now they explode one by one you must walk run play
sing scream this is my body poured like this to edge of the horizon
the ring where shall we take it? we are orphaned atoms all of us
bride and bridegroom father-in-law mother-in-law brother-in-law
sister-in-law cousin niece nephew, godfather, godmother
bridegroom come outside
see, everything and all of us are relatives and in-laws
from the old sorrowful whore seated at the door knees wide open saliva flowing from her mouth
from the debauched indolent hashish addict the shameless lewd procurer
the virtuous lovesick inconsolable and abandoned nun
from the darkened and virgin thickets the beasts devouring each other
from the volcano’s exploding heart from the seas of misfortune from the houses stacked
one on top of another
from inside the contaminated filth until the altar the chrism the ointment
love a gigantic magnet thousands and thousands of crumbs which shine glitter quiver
stone water air tree light man and insect
we have gathered under the huge empty copula
hey bridegroom of ours look here
how will you recognize us you neither see nor hear nor touch
we sleep in hideouts made of syllables we have built sanctuaries of alphabets
clothes of words cover us, disguise us for eternity
now we are standing in groups our cocktail drinks in our hands we talk about this and that
a little while later faceless employees will ask for our tickets
break the thread of conversation open the door push us all to the tarmac
outside in the dark no one will remember us greet us with a hello
suddenly voices will call us please come this way this way hurry up
and hundreds of hands will hold pull push into the line
it is the old couch of the whorehouse but the anxiety of waiting is not there anymore
the intermission has ended other people are standing in the corridors.
What did we understand from all that has transpired?
the heels always wore out on the outside
against closed doors we cursed we sobbed we yearned
we dyed our hair black secretly we swallowed many pills
we did not eat onions and garlic we used deodorant under our arms
we learned to read and write we had visiting cards printed
taking on the airs of people in the know reliable serious
our heads down with slow steps we walked back and forth back and forth on carpets
talking about immortality the black market the Secret Army
we had our pictures taken we made the sign of the cross we received greetings
on the phone we talked about life death love giving our advice
without a smile wearing glasses holding candles in our hands we walked around each
other
but no one was fooled
and we remained human-like scarecrows scattered here and there in the silent desolate fields
not a single bird flying back and forth noticed us
while the solitary tiller from the distant mist waved his arm to us
but not a single seed reached the path of consciousness
and I am still here holding a child’s tiny silver spoon
confused useless words hang from my mouth
the colorful threads of the clowns have become a tangled mess
whom to tell the story how to tell it no one believes it anymore
that what happened was not an accident and the fairy tale has no end
a thrust cork floats on eternity’s surface and bottom
there was no escape when they lay the trap.
I will go toward life
to the stairs of the future there a duplicate standing naked
to the impossible appointment when is it where is it oh my god before they lock up the
coffee shop
to the sidewalks of midnight to wander a famished shadow
I am and I am not we will live in the multitude of the covered market
I sell memories . . . I sell memories . . . who will buy them . . . come take them . . .
I offer them for free
I am made of crumbs fallen to the ground around the potter’s chair
given shape in a hurry in the dark incomplete
placed at the center breathless to endure until I reach some place
the world poured all over the place sand heap of an adventure-stricken truck
I sell memories . . . what do you care who I am what I am
I buy your torn underwear the smell of your mouth your shit
I am the only customer of your life you have locked the door inside what are you doing?
I am the sole heir of your treasures where have you buried them?
don’t you know that the desert begins beyond this point
the tortoise has fallen on its back the cripple has curled on himself
people each one a letter-bomb they explode in my hands as soon as I open them
the crumbs the echo fill the exotic bubble
which is carried across rooftops tumbles through the streets
I have come before myself to herald my coming
the guest list in my hand to prepare the big feast
the last hope of the universe’s blind deacon of a firefly
may be this time for a second the narrow path will be visible
toward life.
