Նահապետ Քուչակ։ [Էրնեկ ես անո´ր կու տամ]

1.
Էրնեկ ես անո´ր կու տամ,
       որ առեր իւր եարն է փախեր,
Ոնց որ ըզկամուրջն անցեր,
       ջուրն ելեր, զկամուրջն է տարեր.
Ձընիկ - եղեմնիկ եկեր,
       զոտվընուն հետքն է կորուսեր.
Առեր, ի պաղչան մըտեր,
       ցորեկով զդընչիկն է պագեր:

Heureux le ravisseur

Qui prend la fuite avec celle qu'il aime:

A peine ont-ils passé le pont

Que le torrent déborde, et le pont se disloque,

Et la neige abolit la trace de leur pas;

Le ravisseur, portant sa douce proie,

Gagne le coeur du plus beau des jardins,

Et cependant que s'unissent leurs bouches,

Le jour se lève. 

Traduit par Vahé Godel

Նահապետ Քուչակ: [Զայդ պագդ որ ի քո բերնէն]

48.
Զայդ պագդ որ ի քո բերնէն
       դու տըւիր քո սըրտի կամով,
Հանցեղ անուշիկ պըտուղ`
       ո´չ ցամաք երկիր կէր’ւ ո´չ ծով.
Նըման էր ի այն պըտղոյն
       որ Ադամ կերաւ խաբանօք,
Կերաւ` ի դրախտէն ելաւ,
       ես` ի քո ծոցոյն կարօտով:

The kiss you gave willingly
from your sweet mouth
is unmatched by any fruit
of damp north, dry south.
Sweet as the apple
for which Adam gave up Eden.
And I would give anything
to taste it once again.

Translation by Diana Der Hovanessian

Նահապետ Քուչակ։ [Ով որ ճերմակ ծոց ունի]

32.
Ով որ ճերմակ ծոց ունի,
       թող կապոյտ շապիկ հագընի.
Կոճակն այլ արձակ թողու,
       ով տեսնու` սըրտիկն արունի.
Երթամ աղաչեմ զաստուած,
       լեղակին հունտըն հատանի.
Ո'չ նա այլ կապոյտ հագնի,
       ո'չ մանկան սիրտըն արունի

Whoever has a white bosom

let her put on a blue shirt.

Let her leave the button open,

Whoever notices, let his heart bleed.

Let him go to beg God to dry up the indigo.

Let its seed be exhausted.

Let the girl no longer wear blue.

And let the heart of the boy be cured. 

Translation by Diana Der Hovanessian

Նահապետ Քուչակ: [Սըրտիկս է մալուլ եղեր]

37
Սըրտիկս է մալուլ եղեր,
զիր ամէն մըլքեր կու ծախէ.
Խօշ եար, ա՞մ, յառաջ կացիր,
կամ գընէ՛, կամ մասլահաթէ.
Ըզգին ալ աւլով կըտրէ,
որ ամէն ոչինչ չի գընէ.
Հարցի՛ր, թանկ'ւ աժան արա,
ամէն ապլեհ չի գայ, գընէ:

My heart has broken up and spilled
and put its content up for sale.
Come, dearest, come and make a bid;
name a good price - for if you fail
to make a purchase, look some other man
might buy my treasures, knowing not their worth -
So talk and haggle, buy each little thing,
so no one else can own me on this earth.

English translation by Ewald Osers

Նահապետ Քուչակ: [Հոգիս ի մարմնոյս ելաւ]

98.

Հոգիս ի մարմնոյս ելաւ,
       նա նըստա առջևն ու լացի.
«Ա´յ հոգի, դու ո՞ւր կ’երթաս,
       երբ քեզնո´վ եմ ես կենդանի’»:
Հոգիս ալ մարմնոյս ասաց.
       «Ես ըզքեզ խիկար կու գիտ’ի.
Երբ տունն ի քակել առնու,
       տէրըն ներսն այլ ի՞նչ բան ունի»:

“My soul left my body,

I sat down to lament:

‘My soul, if you leave me

my life is spent!’

And my soul replied:

‘Where is your wisdom, pray?

When a house is collapsing

why should its master stay?’

Նահապետ Քուչակ։ [Եկո´ քեզի նուռ մի տամ]

88.
Եկո´ քեզի նուռ մի տամ,
       կըտրէ, տես քանի՞ հատ ունի.
Ամեն հատի պագ մի տուր
       աւելին հարա´մ թէ պիտի.
- ընա, ծօ տըղա´յ տըխմար,
       ես ըզքեզ խելօք գիտէի.
Ամէն հատի պա՞գ մի տամ,
       ո՞ւր եղեր կամ ո՞ւր տի լինի:

Cut up this pomegranate here

and count the pips inside it.

For every pip I want a kiss –

not one more, I’ve decided!

- Leave me alone, you foolish boy,

I thought you had more sense:

For every pip you want, a kiss?

Why, the number would be immense!

Նահապետ Քուչակ: [Ճերմակ ծո´ց ու լա´յն ճուպայ]

67.
Ճերմակ ծո´ց ու լա´յն ճուպայ,
       ի ծոցիկդ ի վա´յր սահեցայ.
Այդ խակ թեւերուդ միջին`
       գի´րկ ածի, պահիկ մ’արգելցայ.
Թեռկունքս այլ ի վեր կալայ.
       «Տէ´ր, արա զմահիկըս հոսայ.
Զմահիկս ու մատղի´կս արա
       աղեկան կըրծո´ցն ի վերայ»:

Gorge blanche et large manteau!... Je me suis
glissé sur ton sein
El j'ai senti tes deux jeunes bras se refermer
sur moi.
Alors, j'ai crié: « Seigneur, donne-moi la mort,
Immole-moi, à l'instant même, à cette place,
sur le sein de ma bien-aimée ! »


Traduction par Archag Tchobanian

Նահապետ Քուչակ: [Դաւի´թ մարգարէ, իմ յո´յս]

41.

Դաւի´թ մարգարէ, իմ յո´յս,

       շատ մեղկունք ունիմ, թէ թողո՞ւս.
Եարուկ մի սիրեր եմ ես
       պարապար հետ երկու լուսոյս,
Հընցկուն աղւորիկ եարուկ
       թէ ի խուցըդ գայ, նա´յ թողուս.
Ցորեկըն սաղմոս ասես,
       լօք գիշերն ի ծոցիկդ առնուս:

O prophète David, j'ai beaucoup de péchés : tu
es le seul espoir de mon salut!
J'aime une belle, je l'aime à l'égal de mes deux yeux.
Elle est si gentille que, si elle venait dans ta
chambre, tu la laisserais entrer.
Tu dirais tes psaumes pendant le jour, et tu
passerais la nuit avec elle. 

Traduction par Archag Tchobanian

Prophet David, hear my prayer,

     forgive my sins: you are wise.

I love a beautiful young girl

    as I love the light of my eyes.

If such a girl came to your cell

    - so beautiful a sight -

you'd let her in, read psalms by day
    and lie with her by night.

English translation by Ewald Osers

Martin Melkonian: La réponse d’un arbre

Un brin d’herbe sur la terre.
Une tulipe qui se forme et s’ouvre.
Un arbre fleurissant.
Tel est le buddleia qui s’épanouit en une sorte de lilas mauve à cent branches. Il dessine dans l’air des pleins et des déliés que compliquent calligraphiquement des papillons de différentes variétés qui viennent y chercher le pollen de l’ivresse.
Le buddleia aux cent branches se trouve dans mon jardin.
Il a commencé à naître à l’image d’« une mauvaise herbe » (termes qu’employa un paysagiste qui projetait de déraciner un représentant de cette espèce importée du Tibet à la veille de la guerre de 1870). Je l’ai vu croître. C’est maintenant un adulte que le soleil, par beau temps, écrase et qui a suffisamment d’ampleur pour dispenser de l’ombre. Le vent lui a sectionné deux branches tutrices. Il s’est érigé par surcroît.
Il m’arrive d’interroger cet arbre qui, issu d’une diaspore, est devenu le symbole de l’accueil (« les papillons ») et de la réconciliation (l’« implant »).



Extrait d’un texte paru en septembre 1993 dans le magazine Les Nouvelles d’Arménie : « Dans la profondeur arménienne ».

On September 28, 2014 "Armenian Women Writers through the ages" lecture in Toronto, Canada

For an external resource on Armenian women who were writers and poets, browse this link:

Armenian Women in search of Herstory

Excerpt from a Poem by Yovhannēs Erznkac‘i Pluz

5/ Յաստընուորս ենք կարօտ յերկնից ի բարոյն,

Ու ծածկեալ ենք մեղօք, զինչ լոյսն ի յամպոյն,

Մեք բուսաք զերթ ծաղիկ յերեսն ի հողոյն,

Ծարաւած ենք բարի զինչ տունկն ի ջըրոյն։

5/ In this world we are needy of heavenly good things,

And we are obscured by sins, like light by a cloud,

We have grown like flowers on the face of the dust,

We thirst for the good, like a plant for water.

Translated into English by Michael E. Stone

Կոմիտաս։ Էսօր ուրբաթ է՝ պաս է.

Click to hear a modern adaptation of this song by Lilit Pipoyan.

Էսօր ուրբաթ է պաս է.
Դէ՜, հէ՜, զը՛նգը, զընգը, դէ՜, հէ՜, ջան,
Սըրտիկ արծաթէ թաս է։
Դէ՜, հէ՜, զը՛նգը, զը՛նգը, դէ՜, հէ՜, ջ՜ան:

Սըրտիկ մալուլ մի մընա—
Աշխարհ մարդու չի՛ մնա։

Աշունն եկաւ ցօղալէն,
Ծառի թըփեր դողալէն.
Սըրտի՛կ, մալուլ մի՛ մընա,—
Աշխարհ մարդու չի՛ մընա։

Կըռունկ կանչեց սարերուն,
Ղարիբ տըղէն երերուն,
Սըրտի՛կ, մալուլ մի՛ մընա,—
Աշխարհ մարդու չի մնա։

Ելել եմ ու ճար չունեմ,
Մեռնելու հընար չունըմ։
Սըրտի՛կ, մալուլ մի՛ մընա,—
Աշխարհ մարդու չի՛ մընա։

Կիլիկիա երգարան
Կոմիտաս Վարդապէտի Յառաջաբանով
Դասաւորեց Յակոբ Սարգիսեան

Մատենաշար «ՀԱՅԿԱՇԷՆ» Ա. Շարք
Կ. Պոլիս
1921

Literary quote for August 2014

Ռունգերս աստղածաղիկի բոյր են առնում --

Սիրվարդ Զարեան

Կոմիտաս: Իբր զարդ

Օրէ օր նորէն նոր
Ճրագ առ, կրակ տար
Պահէ վառ՝ անսպառ՝
Մտքիդ եար սրտիդ լար
Լուսատու, յուսատու։

Կոմիտաս: Սեր ու բեր

Գարուն սէրն էր՝
Դալար-օրերում շոգիացաւ սրտիս վրայ՝
Ամպեր-ամպեր ծալ ու քաշ։

Կեանքի եռն էր՝
Ամառ-ձորերում ոգեցավ կրծիս վրայ՝
Լուսին-լուսին հալ ու մաշ։

Աշուն-բերն էր՝
Պտղիկն էր հոգում ծառերով՝
Սրտիս բակին նուշիկ-նուշիկ բարդելով։

Այն ձմեռն էր՝
Ձիւնիկն իր գոգում սարերով՝
Կրծիս տակին ուշիկ-ուշիկ զարթելով։

Հենրիկ Էդոյան։ ՄԻ ՍԻՐՏ ՀԱՐԱՏԵՎ

Նկարի հեղինակ՝ Սամվել Սևադա

Փոքրիկ երկիր` սեղմված

լեռների կոնքերում, ի՞նչ երգ ես

ուզում լսել, ի՞նչ խոսքեր ես հիմա

տեսնում քո երազում: Չորացած

կոկորդի մեջ, ամռան

կիզիչ օդում, ընկնում են բառերը

անձայն ու անարձագանք,

ինչպես ծառեր` կտրված

օտար մի ձեռքով, ինչպես շիրմաքարեր,

որոնց տակ աշխարհը

չունի ոչ մի չափում:

Կարճ ինչպես կյանքի խոստում,

երկար ինչպես քունը մղձավանջային

բառերը չեն հասնում քեզ:

Ի՞նչ երգ ես ուզում լսել

քո հին երազում: Այն, ինչ ունես դու,

մի սիրտ է հարատև,

որ բաց է և արթուն

դեռևս անավարտ քո աղոթքի մեջ:

Հենրիկ Էդոյան, Փողոցի բաժանվող մասում (բանաստեղծություններ) <<Ապոլլոն>> հրատարակչություն Երևան, 2006թ.

Թորոս Թորանեան: ԵՍ

Արմատէն փրցուած
Ծառ մըն եմ այսօր
Ծառ մըն եմ տարատունկ,
Ահա թէ ինչո՛ւ
Ուր ալ գտնուիմ`
Հողերու վրայ
Բերրի, աւազուտ,
Անտառի մէջ իսկ
Կամ շէնքերու մէջ
Երկնաքեռ ու լուրթ
Կը ձգտիմ հողիս
Արմատիս ջերմուկ:

Էլենա ՄԱՍԵՀԵԱՆ։ [Առօրեան բութ հայեացքը…]

Առօրեան բութ հայեացքը

հառել է վրաս:

Մատներիցս ձանձրոյթ է կաթում:

Ձայնալարերիս միջով սլացող Ես-ը

պատէպատ զարկւելով

փշրւում

թափւում է նւաճող հոգուս:

Ինձ քո տէրը դարձրիր

երջանկացար

օտարացանք

ստրուկդ լինէի

երջանկանայի:

                                            Մարտի 25, 2013

                                            Լոս Անջելես

Էլենա ՄԱՍԵՀԵԱՆ։ ՏՂԱՆ

l.

Փոքրիկ տղան կանգնած չորրորդ յարկի պատուհանին
թքում էր անցորդների վրայ
ու անմիջապէս թաքնւում
վարագոյրի յետեւում։
Փոքրիկ տղան կանգնած փողոցում
քար էր նետում
կոտրում հարեւանի լուսամուտը
ու թաքնւում պատի յետեւում։

2.

Փոքրիկ տղան, որ այլեւս փոքրիկ չէր՝
կանգնած էր ջարդւած լուսամուտի առջեւ
ու թքում էր այն փողոցի վրայ
ուր թաքցրել էր իր մանկութիւնը
μայց չէր թաքնւում։
Տղան որ այլեւս փոքրիկ չէր
նորոգում էր լուսամուտը
որ ջարդել էր հարեւանի փոքրիկ տղան
ու թաքնւել իր մանկութեան օրերում։

ԱՆՈԻՇ ՆԱԳԳԱՇԵԱՆ: Հրանդ Տինքին

Բաց դռներդ լայն 

Հղօր Եւրոպա, 

Հայու արիւնով 

Սնուող գազանին …

Թող ժանիքներն իր 

Խրէ սրտիդ մէջ, 

Թերեւս յայնժամ 

Ապրիք ցաւը մեր, 

Զգաք ցաւը մեր։ 

Գրկէ՛ սրտաբաց 

Հայոց կոյսերուն 

Արիւնով լոգցած՝ 

Անկուշտ հրէշին։ 

Ցեղասպանութիւն 

Չէ՞ եղած երբէք. 

Ու դեո կը ժխտեն…

Ցեղասպանութիւնն 

Չէ՛ դադրած երբէք…

Քսան գարուններ 

Դեո չբոլորած 

Պատանի մը խեղճ, 

Իր նախնիներուն 

Չարութեամբ սնուած, 

Իր անմարդկային

Արարքով խլեց 

Նուիրուած կեանր մը, 

Հայ արդար դատի 

Պաշտպան մշակի։ 

Դեո չկշտացա՞ր 

Մէկ ու կէս միլիոն 

Թափած արիւնէդ... 

Իսկ մենք անդադրում 

Պիտի պայքարինք. 

Պայքարը մեր սուրբ՝ 

Եղեր է սուրով, 

Եղեր է խաչով, 

Եղեր է գրչով…

Մէկ ու կէս միլիոնի 

Թէ յանուն մէկի՝ 

Պայքար մինչեւ վերջ…

Արարքիդ համար, 

Ո՜վ քաղաքակիրթ, 

Քու սխալներով 

Պիտի վճարես…

Ա՚յ դո՛ւ, անաստուած։

Այս բանաստեղծութիւնը լոյս տեսած է ՆՈՐ ՕՐ-ի մշակոյթային  յաւելուածին մէջ, Փետրուար 2007։

Julia Kolchinsky Dasbach: To the Women of Trabzon

               for Siamanto

The earth remembers them
the way a body does a wound.
The Black Sea swelling out

dark hair and fabric worn to rope:
a barbed chain of mothers, wires,
a great aunt, the girl

whose dress was torn in places
water didn’t choose. Seagulls
searched for fish there,

pecking at something still
straining: scales lodged between
a child’s shoulder blades. No mourners –

just gravediggers: the sandstone cliffs
pressing their shadows down
over sea-scathed breasts:

a shroud to hide the women
from Ottoman hands.
The earth remembers:

no priests, no casket,
risen red-sand, them.
In the Turk-Armenian waters:

how many have we forgotten?
Hamsi, hazelnuts, and tea,
the earth remembers: past

our reflections: the nameless
turn to vapor at high noon:
the air is sodden with them:

see the ebony in their hair.

Finalist The 2013 CONSEQUENCE Prize in Poetry