Thursday, October 30, 2008

ԶԱՐԵՀ ԽՐԱԽՈՒՆԻ: ԹՌՉՆԱԾԱՐԱՒ

Առուակը որ կը հոսի
գլգլալէն
մերթ խնդալէն, մերթ լալէն
Ցատկռտելով կոշտ քարերուն վրայէն
ով գիտէ
քանիերորդ՝ սառուցային շրջանին
քշուած բերուած իր հունին
Եւ շոյելով երեսն անոնց
դարձած ողորկ ու փայլուն
Կը կարկաչէ միօրինակ
մերթ մեղմօրօր, մերթ վարար
Բայց չի գիտեր
թէ դէպի ո՞ւր կը դիմէ
ինչո՞ւ կ՚երթայ հոսանքն ի վար
ի՞նչ է վախճանն իր երթին
Ու չի տեսներ
թէ թռչնիկը հասակովն իր անհամեմատ աննշան
թառած հազար հազարամեայ քարի մը հարթ գագաթին
Կը խոնարհի հոսուն ջուրին
Իր կտուցը կը թաթխէ
Յետոյ երկինք կը նայի -
Ան ումպ առ ումպ
Յաւերժութիւն կը խմէ:


12 - 8 - 2000, Շդաուֆէն

Wednesday, October 29, 2008

ՊԷՊՕ ՍԻՄՈՆԵԱՆ: ԳԱՐՆԱՆԱՅԻՆ ՄԵՂԵԴԻՆԵՐ

Համանուագ կայ այսօր բնութեան մէջ եւ օդին՝
Ճռուողիւններ սիրակա՜նչ համերգի պէս ներդաշնակ,
Կը դաշներգեն ցնծագին մեղեդիներ գարնայի՛ն.
Երկինքն այսօր է՛ կարծես երգեհոն մը հովուերգակ:
Որուն ոսկէ՜, արծաթէ՜ ստեղներուն վրայ ջինջ,
Կը նուագե՜ն, կը կայթե՜ն նուրբ մատներով թռչունի:
Առաւօտեան զով սիւքին ու զեփիւռին թաւշային,
Աղբիւրներուն երգեցիկ, առուակներու խոխոջին
Լուսակարկաչ մեղեդին՝ խարշափներով դաշնաւոր,
Ու գիւղակի մատուռին ղօղանջները մեղմօրօր
Կ՚ըլլան համերգ ազգային, բնութեան մէջ բազմալար,
Սրնգահար հովիւն ալ՝ արուեստագէտ խմբավար:
Գարնանային համերգի մեղեդիներն այս ցնծուն,
Կ՚ողողեն զիս նուագով, բնութեան խոր ձայներով:
Ժխորներէն քաղաքին, աղմուկներէն մայթերուն
Ու յափրանքի հովերէն հոգիս դարձած պարտասուն:
Կը վերանա՜յ ըմպելով վայելքի հե՛շտ բաժակէն
Կ՚այլակերպուի փառահեղ լուսերգութեան այս տօնէն:
Կ՚արձագանգեն հոգւոյս մէջ նուագները բնութեան,
Յուզումներու թրթիռներս ձայնանիշեր կը դառնան.
Ծնունդ կ՚առնեն արիւնէս նոր երանգներ խազերու,
Կ՚այլափոխուի տարօրէն հոգիս վինի բազմալար,
Կը զգամ ցաւը երկունքի ծնելիք նոր երգերու:
Լոյսի, ձայնի ծուէններ, որոնք փերթ-փերթ կը թափին,
Կ՚ըլլան երգեր տաւղահար, մեղեդիներ գարնայի՛ն:

Tuesday, October 28, 2008

ՄՈՒՇԵՂ ԻՇԽԱՆ: ՀԱՆԳՍՏԱՑԱ՞Ւ

Ըսին՝ մեղք էր, հանգստացաւ,
Ազատեցաւ վերջապէս,
Կեանքը կեանք չէր, այլ վիշտ ու ցաւ
Ու հառաչանք աղեկէզ։

Ի՞նչն է հանգիստն ու ի՞նչը ցաւ
Յաւերժական քունին մէջ,
Ուր ոչ տենչ կայ, ոչ ալ ծարաւ
Տառապողին համար խեղճ։

Հանգստացաւ…Օ՜ ի՜նչ հեգնանք,
Երբ իր շրթներն աներեր
Դամբանին պէս կը մնան փակ
Եւ չեն ըսեր՝ «փա՜ռք քեզ, Տէր»։


Յունուար 2, 1990
"Իրիկնալոյս Ռումբերու Տակ"

Monday, October 27, 2008

Արսէն Ճանեան: ԱՐԵՒՈՒՆ ՏԱԿ

Ես ալ քեզի պէս կ՚ուզէի շողալ
Անխտիր, ամբո՜ղջ աշխարհի վրայ
Բախտաւո՜ր արեւ։

Այդպէս՝ կ՚ուզէի փողփողուն դէմքս
Բախտին պէս ցոյց տալ մարդերուն բոլոր
Օրհնաձիր արեւ։

Ես ալ կ՛ուզէի աշխատող ամէն հաւատաւորի
Հարուստ բաժին մը սահմանել սրտէս
Սիրածոր արեւ

Ես ալ կ՚ուզէի ցոլքերու ցանցով
Անո՜յշ օրօրել բեռնաւոր ոստը ծառին օրհնաբեր
Երջանիկ արեւ։

Ես ալ քեզի պէս վերջապէս իմ քոյր
Կ՚ուզէի ըլլալ մտերիմ կայծը մարդկային խորքին.
Գորովոտ մայրը՝ մարդուն արցունքին
Խորարմատ ցաւին, կրակ կարօտին
Թալանուած սրտին, անհուն զրկանքին
Ժողովուրդներու հասարակաց սիրտ՝
Լուսատո՜ւ արեւ։

Պոլիս - "Արեւուն Տակ" 1962

Sunday, October 26, 2008

Khatchig (Archie) Minasian: The Little Feet

Click here for the audio clip The Little Feet read by Lola Koundakjian.



We mark a patch of early snow
with little feet
quite deep and neat.

There's not a place we wish to go
with sheets of chill
upon a hill.

There's not a cure our steps will show
in any track
you follow back.

There's not a thing we wish to know
with little feet
quite deep and neat.

Khatchig (Archie) Minasian

Saturday, October 25, 2008

Գուսան Շերամ: Գնա, բլբուլ

Գնա՛, բլբուլ, թռիր գնա
Էս արյունոտ աշխարհեն,
Թռի՜ր, բլբուլ, էլ մի՛ կենա ...
Բաժանեցին քեզ վարդեն:

Քո սիրեկան սիրուն վարդդ
Քամին փչեց չորացուց,
Արնով լցրած վարդարանդ,
Այգիներդ փչացուց:

Արդեն եղավ ագռավի տեղ,
Էստեղ էլ վարդ չի բացվի,
Զուր մի՛ ողբա, խղճուկ բլբուլ,
Ցավերդ առ հեռացիր:


1906

Thursday, October 23, 2008

Ռուբէն Գազանճեան։ Միջերկրական

Հորիզոնին վրայ գեղեցիկ չէր լուսինը.
ալիքը բարձրացաւ եւ զայն ծածկեց
երբ սկսաւ փոթորիկը
երբ ջուրերուն վրայ տխրութիւնս գեղեցկացաւ։
Փրփուրներ բարձրացան մինչեւ աստղերուն.
վար իջան, ճակտի՛ս։
Աչքերուս մէջ ինչ կը տեսնես՝ արցունքներ չեն
այլ Պայծաչակերպութիւնը ցաւիս։


Ռուբէն Գազանճեան, "Կեանքը-քոյրս" Փարիզ, 1964.

Wednesday, October 22, 2008

Aaron Poochigian: The Parlor

Nothing was an heirloom. We had none,
But a cause cherished like a vintage gun
Hung there: why goatherds in a mountain town
Had dug pits by the roadside and lain down.

I can’t rest, even as a great grandson,
When young Turks tell me what was done is done.
Our women--raped not just by anyone.
We never called the couch an ottoman.

Tuesday, October 21, 2008

Aaron Poochigian: The Only Grandson

In Memoriam: Vaughn Bedros Poochigian, 1909—1996

From Midway over plains, divides, and basins
On smaller jets destined for shorter flights
I reached the Valley, where, at your last rites,
Three priests agreed: you had grown grapes for raisins
And never grumbled because family lines
Branch always into further mouths-to-feed.
(Old women in whispers talked about my seed.)
Soon we had sold the orchard, cleared the vines.

You died too early to have dubbed me “crazy”—
An honorific title in our tribe.
True to your memory, I have crossed the hazy
Land of the Lost Wine (the enchanted one)
And smuggled out this cutting as a bribe,
A scion for you, grandpa, if no son.

Monday, October 20, 2008

Գէորգ Էմին։ ՄԵՐ ԱՅԲՈՒԲԵՆԸ

Այբուբեն չէ սա`
Բե՜րդ է անմատոյց,
Գա՛նձ է աննուաճ.

Դո՛ւռ է փրկութեան,
Ե՛լք, երբ յոյս չկայ,
Զարթօնքի նուա՜գ:

Էութի՛ւնն է մեր,
Ընթացքն ու ուղի՛ն,
Թագ ու զօրավա՛ր.

Ժողովող մի կա՛նչ,
Իմաստուն խորհո՛ւրդ,
Լինելու հնա՛ր:

Խո՛ւնկը խորանի,
Ծնո՜ղը Բանի,
Կնի՛քն ինքնութեան.
Հա՜ցն համապազօր հայի սեղանի,
Ձիրքերի հնձա՛ն:

Ղօղա՛նջը երգի, ղե՛կը ընթացքի,
Ճեմարա՜ն ճառի.
Մարզարան մտքի, մատեան հաւատքի,
Ի՜ւղ անմար ջահի:

Նախահի՛մքն է մեր,
Շո՛ղը մեր յոյսի,
Ոգի՛ն մեր ճարտար.

Չինարի՜ն այգու,
Պարի՛սպը մեր տան,
Ջրաղա՛ցն արդար:

Ռո՛ւմբն է մեր ռազմի,
Ռո՛ւնգը բնազդի,
Ռահվիրան կեանքի.
Սէրն ու սի՛րտն է մեր,
Սե՜րմը` միշտ ծլող,
Վէմ ու վիմագի՛ր:

Տունը` ցամաքում,
Տապանը` ջրում,
Րոպէն` սլացքում.
Ցորեանը` արտում,
Ուղին` անյայտում,
Փառքը` սխրանքում:

Քի՛ստն ու քա՛ղն է մեր,
Քանքա՛ր ու քնա՛ր,
Քարաւա՛ն ու ա՛փ.

Եւ
Օջա՛խն անմար, օժի՛տն անհատնում,
Ֆէ-ից մինչեւ Ա՛յբ:

Sunday, October 19, 2008

Համբիկ Մարտիրոսեան։ Ապրիմ… Մեռնիմ

Click to hear the audio clip Marguerite read by Lola Koundakjian.


Գարուն է հոգւոյս մէջ
Ու կանաչ Ապրիլ…
Ծաղկեր են յոյսերս՝
Նոր խինդով մ՛անգին,
Պարտէզիս մէջ ծլեր
Նոր ապրիմ-մեռնիմ,
Վճռած եմ… ես
վճռա՜ծ՝
Վերստին ապրիլ,
Գտնելու տենչով
Իմ կորսնցուցած
Սէրս հեռաւո՜ր
Մանկութիւնս ո՜րբ
Երազս կապո՜յտ
Երգս սպիտակ՝
Ծո՜վ… մշուշապատ…։




«Սպիտակ երգ», Պէյրութ, 2003.

Saturday, October 18, 2008

Arpine Konyalian Grenier: Kessab, Syria

In my memory
you are
not a prairie dream
revisited
not a distorted shoot
from early spring
not a purple-stoned sceptre
nor the remnants of a blind man's dog
but a veil I wear
when blood scratches
my brain searching
for cradle
the sound of wedding drums
approaching
the wait of moon brides
unravished bodies
willing sweet sable
to a stride.


From the volume St Gregory's Daughter, Copyright 1991 Arpine Konyalian Grenier

Friday, October 17, 2008

ՄՈՒՇԵՂ ԻՇԽԱՆ: ԹՈՌՆԻԿ ՀԵՌԱՒՈՐ

Թոռնիկ սիրական, թոռնիկ հեռաւոր,
Ես քեզ չեմ տեսած, բայց կ՚ըսեն որ կաս.
Օրօրանիդ մէջ կը ննջես անդորր,
Գուցէ կը ժպտիս, գուցէ եւ կու լաս։

Դուն աշխարհ եկար, երբ ես կը մեկնիմ,
Իրարմէ հեռու, ծովերով բաժան.
Ես պիտի չըլլամ պապիկ մտերիմ
Եւ քու ծաղկումիդ երջանիկ վկան։

Երբ դուն կը նետես քայլըդ առաջին,
Նոր իջած քու մօր խանդակաթ գրկէն,
Ինչպէ՜ս կ՚ուզէի սիրով ցնծագին
Բռնել քու դողդոջ կակուղ թաթիկէն։

Օ՜ ճակատագիր… դառնալ մեծ հայրիկ.
Բայց չկարենալ անուշ ձագուկին
Լսել նորազարթ բառերը քաղցրիկ
Եւ զինք կուրծքիդ դէմ սեղմել կաթոգին։

Թոռնիկ սիրական, ո՛վ թոռնիկ երազ,
Պապիկդ անծանօթ արդ կրնայ միայն
Օրհնել քեզ հեռուէն, որ ծաղկիս, մեծնաս
Եւ պայծառ պահես ճրագը մեր տան։


Դեկտեմբեր 20, 1989
"Իրիկնալոյս Ռումբերու Տակ"

Thursday, October 16, 2008

ԱՆԳԻՆԷ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ: ԴԱ ՔԱՂՑՐ ՐՈՊԷ ԷՐ ՄԻ

Անչափ քաղցր էր,
Երբ աչերիդ նայեցի,
Դրանց խորքը ես սուզւեցի
Եւ երբ գտայ գաղտնիքը քո,
Սիրոյ կախարդանքը զգացի:

Դու քնքուշ, դու բարի,
Ոնց ալ արեւ
Ծագեցիր իմ սրտում,
Արեւելք դարձար՝
Մութ ու թախծոտ իմ աչերում արեւմտեան,
Որքա՜ն կուզէի այդ մի րոպէն
Անաւարտ լինէր ու յաւերժական:

Wednesday, October 15, 2008

ԵՂԻՇԵ ՉԱՐԵՆՑ: ՔԱՄԻՆ

Քամին,
Աշնան քամին
Թռցնում է դեղին նժույգները իրա:

Ինչ-որ մի տեղ հիմա
Հավաքել է ի մի
Ու փչում է աշնան հոգեվարքի ժամին
Իր ահռելի հոգին մի վիթխարի բերան:

Քամին,
Աշնան քամին
Հռնդում է հիմա.
Փոշու հսկա դեզեր փախցընում են իրար
Սարսափահար դարձած նախիրների նման:

Քամին,
Աշնան քամին…
Քաղաքը գորշ ու մութ:
Ամեն անցորդ դեղին զառանցանք է հիմի՛,
Որ իրիկվա մեգին երազվել է քամուն:

Փողոցները երկար,
Ու ձանձրալի, աշնան անձր—ների նման,
Փողոցները, որ կան,
Փողոցների ներկան,
Փողոցները` դաժան, անհրապույր, չարկամ, -
Որքան, որքան, որքան ահավոր են հիմա:

Քամին,
Աշնան քամին
Մոլորվել է այստեղ.
Մահվան սարսուռ առած վիրավոր է նա մի:
Ու կարող է հիմա ամեն արգելք քանդել
Քամին,
Աշնան քամին…

Հռնդում է,
Փնչում,
Ահեղացունց ցնցում ցուցանակները չոր.
Զրնգում են ահից պատուհաններն հնչուն,
Ու թռչում է քամին, - երկաթաթ— թռչուն, -
Զարհուրելի, զազիր փողոցների միջով…

Խելապտույտ, անմարդ փողոցներում կորած,
Զարհուրելի ոխով ու զայրույթով իրա,
Որպես ոսոխ տեսած մի վիթխարի հովազ,
Հայացքներում‘ փոշի — արնամուժ ավազ, -
Քամին, աշնան քամին հարձակվում է ահա
Անօգնական կքած բուլվարների վրա:

Օ, բուլվարի հիվանդ ծառերը որբ ու խենթ,
Ցնցոտիներ հագած պառավների նման, -
Ծվատում են նրանք դեղին մազերն իրենց,
Գլուխները ցնցում ու մորմոքում հիմա:

Ծառերը ծեր, հիվանդ,
Ծառերը ծուռ ու չոր,
Մուրացկանի նման ծառերը խեղճ ու մերկ.
Քամին ծեծում է ծեր գլուխները նրանց
Ու ճչում է մահվան չարագուշակ ճչով, -
Երբեք,
Երբեք,
Երբեք…

Օ, գթացեք հիմա.
Այդ ծառերին` խաչված բուլվարներին ամա,
Օ, փրկեցե՛ք նրանց հարվածներից քամու,
Որ բերում է նրանց մահվան մորմոք ու մահ:

Օ, գթացե՛ք հիմա.
Լսեք, լսեք, լսեք. -
Այս ահռելի, դաժան հոգ—արքի ժամին`
Պիտի դառնա, որ ձեր հոգինե՛րը խուժե -
Քամին,
Աշնան քամին…

1922

Tuesday, October 14, 2008

Ara Baliozian: The Human Condition

We walk like apes
Eat like cannibals
Talk like parrots
Fight like dragons
And call ourselves
Civilized human beings.



This poem has appeared in Armenian-American Poets: A Bilingual Anthology. Garig Basmadjian (Translator).

Monday, October 13, 2008

Սարգիս Վահագն: Դրախտ Կորուսեալ

Մա՛րդ,
Ընդմիշտ վտարուած դրախտէն եդեմական,
Ո՛չ թէ արգիլեալ պտուղն համտեսած ըլլալուդ համար,
Ո՛չ թէ սողունին եւ Եւային անսալուդ,
Ոչ իսկ անտեսելուդ՝ պատգամն աստուածութեան։
Ընդհակառակը՝ այդ բոլորը լա՛ւ ըրիր, ճի՛շդ ըրիր,
Ի հարկին կրկնէ՛, ապրէ՛ կեանքը լրիւ, վայելէ՛,
Եղիր մի՛շտ ըմբոստ, արկածախոյզ եւ տեսլապա՛շտ,
Եղիր պարզապէս մա՛րդ։

Դեռ գիտցի՛ր, մա՛րդ,
Յաւերժ վտարուած դրախտէն բնութեան՝
Ոչ թէ սիրելուդ կամ ապրելուդ համար,
Ոչ թէ համարձակած ըլլալուդ
Աստուածային շնորհք տալու դէմքիդ եւ էութեանդ ստեղծագործ,
Ո՛չ, մի՛ հաւատար այդ սնոտի առասպելին.
Գիտցի՛ր, միայն ու միայն անո՛ր համար՝
Որ դաւաճանեցիր քու մայր բնութեան,
Խախտեցիր կշռութիւնը տիեզերական,
Կողոպտեցիր, վատնեցիր մսխեցիր անհաշիւ
Գանձերն ու աւիշը ծոցւոր հողին։
Եւ դեռ անոր համար՝
Որ կեղտոտեցիր, շրջապատդ անգամ,
Եղծանեցիր նոյն իսկ կանա՛չը՝
Միա՛կ նեցուկդ ու պաշտպանդ,
Շունչդ ու թոքերդ,
Ծխահեղչ թունաւորեցիր նաեւ կապոյտը՝
Թռի՛չքը մտքիդ, սլա՛ցքը հոգիիդ,
Երա՛զդ։
Մա՛րդ,
Առմիշտ վտարուած դրախտէն բնութեան՝
Ալ ժա՛մն է որ զգաստանաս.
Եթէ ոչ՝
Ագահութեամբ, ընչագաղցութեան տենչութեամբ վարակուած,
Քու խօլարշաւիդ մէջ այսպէ՛ս, գուցէ ժպրհիս նաեւ օր մը,
Շպրտել Սեւ Կէտի երախին
Մոլորակ երկիրը մեր։

Բայց ինչո՞ւ,
Ի՞նչ իրաւունքով։

Sunday, October 12, 2008

ՍԱՐԳԻՍ ՎԱՀԱԳՆ


(Կենսագրական գծեր)


Ծնած է Պէյրութ,1927 Հոկտեմբեր 7-ին։ Նախնական ուսումը ստացած է Աբգարեան եւ Սահակեան վարժարաններուն մէջ, ապա երկրորդականը շարունակած՝ տեղւոյն ֆրանսական Լիսէն, եւ աւարտած Առեւտրական ճիւղը 1945՝ին։
Կանուխէն սիրած է գիրն ու գրականութիւնը։ Նախ փորձած է բանաստեղծութիւններ գրել, բայց շուտով ներգրաւուած է արձակի, գլխաւորաբար պատմուածքի սերով։
Յիսունական թուականներէն սկսած է մաս կազմել այլազան գրական եւ մշակութային խմբաւուրումներու։ Գործօն մասնակցութիւն բերած է Պէյրութի «Գրական Շրջանակ»ի կազմաւորման եւ անոր յետագայ գործունէութեան։
Իր գրութիւնները, 1954-էն սկսեալ, հետզհետէ լոյս տեսած են «Մշակոյթ», «Լուսաբեր», «Նոր Գիր», «Անի», «Շիրակ», «Գարուն», «Նաւասարդ», «Համայնապատկեր» եւ «Առագաստ» գրական ամսագրերուն մէջ։ Վաթսունական թուականներու կէսէն մնայուն կերպով աշխատակցած է «Շիրակ» ամսագրին եւ ապա մօտ տասը տարի, մինչեւ 1986 մաս կազմած է անոր խմբագրական կազմին, վարելով միջազգային գրականութեան բաժինը։
Գրականութեան առընթեր, ան լուրջ հետաքրքրութիւն ցոյց տուած է շարժանկարի եւ թատրոնի արուեստներուն նկատմամբ։ 1958-1959-ին, Պէյրութի մէջ հրատարակած է սփիսռքի պատմութեան մէջ աննախադէպ երեւոյթ հանդիսացող «Նոր Սինեմա» արուեստի պարբերագիրքը։
Իր լոս ընծայած գործերն են.- «Մատանիներ» 1969, (արժանացած «Հայկաշէն Ուզունեան» գրական մրցանակին), «Արմատներ» 1989 եւ «Տագնապը» 2000, պատմուածքներու հատորները, «Նայիրեան Մորմոք» 1982, (արժանացած «Ալեք Մանուկեան» գրական մրգանակին,) եւ «Աշոտ Ողորմած» 1991, թատրերգութիւնները։ «Արշիլ Կորքի» վէպը, 2004-ին, կու գայ ամբողջացնել գեղարուեստական արձակի իր եռափեղկ շարքը, նաեւ արժանանալով՝ Հայաստանի Թէքէեան Մշակութային Միութեան 2004 թուականի տարեկան Գրական Մրցանակին եւ «Հայկաշէն Ուզունեան» Գրական Մրգանակին։ 2007-ին ֆրանսերէնէ թարգմանած եւ լոյս ընծայած է Արմէն Լիւպէն-Շահան Շահնուրի ամբողջական բանաստեղծութիւնները՝ «Շուրջը Ոջինչ» խորագիրով։
2008-ին արժանացած է Ամենայն Հայոց Հայրապետ Գարեգին Բ-ի շնորհած Ս. Սահակ-Մեսրոպ Մաշտոց շքանշանին։
Ան ամուսնացած է վաստակաշատ դաստիարակուհի Հայկուհի Աճէմեանին հետ, ունի չափահաս երեք զաւակներ եւ 1987-էն ի վեր հաստատուած է Լոս Անճելըս։

Սարգիս Վահագն։ ԿՐԱԿՄԱՐ


Փակէ՛ փեղկերդ,
Դուռ ու պատուհանդ,
Փակէ՛ ինչ որ կրնաս.
Աչքե՛րդ, շրթնե՛րդ, ունկե՚րդ,
Ամէ՚ն, ամէն ինչ։
-Դուրսը՝ կրակմար է, տագնա՛պ։

Դուրսը՝
Գիշերը առանձին՝
Կը ճանկէ աչքը աստղերուն։
Սալայատակները՝ ամայութեան,
Կը սրսփան, կը դողան,
Կաղկանձներուն տակ լռութեան։


Դուրսը՝
Անձաւներէն իջեր է մարդը։
Եւ մերկ նստեր՝
գիշերուան յեսաքարին վրայ
Կը սրէ ժամիքները բնազդին։
Նախամարդը՝ հրազէնի երախներով
Կը գոռայ իր վախը։

Շո՛ւտ,
Փակէ դուռ ու պատուհան,
Դեռ՝
Կղպէ՛ սիրտըդ ալ
Հաւաքէ՛ երազներդ,
Ծալլէ՛ տերեւներդ,
Կապկպէ՛ կեղեւներդ,
Փակէ ինքզի՚նքդ.
- Դուրսը կրակմա՛ր է…

Պէյրութ 1981

Saturday, October 11, 2008

Ռուբէն Գազանճեան։ Հովին Երգը

Click here for the audio clip The wind's song read by Lola Koundakjian.

Այս մութին
մութին
այնպէս ցաւագին
հովը կը փչէ։
-- Կ՛ըսեն, հովը չէ։
Աղջիկ մ՛է, կ՛ըսեն
որ հեծեծալէն,
մազերը խառնակ թափթփած կուրծքին
այս ուշ գիշերին,
այս մութին
մութին
փողոցէ փողոց կը շրջի մոլար,
ցնդած, խելագար։


Հովը կը փչէ։
-- կ՛ըսեն աղջիկն այդ
չունեցաւ հայր, մայր,
կ՛ըսեն աղջիկն այդ
ծնաւ ցաւագար.
մեծցաւ փողոցի ստուերներուն պէս
տառապած ու հեզ,
եւ միշտ դողդղաց,
անշշուկ, անլաց։


Հովը կը փչէ։
-- Կ՛ըսեն, հովը չէ
որ այդպէս խռով
կու լայ ժամերով.
աղջիկ մ՛է, կ՛ըսեն,
որ հեծեծալէն,
մազերը խառնակ թափթփած կուրծքին
այս ուշ գիշերին,
փողոցէ փողոց կը շրջի մոլար
ցնդած, խելագար,
եւ մութին
մութին
կո լայ անձկագին։

Հովը կը փչէ։
-- Կ՛ըսեն, հովը չէ…


Ռուբէն Գազանճեան, "Կեանքը-քոյրս" published in Paris, 1964.

Friday, October 10, 2008

James Magorian: Mime Performing with a Knee Injury

The news spreads
through town
like wildfire.

Thursday, October 09, 2008

Alina J. Gregorian: Good Citizen

I am not your nation's capital.
I am not fiscally responsible.
Nor am I delighted to meet you.
But I'd like to start flossing.
I'd like to throw arrows at Utah.
I'd like to sign my name here.
I'd like to tell an ant colony
to pack up and go home.
I'd like to sew your mouth shut.
I'd like to wave a flag on some
mountain overlooking some sea.
Here's what's going to happen:
I'm filling my car with gasoline
just to drive over these stones.


Alina Gregorian is an MFA student at The New School.

Wednesday, October 08, 2008

Aram Saroyan and Diana Der-Hovanessian added to roster of Other Voices International

Please visit The Other Voices International Project, a cyber-anthology.

Aram Saroyan and Diana Der-Hovanessian are part of Volume 37, while Nora Nadjarian can be found in Volume 19.

Enjoy!

Tuesday, October 07, 2008

Ara Baliozian: Haiku

Little toadstools
On the lawn:
Reminders of Hiroshima.



This poem has appeared in Armenian-American Poets: A Bilingual Anthology. Garig Basmadjian (Translator).

Monday, October 06, 2008

Արամ Շաւարշ (Փէհլիվանեան)։ՍՕՆԱՏ՝ ԼՈՒՍՆԻ ԼՈՅՍԻՆ



Հանդարտ հայելին լուսազեղ ջուրերուն
Հուպը հանդարտ արտերուն, բլուրներու հեռաւոր քանդակին
Սահմաններուն մէջ կարօտի մը հին
Հին օրերու արեւը իր մէջ մեղեդի մ'հեռուն
Ասուպ մը անցեալի մութ պաստառէն
Ու սրտիս մէջ աւիշը բարեկենդաններուն
Հանդարտ, հանդարտ սպասումն է ծովուն։

Ծառերու թափօրը սեւ, լոյսին մէջ
Ցախսարիկ ցնծութեան Զաւակ իմ
Սեւ ասպետներ սպաննեցին քեզ.
Այս իրիկուն
Սբարթաքիւսն ու իր եօթհազար խաչուածներն ես
Մայրական կուրծքիս վրայ դուն։

Կուրծքս ողբի պատն է հսկայ ու հեզ
Սեւ գիրքերէն՝ կանգնող գերիներուն...
Բայց պիտի չկրնան խլել ինձմէ քեզ
Զաւակ իմ որքան
Մտքիս կամարին վերեւ, հիւսիսայգ մ'ես դուն։

Թումբերու ետին,
Մռայլ ստրուկներու զանգուածը կոթողային
Կուտակուած պատրանքը պատմութեան սեւ էջերու
Ովկէան մը վրէժխնդիր ու ահարկու
Ու կուռ սաղմը Մայտանէքի սեւ ողբին
Մտքիս արգանդներուն մէջ դրին քեզ
Զաւակ իմ։

Պիտի չկրնան խլել ինձմէ քեզ
Պիտի փշրուի թափօրը սեւ ասպետներու
Քեզմով զրահուած կուրծքիս վրայ վէս.
Ողբերու դամբաններէն վեր, ցնծութեան հեւքը գարնանային
Դէպի յաղթանակ կ'երթանք այսօր, բիւրաւորներ դուն եւ ես
Զաւակ իմ։

Արամ Շաւարշ (Փէհլիվանեան) (1917-1979)
Ապրիլ 1950, "Կռունկ" ամսաթերթ

Sunday, October 05, 2008

Peter Manuelian: For Justine

That night in desert places
by three lime trees,
vanilla malted vines --
white five-petalled
blossoms on brown walls;
we slept,
a courtyard oasis.

Under the moon
the cock was quiet
from twelve to four;
growing full,
in limelight then,
with boasts of distant hens.

Leaving, we forgot
three oranges on the
still mossy fountain's
cracked rim.

In the city
we placed three oranges
on the roof ledge,
loved, forgot.

When I left
avoiding morning
the cabman whispered;
the breeze that just
touches the face
is called the naseem.



This poem has appeared in Armenian-American Poets: A Bilingual Anthology. Garig Basmadjian (Translator).







Ամերիկահայ անգլիագիր բանաստեղծներ
Երկլեզու ծաղկաքաղ
Կարիկ Պասմաճեան (Թարգմանիչ)

AGBU Alex Manoogian Cultural Fund
1976 / Detroit

Saturday, October 04, 2008

Սագօ Արեան։ ՈՂՋ ԼԵՐ ՄԱՀՄՈՒՏ ՏԱՐՈՒԻՇ

Click here for the audio clip Mahmoud Darwish read by Lola Koundakjian.


Իջիր աստիճաններէն,
Վար ու կամաց
Պիտի բռնես լոյսի թելէն
Ու տանիս հետդ յիշողութիւններդ.
Բարակ թել մը կը կապէ քեզ
Անցեալիդ։
Պիտի իջնես խորունկիդ մէջ
Ըսես լեարդին որ հանէ թոյները քեզմէ
Որ մաքրէ քեզ
Ապահովէ թռիչքդ...
Փրկէ աշխարհդ եւ
Արտօնէ որ թռչիս ...
Խմբագիրները պիտի չհասկնան թռչելու ժամանակը
Եւ ամբաստանգիրներ պիտի փակցնեն
Այն թաղամիս ճակատին ու ապրեցար
Եւ ուր ապրեցաւ յոյսը քեզմէ առաջ։


Գաղափարը ողջ է դեռ
Մահմուտ Տարուիշ,
Հայկական թերթերը ոչ իսկ տող մը գրեցին քու մասիդ .
Մեռած օրդ
Տղաս մեր պատշգամբը
Պայթուցիկներ արձակեց յիշատակդ ապրեցնելու համար։
Այդ օր
Երկինքը լաց չեղաւ,
Տխուր էին աչքերը բոլոր արաբներուն,
Արիւն եւ մահ չէր հոտեր Կազան,
Եւ երկիրդ
Որ երազ էր միայն ...խոնարհեցաւ
Մտաւ յաղթանակի ձեռքերուն վրայ։
Կը պատուեն քեզ
Ձեռքիդ ձիթենի, եւ մահդ հին ու փառաւոր ...
Մահդ որուն կիսանդրին հինէն փշրեցիր
Որուն դէմ գրեցիր ու ապրեցար
Եւ ձիթենին որ աչքերէդ զերթ ծառ
Խոնարհ ու սուրբ աճեցաւ բարեկամս ...

Ըսիր ծառին հպատակ եղիր
Ու բնակեցաւ մէջդ
Հաստաբուն, վաւերական բառին ըսիր
Աղօթք Դարձիր մօրս համար
Ու դարձաւ
Երգերդ ափէ ափ մագլցեցան ...
Բառերդ ասուպներ, բարեկամս ու դուն յաղթական մտար
Քաղաքդ վիրաւոր եւ անօթի
Անօթի քու սրբութեանդ.
Եւ կարօտ քու անունիդ։





Այլեւս մահուան մասին մի խօսիր,
Ես չեմ գիտեր,
Որ հայ բանաստեղծները ինչ կը խորհին քու մասին.
Կ՚ըսեն արդեօք որ մեզմէ մասնիկ մը մեռաւ։
Սա յիմար սփիւռքի պորտին նստած գրողները
Որ անպատկառ քէֆէրու մէջ ջնջուած են, չկան
Ի՞նչ պիտի ըսեն քու մասիդ ...

Աչքերուդ ուղեծիրն վրայ
Կայ պաղեստին արիւնը,
Կայ Կանան,
Կայ մասունք մը մեզմէ,
Կայ հաւատքը բառին
Եւ նախանձը կայ,
Բանաստեղծութիւնը ամէն օր պատէ պատ զառնողներուն .
Որոնք պիտի լռեն,
Լռեր են արդէն,
Մեռեալ են նոքա...


...
Դուն Րամալլա կը մտնես
Հոգիդ քեզմէ առաջ կը ճամբորդէ ու կ՚անցնի Թալլէթ Զաաթարէն
Կը բարեւես Անդրանիկ քեռայրիս,
Ու սիկարէթ կը հրամցնես անոր.
Կը թեւածես Եունեսքոյի վրայէն
Կը հարցնես Սարգիս Շահապեանին մասին
Որ հիմա Վըրճըն մէկա սթոր Սի Տի կը ծախէ։
Իմ մասիս ոչ մէկ տող,
Ապերախտ Մահմուտ,
Հին անճանաչ ընկեր,
Հին մոռացկոտ ընկեր,
Ձայն կը հանես մացառներէն,
Փշոտ ամայի վայրերէն ....


Դուն մինչ Րամալլլա կը մտնես.
Մենք մեր գրողները
Զիպիլի մեծ տոպրակներու մէջ կը թխմենք
Ու սանկ լաւ մը կը փակենք որ գլուխները դուրս չմնան
Հապա թէ մնան
Կրնան աղմկել ...




Դուն Րամալլլա կը մտնես
Մինչ Վահէ Օշականը, Պետիկը, ծօ միւսը Սարաֆեանը
Բոլորը զիպիլի նայլօններու մէջ փակուած կը մնան
Սփիւռքի փուճ ոստաններուն մէջ...







Դուն յաղթող իբրեւ,
Մեծ վճիռին սեղանին առջեւ ....
Ապրելու քաղաքիդ ջուրով
Ձիթենին ձեռքիդ
Վարդ ու ձիթենի
Որպէսզի մեծնայ
Որպէսզի աճի քեզմէ դուրս ...
Ծառդ,
Ու աչքերդ չմնան շուար
Կարօտ սիրոյ։
Այդ բառը
Այսահար, խենթ ու կատաղի..
Նման Փետրուարի անձրեւին։



Ըսէ բարեկամս ի՞նչ կայ հոգիէն վեր,
Պատմէ Երուսաղէմիդ մասին....



Պատմէ...

Friday, October 03, 2008

James Magorian: The Wheatfield of Van Gogh

The wheat is lifted, bent back like a trapdoor,
a searching, sweet reek of the past:
the paths--wet sticks poked into a fire--
hunter's bread, howl of flowers,

the earth red where the angelus bell is buried:
bright sorrow, light rattling
on the crooked stairway to the cloud-orchard,
that wheat, dependable chaos, ripening,

(stem rust, cutworms, 20 bushels an acre?),
that wheat, held open, scold
of color--whooping it up to no avail--
one torment like any other,

the body (a century of dark cellars,
all the hours huddled at the end of the day)
remembers, deepens, what is left
in dreams, desperate in an ashy intention,

that wheat, a warding off (time, pout of desire),
gruff yellow, molten oddities,
finished things, denials--the crows departing,
one field like any other.

This poem has been published in the Summer 2001 issue of The Literary Review. Copyright 2001, Fairleigh Dickinson University. All rights reserved.

Thursday, October 02, 2008

Աւետիք Իսահակեան: ԱԲՈՒ-ԼԱԼԱ ՄԱՀԱՐԻ

Հատուած Վիպերգէն

ԵՕԹԵՐՈՐԴ ՍՈՒՐԱՀ


Եւ քարաւանը Աբու-Լալայի Արաբստանի մեծ անապատի
Դարպասների մօտ ծունկ իջաւ յոգնած…

Հորիզոնները հրդեհւում էին իրենց ամայի, ազատ ափերում,
Մութն հաւաքում էր քղանցքը թաւշեայ, բոցերով բոսոր երկինքն էր ծփում:

Եւ Աբու-Լալան նստեց մենաւոր` յակինթեայ ժայռին գլուխը յենած.
Հայեացքը սուզած դիւթական հեռուն, եւ հաշտ ու պայծառ, հոգին անդորրած:

-Ո՛հ, ի՜նչ ազատ եմ, անպարփակ ազատ, միթէ կարո՞ղ է այս մեծ Սահարան
Պարուրել, գրկել իր ծիրերի մէջ ազատութիւնըս` անհուն, անսահման:

Ո՛չ մի մարդկային աչք ինձ չի տեսնի, չի հասնի ո՛չ մի մարդկային բազուկ.
Ո՜վ ազատութիւն, դու դրախտային չքնաղ վարդերի լուսեղէն բուրմունք:

Քո պերճ վարդերով դո՛ւ պսակիր ինձ, վառի՛ր իմ հոգում ջահերդ հուրհրան.
Ո՛վ ազատութիւն, դու դրախտային լոյս-բլբուլների անմահ Ալ-Կորան:

Չքնաղ առապար, դու իմաստութեան ոսկեղէն աշխարհ, հազար ողջոյն քեզ,
Անարատ բադիէ, ուր մարդը մարդուն չի լլկել բնաւ, յար օրհնեալ լինես:

Տարածուի՛ր, անծիր, փռի՛ր աւազիդ դեղին ծովերը ազգերի վրայ,
Ծածկիր ողջ մարդկանց քէօշք ու խրճիթներ, գիւղ ու շահաստան, շուկայ ու կլայ:

Վիշապ հողմիդ հետ ազատութիւնը թող գահակալէ աշխարհը հանուր,
Եւ ոսկեվառէ վսեմ արեւը` ազատութիւնը աշխարհասփիւռ:

Հազար ու հազար հրաշալիքներով եւ հրաբորբոք հրապոյրներով
Շէմս-արեւն ելաւ` շքեղ լուսավառ, վարդքի, սնդուսի բիւր պարոյրներով:

Եւ վեհ արեւի ջահերի ներքոյ փռուեց, ծաւալուեց ծիրն անապատի,
Վառ-վառ հուրհրաց, ինչպէս տիտանեան հսկայ առիւծի ոսկեփառ մորթի:

-Սալա՛մ, քեզ, արե՛ւ, շիւքըդ բիւրաբիւր, դու Աստծուց հզօր, դու կեանքի աղբիւր,
Դու, իմ անմահ մայր, մայրական դու գիրկ, դու միակ բարի, դու միակ սուրբ, սուրբ:

Տիեզերական դու բաժակ անհուն` ոսկի արբեցման եւ երանութեան,
Դու հրճուանքի, հրապոյրների հրեղէն գինու դու անհուն ովկիան:

Տիեզերական հազարահանդէս դու մեծ խրախճանք, բարի՛ արեգակ,
Ահա իմ հոգին – մի ծարաւ բողբոջ, թափի՛ր նրա մէջ գինիդ անապակ:

Քո երջանկութեամբ, քո իմաստութեամբ, քո յաւերժութեամբ հարբեցրու ինձ,
Տո՛ւր ինձ անցեալի անզարթ մոռացում, լոյս անուրջներում քո բուրումնալից:

Հարբեցրո՛ւ ինձ, հարբեցրո՛ւ ինձ, քո անմահ գինով հարբեցրո՛ւ ինձ,
Մոռանամ մարդուն, սուտն ու մռայլը, մոռանամ յաւերժ չարիքն ու թախիծ:

Քո վսեմութեամբ հարբեցրո՛ւ ինձ, հարբեցրո՛ւ ինձ լոյս-հիացքներով,
Խաւալների դէմ անյաղթ-ախոյեան, գարունների մայր, ուրախութեան ծով:

Դու միակ բարի, դու միակ իմ սէր, դու միայն սո՛ւրբ, սուրբ, մայրակա՛ն դու գիրկ,
Դու յաւէտ գթոտ, մահը խորտակող, դու գերահրաշ, միակ գեղեցիկ:

Ես սիրում եմ քեզ, ես սիրում եմ քեզ, հրակոծ սիրով կիզիր, խոցիր ինձ,
Եւ ոսկեճաճանչ վարսերդ շքեղ փռիր ինձ վրայ, եւ գուրգուրիր ինձ:

Եւ արիւնոտիր իմ շրթունքները համբոյրիդ խայթով քո հրդեհակէզ,
Երջանկասփիւռ քո լոյս-գիրկը բաց, ես սիրաբորբոք թռչում եմ դէպ քեզ:

Եւ թող խլանան իմ ականջները` աղմուկն աշխարհի չլսեմ յաւէտ,
Յաւէտ կուրանամ աշխարհի համար, մարդկանց տեսնելու այլ չնայեմ ետ:

Դէպի արեւը դարեր ու դարեր, թռի՛ր, սլացի՛ր, ազնիւ քարաւան,
Նրա լուսեղէն, բոցեղէն գրկում, որ արեւանամ եւ յաւերժանամ:

Ո՛հ, իմ մայր-արեւ, քո ոսկեփրփուր ծիրանիդ շքեղ ձգի՛ր ուսերիս,
Որ ես յաղթական, լոյս փառքերիդ մէջ սրարբած սուրամ դէպի, դէպի քեզ:

Դու Աստծուց հզօր, դու միակ իմ սէր, դու միակ իմ մայր, մայրական դու գիրկ,
Դու միայն բարի, դու միայն սո՛ւրբ, սո՛րբ, դու գերահրաշ, միակ գեղեցիկ…



Աւետիք Իսահակեան

Wednesday, October 01, 2008

Banned Books Week

"Until I feared I would lose it, I never loved to read. One does not love breathing."
Harper Lee, "To Kill a Mockingbird"

The American Library Association would like to remind us that many of us live in a world where intellectual freedom does not exist.

Minds lesser than most would like you to believe that for your OWN GOOD, you shouldn't be reading certain books, even if you are 18 or older, and can very easily make up your own mind.

Yes, it's okay to drive, vote, and join the army, but PLEASE don't read that book, it could be dangerous.

The question remains, how and why are these books dangerous and for whom?


Enjoy a banned book this week


Lola Koundakjian
Producer and curator of the Armenian Poetry Project


Lorne Shirinian: Armenian Poets

for DDH

First there is the
need to be a poet
to bear witness through words

But your poems are only words
Then one day you find you have made
the earth shift to reveal
with frightening clarity
some mystery ancient and
human unfolding through you

Slowly, you begin to understand this desire
your words disappear to reveal the poem

But you are Armenian
absence and longing
are your heritage
you spot Varoujan dancing in Harvard Square
you bump into Siamanto at Wordsworth's bookstore
you receive a phone call; Tourian is lost in Watertown
you try to understand Armenia
you write Armenia
Armenia

In the time warp called America
you mythologize the dead land
find yourself stranded between fable and reality

In your life
love and genocide
gather your images and desires
use English like a native
make you an Armenian poet



From the volume, Earthquake: Poems by Lorne Shirinian
Mellen Poetry Series, Volume 16, The Edwin Mellen Press, Lewiston, NY 1991. Printed here by kind permission of the author.