Vacation Notice/Արձակուրդ

Kind Reader:

The Armenian Poetry Project will be on a Christmas break.

During this period, I encourage you to read through the Project's archives by clicking on the Author or Monthly links found on the right side of the page.

I look forward to hearing from you.

Best regards,

ձ՝

Լօլա Գունտաքճեան/Lola Koundakjian
ArmenianPoetryProject[at]gmail[dom]com

Nayiri: Hindsight

On that fateful Spring night
the music was so loud
that I could not quite hear
your whispers in my ear.

I nodded with my head
Feigning to be polite;
Little did I know that
I had signed up for life!

Fifty years together
were not an easy ride;
we have had our fair share
of taking life in stride.

I think it’s only fair
That I should now confide;
‘wish I’d heard you better
On that fateful Spring night!

March 1992


Nayiri is the pen name of an author who wishes to remain anonymous.

Nayiri: Bye Lines

Hi dear!

Your linen is clean
And the bed is done
I took the mail in
And left the den light on.

Coffee is in the pot
(you always liked it hot)
A meal in the oven
Just turn the button on.

Sorry could not linger
Wrapped around your finger.
It’s time you mind the store!
I will be home no more!

Bye dear!

1990

Nayiri is the pen name of an author who wishes to remain anonymous.

Իգնա Սարըասլան: ՓԱԹԻԼՆԵՐ

Երկնուղէշ աղօթքներու մէջ երփներանգ բողոքներ
Անմեկնելի μառեր վիրաւոր ճնճղուկի մը փետուրներուն
Ահագնատեսիլ ամայութեան գոգը մզկիթներ համր
Ինքնաշաժներու անիւներուն եռանկիւն ապրումներ
Մինչ քաղաքին վրայ դարձեալ ձիւն կը տեղար
Երկու տաnբեր փաթիլ էիք
Երկու տաnբեր սրտէ ներս
Այս եղանակին ջուր չէք կրնար ըլլալ - կը սառիք
Չէք կրնար թափառիլ - չէք կրնար սիրաμանիլ
Այլ ձեր յոսերուն լոյսին տակ պանդոկի մը սենեակը
Գարուն մը կ’երազէք արձաններու հետ - արձաններու
նման
Մինչ քաղաքին վրայ դարձեալ ձիւն կը տեղայ
Երկու տաnμեր փաթիլ էք
Երկու տաnμեր սրտէ ներս
Ադամալոյսին կիթառի մը հեծկլտուքը պիտի լսէք
Պիտի լռէք - պիտի երգէք - պիտի լաք ակամայ
Յղի աղջամուղջին աչքերը պիտի փորէք
Վագր հորիզոնը արեւներ պիտի լափէ
Մինչ քաղաքին վրայ դարձեալ ձիւն պիտի տեղայ
Երկու տաnμեր փաթիլ պիտի ըլլաք
Երկու տաnμեր սրտէ ներս

SNOWFLAKES
Colorful complaints in heavenward prayers
Inexplicable words on the feathers of a wounded sparrow
Silent mosques in the heart of a frightful desert
Triangular emotions of car wheels
Meanwhile it snowed again over the city
You were two different snowflakes
Within two different hearts
In this weather water turns into ice
You cannot wander around and you cannot make love
But under the light of your hopes in your hotel room
You can only dream of a spring with the statues
Yourselves akin to the statues
Meanwhile it snows again over the city
You are two different snowflakes
Within two different hearts
At dawn you will hear the sobbing of a guitar
You will be silent - you will sing - you will cry reluctantly
You will dig out the eyes of the impregnated twilight
The horizon will devour the suns like a tiger
Meanwhile it will snow again over the city
You will be two different snowflakes
Within two different hearts

FLOCONS DE NEIGE
De vives complaintes dans des prières montant au ciel
Des mots obscurs sur les plumes des moineaux blessés
Des mosquées muettes dans un effrayant désert
Des roues de voitures qui tournent d’un mouvement triangulaire
Tandis que sur la ville il neigeait encore
Vous étiez deux flocons de neige différents
Dans deux coeurs différents
Avec ce froid vous êtes comme un ruisseau gelé
Vous ne pouvez pas errer - vous n’avez pas de mots d’amour
Mais sous la lueur de vos espoirs dans une chambre d’hôtel
Vous rêvez au printemps avec les statuettes comme des statues
Tandis que sur la ville il neige encore
Vous êtes deux flocons de neige différents
Dans deux coeurs différents
A l’aurore vous écouterez les sanglots d’une guitare
Vous vous tairez - vous chanterez - vous pleurerez
malgré vous
Vous creuserez les yeux du crépuscule qui triomphe
L’horizon dévorera comme un tigre les soleils
Tandis que sur la ville il neigera encore
Vous serez deux flocons de neige différents
Dans deux coeurs différents

English and French translations by Berge Turabian

Իգնա Սարըասլան: ԱԹԵՆԱՍԻ ՄԵՀԵԱՆԻՆ ՄԷՋ

Click to hear the audio clip IN THE TEMPLE OF ATHENA
read by Lola Koundakjian.


Աթենասի մեհեանին մէջ քեզի պիտի սպասեմ այս գիշեր
Ողիմպոսի երկնակամարին տակ բոլոր զանգակները պիտի
ղօղանջեն
Ձիւնասպիտակ կարապներ պիտի լողան աւազաններու մէջ
Առուակներու կարկաջը պիտի լսուի ժայռերու տակ
Աթենասի մեհեանին մէջ քեզի պիտի սպասեմ այս գիշեր
Որփէոսի քնարը սիրոյ հին հէքեաթ մը պիտի պատմԷ
Յաւերժահարսերու սրինգները քու գալուստդ պիտի
աւետեն
Սիրատենչ տատրակներ պիտի թառին ձիթենիներու վրայ
Աթենասի մեհեանին մէջ քեզի պիտի սպասեմ այս գիշեր
Աչքերուդ չափ անոյշ գինին նոյն բաժակէն պիտի ըմպենք
Խարոյկ շրթներդ կարօտակէզ շրթներուս մէջ պիտի մարեմ
Պլպլացող աստղերուն տակ տարփանքի արձանը պիտի
կերտենք
Աթենասի մեհեանին մէջ քեզի պիտի սպասեմ այս գիշեր

IN THE TEMPLE OF ATHENA

In the temple of Athena I will wait for you tonight
All the bells will tinkle under the firmament of Olympus
Snow-white swans will swim in the pools
The murmur of brooklets will be heard beneath the rocks
In the temple of Athena I will wait for you tonight
The lyre of Orpheus will tell an ancient love story
The flutes of nymphs will herald your arrival
The loving turtledoves will perch on the olive trees
In the temple of Athena I will wait for you tonight
From the same cup we will drink the wine–sweet as your eyes
I will extinguish your burning lips with mine
Under the glimmering stars we will sculpt the monument of
passion
In the temple of Athena I will wait for you tonight

DANS LE TEMPLE D’ATHÉNA

Cette nuit dans le temple d’Athéna je t’attendrai
Sous le firmament d’Olympe sonneront tous les glas
Des cygnes blancs comme la neige nageront dans les bassins
On écoutera le murmure des ruisseaux sous les rochers
Cette nuit dans le temple d’Athéna je t’attendrai
La lyre d’Orphée racontera de vieux contes d’amour
Les flûtes des nymphes annonceront ton arrivée
Des tourterelles amoureuses se poseront sur les oliviers
Cette nuit dans le temple d’Athéna je t’attendrai
Nous boirons à la même coupe le vin aussi doux que tes yeux
J’éteindrai de mes lèvres le feu de tes lèvres languissantes
Sous les étoiles étincelantes nous sculpterons la statue du désir
Cette nuit dans le temple d’Athéna je t’attendrai

English and French translations by Berge Turabian

Իգնա Սարըասլան: Կ’ ԱՆՁՐԵՒԷՐ

Կ’անձրեւէր
Ճնճղուկ մը թառեցաւ
Մարդու մը գլխին
Օդը μացաւ
Ճնճղուկը թռաւ
Մարդու գլխէն
Ուրիշ մարդու մը գլուխը
Կ’անձրեւէր
Յոյս մը թառեցաւ
Սրտի մը խորին
Օդը μացաւ
Եւ յոյսը թռաւ
Սրտին խորէն
Ուրիշ սրտի մը խորը
Կ’անձրեւէր
Աստղ մը թառեցաւ
Երկնքի կապոյտին
Օդը μացաւ
Աւաղ ան ալ թռաւ
Երկնքին կապոյտէն
Ուրիշ երկնքի մը կապոյտը

IT WAS RAINING

It was raining
A sparrow perched
On a man’s head
The skies cleared
The sparrow flew
From that man’s head
To another’s
It was raining
A single hope landed
In the bottom of a heart
The skies cleared
The hope flew
From the bottom of that heart
To another’s
It was raining
A star perched
Upon the blue of a sky
The skies cleared
Alas, it too flew
From the blue of that sky
To another’s

IL PLEUVAIT

Il pleuvait
Un moineau s’est posé
Sur la tête d’un homme
L’air s’est éclairci
Le moineau s’est envolé
De la tête de l’homme
A la tête d’un autre homme
Il pleuvait
Un espoir s’est posé
Au fond d’un coeur
L’air s’est éclairci
L’espoir s’est envolé
Du fond du coeur
Au fond d’un autre coeur
Il pleuvait
Une étoile s’est posée
Au bleu d’un ciel
L’air s’est éclairci
Hélas, elle aussi s’est envolée
Du bleu du ciel
Au bleu d’un autre ciel

English and French translations by Berge Turabian

Իգնա Սարըասլան: ՀՈՐԻԶՈՆԷՆ ՆՈՐ ՏԱՐԻ ՄԸ ԾԱԳԵՑԱՒ

Վերջալոյսովն սառ արեւին
Դէպի անցեալ տարի մըն ալ սահեցաւ
Սրընթաց իբր ճառագայթ մը ոսկեփայլ
Քաղցր իբրերազ մը երփներանգ
Զուարթ իբրերգ մը հայրենի
Մեղմ իբրշունչ մը զեփիւռի
Ջինջ իբրերկինք մը գարնան
Արշալոյսովն վառ արեւին
Հորիզոնէն նոր տարի մը պիտի ծագի
Դեռափթիթ յոյսերով μեռնաւոր
Ու յետոյ յամրօրէն
Ան ալ մայրը պիտի մտնէ
Մեր անձուկ աշխարհի
Բոլոր անմահ կարծուող ապրումներուն նման



A NEW YEAR IS RISING ON THE HORIZON

In the sunset of the cooling sun
Another year has glided into the past
Quick as a golden ray of light
Sweet like a colored dream
Joyful as a homeland song
Soft like a breath of breeze
Clear as a sky in spring
In the sunrise of a blazing sun
A new year is dawning on the horizon
Loaded with newly sprouted hope
Then it too will gently set
Like all the passions of our narrow world
Deemed to be
Immortal


UNE NOUVELLE ANNÉE SE LÈVE À L’HORIZON

Avec le coucher d’un soleil froid
Une année de plus se glisse dans le passé
Brusque comme une lueur dorée
Exquise comme un rêve enluminé
Gaie comme un chant de pays
Douce comme le souffle d’une brise
Claire comme le ciel de printemps
Avec le lever d’un soleil chaud
Une nouvelle année se lève à l’horizon
Jeune et lourde d’espoirs
Qui bientôt tout doucement
Va se coucher elle aussi
Comme toutes les passions de notre petite terre
Qu’on croyait immortelles.


French and English translations by Berge Turabian.

Սոնիա-Սանան: պուրճ համուտ, սալամթաք

ընկերներուս



հազար երազ հազար անէծք պահած մայթեր
հազար անթէն հազար թիթեղ կապած շէնքեր
հազար հազար լուացքի թել շալկած թաղեր
գաղտագողի եւ մուրացկան
հաշիշամոլ եւ բոզարած
քաղաքի լուռ ժամացոյցը
ծոթրինի հում հոտերով
առաւօտեան մութ ժամերուն կը լարեն
մինչ
առնէտները մեծապատիւ
կը սլքտան
երկյարկանի եւ երբեմն ալ չորս յարկանի
զիրար հրող-հրմշտկող
իրար քամակ ծոց ու քրտինք հոտոտացող
պէթոնապատ-պէթոնահամ շէնքերու նեղ մուտքերուն
կը կրծոտեն-կը բզկտեն
կրունկները պուրճի համուտի լխկած կեանքին
կը լզուըրտեն մնացորդաց ինքնութիւնը
հին թաղերուն
տանտէրի պէս գոգնոց կապած
կը տնտեսեն կը լրտեսեն
անցուդարձը
թոյլ յօրանջը
նեղ թաղերուն
եւ
կը սպասեն
լեղապատառ
ճմռթկուած ու անճրկած
քաղաքի ծոյլ զարթնումին

պուրճ համուտ սալամթաք






հազար գիշեր հազար աստղիկ
հազար ալիք հազար երկինք
հազար հազար տանիք անդին
կօշիկներս ես կը փնտռեմ
հեռանալու բաւիղներուդ դարանակալ խորերէն
ուր
զինուեցան եւ զուգուեցան
արմատ դրին ու հեռացան
երիտասարդներ յայտնի անյայտ
կոյս աղջիկներ նամուս պահած
տարիք առած ոսկերիչներ դրամ դիզած
թեւեր առին ու մեկնեցան
պատերազմին չդիմացան
բանբասանքին չմիացան
պայ-պայ ըսին ու հեռացան
եւ մնացիր առնէտներու բեմահարթակ
ծակ շէնքերու քարեվանդակ
սուտ խօսքերու հրովարտակ


պուրճ համուտ, սալամթաք


հազար երազ, հազար մուրազ պահած սրտեր
հազար թախիծ հազար վառ խինդ տեսած աչքեր
հազար անգամ շպարի տուն գացած կիներ
կը միանան պուրճ համուտի թաղերուն մէջ
կը քարոզեն կը հայհոյեն
լեզուն կտրած ազգին ուղին դեռ կ՛որոնեն
սուտ սուտ երգեր կը յօրինեն
օրօր կ՛ըսեն կը քնացնեն
պատերազմէն խուլցած տղոց
տարագրութեամբ մաշած մարդոց
հոգիները դեռ կը ծախեն
ու կ՛արբենան յաւէտ ապրող ժողովուրդի տեսլականով
սակարկուած հաճոյքներու տեսաշարով
action ֆիլմի սուտ զարկերով

եւ կը վազեն լեզունին կախ
քրտնքախաշ ու քարշահոտ
արաբական ռեսթորանի օղին ումպ ումպ կուլ տալու
թավլիի պէս պարահանդէս-երգահանդէս խաղալու



պուրճ համուտ, սալամթաք



եւ Ատվիլի հաստ ու կլոր
փորը տնկած յղի տուփը
ես կը կլլեմ հատիկ հատիկ
որ չցաւիմ
մարմինիս մէջ
թափառական
քաղցկեղի պէս անկասելի
պուրճ համուտի հիւանդագին փողոցներու
ախտավարակ տարածումէն
մէջս հինցած հազար □խուճապ□, հազար կարօտ եւ յիշատակ
մսագործի սուր դանակով ես կը մանրեմ հատիկ-հատիկ
հին սէրերս, արցունքներս ու մազերս
ցրի կու տամ
կուկուզ ըրած
սովահար
առնէտներուն մուրացկան
ճամպրուկիս մէջ ոչ անձնաթուղթ ոչ ժամացոյց ոչ քամերա
ես կը կտրեմ հազար մղոն հազար քաղաք
որ չմեռնիմ
մայթի խոնաւ եզրին մինակ
ուր կէսօրուան ժամը մէկին
սուրճի կու գան
սիկարէթի թոյնէն մարած
երիտասարդներ վիզերնին կախ
շարականի խազէն յոգնած
քահանաներ սեւ սպիտակ
բարձրակրունկ, կարմիր ռուժով
բէտիքիւրի թարմ հոտերով
սիրուհիներ տարիք առած
եւ առնէտներ հազար հազար
գաղթականի ծռած վիզով
կնքահայրի բաճկոններով
սրիկայի ծակ եւ ուռած բազկերակով
հտպիտի պէս ժպտադէմ
պուպրիկի պէս անիմաստ
մեռելի պէս կարեկից

պուրճ համուտ սալամթաք



Սոնիա-Սանան

César Antonovich Cui's compositions for Armenian poems

In 1907, Cui's song cycle set to the Russian translations of poets by several Armenian writers was published in Moscow. The seven movements of this Op numbered 75 include works by Bedros Tourian, Rafael Patkanian and Avetik Isahakyan.

The full list is:

1. Армянский кровь (Rafael Patkanian)
2. Как мощный, бурный вихрь (Leon Manuelyan)
3. Сон : "Я услышал напев сладкозвучный" (Smbat Shah-Aziz)
4. Всю душу я свою (Avetik Isahakyan)
5. Туман распростер свой крылья (Avetik Isahakyan)
6. Ей (Bedros Tourian)
7. Смерть воина (Ovanes Ovannisyan)

César Antonovich Cui (18 January 1835 — 26 March 1918) has written many more pieces to accompany poems by Russian authors. He was a prolific composers of operas and instrumental pieces.

Վահագնի Ծնունդը

Երկնէր երկին, երկնէր երկիր,
Երկնէր և ծովն ծիրանի.
Երկն ի ծովուն ունէր
Եւ զկարմրիկն եղեգնիկ.
Ընդ եղեգան փող ծուխ ելանէր,
Ընդ եղեգան փող բոց ելանէր,
Եւ ի բոցոյն վազէր խարտեաշ պատանեկիկ.
Նա հուր հեր ունէր,
Բոց ունէր մօրուս,
Եւ աչքունքն էին արեգակունք:


Աշխարհաբար

Երկինքը երկունքի մէջ էր,
Երկիրը երկունքի մէջ էր,
Կ՛երկնէր նաեւ ծիրանեգոյն ծովը.
Երկունք ունէր նաեւ ծովուն մէջ,
Կարմրիկ եղէգնիկը։
Եղէգնի փողէն ծուխ կ՛ելլէր,
Եղէգնի փողէն բոց կ՛ելլէր,
Ու բոցին մէջէն կը վազէր խարտեաշ պատանեկիկ մը։
Ան հուր մազեր ունէր,
Ու նաեւ բոց մորուք ունէր,
Ու աչքերը արեգակներ էին։


La naissance de Vahagn

Le ciel et la terre étaient en mal d'enfant;
Et la mer empourprée était en mal d'enfant.
Le mal d'enfant saisissait dans la mer
Le petit roseau rouge.

De la tige du roseau sortait de la fumée,
De la tige du roseau sortait de la flamme,
Et à travers la flamme, un adolescent s'élançait:
Il avait une barbe de flamme,
Et ses yeux étaient des soleils...

Source: Anthologie des Poètes Arméniens, Astour Navarian, Imp. de Navarre, Paris, 1928.


The Birth of Vahagn

Heaven was in labor, Earth was in labor
the purple sea was in labor
in the sea of labor pain held the little reed,
along the reed’s stalk rose smoke
along the reed’s stalk rose flame
and from the flame leapt up
a golden hair little boy,
he had hair of flame,
he had a beard of flame
and his eyes were little suns.


from Indo-European Language and Culture: An Introduction by Benjamin W. Fortson, IV, [page 395]

Shaunt Basmajian

Dear Canadian readers of the Armenian Poetry Project: I am searching for more information regarding this author.


Thanks -- Lola Koundakjian, Curator and Producer of APP.




Shaunt Basmajian (30 September 1950 — 25 January 1990) was a Canadian poet and author.

Born in Beirut, Lebanon to Armenian parents, Basmajian emigrated to Canada when he was seven years old. He was a founder of the Canadian Poetry Association, co-founder of Old Nun Publications (with Ted Plantos), and was a member of the Parliament Street Library poetry group. The Shaunt Basmajian Chapbook Award, given annually to a Canadian poet, was established in his memory.

ԳԱԼՈՒՍՏ ԽԱՆԵՆՑ: Դարերի Համար

Ինձանից հետո վառ երազներով գրողներ կգան,
Իմ գրածները, գիտեմ կը կարդան, չեն մոռացվելու.
Սակայն ասում եմ ՝ այս է իմ ամեն գանձ հարստություն,
Որ կտակում եմ հաւատքի մարդուն:

Ասում են միայն երգն է անմոռաց,
Եթե թևավոր խոսքեր են հստակ ու հուզապատում ,
Եթե գրվել են սիրով, արյունով և ունեն երազ,
Տալիս են եռանդ պայքարի մարդուն:

Հոգսերը գորշ են, կապարի պես ծանր,
Փաթաթվել են իմ մտքի թևերին, չի լինում թռչել,
Բայց երբեմն զգաստ, գրում եմ բաներ,
Դարերի համար և օրերի մեր …

ԳԱԼՈՒՍՏ ԽԱՆԵՆՑ: Սրտի խոսքեր

Click to hear the audio clip Սրտի խոսքեր read by Lola Koundakjian.


Ես դժվար անցա զառիվերը նեղ
Հավատքիս ճամբին լույսի չհասա
Իսկ հիմա կարծես հորիզոն չկա
Ձգտելու համար,
Ազատ, անկաշկանդ երկինքներ չկան
Երգելու համար:

Մարդիկ չեն լսում ու չեն հաւատում,
Որ մեկը կը գա: Ասում են մարդիկ
- Սիրերգություն է՝ գիրը հույզերի,
Քաղցածի համար սնունդ չի բերի
Ոչ էլ հաղթանակ:

Ես հավատում եմ , որ մարդիկ կը գան
Նոր երազներով,
Ուստի փայլում եմ ինձնից դուրս եկած,
Որ ժպիտ տեսնեմ
Ու գտնեմ մեկին՝ հաւատքի զինվոր,
Որ բարեւս տամ . . .

1996 թ.

ԳԱԼՈՒՍՏ ԽԱՆԵՆՑ
(1910-1998)

ԳԱԼՈՒՍՏ ԽԱՆԵՆՑ: Ի՞նչ գրեմ

- Ես էլ ի՞նչ գրեմ,
Օրերը գալիս, գնում են անդարձ,
Կյանքիս թելն է անվերջ կարճանում,
Հասնում սպառման:

- Ես ինչպե՞ս սիրեմ,
Իմ սիրածների դեմքին խնդություն,
Հրապույր չկա, ոչ էլ ցանկություն ...
- Դուրս գամ ասպարէզ, վազեմ անարգել,
Ձայն տամ ու երգեմ,-
Աստղերը լսեն ...
Բայց այս օրերին մարդիկ վրդովված,
Ազատ չեն լսում:

- Ես ինչպե՞ս խոսեմ,
Քաղաքի երգը աղմուկ ու մորմոք,
Ոչ ոք բարձրաձայն չի խոսում անհոգ ...
- Սրտանց ճչում եմ ,-
Ճիչս արձագանքը կունենա՞ մի օր:

1996 թ.

ԳԱԼՈՒՍՏ ԽԱՆԵՆՑ: Աշունն Ու Ես

Արդեն աշուն է, անժպիտ աշուն…
Ցուրտ ու դեղնածամ քամի է շրջում,
Թախծադեմ կնոջ շնչից են թոշնել
Ծաղկունքն ու ծառեր:

Գիտեմ քեզ աշուն,
Ես հիմա արդեն ձմեռս եմ ապրում,
Շունչ ու շրշյունդ տրտում, դառնավիշտ,
Ինձ հիշեցնում են իմ ընկերներին,
Որ ռազմի դաշտից հեռացան ընդմիշտ:

Բանաստեղծորեն ապրել եմ ուզում,
Հեռանալ, փախչել քաղաքի հոգսից,
Բնության գրկում երգել անտրտում.
Հիշել երբեմնի իմ սիրածներին
Անցած, անմոռաց:

Ոսկեվարս աշուն, քամի ու շրշյուն,
Լացում են կարծես թփեր ու ծառեր,
Նւագում է մեղմ՝ քամին տրտմաշունչ,
Իմ սրտում տրտում կան անբառ երգեր:

ԳԱԼՈՒՍՏ ԽԱՆԵՆՑ: Գիշերը

Գիշերն է գալիս, միշտ ժամանակին
Երբ կա հոգնություն, քնելու կարոտ,
Բայց ո՞վ է քնում…
Այս մշտադղորդ հոգսերի բովում
Ոչ ոք չի քնում:

Գիշերվա մեջն եմ,
Մտքեր, պատկերներ, անգույն, այլանդակ
Խուժում են վրաս
Ալիքների պես գազազած ծովի.
Եւ ես չեմ քնում,
Հոյսի պալատի վերակառուցման
Մուրճերի ձայնն եմ անընդհատ լսում:

Դարյաքենար, օգոստոսի 17, 1995թ

William Michaelian: Seeds (ΣΠΟΡΙΑ)

“Seeds” is one of three short poems* by William Michaelian translated into Greek by poet Vassilis Zambaras. The translation first appeared in the author’s blog, Recently Banned Literature.


Seeds

While my mother
drinks her tea,
I eat a tangerine.

My dish is full
of pale-hard seeds.

She tells me
I should plant them.

I see her in a garden
on her knees,
waiting, looking down.



Καθώς η μάνα μου
πίνει το τσάι της,
τρώω ένα μανταρίνι.

Το πιάτο μου γεμάτο
χλωμά σκληρά σπόρια.

Μου λέει
πρέπει να τα σπείρω.

Την βλέπω σ’ ένα κήπο
γονατισμένη,
να περιμένει, και να κοιτάζει
κάτω.



Kathόs e mάnna mou
pinei to tsάee tis,
trόο έna mandarίni.

To piάτο mou gemάto
hlomά sklirά spόria.

Mou lέi
prέpei na ta spίro.

Tin vlέpo sέna kίpo
gonatίmeni,
Na perimέni, ke na kitάzi
kάto.


* From Another Song I Know, Cosmopsis Books (2007).

Greek translation and transliteration © 2008 by Vassilis Zambaras. Published here with the poet’s kind permission.

Vowel pronunciation guide: i as in letter “e”; e as in “eh” — without “h” sound; a as in “ma”; o as in “OK”; ou as in “balloon”.

Sotère Torregian: Fragments

Fragments of Poem Found in Letter
Sent to Gary Snyder—1986

*Vos que decia: Da voces y toda su

Gloria como flor del campo

They have asked me about it many times What can I

Write about?
I say the people sleeping on buses
Introduce them
To the distant mountains
That “slightest thread” of the “Nuclear” sword of

Damocles”
And if it’s “Paris”
You want then let it walk inside you

And any crisis is a texture of colour blood and the elements
Chagalle / his countries

One’s footsteps in the morning fog
While the beloved reads a letter 5.000 mi.
Away

Again, in unison
To the still center of heart’s desire

1986 -- Sotère Torregian

From "I Must Go" (She Said) "Because My Pizza's Cold" Selected Works, 1957-1999 poetry book.

Alexan Tamraz: Human Being

In old old times,
mankind survived,
by killing
and eating
animals.

Nowadays,
by killing
human beings.

What a pity
we can not eat,
human meat.

In Search of Parsegh Habechian (1909-1989)

The Armenian Poetry Project requests the help of its readers to research Parsegh Habechian (1909-1989).


Many thanks,


Lola Koundakjian

Բարսէղ Հապէշեան։ Պուտ մը սփոփանք

Click here for the audio clip Պուտ մը սփոփանք read by Lola Koundakjian.


Բառերն ի՞նչ են՝ սիրակէզ այն
Սրտին համար համայնական,
Այլ եթէ ոչ վատուժ, վտիտ,
Ձմրան շողեր մահաժպիտ...։

Գոյներն ի՞նչ են, բնանկար
Գեշապաշտին վէրքին համար.
-- Հրաբուխի մը եթէ ոչ՝
Լաւաները շիջած ու խոնջ...։

Գրքերն ի՞նչ են միթէ բոլոր,
Որ կուտակուին լեռնահատոր,
-- Այլ եթէ ոչ ուղեկորոյս՝
Ուղեւորին նշոյլ մը լոյս…։

Կիրքերն ի՞նչ են՝ որ կրծոտեն
Մարդոց հոգին որպէս որդեր…
-- Գուցէ խայթ մը, պուտ մ՛սփոփանք.
Գոյութեան դէմ բազմակապանք…։


Բարսէղ Հապէշեան, 1949

Պարգեւ Օհան

Տխու՜ր ըլլալ եւ լռե՛լ,
Դառն է ա՛յն՝ մա՜հ իսկական.
Իսկ տխրութեան մէջ երգել,
Երջանկութի՜ւն մ՛անվախճան։

Alexan Tamraz: Lover

I was used to
misfortune so much
that I hugged it
to my chest
so closely that
good luck hastily-
jealously came
toward me.
But of what use was luck to me?
I was in love with
mascara eyes and
eyebrows of misfortune...

Lilly Thomassian: THE LONG MARCH

They told us the soldiers were coming.
My father said we shouldn't worry.
The priest said a prayer. We kissed the holy cross. He blessed us.
Old and young; we prayed in silence.
My little sister cried.
We heard them coming.
There were so many of them marching in the streets that the walls of the house shook from the ground.

The door bursts open. They are inside.
They drag my father out of the house. They tie his arms behind his back.
They round up all the strong men of our village. All have their arms tied behind their backs… We never see them again.
They say we are being relocated.
I did not know that word. Relocated.
They tell us to move forward.

Forward... Always forward...

I manage to hide a silver spoon in my pocket.
We start walking down the road.
The men walk in front.
Women carry the children.
No one speaks.
Old people begin trailing behind.
When the sun finally comes up, I see a long line of people stretched all the way to the sky.

Forward... always forward.

A young man breaks free from the group and runs towards the field. They shoot him in the back. We can see his white shirt on the dry land like a flowering bush.
I see an old woman and an old man sit side by side under the shadow of a tree... They refuse to stand up again... The soldiers shoot them.
Soldiers take a young woman behind the bushes. They laugh. She screams. She never comes out.
The baby in a young woman's arms cries for milk.
Our feet bleed.
The baby keeps crying for milk.
When we pass by the villages people shut their windows. Others throw rocks at us.
The baby in the young woman’s arms stops crying. She keeps carrying him.
The sky, dark with tears.
The road, silent with shame.
The road never stops. The walk never ends.

The man beside me trips and falls.
One after another they keep falling to the ground.
We stop burying the dead. They are too many.
We stop crying for the dead. They are too many.

Forward...always forward.

When my little sister falls, I don't stop for her.
As soon as they drop to the ground vultures start pecking at them. Sometimes they are still alive.
When I look behind I see white patches strewn along the road. One of them is my little sister.
When our feet can’t carry us anymore we crawl on our hands and knees.
We can’t stop walking.
We keep moving.

Forward…always forward.

One of us has to stay alive.
One of us has to remember.
One of us has to speak the truth.








Lilly Thomassian was born in Tehran, Iran and studied at the University of Geneva, Switzerland.
Her full-length play The Interrogation, inspired by the Iranian revolution, was a finalist in the 2001 Ashland New Plays Festival and the 2003 Senachai Festival in Chicago.
Recently, her one-act Khnamakhos (Dinner) was produced in San Francisco by the Golden Thread Productions and at the AGBU Center as part of the Armenians in LA show.
She is probably best known for her play, Let the Rocks Speak, which won the 2001 Catawba College Peterson Award, as well as Honorable Mention in the Plays for the 21st Century Contest (Playwrights Theater, Texas), and Finalist in the David Mark Cohen National Playwriting Competition. Let the Rocks Speak was produced by ShapeShifter Productions in 2003 at the Fountain Theatre in Hollywood.
In 2006 she was one of the founders of The Luna Playhouse which opened with her play THIRST which was very well received.
NADIA, a play about Armenians in Iraq she is submitting for this contest, is currently one of the finalists in the Stage Left Theater in Chicago and is being considered to be presented at their annual festival.
Lilly has written many screenplays and specs. Around the Corner and Without Baggage, two screenplays she was commissioned to write are presently being considered for production.
Her producing and directing credits include: California Suite by Neil Simon at Group Repertory Theater, A Stage Oddity at FirstStage, The Emptiness by Alfred Eisaian at the Artavazd Theatre at AGBU, The Hired Killer at Theatre Unlimited for the Armenian Theatre Company and The Lady in Question by Charles Busch at the Elephant Theatre.

Sotère Torregian:“The Words are Missing” …

(22nd Nov. 1963, JFK, Dallas)
for Diane

“The words

Are missing

That will remove

Our doubts…

The words

Are missing

That will remove

Our doubts

They will exist forever

The words

Are missing

That will remove

Our doubts

They will exit forever” …

22-23 Nov., 1963
Assassination of JFK

-- Sotère Torregian

From "I Must Go" (She Said) "Because My Pizza's Cold" Selected Works, 1957-1999 poetry book.

ՄՈՒՇԵՂ ԻՇԽԱՆ: ԱՌԱՋԻՆ ՈՂՋՈՅՆ

Ահա կրկին ծագող լոյսին դէմ առտըւան
Փեղկերս փակ կը բանամ լա՜յն ես ցնծագին.
Ահա կրկին կեանքի աղմուկն յաւերժական
Երգ ու խինդով կը լեցնէ իմ բորբ հոգին…
Գիշերը լոկ բաժնեց զիս մե՜ծ այս հանդէսէն,
Բայց կը դիտեմ տարիներու խենդ կարօտով
Անոր ծանօթ եւ դիւթական գոյներն ամէն…
Պատուհանէս՝ որ կը բացուի սիրագորով
Սրտի մը պէս այս աշխարհի հմայքներուն,
Ես կը դիտեմ անյագօրէն եւ հիացիկ
Փողոցն ի վար մարդոց հեղեղն ալեծփուն,
Ճակատը սուրբ սա շէնքերուն մեծ ու պզտիկ
Ես կը գոչեմ սրտիս խորէն բարձրաղաղակ.
Ողջո՜յն քեզ, կեա՛նք, դուն շքեղ փառք,
դուն յաղթանա՛կ,
Ողջո՛յն ցաւիդ, հառաչներուդ ու խաւարիդ,
Ողջո՛յն ծափիդ ու ծիծաղիդ ու լոյսերուդ…
Ինչպէս որ կաս՝ մերթ արտասուք եւ մերթ ժպիտ՝
Դո՛ւն ես միակ ոյժն իրական, խորախորհուրդ,
Ինչպէս որ կաս՝ ես կ՚ընդունիմ քեզ գրկաբաց՝
Թեւերս զոյգ քեզ ընդառաջ այսպէս պարզած։
Ողջո՜յն քեզ, կեա՛նք պատիւ եւ օրհնութիւն,
Որ չմոռցար զիս ալ կանչել քու հանդէսիդ
Անէութեան մռայլ ծոցէն մահահանգոյն
Եւ աչքերուս մէջ վառեցիր լոյսդ վճիտ…
Քառասնամեակն անցաւ արդէն որ ամէն ժամ
Քեզ կը դիտեմ, քեզ կ՚ըմբոշխնեմ եւ կ՚արբենամ,
Բայց կը թուի թէ ես դեռ նոր կը տեսնեմ քեզ
Եւ կը մնամ քեզմով անկուշտ, քեզմով անյագ։
Օ՜ քա՛ղցր կեանք, կախարդ աղբիւր, դալար պարտէզ,
Արեւահոս եւ բազմալար համանուագ,
Որքա՜ն գանձեր ունիս պահած դուն ինձ համար…
Ի՞նչպէս քաղել զանոնք բոլորն ալ անխտիր.
Կը նահանջեն մատներս թոյլ ու դողահար
Եւ ժամանակն է խուսափուկ ու դաւադիր։
Ես կ՚ուզէի վերածընիլ ամէն վայրկեան,
Կրկին անցնիլ ճամբաներէն, ուր քալեցի.
Ես կ՚ուզէի ըլլալ միշտ նոր հանդիսական
Աշխարհիս մէջ ամէն նորոգ լուսաբացի.
Նոյն լացը լալ, նոյն ժպիտով երջանկանալ,
Նոյն վէրքերէն արիւնոտիլ յաճախակի,
Ես կ՚ուզէի, կեա՛նք, քեզի հետ յաւերժանալ…
Տո՛ւր ինձ ըլլալ քու յորձանքիդ մէջ հանապազ,
Ընդխառնուիլ առօրեայիդ աղմկայոյզ,
Դառնալ հզօր քու արշաւիդ անբաժան մաս,
Տուր ինձ, ո՛վ կեանք, քեզ միշտ սիրել խելակորոյս…
Թող զիս ներկայ գտնէ ամէն կենդանի կանչ
Քու ճաճանչող ճամբաներուդ վրայ բոլոր,
Մարտէ ի մարտ թող խոյանամ ես աննահանջ
Քու անողոք պայքարներուդ իբրեւ զինուոր.
Աշխատանքի ակօսներուդ մէջ անհամար
Հոսի առատ ճակտիս քրտինքն արգասաբեր,
Թող զիս կոչեն գեղեցկութեան սրընգահար,
Կամ առաքեալ գաղափարի լուսանըւէր.
Թող զիս կոչեն մերթ սիրահար եւ մերթ գինով,
Միայն թէ, կեա՛նք, քեզ միշտ գրկեմ զոյգ թեւերով։

Ողջո՜յն քեզ, կեանք


Պէյրութ 1958, Տպ. Լա Ֆոթոյ-Բրէս

Sotère Torregian: I Discover Jean Valjean Everywhere

We see these pearls walking in the morning
Know who they are
But we know
The true conquerors jasper landscape
One “Beastie” after another
Papa
Shifting sands
Bottles and
Sun and Earth

I am proud of my zero
The box-cars rushing through me in succession
I am Jean Valjean
A Challenge to any exterior
When my loves says “Garbanzo”

You harbour a hag but it is beautiful that you do
It is what makes your name stand out
It is what makes you beautiful
This pristine brilliance
O Camino a Los Cerros!

I take my stride
My legs are giant totem poles
That cause a whirlwind wherever I go wherever I have been
O feathers of Youth!I will not leave you orphans
I will come to you again and again

O gyrating feathers of Youth!

May 24-June 7, 1967
Mountain View, California

-- Sotère Torregian--
From "I Must Go" (She Said) "Because My Pizza's Cold" Selected Works, 1957-1999 poetry book.