Ուզեցի որ արեւ ըլլամ
Խռֆած բուեր կը սուլեն գիշերները ու կ’անցնին
Կայարանէ կայարան։ Հեռուներէն տակաւին,
Շոգեկառքե՛ր, կը դողամ. ձեր հեւոցին, ցուրտ հովին
Դէմ ես տըղայ մ’եմ կարծէք ու պատուհանըս՝ հանի։
Նոճիներու պէս հոսուն՝ ձեր ծուխերուն մէջէն դեռ
Ես կը տեսնեմ մեռելներ։ Վիշապներու բոցացան՝
Պըտուտակները կ’ոռնան։ Քաղաքներէն` որ անցանք,
Շոգեկառքե՛ր, մերկ սրտէս միս ու արիւն են փետտեր։
Քարափներու գոյնըզգոյն ճըրագներ դեռ կը ծորին
Խէժի նըման՝ ուղեղէս։ Սրճարաններ կան վհուկ։
Ճամբաներուն ծառը քար՝ որուն օձերն էիք դուք,
Շոգեկառքեր, քանդըւէր ծառը կախարդ խնձորին։
Ճամբորդելու խենթ սէրէն առողջութիւնըս գընաց։
Ապսենթներու յորդում մ’է անիւներնուդ շունչը սառ։
Ծաղկախտաւոր խափշիկը պաղ գետերէն կը յուսայ
Մարել կըրակը ներքին ու կը մեռնի արբեցած։
Շոգեկառքե՛ր, սեւ յուշեր, ո՜հ, ձըգեցէ՛ք զիս հանգիստ։
Դադրեցուցէ՛ք ձեր անքուն մեքենաները կարի։
Հոգիս յոգնած ու հիւանդ՝ մեռելի պէս կ’երկարի։
Ոչ ուժ ունի, ոչ փափաք ճամբորդելու՝ ա՛լ հոգիս։
«Անջրպետի մը գրաւումը»
Dear APP readers:
We are busy and excited about the anniversary reading on May 2nd but limiting postings due to upcoming changes with our RSS feed.
We are going to transition to FOLLOW.IT and would like to ask all those interested to subscribe again using the new box on the front page of the blog. THANKS!
Blogger’s email subscription widget, also known as the FollowByEmail widget, will be turned down in July 2021.
At this point, there are no alternatives to the automated email feeds.
On Sunday, May 2, 2021, there will be a worldwide reading to help celebrate the fifteenth anniversary of the Armenian Poetry Project.
Details to follow.
Best regards,
Lola Koundakjian
Curator and Director, The Armenian Poetry Project
To write a poem is to examine, eat or throw eggs.
William Saroyan
From “To Write a Poem’
Poetry October 1948
Սփիւռք ………………………………………………………………………… Հայաստան
Հայաստան ……………………………………………………………………. Սփիւռք
Սփիւռք-Հայաստան Հայաստան-Սփիւռք Սփիւռք-Սփիւռք-Սփիւռքներ
Ինքնութիւն
Բազմինքնութիւն
Անինքնութիւն Այլինքնութիւն Այլութիւն Բազմայլութիւն
Հայինքնութիւն
Հայու 21-րդ դարու խճանկար
մշակոյթ ընտանիք դպրոց ակումբ եկեղեցի հայ դատ
հայրենիք/հայրենիքներ
Այսպէ՛ս այստեղ
Այսպէ՛ս այնտեղ
Այսպէ՛ս ամեն տեղ
Այսպէ՛ս այսօր
Այսպէ՛ս վաղը
Այսպէ՞ս յաւիտեան…
Անթիլիաս-Լիբանան 10 Մայիս 2014
Նարեկ արք. Ալեէմէզեան
Յ.Գ. «ՀԱՅԻՆՔՆՈՒԹԻՒՆ»-ը կարելի է լսել այցելելով.- https://www.facebook.com/nareg.alemezian/
(Ձօն՝ Սինկափուրի Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ Եկեղեցւոյ)
«Բարեխօս ունիմք զմեծ խոստովանողն Քրիստոսի զհայրապետն մեր զՍուրբն Գրիգոր լուսաւորիչն հայաստանեայցս աշխարհի»
(Ժամագիրք)
Բա՜ց դարպաս…
արդար մարդու հոգիին պէս ճերմակ
կանաչ ծաղկուն դարաւոր քար-ծառ
Արարատէն պոկուած շնչող նշխար
գերարդի քաղաքի սիրտին բազմած
Խոր Վիրապի քոյր վկայարան
Սեպուհ լերան ճգնարանի յուշարձան
մաքուր աղօթք
բիւրեղ անձրեւ
զով մրմունջ
ջերմ ովասիս
«Արմինեըն Սթրիթ»…
Հայ մո՞մ խո՞ւնկ զա՞նգ շարակա՞ն – հաւատալից հոգիներու գահաւորակ
սինկափուրեան կարգ-կանոնի խճանկար
հայու խաչի ճամբու ուրուանկար
քարտէս սլաք հայկեան
երկնանիզակ հոգետաճար
Սո՜ւրբ հայր ………………………………………………………. Սո՜ւրբ խորան
հայ օտար զբօսաշրջիկներ խառն
չին չան ճին ճան ջին ջան ջան ջան
նկար յուշամատեան կայքէջ մեկնում անճար
անցելայուշ որբացած մայր
աշխարհասփիւռ հայ վա՜յ
Խոստովանողդ մեծ
մեծ քաղաքի
զիլ աղմուկի
անքուն հրեշտակ
արի պահակ
մաքրարար հոգետուն
յարաշարժ կարաւանի ծնկաչոք ուղտ` Ս. Գրիգոր Տիրոջ բարեխօս…
Սինկափուր-Սինկափուր 4 Փետրուար 2014 Նարեկ արք. Ալեէմէզեան
Յ.Գ. «ՀՈԳԻՆԵՐՈՒ ԼՈՒՍԱՒՈՐԻՉ»-ը կարելի է լսել այցելելով.- https://www.facebook.com/nareg.alemezian/
«Շուրջ եղեն զինեւ շունք բազում» (Սաղմոս Ի.17)
Նորին նախապատւութիւն
տէր տիրուհի սպասաւոր սպասուհի
մայթերուն
ծաղիկներ
մէզի երիզներ եւ …
չեն հաջեր
կը գզուըրտուին իրարու նազ կ’ընեն կը դիտեն կը հիանան
– հապա տէրե՞րը
որքա՜ն ծախս
վիլլա այսինչ վիլլա այնինչ
եթէ նոյնիսկ շուն պիտի ծնիս
բախտաւոր աստղի տակ Մոնաքոյի շնիկ պէտք է ծնիս
Մոնաքօ-Մոնթէ Գարլօ 28 Մայիս 2014 Նարեկ արք. Ալեէմէզեան
Յ.Գ. «ՄՈՆԱՔՈՅԻ ՇՆԻԿՆԵՐԸ» կարելի է լսել այցելելով.- https://www.facebook.com/nareg.alemezian/
The Armenian Institute's blog has published a selection of poems preserved by Movses Khorenatsi. We invite you to enjoy and comment on this article and its contents.
A feast for the ears and heart.
Lola Koundakjian
Curator and Director, The Armenian Poetry Project
Ընկերոջս՝ Յ.Գ.-ին
Քառասուն տարիներու բաժանման անջրպետի միացում
Պուրճ Համուտի Սանճագ քէմբէն Մոնթրէալ…
Ս. Վարդանանց եկեղեցի
Թէքէեան վարժարան
ջերմ դրացնութիւն
մանկական խաղեր
պատանեկան չարաճիճիութիւններ
սեւերու մէջ փաթթուած մեծ մայրիկներ
Տէօրթ Եոլ-Իսկէնտերուն-Պէյրութ ընտանեկան կապեր
հին սերունդ-նոր սերունդ անագուցեալ կեցութիւն
լիբանանեան քաղաքացիական պատերազմ
հապճէպ մեկնում
պարտադրեալ խզում
Նոր երկիր նոր կեանք նոր միջավայր նոր մարդիկ նոր ընտանիք
անակնկալ վերահաստատում հին կապերու եւ սրտակցութեան
հայու ճակատագիր
հայու բախտ
հայու ճանապարհ
հայու հին/նոր ողջագուրում
հանգոյց
մեկնում
վերամիացում
բեկում
հայ-պայ…
եւ այսպէս մինչեւ վերջին կայան
Ո՞ՒՐ
Հայաստա՞ն
Գանատա՞
Լիբանա՞ն
Չինաստա՞ն
Ամեն տեղ եւ ոչ մէկ տեղ խարսխեալ գոյութիւն արմատեալ ինքնութիւն
միշտ ու միշտ յուշ, վերյուշ, նոր յուշ անյուշարար բեմականացում
հայագոյութիւն
հայակեցութիւն
հայաթափում
Մոնթրէալ-Գանատա 4 մարտ 2017 Նարեկ արք. Ալեէմէզեան
Յ.Գ. «ՎԵՐՅՈՒՇ»-ը կարելի է լսել այցելելով.- https://www.facebook.com/nareg.alemezian/
The International Armenian Literary Alliance (IALA), a new non-profit dedicated to supporting the reading, writing and publishing of Armenian literature.
At the launch, board members will introduce the programming for the coming year, and seventeen Armenian writers from around the world will read from their work.
When: Sunday, March 21st at 10 am Pacific/ 1 pm Eastern / 5 pm London / 9 pm Yerevan time
Click here to register for the Zoom event.
Won't you join us!
Ճերմակ վարդ մը
լուացուած Շան զ՛Էլիզէն եզերող նստարանի մը վրայ հանգչած դոյլին մէջ
շաբաթ առաւօտեան ժամը ութին իր մենութիւնը կը թօթափէ ձեռքիս մէջ
Ո՞վ թողած է զայն հոս
ուրբաթ գիշեր քանի ձեռքերէ անցա՞ծ է ան
ի՜նչ սէրեր ի՜նչ խոստումներ ի՜նչ խաբկանքներ
գրկած են զայն երկուքով
Սխալ ձեռքի մէջ է ան հիմա – ես ի՞նչ պիտի ընեմ զայն որո՞ւ պիտի տամ
Ճերմակ վարդը գորովալից կը դնեմ իր տեղը եւ ճամբաս կը շարունակեմ...
Փարիզ-Ֆրանսա 31 Մայիս 2014
Նարեկ արք. Ալեէմէզեան
Յ.Գ. «ՎԵՐՋԻՆ ՎԱՐԴԸ» կարելի է լսել այցելելով.- https://www.facebook.com/nareg.alemezian/
Պիքֆայա
նռնենի
խնձորենի
թզենի
այգի
քար
երկաթ
կղմինտր
շէնք
մատրան հարեւանութեամբ
դպրեվանք
հաւատքի առաքելութեան վառարան
ազգային իղձերու շտեմարան
հոգեպտուղ
միաբանութիւն
համայնական կեանք
անսակարկ ծառայութիւն
հոգեշէնք...
Մոնթրէալ-Գանատա 8 Հոկտեմբեր 2017 Նարեկ արք. Ալեէմէզեան
Յ.Գ. «ՀՈԳԵՇԷՆՔ»-ը կարելի է լսել այցելելով.- https://www.facebook.com/nareg.alemezian/
«Քորոնաժահր»-ի մանգաղով հնձուած հայորդիներուն
Կեանքի խօլ մրցավազքին մէջ
անհուն ժամանակէն թէկուզ վայրկեան մը եւս տրուէր ինծի…
Իւրաքանչիւր ապրած օրս
կեանքիս վերջին օրը նկատելով
լաւագոյնս պիտի ընէի
թերեւս միայն ինծի համար
կամ ծանօթին-անծանօթին սիրով ընծայուելով
կոտրած սրտեր իրար կապած
աշխարհի մաղձն ու քաղցրը ի մի բերած
շահ փնտռած վայելք գրկած
ցաւով քէֆով օր անցուցած ինկած-ելած
խախտած նժար սնանկ սակարկութեան նստած հաշուեփակ կնքած
կեանքէն ա՞յս էր միայն ինծի տրուած
երազներս այնքա՜ն հեռու եւ մօտ
սրտիս զարկերը այնպէ՜ս ներդաշն
հարց-պատասխան ուռկան հիւսած
կեանքը նուաճելու խաբկանքը յար
անմահութեան լեղի համով զիս համակած
ասո՞ր համար աշխարհ եկայ
շարժող շուք
ամենը եւ լաւագոյնը խլելու փորձ
կեանքս ամբողջ ծրագիրներ մատներու արանքներէն սահած
ժամանակի թելէն հատիկ-հատիկ փրթած արդէն
բախտի կասած անիւ կը թուին ալ
յաւէտ չշահուելիք վիճակահանութեան տոմս
* * *
Թէեւ անհուն ժամանակէն վայրկեան մը եւս ուզելն անհեթեթ է…
ինքզինքս գերազանցելու առիթը չկայ
հարցումները առկախ
հեւքը դադրած
կեանքի քառուղիներուն վրայ բաժնուած
մահով ի մի եկած
յաւերժութեան մէջ թաւալ մըն եմ
անքուն ննջեցեալ մահուան փոսին մէջ
յարգանդ երկրի
հող էի եւ կրկին հողին վերադարձայ
դո՛ւն ողջ ընկեր կեանքդ շահէ իմ կեանքիս տեղ
կեանքը քեզի՛
բռնէ վայրկեանը պահէ գգուէ բաշխէ
ինծի համար մեզի համար
բաց հորիզոն լոյս հոգիով յոյսին ճամբորդ
դէպի արեւ դէպի նոր կեանք
անփորձանք մնաք
ցտեսութիւն ի վերին Երուսաղէմ
արդարներուն վերապահուած օթեւան
երկրորդ գալուստ
մեռելներու յարութիւն
Փրկիչը դիմաւորող յափշտակութիւն
ահեղ դատաստան
անդարձ դատակնիք
ես խոնարհ եղայ եւ Տէրը փրկեց զիս
եկուր օրհնեա՜լ ծառաս
Ընկեր
ինչ որ ես չկրցայ ընել
դուն ըրէ այսօր – վաղը կրնայ շա՜տ ուշ ըլլալ
գուցէ նաեւ բնաւ չգայ…
10 մարտ 2021 Նարեկ արք. Ալեէմէզեան
Յ.Գ. «ՎԱՅՐԿԵԱՆ ՄԸ ԵՒՍ»-ը կարելի է լսել այցելելով.- https://www.facebook.com/nareg.alemezian/
Փոքր հասակիս
«Տլէ Եաման» էն աւելի
հօրս շուրթին Կոմիտասի «Պատարագ»ը կը լսէի.
ապա հայրս՝ իր ծննդավայրի լեռներուն
լռութեամբ
ամբողջ օրը
իր երգերուն արձագանգին կը սպասէր.
անհորիզոն հեռուներէն
իր սերունդի տղոց մասին
տեղեկութիւն առնելու…
«Մարմարա Գրական Գեղարուեստական», 25 Փետրուար 2021
Պարոյր մանչս երկուքս ալ
Նոյն տարիքը ունէինք -
Հիմա ես կամ - դուն չկաս -
Եղա՞ւ ասիկա
Սիրոյդ կապեցայ,
Գեղոյդ պատրեցայ,
Ով կենցաղ, իմ սուտ բարեկամ,
Ունայն վարեցայ:
Իզուր խռովեցայ,
Սնոտի դատեցայ,
Վասն անցաւորիդ եղկելիս,
Հալեալ մաշեցայ:
Հոգօք ցնորեցայ,
Խոտոր գլորեցայ,
Ի հրապուրանաց քոց գերիս,
Առեալ խմորեցայ:
Քանի խաբեցայ
'Ւ ի քեզ յարեցայ,
Բաց ի վենասէ՝ ողբալիս
Ոչինչ շահեցայ:
Արդ զոր խօսեցայ,
Ստոյգ բարբառեցայ,
Ուրեմն ապա յոյժ յիրաւի
Զքէն գանկատեցայ:
Քամիներու
թէժ լարերուն վրայ ծաղկած՝
ես կակաչն եմ յիշողութեան։
Եփրատ գետի ոլոր-մոլոր ափերուն,
աւազներէն, աստղերէն ա՛լ աւելի
շօշափեցի գոյնը կարմիր ալիքի։
Ու համրացայ հեգելէն
հոգեվարքի այբբենարանն հայ մանուկներուն,
ու խլացայ ունկնդրելէն Տէ՜ր Ողորմեան՝
անոնց անթեւ թռիչքին
տիեզերքի տարածքները ճանկռտող։
Դողս մնաց ամայքին մէջ ,
զիրար փնտռող տառապահար ափերուն։
Փանոս Ճերանեան
«Մարմարա Գրական Գեղարուեստական», 25 Փետրուար 2021
IALA is announcing its inaugural Young Armenian Poets Award for ages 14-18. Deadline for submission is April 30, 2021
Guidelines
For further details, click on this link
Published in Prairie Schooner Volume 94 | Spring 2020
A man and woman hide in their home
to dance amid lit candles.
He kneels as she twirls
around him.
She raises both arms in the half-
light, and the shadow of her hands—
a bird in flight—brushes the wall.
If this were any other day, she would
clap to the beat of the drum.
She tip toes to keep quiet
from the crows outside the window
roosting upon crucifixes
that go on, row after row.
Published in Prairie Schooner Volume 94 | Spring 2020
After he hugs his family goodbye
he passes umbrellas and park benches,
sees the edge of a vexed flower petal and thinks,
the flower is a man off to war.
Without looking back,
he can hear his children kicking
laughter in and out of him.
His wife’s throat, a gleam of sandlight.
Fifteen years later,
rain beats out a puddle in the shape of his body.
Published in Prairie Schooner Volume 94 | Spring 2020
Sahakanush knows her son will be good.
She reads his tea leaves.
Each night she pulls three tea bags from a jar,
extracts dry minted plants and scatters them
across her den’s wooden floor. Some nights she mixes
peppermint, pomegranate white, dragon well, jasmine,
and a spicy blend of masala chai. She brews a hot cup,
watches steam swirl into the air and disappear.
Sahakanush calls it skywriting. Anything resembling smoke
helps her fall asleep. Her son will be good: In the future
he chops men off their war elephants. Blood spurts on his lip,
his crotch bulges. In the leaves she is not proud to see death
captivate him. When she sees something she doesn’t like,
she brushes her hair mumbling litanies under her breath
while looking in a mirror. She meditates on its shine,
long black strands falling on her face like silk curtains.
She likes the way he grips the metal plate of his enemy’s vest
and pulls the body across the soil—
vultures gathering around the trail of blood it leaves behind.
Published in Hyebred Magazine Issue 05 | Spring 2019
Robert Lowell Memorial Poetry Readings
Spring 2021 virtual reading:
Award-Winning Poet Peter Balakian with BU Alumna Susan Barba
The Robert Lowell Memorial Lecture Series
Thursday, February 18, 7:00pm EST
Click here to join us on Zoom!
Photo by Mark DiOrio
Peter Balakian is the author of seven books of poems, most recently Ozone Journal, which won the Pulitzer Prize for Poetry, as well as Ziggurat (2010) and June-tree: New and Selected Poems, 1974-2000 (2001). His newest book of poems, No Sign, is forthcoming from the University of Chicago Press this year.
Balakian’s prose includes The Burning Tigris: The Armenian Genocide and America’s Response (2004) and his memoir, Black Dog of Fate. He is co-translator of Girgoris Balakian’s Armenian Golgotha: A Memoir of the Armenian Genocide 1915-1918, (Knopf, 2009). He is also the author of a book on the American poet Theodore Roethke and the co-translator of the Armenian poet Siamanto’s Bloody News from My Friend. Between 1976-1996 he edited with Bruce Smith the poetry journal Graham House Review. His prose and essays have appeared in the New York Times Magazine, TheChronicle of Higher Education, Salon, The Daily Beast, Tikkun, The Guardian, LA Times, Art in America, and others.
He is the recipient of many awards and prizes including the Presidential Medal and the Moves Khoranatsi Medal from the Republic of Armenia, The Spendlove Prize for Social Justice, Tolerance, and Diplomacy (recipients include President Carter), a Guggenheim Fellowship, a National Endowment for the Arts Fellowship, the Emily Clark Balch Prize for poetry from the Virginia Quarterly Review. He has appeared widely on national television and radio (60 Minutes, ABC World News Tonight, PBS, Charlie Rose, Fresh Air, etc), and his work has appeared in a many languages including Armenian, Bulgarian, French, Dutch, Greek, German, Hebrew, Russian, and Turkish. He is a Donald M. and Constance H. Rebar Professor of the Humanities, Professor of English, and Director of Creative Writing at Colgate University.
Del libro Un texto en ruinas, de Kevork Topalian (Argenta, 2016; Amazon, 2019).
Pasa el río entre las columnas que sostienen
parte de la noche bajo el puente;
se desliza, divide y fragmenta en múltiples
cursos —agentes de un ejército de sombras
a la zaga de algún concepto oscuro
engendrado en el trastorno. Se tensa el arco
del puente cada vez más contra la noche
—a esa hora no habrá cuerpo que lo atraviese—;
fluye en cambio por debajo la corriente
de incontables, ignoradas cartas y misivas
dirigidas con justicia por remitentes,
sin encontrar destino. En hileras la luz
de los postes alcanza iluminar
el breve paso del correo fluvial
en su curso nocturno río abajo.
……..Sobres cerrados y lacrados
de remisiones nunca recibidas,
tintas corridas por el agua,
la humedad de viajes sin arribo:
noticias, promesas, intenciones
mantienen continua la corriente,
la desmemoria del sinsentido.
También sucede durante el día
que la sensación creciente de un fluir
toma por sorpresa al caminante,
quien transita con la muerte por callejones.
A medida que se desplazan, escalas de grises
del blanco al negro la delatan.
Surgen vagas formas, siluetas nacidas
de sí mismas, salen a las calles hipnotizadas,
ebrias de bruma opaca: el polvo las confunde
con su materia vana, las engaña.
*
……..No dejan detrás de sí las calles
ni esquinas transitadas:
a medida que el caminante y la muerte
se trasladan, van quedando en la memoria,
de resto se desvanecen (tal fue la suerte
del antiguo tranvía).
Bastará el menor destello
para errar el cruce y caminar
en la improbable dirección opuesta,
la del eco de sus pasos.
Primero sentirá quedarse detrás,
poco a poco sentirá quedarse más atrás,
luego habrá desaparecido;
entonces ya no será él sino su sombra:
un sueño oculto
tras la esquina donde duerme
ese desconocido morador
de qué otro tiempo, sabrá Dios.
A la noche del vivir
arrojado,
noche de sí mismo
al amparo
de aquella identidad
opalescente;
más clara y familiar
en ocasiones
que otras en que se abisma,
una sombra
atravesada en la vigilia.
……..Puebla una muchedumbre de siluetas,
colmando la escisión, la pérdida de vista;
desconocidos rostros siempre en formación
asaltan el campo de la mirada; es el caos
siempre nuevo e inesperado, tan visible
como cambiante y sin aviso, que esquiva el rastro
de todos los que se buscan a sí mismos
inadvertidamente en torno a la espiral,
gravitan hacia su centro siempre descendente.
Todo encuentro ocurre al mediodía.
Se puede ir entonces en contra del sentido
de la corriente abismal; a contraflujo,
si no se repara demasiado en direcciones,
se puede arribar a las afueras de la ciudad.
Allí la tierra es un campo baldío,
guijarros y pardo verdor se mezclan,
indiferencia, contraste, retazos
de asfalto desprendido, con oxidadas
tuercas y pesados jirones
de concreto. La tierra desnuda y seca.
Vago rumor,
allí no hay diálogo que valga;
no existe fuga
más allá de los linderos;
tan sólo se da la espalda
y desanda de vuelta al destierro.
The river passes between the columns that hold up
part of the night under the bridge;
it slides, divides and fragments into multiple
courses - agents of an army of shadows
in the wake of some obscure concept
engendered in the upheaval. The arch of the bridge
of the bridge tighter and tighter against the night
-at that hour there will be no body to cross it-;
flows instead underneath the stream
of countless, ignored letters and missives
addressed with justice by senders,
without finding a destination. In rows the light
of the posts is enough to illuminate
the brief passage of the river mail
in its nocturnal course downstream.
........Secured and sealed envelopes
of mail never received,
inks smeared by water,
the humidity of journeys without arrival:
news, promises, intentions
keep the current going,
the dismemory of meaninglessness.
It also happens during the day
that the growing sensation of a flowing
takes the walker by surprise,
who walks with death through alleys.
As they move, scales of grayscale from white to black
from white to black give it away.
Vague forms emerge, silhouettes born of themselves, emerge
of themselves, they go out to the hypnotized streets,
drunk with opaque mist: the dust confuses them with their vain matter.
with its vain matter, deceives them.
56 Շէվրոլէ մը ըլլար
Նստէի եւ մանկութեանս փողոցները
Մէկ առ մէկ պտտէի
Մանկութեանս չափ անբիծ
Մանկութեանս չափ անգին
56 Շէվրոլէ մը ըլլար
Նստէի
Եւ պատանութեանս թաղերը շրջէի
Ահա սա եռյարկանի քարաշէն շէնքը
Նախակրթարանս Արամեանը
Իր լայնանիստ սանդուխներով
Իր բարձր ձեղուններով
Փայտի վառարանով տաքցող դասարաններով
Եւ իր մաշած տախտակամածներով
Մուտքի ձախակողմեան դռնէն
Դէպի վեր բացուող նրբանցքին վրայ
Պոկուած պաստառ մը
Պաստառին վրայ շարժանկարի սեւ-ճերմակ ժապաւէն մը
«Թիթանիք»ը
Մենք փայտէ նստարաններու վրայ քով քովի նստած
Հետաքրքրութեամբ կը դիտէինք
Մանկապարտէզին մէջ Օր. Հնազանդը
Առաջին ոտանաւորը սորվեցուց ինծի
Առաջին դասարանին մէջ Տիկին Սիրվարդը
Մեզի ասեղ-դերձան-մկրատը ծանօթացուց
Մկրատը-ասեղը ինչպէս կը գործածուի
Սորվեցուց
Ես ալ ապրուստս
Մկրատով-ասեղով-դերձանով հոգացի
Վիրաբոյժ եղայ
Յիշատակներով օծուած
Եռյարկանի դարաւոր քարաշէն շէնքը
Պատմութեան յանձնուեցաւ
Այսօր հոն կը բարձրանայ
Դպրոցի նոր շէնքը
Եւ ահա ամբողջ թաղամաս մը գրաւող լիսէն
Սէն-Ժոզէֆը
Մուտքի աւազանին ճիշդ կեդրոնը
Ժայռի մը վրայ բարձրացող
Սուրբ Յովսէփի արձանին ետին կանգնած
Այդ փառաւոր դպրոցը
Ուր հայրս եւ ես
33 տարի տարբերութեամբ աշակերտեցինք
Մանկութեանս չափ արագընթաց
Մանկութեանս չափ անմոռաց
56 Շէվրոլէ մը ըլլար
Նստէի եւ պատանութեանս փողոցները պտտէի
Ահա «Սիւրէյյա» շարժանկարի սրահը
Որուն առջեւ պոչի մտանք
«Ավարէ»ն դիտելու համար
Կամ ամառուան տաքին
Բացօթեայ
«Սիւրէյյա»յի պարտէզին մէջ
«Թարզան»ին արկածախնդրութիւններով
Տարուեցանք
Եւ սա «Օփէրա»յի շարժանկարի սրահը
Ուր Ալէն Տըլոնի - Ռոմի Շնայտէրի
Սիրային ժապաւէնները դիտեցինք
Սեղանաւոր Ժան Լօրանտոյի անունը կրող
Լօրանտօ փողոցին սկիզբը
Սա անկիւնի ապարանքն ուր այսօր
Նախակրթարան մը կը բարձրանայ
Ահա հոն կը բնակէր Գալուստ Կիւլպէնկեան
Որ 1875ին կ՛աշակերտէր Արամեան Վարժարանի
Նախկին Լօրանտօ փողոցը ներկայիս
Կը կոչուի Շաիր Նէֆի
Մանկութեանս չափ անմոռանալի
Մանկութեանս չափ անջնջելի
56 Շէվրոլէ մը ըլլար
Նստէի եւ մանկութեանս փողոցները պտտէի
Միւհիւրտար թաղամասին
Նախկին Պիւլպիւլ փողոցին մէջ
Որ այսօր Կիւնտօղտու կը կոչուի
Լոյսերու մէջ կը շողար
Ճարտարապետական ոսկեզօծ գոհար մը
Հոյակապ ապարանքը Մաթուս Էֆէնտի Ունճեանի
Եւ իր կրտսեր եղբօր Աբիկ Էֆէնտի Ունճեանի
Շէնքին ձեղնայարկին մէջ
Մեկուսացած կ՛ապրէր
Իրենց ամուրի քոյրը Նեկտարինէն
Արդէն իսկ վեց տարի առաջ սպաննուած էր
Աբիկ Էֆէնտի Ունճեան
Երբ 1911ին մահացաւ Նեկտարինէն
Եւ տարաբախտ քրոջ յիշատակը յետ մահու
Կցուեցաւ Արամեան Վարժարանի անունին
Թէ ինչպէս
Մաթուս Ունճեան ի յիշատակ իր հանգուցեալ քրոջ
1912ին ազգին նուիրեց
Ունճեան աղջկանց վարժարանի շէնքը
Այս առթիւ վարժարանը Արամեան անունին կողքին
Ստացաւ նաեւ Ունճեան անունը
Ահա Օսմանեան Պետութեան Արտաքին Գործոց Նախարար
Գաբրիէլ Էֆէնտի Նորատունկեանի ապարանքը
Ուր երբեմն ճաշի կը հրաւիրուէր
Անուանի վիպագիր Փիէռ Լօթին
Որ այդ օրերուն
Ֆրանսական դեսպանատան «նաւային կցորդ»ն էր
Սեղանին շուրջ ճիշդ իր քով
Կը նստէր Նորատունկեանի քենին
Գրագիտուհի Անայիսը՝ Եւփիմէ Աւետիսեանը
Իսկ Գաբրիէլ Նորատունկեան
1869ի շրջանաւարտ Սէն-Ժոզէֆ Քոլէժի
Իր անթերի ֆրանսերէնով
Կը մասնակցէր զրոյցին
Եւ յաճախ ան էր որ կը վարէր զրոյցը
Մօտայի բարձունքին վրայ հիասքանչ
Տեղ կը գրաւէր
Մխիթարեան գիշերօթիկ վարժարանը
Որուն 1900ին կ՛աշակերտէր Դանիէլ Վարուժան
Դասարանի պատուհանէն կը դիտէր ան
Գալամըշը - Ֆէնէրպահչէն - Կղզիները
Եւ հեռուն իր ձիւնածածկ կատարով
Պրուսայի Ողիմպոսը
Տարի մը վերջ նոյնքան գեղեցիկ քաղաք մը
Վենետիկ պիտի մեկնէր ան
Հիմա հոն ոչ շէնքը կայ Մխիթարեաններուն
Ոչ ալ ճռուողիւնը աշակերտներուն
Այդ օրերէն յամեցող միակ յիշատակն որ կը մնայ
Անունն է փողոցին՝ Մէքթէպ փողոց
Ահա Հարենցներու տունը
Մաթուս եւ Աբիկ Ունճեան հարազատներու քեռորդին
Աստուածատուր Հարենցի ապարանքը
Ուր յաճախ կ՛այցելէր - կը հիւրասիրուէր
Կը գիշերէր Կոմիտաս Վարդապետ
Հարենցի կողակիցը դաշնակահարուհի Արուսեակին հետ
Երկար ժամեր
Կ՛աշխատէր իր հեղինակութիւններուն վրայ
Եւ Ներսէս Օհանեանի տունը
Այդ ասպնջական տունը
Սագըզկիւլիւ փողոցին մէջ
Նախկին Ափոլլոն թատրոնի փողոցը
Ուր 20 Նոյեմբեր 1918ին
Վախճանեցաւ Օրմանեան Պատրիարք
Որբերուն նեցուկն էին Ներսէս Օհանեան
Եւ իր բարեսիրտ կողակիցը Ֆիլօմէն
56 Շէվրոլէ մը ըլլար
Նստէի եւ յիշատակներու փապուղիին մէջ շրջէի
Անկիւնադարձին շուարած - շլմորած
Աչքերս շլացած
Ապշահար դէմ առ դէմ գայի
Բոլոր այն գրական հին դէմքերուն հետ
Որոնք Գատըգիւղ ծնան
Կամ Գատըգիւղ ապրեցան
Բոլոր այն պատմական դէմքերուն հետ
Զորս չեմ ճանչցած
Բայց միշտ յարգանքով մօտեցած եմ անոնց յիշատակին
Վահան Մալէզեան - Օննիկ Չիֆթէ Սարաֆ
Զարուհի Գալէմքեարեան
Եւ իր զարմիկը Եղիա Տէմիրճիպաշեան
Եւփիմէ Աւետիսեան՝ Անայիս
Տիգրան Կամսարական
Եւ իր մօրաքոյրը Էլպիս Կեսարացեան
Քլարա Եազըճեան
Եւ իր խօսեցեալը Գրիգոր Զօհրապ
Որոնք 1 Փետրուար 1888 Կիրակի
Պիտի ամուսնանային Գատըգիւղի մէջ
Եւ հին ուսուցիչներն Արամեան Վարժարանի
Որոնք համաստեղութիւն մըն էին անգտանելի
Ռուբէն Որբերեան - Արշակ Չօպանեան
Պետրոս Կարապետեան - Նշան Թորոսեան
Յակոբ Գուրգէն - Հրաչեայ Աճառեան
Վռամշապուհ Քհնյ. Քիպարեան - Եղիշէ Արք. Դուրեան
Մոռացումի ամենակուլ փոշին թօթափած
Երանի
Երանի թէ
Անկիւնադարձին դէմս գտնէի զանոնք
Յիշատակները փշրուած հայելիի մը կը նմանին
Չէք կրնար դպչիլ - չէք կրնար մէկտեղել
Ձեր ձեռքերը - ձեր սիրտը կ՛արիւնեն
Գատըգիւղի փողոցներուն
Եւ պատմութեան մշուշապատ էջերուն մէջ հիմա
Վիրաւոր լռութեան մը արձագանգը կը լսուի
7.12.2020
ԻԳՆԱ ՍԱՐԸԱՍԼԱՆ
Երբ փոքր էի,
տեսայ յանկարծ թէ ինչպէս
խոյս տուիր դուն ափերէս
ձորե՜րն ի վար
ու ես օրեր՝ արտասուեցի յուզումէս.
քեզ փնտռեցի ծառ առ ծառ…
Օ՜, իմ թեւաւոր,
ամէն անգամ որ քեզ յիշեմ,
կարծես ճամբուս ծառ մը կ՛աճի մեծաշուք,
ու կը կանչէ զիս անտառը օրն ի բուն։
Քեզ փաղաքշող զեփիւռին բառերս ես
փոխ կու տամ,
կը բաշխուիմ երգ առ երգ
աղբիւրներու կարկաչին,
ափերս յանկարծ կը փոքրանան
քեզ պահելու աստիճան
ու սրտիս մէջ կը յայտնուի
երբեմնի այն փոքր տղան…
(կամ փառաբանության երգ՝ լաբորատոր
պայմաններում ստացված փրկչին)
Կուրացա
մի ամբողջ կյանք ողբալով
սևազգեստ կանանց հետ ու մայրերի
արնեցի կրունկներս
քայլելով մղոններ ոտաբոբիկ
ընդդեմ պատերազմի բոլոր ցույցերի մեջ
հոգնեցրի մատներս-նզովելով
աղվամազի մոլի իշխաններին
պատռեցի կոկորդս- պահանջելով
համեստ իրավունքն իմ աստվածային
ԹԱՂՎԵԼ ՁԵՌՔԵՐՈՎ ԻՄ ԶԱՎԱԿԻ
ծիծաղեցին՝
․․․սպանելու բացիլը ի վերուստ է տրված
տղաներին
պատերազմը հավերժ է ինչպես Աստված
մինչև հայտնվեց ԿՈՐՈՆԱՎԻՐՈՒՍԸ
և ասաց
— Եղիցի գլոբալ զինադադար
ու եղավ զինադադար երկրի վրա
սա Կնոջ Աշխարհ է այսուհետ
ապրես փրկիչ
գաղտնաբառը՝ պսակ
ես քեզ անմիջապես ճանաչեցի
դու ՝ միակը աշխարհում
առանց դիմակ
միակ թագակիրը բոլորիս մեջ
որ մտար աննկատ
միանգամից
բոլոր դարպասներով մոլորակի
հայտնվեցիր բոլորի արյան մեջ
բոլոր շուկաներում ու տներում
շրջելով ամեն բան գլխի վրա
գիտեմ
շատ երկար ես մտածել
գալստյանդ ձևի մասին
երկրորդ անգամ
և սակայն ես ո՞վ եմ
որ քննարկեմ
հերթական ընտրությունդ անքննելի
Global զինադադար
սա երազ չէ՞
լռում են ռումբերն ու մայրերը
թռչունները երգում են տունդարձի երգ
կորոնա՜
բարի լու՞ր ես դու
կլոնված
միևնույն գթասի՞րտը պսակով
որ նախընտրում էր թույլին ու տկարին
ու հաստատում կարգը երկրի վրա
Սարեր մի շարժիր
պարզապես բարձրացիր գագաթին
ու վանկարկիր
քո սիրած ածականը երբևիցե
եղիցի ՀԱ- ՎԵՐ- ԺԱ-ԿԱՆ զինադադար
ու
կավետեն ձիթենու ճյուղերով
անունը քո
միլիոնավոր կանայք
բոլոր կտուրներից մոլորակի
“Nonviolence is not sterile passivity, but a powerful moral force which makes for social transformation.”
Dear APP readers:
In this rescheduled Zoom reading, Gregory will read poems from his new book, Sojourners of the In-Between, sponsored by the Katonah Poetry Series, on January 31st, at 4:00 PM.
Please click on http://katonahpoetry.com which will tell you how to register and obtain your Zoom link.
1.
Whisper, Parajanov, that colour from long ago. The alphabet melted when
my mother in church said: for each a candle. We learned to smell that wax,
it was tears. My father stabbed the sky ten times and fled. A bird became a decade
and then a century and we slept in another country, it was the crane.
2.
The story starts off a delicate girl, climbs stubborn mountains. The secret of the ark,
a magician gave me thirty-eight letters to write: My name is – I come from – We speak –
and other phrases repeated on loop. The long climb of not forgetting, Parajanov,
open and close my mouth, give me the pride of a nation to swallow. It hurts like love.
3.
We grew up, our eyes that beautiful black, our silences multilingual, and that glue,
Parajanov, which fixed us and sealed our lips, peeled. Years later, the lyrics returned,
the crane. Did you bring news? I asked. The question was burning my throat,
that absence. Where is the place where language lives? Did you bring news?
Nora Nadjarian
First published on Lucy Writers (Lucy Cavendish College, Cambridge) in the series Life in Languages,
edited by Elodie Rose Barnes. (August 2020)
Against Forgetting — Keith Garebian's collection of twenty-eight poems was recently published by Frontenac House Poetry.
Հին ընկեր մը մանկութեան
Նոր Աշխարհէն Աւետեաց
Իր թուղթին մէջ կարօտի
Այսպէս կ'ըսէ սրտաբաց.--
Այս տարի,
Սեղանին շուրջ Կաղանդի
Բոլորուեցանք ութ հոգի՝
Ես ու կինս լռակեաց,
Երկու բաժակ կիսով լի
Եւ չորս պատեր մերկացած
Ութը անձ...
Սպասեցինք ընդերկար,
Որ շնչաւոր մէկը գար,
Զարնէր մեր դուռը ամուր
Եւ սրտալի բարեւ տար:
Սպասեցինք մենք ի զուր
Մեր հիւրերուն,մեր զաւկին,
Ու երբ որ ձայնը զանգին
Մնաց երկար քարացած,
Կինս ըսաւ.«Խմենք, մա՛րդ,
Խմենք կենացը անգին
Մեր սիրելեաց բացակայ»:
Լռութեան մէջ անձկագին
Բաժակը լոկ զրնգաց,
Շրթները լուռ մնացին,
Պատերը՝ մերկ մեր դիմաց
Եւ չտուին արձագանգ:
Տօնածառը գլխահակ,
Իր լոյսերով ամօթխած,
Նայեցաւ մեզ ու գթաց...
Ժամերն յետին հին տարուան
Դանդաղօրէն, ծանրօրէն
Դարձան դիակ անկենդան,
Բայց Նոր Տարին տիրական
Ներս չմտաւ մեր սեմէն։
Կաղանդ պապան խելացի
Ինչու՞ մեզի գար այցի.
Երկու պանդուխտ ալեհեր,
Կինս ըսաւ. «Խմենք, մա՛րդ,
Խմենք կենացը նորէն
Մեր զաւակին ու թոռան»։
Բաժակը մեղմ զընգաց,
Նայեցայ ես փակ դրան.
Գինին կոկորդս մնաց…
Եւ լռութեան մէջ յանկարծ
Աւետաբեր հեռաձայն՝
«Հէլօ՜ պապա, հըլօ՜ մամ,
Շնորհաւոր Նոր Տարի,
Յուսամ որ լաւ անցուցիք
Ձեր երեկոն Կաղանդի…»
Այո՜, մենք հոս այս տարի,
Սեղանին շուրջ Կաղանդի
Բոլորուեցանք ութ հոգի --
Կինս ու ես լռակեաց,
Երկու բաժակ կիսով լի
Եւ չորս պատեր մերկացած՝
Ութը անձ…
25 Ապրիլ 1982
Մուշեղ Իշխան
APP and its producer, Lola Koundakjian, retain the right to accept or reject any poetry submission(s) based on the criteria provided by the project description.
Send your comments to armenianpoetryproject[at]gmail[dot]comFollow us on Twitter: @armenianpoetry
Click here for our 15th anniversary clip on youtube.com
