Article about Shushanik Kurghinian in AGOS

Մանուկ Մանուկեան: Կը մտածեմ

Կը մտածեմ թէ պիտի գայ օր մ՛ուր ես ակամայ,
պիտի տանիմ սեւ հողին յանձնել իղձերս բոլոր,
ալ աչքերս չունենան պիտի իրենց առաջուայ
կեանքոտ բոցերն ու թաքուն խորհուրդները սիրածոր։

Մանուկ Ա. Մանուկեան
«Ճամբուս վրայ», անտիպ

Karen Kevorkian: The Dozen Crows Calling Blackly

White bodied woman at the window
of the brick house that rouges
                                  a white morning. Come back to bed
 
from the unwound sheets. Only what’s observed
                                the black crow caw
 
not a dog’s bark
                               black diagonal echo
                                                                  unwinding peel
knife paring
                              seeking pith every morning
 
                              gray squirrel shooting down a wet limb
every morning the slide down
 
                             an arm raised against
                             eyelids’ red scald

Karen Kevorkian

Գեղամ Սարեան: Հայ Մարտիկի Երգը

In the early 70's a groundbreaking album came out in France. The self titled Յարդար Hartar, the duo of Harout Bezdjian and Vicken Tarpinian proved to be the only LP collaboration of this duo.
Their studio album included many folk songs including this one. Click to hear Garod transferred from the original LP.

Թռչեի մտքով տուն, ուր իմ մայրն էր արթուն
Տեսնեի այն առուն, կարոտով ես ամուր, որ ամեն մի գարուն ջրերով վարարում, կարկաչում էր սարերում
Տեսնեի այն առուն, կարոտով ես ամուր, որ ամեն մի գարուն ջրերով վարարում, կարկաչում էր սարերում

Թեքվեի աղբյուրին, կարոտած պաղ ջրին
Լինեի հանդերում, մեր կանաչ մարգերում ուր ծաղկունքն էր բուրում ուր մարում օրերում հողն եր ինձ միշտ համբուրում
Լինեի հանդերում, մեր կանաչ մարգերում ուր ծաղկունքն էր բուրում ուր մարում օրերում հողն եր ինձ միշտ համբուրում

Հայրենիքն իմ սրտում, թե չընկնեմ ես մարտում
Ա՜խ իմ մայր թանկագին, տուն կգամ ես կրկին, կսփոփեմ քո հոգին համբույրով, սրտագին կսեղմեմ քեզ իմ կրծքին
Ա՜խ իմ մայր թանկագին, տուն կգամ ես կրկին, կսփոփեմ քո հոգին համբույրով, սրտագին կսեղմեմ քեզ իմ կրծքին


Խոսք` Գ. Սարեանի, երաժշտ. Ա. Սաթյանի

Խաչատուր Աբովեան։ ՎԱԹԱՆ

Ա՜խ վաթան , վաթան՝ քո հողին ղուրբան,
Քո ծխին ղուրբան , քո ջրին ղուրբան ,
Է՞ս փառքն ունէիր, է՞ս պատիւն առաջ,
Որ հիմիկ աւրւել, մնացել ես անջան:

Ե՞րբ միտք կանէի՝ թէ էս հողերը ,
Էս դաշտն ու սարերն , էս սուրբ ձորերը ,
Էնպէս մեծութիւն, էնպէս լաւ օրեր
Քաշել են , մնացել , ա՜խ հիմիկ անտէր :

Հող ունենք՝ խլած, կեանք ունենք՝ մեռած,
Ա՜խ, ջրի , կրակի մենք եսիր դառած,
Ոչ երկինքն տեսնի մեր սուգն ու լացը,
Ոչ երկիրը պատռւի մեզ տանի ցածը :

Ա՜խ , մեր սիրտն էնպէս ընչի՞ հովացել,
Արինը ցամքել , մեր կուռը թուլացել ,
Եարաբ , կը տեսնե՞մ, ա՜խ , ես մէկ օր էլ
Մեր սուրբ երկիրը թշնամուց ազատել :

Էն ի՞նչ շունչ կըլի , որ էս նոր հոգին
Փըչի վեր կացնի քնից մեր ազգին.
Էն ի՞նչ ձեռք կըլի, որ մեր աշխարքին
Էլ ետ սիրտ տայ ու կանգնեցի կրկին:


Խաչատուր Աբովեան
(1805-1848)

Beatriz Badikian:Unveiling the Mind

for Nawal el-Sadawi

Although your brother
failed in school, he was rewarded
by playing outside. You,
who succeeded,
were rewarded by working in the kitchen.
The schoolbooks said:
the stars were created by God. But...
who created God? you asked.

An explosion of white hair,
every life is important, you say.
Write your life.

In prison, paper and pen
are more dangerous
than guns. You wrote your memoirs
on smuggled out toilet paper with
an eyebrow pencil
from a prostitute; you hid them
in a tin can under the floor. The guard
never found them. Writing more
necessary than breathing, you ask:

Why do we write?
And answer: Not to die, to be immortal.
And demand the unveiling of the mind.

- Beatriz Badikian

Poem-in-your-pocket day (April 17th)

Celebrate the first national Poem In Your Pocket Day!

The idea is simple: select a poem you love during National Poetry Month then carry it with you to share with co-workers, family, and friends today

Ara Shirinyan: 2005 resolution

Click here to read "2005 resolution" by Ara Shirinyan.

Ara Shirinyan was born in 1977 in, what was then, the Soviet Socialist Republic of Armenia. Since 1987, he has lived in Los Angeles, where he writes, teaches, and is editor of Make Now Press. His first book, Syria Is in the World, was published by Palm Press in June, 2007. Speech Genres1-2 is available as an electronic download from Ubuweb. Your country Is Great A-G will be published by Futurepoem press in April, 2008. With the group Godzik Pink, he released two CDs (Es Em, Ekel Em and Black Broccoli) on Kill Rock Stars/5rc. His work has appeared or is forthcoming in Word Ways, UBUWEB, Greetings, Trepan, Combo, Area Sneaks, Tuli & Savu among others.

Ara Shirinyan will be appearing at the Poetry Project at 8:00 pm, on April 28, 2008. The Poetry Project is located at St. Marks Church 131 E. 10th St., in New York, NY.

Էդուարդ Հախւերդեան։ Աղօթք

Հայր մեր, որ չգիտեմ որտեղ ես
Եւ ի՞նչ ես անում հիմա,
Ի սէր քո սիրոյ
Եւ վասն
Ինքդ՝ քո հանդէմ արժանապատւութեան
Մի քիչ մարդկային
Ու մարդավայել կեանք պարգեւիր մեզ,
Թող մի քիչ ապրենք,
Իսք երբ որ մեռնենք
Մեր հէգ մարմնի
Ու լոյս հոգու հետ
Ինչ կ՛ուզես արա։

Արտաքսման օրից ոչինչ չփոխւեց,
Ոչինչ չփոխւեց
Եւ խաչելութեամբ
Քո խոնարհ որդու,
Ախր հերիք է,
Բաւ է փորձարկես
Ու փորձանքների դուռը մեզ մղես.
Այսքան ժամանակ միասին եղել
Ու միշտ միասին կլինենք էլի,
Էլ ի՞նչ ես ուզում…
Եթէ կարող ես
Դու մեզ պարգեւիր
Խաղաղ ապրելու, խաղաղ մեռնելու
Մարդավայել ձեւ,
Ու թէ կարող ես
Զլոյս հանապազորդ տուր մեզ այսօր եւ միշտ,
Զհաց հանապազորդ տուր մեզ այսօր եւ միշտ,
Զջուր հանապազորդ տուր մեզ այսօր եւ միշտ,
Իսկ մնացեալը…
Մնացեալը մի կերպ կը գտնենք։

Գիտենք, լաւ գիտենք
Քոնն է երկիրն. ամէն,
Քոնն է երկինքն. ամէն,
Քոնն է արքայութիւնն. ամէն,
Քոնն է զօրութիւնն. ամէն,
Քոնն է փառքն. ամէն,
Քոնն է ամենն, ամենն, ամենն,
Յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն։

Էդուարդ Հախւերդեան

Karen Kevorkian: Willow and Pecan, Hackberry and Huisache

Not a language of grief
the well rehearsed green chorus
bends to one side. A sleek blackbird erupts.

Somewhere
a chainsaw. Somewhere
a leaf blower. Somewhere

a clock ticks in a room
where doves query one-two
and three hah hah over there
collect
a pear go comb
your hair go say
a prayer oh don’t
be scared opulent

pink flames at the window
western sky graying

shadow wants the streets

still body on the bed. Dove lusters
Go now. Go.

Oh oh oh from the trees.



Karen Kevorkian

Cafe Night: Poetry in Los Angeles

Մովսէս Պչաքճեան: Կատակ մըն ես առանձին

Եթէ խնդաս եւ աշխարհն ալ խնդայ հետդ,
արտասուես եւ աշխարհն ալ արտասուէ հետդ,
եթէ երգես եւ աշխարհն ալ երգէ հետդ,
լաս եւ աշխարհն ալ լայ հետդ,
եթէ սիրես եւ աշխարհն ալ սիրէ հետդ,
ատես եւ աշխարհն ալ ատէ հետդ,
եթէ ապրիս եւ աշխարհն ալ ապրի հետդ,
մեռնիս եւ աշխարհն ալ մեռնի հետդ,
պէտք չունիս այլեւս աշխարհին,
դուն աշխարհ մըն ես առանձին։


Մովսէս Պչաքճեան

Գուսան Աշոտ: ՍԱՐԻ ՍԻՐՈՒՆ ԵԱՐ

In the early 70's a groundbreaking album came out in France. The self titled Յարդար Hartar, the duo of Harout Bezdjian and Vicken Tarpinian proved to be the only LP collaboration of this duo.

Their studio album included many folk songs including this one by Gusan Ashod. Click to hear Sari Siroun Yar transferred from the original LP.

Here's also a more recent video from YouTube:

Հազար նազով յար, հովերի հետ եկ,
Ծաղիկ փնջելով` սարվորի հետ եկ:
Սև ձիուս վրա ձեր գյուղն եմ եկել,
Դուռդ փակ տեսել` մոլոր մնացել:

Սարի սիրուն յար, սարի մեխակ բեր,
Ախ, չէ, ի՜նչ մեխակ, սիրո կրակ բեր:

Հազար մի ծաղկի, մեջ ես մեծացել,
Ծաղկանց ցոլերով մազերդ թացել:
Մազերիդ բույրը հեռվից է գալիս,
Զեփյուռը բերում, սրտիս է տալիս:

Սարի սիրուն յար…

Երբ քո հայացքը երկնին ես հառում,
Վառ աստղերն ասես նոր լույս են առնում:
Քո ձայնն են առնում հավք ու հովերը`
Ախ, ե՞րբ կառնեմ ես քո մատաղ սերը:

Սարի սիրուն յար…

Սարից է գալիս, էս առվի ջուրը,
Բերում է, յա՜ր, քո բույրն ու համբույրը:
Աշո՛տ, թե կարաս քո երգ ու հանգով
Յարիդ կախարդիր, թող տուն գա հանդով:

Սարի սիրուն յար…

Գուսան Աշոտ

Christopher Atamian: Parler Arménien

(dédié à Chavarch Nartuni)

Je refuse de parler Arménien avec un chat,
Dans mes rèves,
Errant comme un somnambule fou.

Je refuse de parler Arménien avec un chat,
Moi qui n’aurais pas oublié ma langue natale
Puisque je ne l’ai jamais, au contraire, parlée

Je refuse de parler Arménien avec un chat
Dans mes rêves, comme un somnambule fou
Et ce n’est ni un psychiatre Grec ni un bourreau Turc
Qui m’y forcera.

Je me réveillerai plutôt un beau matin d’été
Et je te prendrai la main
Medz mayrig que j’aimais tant.

Je refuse de parler Arménien avec un chat
Dans mes rêves,
Errant comme un somnambule fou

Je te tiendrai la main, medz mayrig
Et l’on chantera ensemble
Le long de notre plaine ancestrale

Tu me demanderas mon nom
Et je répondrai en Arménien.


par Christophe Atamian

I Refuse to Speak Armenian… 

(dedicated to Shavarsh Nartuni)

I refuse to speak Armenian to a cat

In my dreams,

Sleep walking

Like some crazed somnambulist.

I refuse to speak Armenian to a cat

I, who will never forget my native tongue

Since I have in fact never spoken it.

I refuse to speak Armenian to a cat

In my dreams,

Sleep walking

Like some crazed somnambulist.

And neither a Greek psychiatrist

Nor a Turkish executioner

Will force me to it.

Instead I will wake up

One sunny summer morning

And take your hand, medz mayrig

That I loved so much.

I refuse to speak Armenian to a cat

In my dreams,

Sleep walking

Like some crazed somnambulist.

I will take your hand, medz mayrig

And together we shall sing

As we cross our ancestral plain.

You will ask me my name

And I will answer in Armenian.

English adaptation by the author Christopher Atamian

Համո Սահյան: ԱՌԱՋԻՆ ՍԵՐ

Ես չգիտեի, թե ինչ է սերը,
Ի՞նչն էր այդքան շուտ ինձ տնից
Ինչու՞ էր երկար թվում գիշերը,
Եվ ինչի՞ց էր, որ քունս չէր տանում։

Ես չգիտեի, թե ինչ է սերը,
Բայց ոչ մի անգամ չէի քարկոծում,
Երբ վազում էին ձեր գիժ հորթերը
Մեր կանաչ-կանաչ բանջարանոցում...

Ես չգիտեի, թե ինչ է սերը,
Բայց ուզում էի գտնել մի հնար,
Որ ձեր ծաղկաբույր դեզի ստվերը
Ամբողջ օրը մեր կտուրին մնար։

Ես չգիտեի, թե ինչ է սերը,
Բայց երբ քո տատը մեր տուն էր գալիս,
Շփոթվում էին սրտիս զարկերը,
Եվ պոկվում էի օջախի սալից։

Բայց երբ գնացի ես հեռուները,
Ես չմոռացա նոր սիրո բոցում,
Տատիդ փեշերը, դեզի ստվերը,
Այն գիժ հորթերը բանջարանոցում։

Ձեր այն պարտեզը, ձեր այն ծառերը...
Եվ նոր հասկացա առանց թախծելու,
Որ այդ է եղել առաջին սերը
Ու երբեք-երբեք չի մոռացվելու։

1954 թ.

The Armenian Reporter mentions the Second Anniversary Blast

Վազգէն Վանատուր: Կենսագրութեան փոխարէն

(Բախտագուշակ - Շան տարի)

Ծննդավայրս Ֆիրտուսու հողն է,
Ուր այգն է չալմա հագել երկնքում,
Ես այնտեղ փայտէ մի ձի եմ թողել,
Եւ մի մանկութիւն՝ միշտ նոյն տարիքում...

Ծնողքս՝ սրբեր... երկնից չեն իջել,
(Օ, գաղթած արեան տարագիր իմ ցեղ)
Մօրս աչքերը՝ դրախտի ջրեր,
Ուր խղճիս մամռոտ սիրտն եմ լուացել...

Սիրում եմ վարդեր ու փշածաղիկ,
(Ծաղկավաճառ է մեծ տատս եղել)
Բոհեմիկ արիւն - մոլագար խաղին
Սիրտս զարդի տեղ գրաւ ել դրել:

Ունեմ ընկերներ՝ հացի եւ երգի,
Որ կարօտների թագ են կտակել
Եւ կորուստների մի հսկայ երկիր,
Ուր փառքիս քամին փշէ պսակն է:

Լալիս եմ թաքուն - մենաւոր ասուպ,
Որ փշրուել է երգի ստուերում,
Չեմ խմում. յաճախ ցաւից եմ հարբում
Ու քնում հոգուս այրուած եդենում...

Կորուսեալ աշուն՝ մարմնի պէս կանանց,
(Մեղք ինձ ու սիրոյ դրախտին աւեր)
Սրբերի թախիծ... երազում յանկարծ
Փորձում եմ իմ հին մեղքերը քաւել...

Երկրի արմատից երգեր եմ քաղել,
(Երգից դուրս կեանքս՝ լուռ ապաշխարանք,)
Ապրել եմ երէկ, կ՛ապրեմ եւ վա՛ղը,
Եւ էլի՛ օրեր, մի խօսքով՝ շա՛ն կեանք...


Վազգէն Վանատուր
Ասպարէզ, 17 Փետրուար 2007

Victoria Melekian: During a Tour of a Friend's House

It's too soon,
and he's not the one,
but I pretend he is
as I follow him
through the house.
I think about falling in love,
learning his ways,
if there's room here for two.
I wonder if he'd mind
if I cut three sunflowers
to put in a vase on our dinner table,
if we'd light blue candles at night,
if he'd care if I opened the door
to let in the scent of jasmine.
His house is perfect for one,
and mine are the thoughts
of a woman who sleeps alone.
I wonder if I'll ever fit
into someone's life, know another
man's touch, and what it means
when he turns his head
to the window and looks beyond
the blues and greens in the garden
before he reaches for me.

Մանուկ Մանուկեան։ Մտալլկում

Կը մըտածեմ շատ անգամ - Ե՞րբ է վախճանը կեանքիս.
Ո՞ւր եւ ինչպէ՞ս կը հանգի տառապակոծ կեանքըս իմ …
Հոգիս ինչպէ՜ս պիտ՛ լըքէ խեղճուկ անօթը մարմնիս,
Ո՞ր տեսիլքէն, անմուրազ, պիտի փակուին աչքերս իմ։

Յանկարծօրէ՞ն պիտ՛ դադրի հիւանդկախ սիրտըս արդեօք.
Արնախուժո՜ւմ մը գուցէ՝ ուղեղիս մէջ փոթորկոտ.
Եւ կամ՝ մահ մը, փորը կուշտ, խաղաղօրէ՜ն եւ անհոգ,
Պայքարով մը թերեւըս, ճանկ ճանկի դէմ մոլեգնոտ։

Այսպէ՜ս յաճախ կը խորհիմ՝ օրէ օր քիչ մ՛աւելի,
Թէ ո՞ւր, ինչպէ՞ս, ե՞րբ արդեօք պիտի դադրի կեանքըս իմ,
Որ եղաւ խիստ ալեկոծ, իտէալական եւ արի…

Գիտե՛մ, շատե՜ր ինծի պէս կը տառապին նոյն մըտքով,
Օ՜, բայց ինգքա՜ն կ՛ուզէի գիտնալ վախճանը կեանքիս.
Պատրաստուելու համար սոսկ այդ գալոցին հոգեխռով՝

Եւ քաջութեամբ դիմելու՝ դէպի հուտկ բանքը կեանքիս։


Մանուկ Ա. Մանուկեան
1944 սեպտեմբեր, Աթէնք
«Դար մը գրականութիւն», 1956

Սարմեն: ԽՆՋՈՒՅՔԻ ԵՐԳ

Խոսք` Սարմենի, երաժշտ. Կ. Զաքարյանի


Սեղանն է առատ,
Դիմացն` Արարատ,
Հնչում են երգեր
ՈՒրախ ու զվարթ.

Լցրե'ք, ընկերնե'ր,
Բաժակները լի,
Թող հայոց գինին
Մեզ անուշ լինի:

Փարք տանք Մայր Հողին,
Արևի շողին,
Գինի պարգևող
Հայոց խաղողին.

Լցրե'ք, ընկերնե'ր...

Փա'ռք տանք նոր կյանքին,
Հողի մշակին,
Որ միշտ կանաչեն
Մեր դաշտն ու այգին.

Լցրե'ք, ընկերնե'ր...

Գովե'նք դարեդար
Աշխատանքն արդար,
Մեր մեծ աշխարհի
Արևը պայծառ.

Լցրե'ք, ընկերնե'ր...

1945


Սարմեն (Արմենակ Սարգսյան) 1901-1984

Café Poetry Night 2008

For the past three years, poet-principal Shahe Mankerian and his eighth grade students at St. Gregory A. & M. Hovsepian School in Pasadena, California, have observed National Poetry Month with their own Café Poetry Night. For the event, the students choose poems written by contemporary Armenian-American poets, memorize them, and then recite them before an audience of family and friends. The students don’t stop there; they also write their own poems inspired by those they’ve chosen. And then, to complete the circle, poets who live in the area attend and read the students’ poems.

This year’s Café Poetry Night will be held Saturday, April 19, 2008, at eight o’clock in the evening. The school is located at 2215 E. Colorado Boulevard.

The students will be reciting work by the following poets: Yeva Adalyan; Alan P. Akmakjian; Ara Babaian; Beatriz Badikian; Lory Bedikian; Sylva Dakessian; Tina Demirdjian; Gregory Djanikian; Alec Ekmekji; Jacques Hagopian (trans. Ruth Touryan); Armine Iknadossian; Arpine Konyalian Grenier; Shahe Mankerian; Victoria Melekian; William Michaelian; Sona Ovasapyan; Arto Payaslian; Aram Saroyan; Leon Z. Surmelian (1905-1995); and Alene Terzian.

Since I won’t be able to attend, I’ve published “Home Service,” the poem of mine that was chosen for the event, along with “House Keeping,” the wonderful poem based on mine by Arman Seuylemezian, as the April installment of the Collected Poems section on my website. The poems are reprinted here, accompanied by two informal home recordings.

— William Michaelian


Home Service

If I were a child
I would reach out
touch the deacon’s robe
while he sings softly
in Armenian
a lullaby for my father
while he sleeps.

Click here to listen to the audio clip of Home Service read by William Michaelian.

“Home Service” has was first published in Ararat; it became part of the Armenian Poetry Project on July 22, 2007.

Cafe Night: Part 2

House Keeping
by Arman Seuylemezian

When I was a kid
I would open
the bedroom door
while Grandpa danced
fast to Latin music
in his pink underwear.
I tried to yawn,
but he was too funny.

Click here to listen to the audio clip of Arman Seuylemezian’s poem House Keeping read by William Michaelian.

ԵՂԻՇԷ ՉԱՐԵՆՑ։ Անքնութիւն

Դոփո՛ւմ են, դոփո՛ւմ են, դոփո՛ւմ են ձիերը,
Մթի մեջ դոփում են, խփում են պայտերը,
Պայտերը խփում են, խփում են հողին.--՝
Անծա՜յր է գիշերը, անհայտ է ուղին:
Գնո՜ւմ են, գնո՜ւմ են, գնո՜ւմ են, ձիերը,
Մօտիկ են, հեռու են, դոփում են պայտերը,
Պայտերը դոփում են քունքիս մեջ հիմա.--՝
Անհա՜յտ է աշխարհը՝ անցում է ու մահ...

1919

Insomnie

Grondement des chevaux, déferlement, tumulte
tintamarre des fers, chevaux en pleine nuit,
martelant l'étendue dans l'ombre sans limites,
sur d'invisibles voies, frappent, frappent les fers,
galopent les chevaux, s'en viennent tour à tour
et s'en vont les chevaux, les fers frappent le sol,
dans mon crâne, pour l'heure, tintamarre des fers,
univers inconnu, monde éphémère, ô mort...

Traduit par Vahé Godel

Գեղամ Սարյան: ԴԵՊԻ ԿԱՌԱՓՆԱՐԱՆ

(Կոմիտասի հիշատակին)

Սև ծովն էր ալեկոծ փրփրել իր ափերին
Թմրել էր Պոլիսը փարթամ պարտեզներում
ԵՎ մինարների նիրհուն կատարներին
Վերջալույսի գունատ շողերն էին մարում:

Փռվեց ծովի վրա ահեղ իրիկնաժամ,
Արեգակի վերջին շողեքն այնտեղ հանգավ,
Գողգոթայի նման իր լռությամբ դաժան
Կանգնել էր ափի մոտ խորհրդավոր մի նավ:

Կանգնել էր նա ինչպես մռայլ մի դամբարան,
Եվ հայ մի բազմություն հեծում էր ծովափին,
Վերջին հրաժեշտի հայացքն ուղղած նրան,
Հուղարկավորն ինչպես՝ տխուր հողաթմբին:

Այնտեղ էին նրանք... Այդ չարագույժ նավում,
Հայոց քնարների վարպետները բոլոր,
Հայոց պայծառ մտքի աստղերն էին մարում
Այդ ահավոր ժամին խավարի դեմ անզոր:

Նրանց տանում էի հեռու կառափնարան,
Գունատ էին նրանք: Երկու հարյուր էին:
Տաճիկ սպաների հայացքն անասնական
Դաշույնների նման կախված գլուխներին:

Այնտեղ էին նրանք... Վարուժանը խոհուն,
Սիոմանթոն՝ հայացքն հառած դեպի եթեր,
Եվ ո՞վ գիտե արդյոք, ի՞նչ էր խորհում
Կոմիտասը՝ հոգում պահած բազում երգեր...

ԵՎ ո՞վ գիտե արդյոք աչքերն հառած ջրին՝
Ի՞նչ խոր հույզեր էին լուռ պաշարել նրան,
Որոնք նրա հոգին վշտով լցնում էին,
Մթնաշաղին ծովի շշուկների նման...

Գուցե տեսնում էր նա ափերը հայրենի,
Զմրուխտ դաշտեր՝ փռված Արագածի լանջին,
Գուցե թվում էր թե ափին է Սևանի
ԵՎ գեղճուկի երգն է հասնում իր ականջին:

Գուցե խորհում էր նա արցունքը կոկորդում
Իր գլխատվող, անոգ ժողովրդի մասին,
ԵՎ ծովն էր նրա լուռ հոգու մեջ փոթորկվում,
ԵՎ բազմաթիվ սրտեր նրա հետ միասին:

Գուցե... հանկարծ սուլեց նավը աղեկտուր,
ԵՎ արձագանքն անդարձ կորավ հեռուներում,
Երկու հարյուր հայացք անհունորեն տխուր
Ափի հայ բազմության սրտին էին նայում...

Նրանց տանում էին հեռու կառափնարան.
ԵՎ երկինքն էր նայում, և երեկոն էր լուռ,
ԵՎ ծովն էր անսահման հուզված սրտի նման
Խփում իր ափերին ինչպես մահվան սարսուռ:

Նրանց տանում էին հեռու կառափնարան.
Լուռ էր Վարուժանը, Սիոմանթոն խոհուն,
Հայացքն ուղղած դեպի երկինքն անսահման
Կանգնել էր Կոմատասը ինչպես տաճարի սյուն:

Ձուլվել էր նա կարծես կապույտ երեկոյին,
Ծովի պաղ հովերով մորուգն ալեծածան,
Նրա շուրթերը պաղ արդեն երգում էին
Հայոց պատարագի հուզիչ «Տեր ողորմյան»:

Երգում էր նա... ԵՎ հորդ շիթերն արտասուքի
Թափվում էին երգի հնչյունների նման,
Երգում էր նա... ԵՎ այդ հույսի, աղերսանքի
Մեղեդին էր նրա սփոփանքը միայն...

Երգում էր նա... Ծորուն հնչյունները երգի
Ձուլվում էին ծովի մրմունջների օդում.
Երգում էր նա... Ափին կանգնած ժողովրդի
Սրտից աղերսաձայն հառաչանք էր պոկում:

Նավը շարժվեց: Դանդաղ պոկվեց արդեն ափից.
Բռնած անհայտ ու մութ հեռուների ճամփան.
Ու Տարածվում էր դեռ օդում աղերսալից
Հայոց պատարագի հուզիչ «Տեր վողորմյան»:...

Նավը շարժվեց՝ ինչպես մռայլ մի դամբարան,
ԵՎ խուլ տնքաց ցավից բազմությունը ափին,
Վերջին հրաժեշտի հայացքն ուղղած նրան,
Հուղարկավորն ինչպես՝ տխուր հողաթմբին:

ԵՎ հեռացավ, կորավ ծովի մշուշներում,
Ու խավարին ձուլվեց հույսի «Տեր վողորմյան»:
Քամին նրա վերջին հնչյուններն էր բերում
Ծովի ցայթող ջրի պաղ շիթերի նման:

Իսկ երկնքում լուսնի մահիկն ամպասքող
Սահելով դուրս նայեց ուրախ ու տիրաբար,
Ինչպես Վիլհելմ կայսր հայացքի տակ պարող
Ծախված գեղեցկուհու ժպտուն ատամնաշար...


ԳԵՂԱՄ ՍԱՐՅԱՆ
(1902-1976)

Սագօ Արեան :ՅԵՐՈՒՍԱՂԷՄ ...

Յիսուս Երուսաղէմ պիտ մտնէ
Ո՜վ Մուսա,
Հանգուցաւոր լաթերով, կիսատանջ եւ քրտինքի մէջ կորած աչքերով
Յիսուս Երուսաղէմ պիտ մտնէ...


Յառած եմ աչքերս,
Կապոյտին ու կապոյտ ծովու հեռացող նաւակներուն...
Ցերեկը արեան բաղնիք,
Երեկոյեան մահուան ընկուզենինները մէկ—մէկ կը ծաղկին։
Նոյն Սամուէլ Եւինեանի
Չութակին լարերը
Կու լան անձրեւին հետ։
Ի՜նչ արեւելք,
Ի՜նչ ոսկի եւ ինչ խունկ մեռելներուդ,
Երուսաղէմ,
Մեծագոյն սէր,
Մեծագոյն ամրոց,
Սիրոյ եւ բարիքի։
Պտուղներդ կը սպասեն...Սիրոյ տար’ին,
Եւ առաւօտներդ պիտի երգեն ինծի համար ...
Երուսաղէմ մեծագոյն վէրք,
Քու ճանպարհդ կ՚անցնի երակներէս։
Կը զարմանան թէ ինչպէս մէջս մտար,
Արարուեցար մէջս...
Հիմա ծունկի՝ տաճառներուդ սեւ արցունքը սրբելու ....
Նման տղայաբեր կնոջ աղօթքին,
Որ մինչեւ վերջին ձայնալարը կ՚աղաղակէ։

«Ոհ ես աշխարհ մըն եմ ցաւերու եւ զրկումներու
Իմ մէջ նոյնն են արիւնը եւ գինին,
Նոյնն է աղօթքը,
Նոյն են անէծքը,
Արեան կարկուտը
Նոյնն է եւ նշենին
Իմ ճակտիս դրէք տատասկը Երուսաղէմի եւ
Ես կը դառնամ անոր երակներէն հոսող Տառ ...»


Ճշմարիտ եմ,
Յիսուս, Մեր Տէրը
Իմ տէրը եւ ‘ողոցէն անցնող կարմիր մերսէտէսին մէջ գինով
Ընկերոջս տէրը,
Երուսաղէմ պիտի մտնէ ...
Առանց ոտքերը արեան մէջ թաթխելու...
Լոյս էր՝ կար,
Ու լոյսին համար բնակեցաւ մեր մէջ...
Ի սկզբանէ անոր գալարուն ցաւերուն մէջ
Ոգի կար,
Կար մեր ոգին,կար վէրքը
Եւ արեւելքի կարմիր ձիթենին կար...


Ընկերներս,
Արեւելքի հացը մի խառնէք ձեր վիշտին...
Դամասկոսը եւ Պէյրութը նոյն ձիթենիին առջեւ ծունկի՝ կ՚աղօթեն...
Թէկուզեւ խեղթուի իմ բողոքը ...
Ու չհասնի մինչեւ հոն, ուր արմաւը կարմիր է
Եւ արմաւենին արիւն...։

Ընկերներս,
Վերջին ընթրիքին հացը պատրաստեցէք
Սիրով ու նշխարով ...



Չէ որ մեր Տէրը
Յիսուս Քրիստոս Երուսաղէմ պիտի մտնէ.
Ան պիտի չմտնէ վէրքէն ու ցաւէն,
Պիտի չմտնէ մահէն ու որոգայթէն
Այլ պայծառացած...
Ու ծիածանա’այլ դէմքով
Խաչին գամերը հին պատմութեան մէջ թողած,
Ու Սրբոց Յակոբեանց զանգերուն ուրախութիւնը
Դէմքին .....


Տէրը Ընկերս,
Տէրը, Երուսաղէմ պիտի մտնէ ,
Խինդ ու ծիծաղ իր ոտքերուն ...
Տէրը երուսաղէմ պիտի մտնէ ո՜վ Մուսա...


Անկարելի է այս կեցութիւնը,
Խորունկ ցաւերէն յետոյ
Գիտեմ որ կայ լոյս,
Գիտեմ ցաւէն յետոյ ու զրկանքէն ...
Կայ ‘րկութիւն ...
Նոյնիսկ եթէ օդոյին բանալիները տունը մոռցած ըլլամ ...


Տէրը երուսաղէմ պիտ մտնէ
Ո՜վ մուսա
Հաւատա։

Սագօ Արեան

Christopher Atamian: Washington Heights - 2

Haredim

I ask the Orthodox men if they know
Where I may find the local Starbuck's
And:
Mouths that will not
(Acknowledge me purse their lips, silent)
Hats that will not
(Reveal head to sky, remain still)
Skirts that will not
(Graze the ground, shuffle)
Hands that will not
(Touch the goyim, retract)
It is Friday 5 pm
Soon they will turn off their lights and
Retreat to their candle-lit rooms
Religion, meant to bring light
Sometimes
Brings darkness instead.


Christopher Atamian. Used here by kind permission of the author.

Christopher Atamian: Washington Heights - 1

Babel

Beirutine roses dot Islamic arches
Peacock curves and serpentine roads
Medieval monastery and orange baked church tops
Smog fuming strong from exhaust pipes escaping
Over mile-long lighted bridge
Named after a President long gone.

Orthodox men with smart doe-eyed women
Weave past garish blue modernist bus depot
Dominican muscles strain under tight cotton mesh
The smell of arroz con pollo, shaved ice mango and street vendor
incense

An Armenian church, parishioners long-gone, stands guard on West
187th Street.
Chinese and Iranian medical students, books in hand
Ghosts that you can barely detect anymore
Whisper secrets nonetheless.

Biblical Babel rose to the skies, punishment from God
But here babble is like a paradise lost
Singing its sweet immigrant songs: a promise.

-Christopher Atamian. Used here by kind permission of the author.

Լիլիթ։ Եկաւ չտեսանք

Օրը իր մութ
Գիշերազգեստ է հագնում,
Թակարդներ է դնում՝
Լուսաբացը որսալու,
Ծանրաբեռնուած են մայթերը,
Ոտնահետքերից
Չեն շնչում...
Այնտեղ, փողոցի
Անկիւնում կուչ եկած մարդը
Մի ժամանակ
Մեր հայրն էր,
Յետոյ դարձաւ որդին,
Որպէս հոգի
Քայլեց մեր մէջ...
Այժմ հող չկայ
Նրա ոտքերի տակ,
Որպէս աւելորդ բեռ՝
Նրան դուրս են հանել տանից...
Նա վեր կացաւ սառը մայթից,
Վերարկուի օձիգը
Քաշեց ծոծրակին,
Եւ հեռացաւ երկրից՝
Իր եկած ճանապարհով...

Լիլիթ

SPRING

William Michaelian: I Can Imagine

Click here to listen to the audio clip I can imagine read by the author William Michaelian.


I can imagine waking up one morning
to find I have become older than my mother,
and I can imagine her not noticing.

I can imagine her admiring my cane
without wondering at the need.

I can imagine her looking out the window
at the street and waiting for my return,
even though I stand beside her, waiting for hers.

I can imagine her in a lush green meadow
eating bowls of cereal with butterflies in her hair.

I can imagine her memories waiting at the door,
hoping this day she will let them in.

I can imagine them dying of hunger and neglect
amid a pile of brittle leaves, and a curious cat
sniffing at their pungent remains.

I can imagine an ancient tree where there once
was none, and I can imagine words
of a forgotten language carved into its bark.

I can imagine reading them, and I can imagine
being the only person who knows what they mean.

I can imagine the familiar hand that held the knife
that echoed the spirit that inspired the breath that
warmed the lips that uttered the sound that spoke
the joy that moved the heart to direct the hand
to press harder, harder, harder. . . .


Copyright William Michaelian. Appears here by kind permission of the author.




Je peux imaginer qu’un jour
me réveillant,  je serai
encore plus vieux que ma mère
qui je peux l’imaginer
ne l’aurait pas remarqué

Elle admirerait ma canne
sans la remettre en question,
surveillerait mon retour
dans la rue, par la fenêtre
bien que moi-même à son côté
Je sois à guetter son retour

Je peux l’imaginer mangeant

de pleins bols de céréales

des papillons plein les cheveux
Dans un champ verdoyant et plein

J’arrive à imaginer
ses souvenirs derrière la porte
qui espèrent qu’aujourd’hui
elle va les laisser entrer

J’arrive à imaginer
qu’ils mourront d’avoir eu faim
d’avoir été négligés
sur un amas de feuilles sèches
où
intrigué un chat viendra
humer leurs restes odorants

j’arrive à imaginer qu’un vieil arbre pousserait
là où d’autres ne poussent pas
et  je peux imaginer
dans l’épaisseur de son écorce
les mots d’un langage oublié

je peux imaginer les lire
et
je peux imaginer
être seul à les comprendre

je peux imaginer la main
connue  - 
et son couteau
qui fut
la voix de l’âme dont
l’haleine
réchauffa les lèvres froides
qui insufflèrent les bruits joyeux
au cœur à ce point remué
que la main a pressé fort
plus fort
plus fort
encore plus fort


Translated from the French by Sylvie M. Miller

Լիլիթ։ Յետգրութիւն

Ժամանակը եւ տարածութիւնը
Մարդու ստուերի ներկայութեան
Ուրուագծերն են...
Գրիչդ մեր ծանօթութեան
Ողջ ընթացքում
Գրում է անհասկանալի
Մի պատմութիւն
Հեռաւորութեան մասին,
Իսկ գլխացաւս
Սպառնում է այրել բնակարանդ՝
Թողնելով երկու տող
Յետգրութիւն.
- Նա կողոպտեց աշխարհը,
Որն իմ տունն էր...

Լիլիթ

Shahé Mankerian reading in LA

The Sweet Troubled Soul,
L.A.'s Premier Monthly Open Mic

Features

SHAHE MANKERIAN
Poet, Playwright, and 2004 Pushcart Nominee

On Tuesday, April 1st

@ 8:30 pm

Downtown/Echo Park TRIBAL CAFE
1651 W. Temple Blvd., Los Angeles CA 90026.


http://www. tribalcafe. com/
http://www. myspace. com/tribalcafelosangeles
http://www. youtube. com/user/tribalcafe

Շահպան։ Ոտնաձայներ

Ձայներուն մէջ 
           ձայն լսեցի.
ջուրի, կնոջ, ոսկիի
           ձայնն էր.
կարկաչ, ճիչ, հունչ
           կը կոչուէր։

Ձայներուն մէջ
           ձայն մը եւս լսեցի.
սրտիս 
           ձայնն էր.
լռութիւն
           կը կոչուէր։

Ձայներուն մէջ
           վերջին ձայնը լսեցի.
Աստուծոյ 
           ձայնն էր.
արձագանգ 
           կը կոչուէր։

Ձայներուն մէջ
           ձայն հանեցի.
ոտքիս 
           ձայնն էր.
քերթուած 
           կը կոչուէր։

Շահպան


Խորանարդ, Պէյրութ, 2006

Պետրոս Հերեան։ Բառը

Վաղուց արդէն բնակուած հմայական ցաւերով,
Կը շրջէի ես անդուլ դիւահարի մը հանգոյն,
Կը փնտռէի փրկարար բառըս բարի,
Սակայն չէի յաջողեր ճշդել անունը անոր։

...

Բառը ցօղ էր նախապէս՝ իջած դողին մատներուս,
Դէմքիս թեքուած ծաղիկներու ժպիտ էր այն վայրկեանի,
Թոթովանքիս շնորհուած գուրգուրանք էր պարզապէս։

Բառը ցո՜լք էր աղջկայ,
Բաժակ էր ան հրաշահիւս կակաչի,
Ապա խաչքար ճաքճքած,
Մագաղաթի ծուէն էր՝ արիւնիս մէջ թաթախուած,
Երակներս լափլիզող կրակ էր ան պատուհաս,
Եւ ջիղերուս ցանցը ցնցող հրապոյր էր էգերու,
Որդան կարմիր է եռուն,
Արեւայորդ հաւատամք էր հեթանոս,
Հնադարեան մեղեդի,
Հողի բոյր էր զգլխիչ,
Յովատակի վրինջ էր ու վարգ էր ան եղնիկի,
Նեմրութ սանի գագաթէն դէպի երկինքն սլացող
Աստուածային թռիչք էր ան ֆետաներու միածին,
Ինձմէ ձգուած - զիս կանչող՝ բառը տանջանք էր գուցէ,
Կոմիտասեան խնկարկում էր խելագար,
Եւ առ Աստուած ճեղճերում էր Նարեկի,
Շարականի խազերուն մէջ հոլովուող
Հոգեվառ բառն այդ մախմուր,
Հոգեհան բա՛ռն իմ անգոյ,
Որուն կարօտ՝ թափառեցայ ամէնուր,
Եւ անձնատուր եսի մթին ծալքերուն՝
Ես դիմեցի աստղերուն եւ փողոցի լամբերուն...

Բայց ի վերջոյ,
Անցնող ամէն վայրկեանին դէմ,
Մեռնող մէն մի բջիջիս հետ,
Հասունացման դառնակսկիծ րոպէին,
Ես զգացի ու հասկցայ վերջապէս,
Համոզուեցայ արդարեւ,
Թէ չգրուած իմ բառն էր ան ահարկու,
Որ թունաւոր նետի պէս
Կ՛երթեւեկէր մարմնիս մէջ...

Պէյրութ 1983

Պետրոս Հերեան (Պետիկ Հերկելեան)


Bedros Hergelian. Writer, poet, and satiristշ was born in Anjar in 1954.

"Badouhanen Tours" (Out of The Window), his first collection of poems, was published in 1972 when he was only 18. Herian was a contributor to "AZTAG" daily in Beirut. He also worked at "AZTAG" as a proof-reader.

Herian's literary works include "Youhoo", "Yev Yergir Bakanem", and "Parrh".

He died in 1987 at the age of 33.



Here's a recent remembrance article by Edgar DAVIDIAN, which appeared in L'Orient-LeJour in Beirut, Lebanon.

Les bateaux ivres de Bedig Herguelian
L'article d'Edgar DAVIDIAN

Il y a vingt ans, Bedig Herguelian se séparait de la vie. Salué par l’intelligentsia libanaise arménienne et William Saroyan comme le poète d’expression arménienne de sa génération, ses mots n’en sont pas moins vivants dans toutes les mémoires. En souvenir de son parcours, un musée ouvre bientôt ses portes à Anjar, sa ville natale et fief de l’arménité.
Le regard vif, l’inspiration romantique, le mot d’une fraîcheur native, l’ironie cinglante, le chant suave, l’éloge de la terre du pays du Cèdre et des monts Ararat vibrants et subtilement conjugués, ainsi va l’impérissable héritage culturel de Bedig Herguelian. Un écrivain d’expression arménienne, visionnaire, fauché par la mort à 33 ans, cet âge mûr où pourtant tous les accomplissements n’ont pas encore tenu les promesses de la
jeunesse…
Sept opus, entre poésie et prose, bâteaux ivres lancés sur les flots des mots de la langue de Sayat Nova, jalonnent sa vie brève et fulgurante.
Miné par la maladie, entre cœur fragile et céphalées incurables, grand consommateur de café, à la mémoire phénoménale (il pouvait lire et visualiser un livre en un clin d’œil), ce fin poète de Anjar (ayant aussi vécu à Beyrouth) redoutait son propre parcours tant il avait le complexe du poète Bedros Tourian, mort lui aussi presque au même âge… Obscur pressentiment d’un destin que nul ne conjure, n’élude et ce n’est pas pour rien qu’on naît «mage»…
Né donc en 1954 à Anjar, entre forêts bruissantes, écrasées de soleil et grandes mares stagnantes aux eaux visitées par les oiseaux migrateurs, Bedig Herguelian a très tôt trouvé l’état de grâce et la consolation dans la douceur de la nature.
Féru de Goethe, Balzac, Tolstoï et Pouchkine, bercé par la musique de Wagner, Bruckner et Mahler, mais aussi de Komitas et Khatchadourian, passionné d’antiquités, curieux de la vie et de ses surprises, Bedig Herguelian a vite compris l’attrait et l’emprise du verbe, et son appartenance au monde du Parnasse.
Après de brillantes études de littérature arménienne, épris de Varoujean et Mezarentz, le jeune poète plonge à corps perdu dans la mêlée des mots et des cercles littéraires arméniens de la diaspora.
À 17 ans («On n’est pas sérieux quand on a 17 ans», dit pourtant le poème de Rimbaud), il balance littéralement par-dessus la fenêtre ce qui l’habite déjà ! Badouhanen tourse, Par la fenêtre est la traduction de ce premier recueil où un adolescent talentueux jette son premier cri. Entre chaleur de l’amitié, premiers émois de l’amour et la révolte contre la société et les «assis» (oui encore Rimbaud), le poète s’exprime. Entre rigueurs d’une prosodie classique de la langue de Siamento et certaines libertés modernes d’une rime affranchie de toute servitude métrique, il affine une voix qui est parfaitement reconnaissable aujourd’hui…

Une imagination débordante
À 20 ans, suit la plaquette Pare (Le mot) où pointe déjà un farouche nationalisme. Nationalisme où se mêlent les plaines verdoyantes de la Békaa et les hauts plateaux battus par le vent du pays de Grégoire l’Illuminateur…
Toujours dans le même sillage de ce fervent amour pour le Liban et l’Arménie, dans ce geste merveilleux et humble de s’agenouiller devant une terre aimée, vient se ranger le troisième recueil intitulé Yev yeguir bakanel.
Quittant la poésie entre beautés parnassiennes et symbolisme coloré, Bedig Herguelian se tourne vers le roman. Sa prose chargée d’humour, enrobée pourtant d’une humeur chagrine et mélancolique, fait étincelle dans Yuhu (L’étranger), un récit à l’imagination débordante, caustique et
mordant.
Un récit allégorique, narrant les déconvenues d’un extraterrestre parachuté en montgolfière sur des rives au sable fin et dont la mission est de mettre en garde le citoyen contre toute intrusion étrangère… Parabole perceptible pour tout pays aux frontières lamentablement ouvertes à tous les vents de la sédition…
Entre une vision défiant l’absurde et le sarcasme, sur un ton tragique, le romancier propose des idées pour la protection d’un pays contre l’anarchie, le chaos et les dérives sociales et politiques.
Cet ouvrage est salué par les gens de lettres comme innovateur et un des plus brillants écrits de la diaspora arménienne. On retient ici le mot d’Abraham Alikian : «On salue bien bas le brio de “Yuhu” où l’âme arménienne et les préoccupations libanaises sont dans toute leur intégrité et honnêteté avec un remarquable sens de l’humour… »
Dès lors, on édite en Arménie, souveraine consécration pour un auteur né en dehors de la patrie mère, son Hadendin, une sorte de best of de son inspiration enrichie de quelques nouveaux poèmes.
Il y a 20 ans mourait Bedig Herguelian. Ses amis et les lecteurs de la langue de Vahan Tékéyan ne l’ont pas oublié. À Anjar, sa ville natale, on prépare déjà son « tankaran », un musée qui sera ouvert à tous, comme l’univers de Gibran à Bécharré est ouvert aux regards du monde.
La littérature arménienne de la diaspora s’est enrichie d’une voix rimbaldienne. Le mot de la fin est celui du metteur en scène Meher Karakachian, installé aujourd’hui outre-Atlantique: «Bedig Herguelian traverse l’espace et le temps avec confiance, car il est de ceux qui sont habités par le feu d’une inspiration dévorante…»

Alan Whitehorn: Crossing Yerevan

May 14, 2007–March 19, 2008

The traffic moves so swiftly and unexpectedly.
I wonder when to cross the street.
I fear for my safety at each major intersection.
And so, in cowardly fashion,
I follow the young stylish woman,
or the middle aged mother with child,
or even the elderly metzmama.
In so doing,
I arrive safely,
but somewhat sheepishly.
It may be a man’s world,
but I follow a woman’s lead.



Copyright Alan Whitehorn. Crossing Yerevan, submitted by the author, is to appear in a volume "Selected Poems" scheduled for fall 2008/spring 2009.

Վահէ-Վահեան։ Գարունի ամպ - արեւի երեկոյ

Հանդէս կայ գոյներու կիսաւարտ...
Արեգակն՝ հրեղէն աղջնակ։
Կը դպնի ամպերու քողին տակ.
Հանդէս կայ գոյներու անաւարտ։

Ծառերը յուզումէ կը դողան...
Ձեռք մ՛անտես երակներ կը շոյէ
Անառակ մատներով հոտեւան.
Ծառերը յուզումէ կը դողան։

Տերեւներ մեղեդի մը կու լան...
Ահ ինչո՜ւ նուագն այդ տրտմաձայն...
Լսեցի՞ք դուք հովերն որ անցան...
Տերեւներն մեղեդի մը կու լան։

Երկինքէն դերձաններ կը կախուին,
Քնարի լարերու պէս անթիւ...
Մեղմերանգ մետաքսի պէս նրբին,
Երկինքէն դերձաններ կը կախուին։

Հոգիներ կարօտէ կը մսին...
Ո՞ւր փախաւ աղջնակն հոգոթով,
Աղջնակն արեւշող մարմինով.
Հոգիներ կարօտէ կը մսին...

Վահէ-Վահեան

ԺԱՆԵՏԱ ՀԱԿՈԲՅԱՆ: Անվերնագիր

Ձուկը՝ ջրում, մարդն իր հողում
/ Ժող.առած/

Շունչս է կտրվում…
Սիրտս հիվանդ է…
Ու ինձ թվում է օդն այստեղ վատ է,
Բայց կան ինձ նման գաղթական հայեր,
Որ լավ են շնչում ու չունեն ցավեր։
Ուրեմն ես եմ,
Որ ծանր եմ շնչում…
Բայց ինչի՞ համար, ինձ ի՞նչն է տանջում,
Որ չեմ կարենում լիաթոք շնչել
Ու ձկան նման ջրից դուրս, ափին
Թփրտում եմ ու չեմ կարող ապրել։



ԺԱՆԵՏԱ ՍՈՒՐԵՆԻ ՀԱԿՈԲՅԱՆ
ՄՈՆՐԵԱԼ—2007

Article about Irina Patkanian in the Armenian Reporter

Փանոս Ճերանեան: Աշնան մասին

Ամբողջ օրը
հովանոցը գլխուս վերեւ պահեցի,
տերեւներու տեղատարափն էր աշնան.
ճանապարհիդ,
ոտնաձայնիս խշրտուքներէն տարուած,
արահետէ արահետ ՝
կը շտապէի,
կարծես ամրան հասնելու...

Փանոս Ճերանեան
Մոնրեալ 2007

Ազդակ Գրական - Արուեստի պարբերաթերթ 2007 թիւ 4

Արամայիս Սահակյան: Անվերնագիր

Իմ փոքրիկ այգում երբեք չես եղել:
բայց ինչու՞, ինչու՞ ծառերը բոլոր
վաղու՜ց քո անուշ անունը գիտեն
եվ քո մասին են խոսում ամեն օր:


Արամայիս Սահակյան (1956)
Ես քո զավակն եմ ՀայաստանԵրեւան (1986)

Մկրտիչ Պէշիկթաշլեան։ Գարուն

Ո՛հ, ի՜նչ անուշ եւ ինչպէ՛ս զով
Առաւօտուց փչես, հովիկ,
Ծաղկանց վրայ գուրգուրալով
Եւ մազերուն կուսին փափկիկ,
Բայց չես, հովիկ, իմ հայրենեաց,
Գնա՛, անցի՛ր սրտէս ի բաց։

Ո՛հ, ի՜նչ աղու եւ սրտագին
Ծառոց մէջէն երգես, թռչնի՛կ,
Սիրոյ ժամերն ի յանտառին
Զմայլեցան ի քո ձայնիկ.
Բայց չես, թռչնիկ, իմ Հայրենեաց,
Գնա՛, երգէ՛ սրտէս ի բաց։

Ո՛հ, ի՜նչ մրմունջ հանես, վտակ,
Ականակիտ ու հարդարտիկ,
Քու հայելւոյդ մէջ անապակ
Նայինք զիրենք վարդն ու աղջիկ.
Բայց չես, վտակ, իմ հայրենեաց,
Գնա՛, հոսէ՛ սրտէս ի բաց։

Թէպէտ թռչնիկն ու հովն Հայոց
Աւերակաց շրջին վրայ
Թէեւ պղտոր վտակն Հայոց
Նոճիներու մէջ կը սողայ,
Նոքա հառա՛չք են Հայրենեաց,
Նոքա չերթան սրտէս ի բաց։


Մկրտիչ Պէշիկթաշլեան (1828-1868)


Spring

O mild breeze, all through the early morning
You blow so gently, so soft, so cool,
Tenderly over the flowers
Over the maiden's fine-spun hair.
Yet if you're not a breeze from my homeland,
Pass on and away from my heart, be gone.

O bird in the leaf-heavy trees
You sing so sweetly, piercing and true,
Indeed the Love-hours in the forest
Admire your long and ardent trilling.
Yet if you're not a bird from my homeland,
Pass on, fly away from my heart, be gone.

O clear and peaceful little river
Your whispers rising from the banks are soft,
And the rose and the maiden
Are mirrored so well by your tranquil face.
Yet if you're not a brook from my homeland,
Pass on, flow away from my heart, be gone.

Though the mild breeze and the fair bird of Armenia
Hover now only over ruins,
And though the murky brook of Armenia
Winds its way among cypresses,
These are the very sounds of my homeland
May these never pass from my heart.

Armenian poetry, old and new : a bilingual anthology / compiled and translated with an introd. by Aram Tolegian.

Detroit :  Wayne State University Press , 1979. 

Յարութ Կոստանդեան։ [Ու տուր ինձ մի բաժակ գինի]

Click to hear the audio clip of an untitled poem read by Lola Koundakjian.

...Ու տուր ինձ մի բաժակ գինի,
Ուր թափել է արեւն իր հուր,
Նախ քան օրը գիշեր լինի
Ե՛կ, սիրուհի՛ս, բաժակը տուր։

Նուռ պրիսմակովը բաժակի՝
Գեղեցկութեանդ ցոլքը դիտեմ,
Նըմանի դԷմքդ հրեշտակի,
Սատանայ ես թէեւ, գիտեմ։

Ե՛կ, սիրուհիս, լեցուր բաժակն.
Շրթներիդ վարդն օծէ ցողով,
Ու շրթներիդ համբոյրի ակն
Թող քաղցրանայ նաեւ գինով...

Համբոյրդ լինի թող գինեհամ,
Արժանանաք մենք գեհենին՝
Բայց համբոյրովդ թէ չարբենամ՝
Չըմեղադրես ազնիւ գինին։

Յարութ Կոստանդեան

…And hand me a glass of wine
Where the sun has poured its shine
Before the day turns into night
Come my love, hand me that wine.

Thru the red prism of the glass
Let me watch your beauty’s glow
Your face is that of an Angel
But you’re the Devil I know.

Come my love and fill that glass
Bless your rosy lips with dew
And may your lips kissing sphere
Be also sweetened with its brew.

Let your kiss taste of wine
And make us worthy of Paradise
But if I am not drunk by your kiss
Do not blame the noble wine.

H. Kostandyan, untitled poem published page 20, in his first volume, Paris, 1935.

Translated by Lola Koundakjian

Sdepan Keshishian: fringe diction

Camel-back gallop blistered side view ride rough Toss
Epidermal air, dry rash itch and hair, plus fare4
Reverent; resent. intent-lessness meant not
finger-toil and oil_tobacco searing foil through frozen soil.
irre: poseable, sponsible, proachable valiance,
 oh but that smile...

Sdepan Keshishian, Boston, 2008

ԺԱՆԵՏԱ ՀԱԿՈԲՅԱՆ: Անվերնագիր

Ոտքիս տակի հողը սահեց
Ինձ կորցրի մի պահ ես
Բռնվեցի քար ու թփից
Ուժ առա ու ելա ես։

Ամեն թփի ու քարի հետ
Նոր ուժ էի հավաքում
Ու թե մեկ–մեկ պոկվում էի
Հույսս չէի կորցնում։

Հավատն ու հույսը կամքն է մարդուս
Խրատս լավ իմանաս
Ոտքիդ տակի հողն էլ սահի
Կամք ունեցիր դիմանաս։


ԺԱՆԵՏԱ ՍՈՒՐԵՆԻ ՀԱԿՈԲՅԱՆ
ՄՈՆՐԵԱԼ 2007

Sdepan Keshishian: Contortionary

 I go there, also. searching through framed seashores Bent, 
 digging through rubble under bare heels and dust

 faints buzz like faints 
 buzz fuzz light fixtures

 I can't recall an instance, displaced six thousand miles-
 a six hundred millimeter dash to the closet wall,

 where the sun shines more content Bent,
 at right angles.

 Words leak and falter, alter
 like borders. hoards of tight corners.

I felt a woman - made of earth, sword and skirt,
dead and mapped, giving birth. We carved out a piece of the sun 

 to carry a long
 forever






Sdepan Keshishian, Boston, 2008

Շահպան։ Պելլա Քաֆեթերիա

Շնորհք ըրէք, սիրուն օրիորդ,
Էսփըրէսսօ սուրճ մը ինծի.
Դեռ մէկ օրուան
նոր յաճախորդ,
Ձեր սուրճը ես շատ սիրեցի։

Ո՛չ խաղ կ՛ընեմ ոչ ալ կատակ,
Սուրճէն առաջ եւ աւելի՝
- Հաւատացէ՛ք,
մի՛ զարմանաք -
Անձամբ ձեզ է որ սիրեցի։


Շնորհք ըրէք, սիրուն օրիորդ,
Էսփըրէսսօ սէր մը ինծի.

Շահպան


Խորանարդ, Պէյրութ, 2006

Esther Heboyan: GRASP, UNGRASP

tomorrow
 – my father pondered
tomorrow
i do not know
whether the lord
up above
shall allot my daily round
therefore
– a father frowned
therefore
nag me no more

and so
each tomorrow
with dreams demurred
wants aslant
happened
– in a freeze-frame
my sister’s fortune-pony 
upmeadow
my brother’s rubikcube fame
worldly
my forever quest plundered
poste restante

© Esther Heboyan. Used here by kind permission of the author.

Յարութ Կոստանդեան: ՀՈՂ

Click to hear the audio clip Land read by Lola Koundakjian.

Հո’ղ`
արգանդ, գերեզման
ու նորից արգանդ:
Ուր ապրել եմ ես
երկար տարիներ`
առաջ քան ծնուելս:
Ուր, երբ որ մեռնիմ,
նորէն պիտ’ ապրիմ
երկար տարիներ`
առաջ քան ծնուելս …
Հո’ղ`
արգանդ, գերեզման
ու նորից արգանդ:
Քեզմով է շինուած
տաճարս աննըման,
ու երբ նա փուլ գայ,
քեզմո’վ պիտ’ ծեփեն
պատերը նըրա.
որ կրկին անգամ
դէպ’ վեր բարձրանայ:
Հո’ղ`
արգանդ, գերեզման
ու նորի’ց արգանդ:
Հո’ղ` … :

Յարութ Կոստանդեան

Land,
Womb, cemetery
and once again womb.
Where I have lived
for many years
before my birth.
Where, upon death
I will live again
long years
before my birth.
Many years
before my birth...
Land,
womb, cemetery
and once again womb.
My unequaled temples are built
thru you,
and when they crumble down
they will rebuild their walls with you,
and rise once more.
Land,
Womb, cemetery
and once again womb.
Land...

Translated by Lola Koundakjian

Յարութ Կոստանդեան
Օրերի Իմաստութիւնը (Wisdom of the Days), published in Paris, 1935.

Շահպան։ Դեղին Սարեակներ

Գարնան, ինշպէս միշտ, ամէն առաւօտ,
Պարտէզին մէջէն դեղին սարեակներ
Սուլելու կու գան պատուհանիս մօտ,
Սուլոցով կ՛ըլլան կարօտիս ընկեր։

Դեղին սարեակներ
Անգիտակ են դեռ
Գարնան պէս գարուն
Սրտիս ցաւերուն։

Աշնան, ինչպէս միշտ, ամէն երեկոյ,
Պարտէզին մէջէն դեղին տերեւներ
Ջոր կը խարշափեն, կը թափին յետոյ,
Խարշափով կ՛ըլլան երգերուս ընկեր։

Դեղին տերեւներ
Անտեղեակ են դեռ
Աշնան պէս աշուն
Սրտիս ցաւերուն։



Շահպան


Խորանարդ, Պէյրութ, 2006

Sdepan Keshishian: Here again, now: Then

I've gone and come.
An aerial view
of paths intersecting
In fast-paced sequential patterns
of excess dust,
Amidst the rise and fall
of thoughts 
that never quite settle.

When I close my eyes,
Sea and Mountain
Sand and Song,
 feeling_skin 
   -kin to its mountains dis-
   tant wars and seashores
 indivisible truth_fact
    -dispersible ash black
    Camel pack cigarettes
  Inexorable
 by the transfiguration
  of Virtue.

eyes  
  re-
treat 
  to 
 their 
own 
 sha
dows 
 on 
the 
  Face 
   of 
Earth.

Sdepan Keshishian, Boston, 2008

Տիգրան Գաբոյեան։ Հալէպ

Հալէպ






………սանձուած էշը մօտեցաւ թաղամասին մեր
ու լուացքը չտեսած արթնցուց
մեծ մօրս ծրագիրները




ակումբիս մէջ պրազիլեան պաստառով պատառիկները
կազմեցին եսս
մանկութենէն շիկացած սհովռի մը համար
անչափաս չարապէսքռին դիմաց



մեքենաս անցաւ
(արտաւազդեան նախշով ու մասիսեան sticker-ով)
հետք թողելու տեղ ու տուն
կոչուած
եւ
չկոչուած
փողոցներուն վրայ





իսլամական աշխարհի մայրաքաղաք
կոշտ բարբառով արաբական
ու աւանդ անկործան
քամահրանքի աստիճանը մագլցող
առանց ժամադրութիւններու





կը փթթի հանրային պարտէզի
նետուածութիւն խմբային
կէդդհոռի տարածքային սնապարծութեամբ
ու խանութային թեյով
ուր տանիքը գիշերն է յաւերժապէս
լքուած առտուներու

բայը խնդրի մակդիր

դէպքը անկատար սողուն

տապը անլուայ սեռ

հայեացքը զրնգուն Մեզափօթամիա




եկեղեցիներու ցուցադրուած թատրոնը
կիրակիի տարազներուն գերին է
մզկիթներու ղեկավարելի քննարկումը
ըլլալռչըլլալու թեթեւութեան հոսք



աղջիկներ
J.Lo-ներ առաքինի
կամ մաքէ ըբռով քարացած մագտալենաներ

տղաք
դասակարգումի կերտիչներ
սերնդափոխութեան ախտերը միշտ կեանքի վերածող
իսկ բոլորը միշտ ազնիւ
չարտատպուած էութեան ժամանակով
կամ անկէ փախած ըլլալու տենչով երբեմնի








հայութիւն



եկեղեցիի պատգամին մասունքները
ցեղասպանութիւն կը ծորին
գալիք դարու արմատները համտեսելու վճիռով

Gucci-ին քրիստոսի վարտիքէն մոլորուած
թել է
մեծ հաւատքով ընդօրինակուած




հայութիւն


հայաստանը կար ու չկար
կամ
կայ ու պիտի ըլլայ
դատովռակումբով ու մարտական
ինքնապաշտպան արշաւանքով
(առանց որեւէ կերպ դաշնակցելու հակառահաբեկչական պայքարին)




եւ արեւմտահայաստան
երբեմն տոհմիկ պար
խօսկապի մը ընթացքին
կամ
անմնացորդ նուիրատուութիւն պարահանդէսի մը մէջ



անձս կը բերեմ
որպէս հօլիուտի չորդեգրուած գաճ
համբուրելու սրբազանի մը աջը
զայն սեպելով Գ.Լուսաւորիչ






իտէալը կը քնանայ դուրս եկած բիբերով
մեծաւորի կամ հարուստի մը
հետքէն պարտուած
իսկ տնային սուրճը
կանձրեւէ բանահիւսութիւն
անբիծ բանբասանքի տեսքով



օրը անմաշ կրկնելի առիթ
գործը աննահանջ զբաղում
ու վախը կոճղ կառավարական անարդարութեան սեմին








ոսկերիչներու թաղի զրոյցներուն առընթեր
հոգեբանութեան զենումը կը հեւայ
ու կանգնած եսը
անկրկնելին
որպէս հոյամողէզ թա’անցիկ
հոյամողէզ հաշուետար շարժին համար
կսպասէ



Հալէպ

Օ

Հալէպ






Տ.Գաբոյեան

Sdepan Keshishian: Rooted Nonetheless

for Clarksdale
        Stemming from the root of all truth,
The pillars ascend towards the porch ceiling
        alluding to a roof.
  And so . . .
                grounded in this truth,
        I gaze over and beyond your bodies
               and Deep into the springy turf
the fertile blanket. I hear 
            its loose threads
a mile off
playing in the Mississippi.

I state Salvation; a mental assembly,
prolonging Destiny; a solid White 
Cloud atop a silent plateau,
where medication works 
        in negatives, 
making its absence known;

the Sartrean non-being in the cafe of my consciousness.

Sdepan Keshishian, Boston, 2008

Վահան Տէրեան: Ի՞նչ մնաց ինձ

Ի՞նչ մնաց ինձ
Ոսկյա մի ցանց,
Ուրիշ ոչինչ:
Մարգարտաշար յուշերի գանձ –
Ուրիշ ոչինչ:

Տրտում գիշեր և մենություն անօգնական,
Սիրտ կեղեքող կարոտ անանց - ուրիշ ոչինչ:

Երազներից իմ հրավառ մնաց փոշի,
Սին անուններ կորած կանանց – ուրիշ ոչինչ:

Ջինջ իմ հոգում մնաց մշուշ ծանր ու մթին,
Եվ իմ հոգում քամու կաղկանձ – ուրիշ ոչինչ:

Պարիր, քամի, այգում այս մերկ ոռնա ու լաց,
Տար, մի թողնի, քամի անսանձ –
Ոչինչ, ոչինչ…

Վահան Տէրեան

Sdepan Keshishian: Your Self-Assuredness Flaps in the Wind

I lost my shoes among bandits. A gang of ferrets.
I wore them out and back as they waited.
I wore them out as one would a chew-toy
As two would a battle-
land three would a duo.

See my shoes sea salt hues
foggy and brown all over town
Shiny black shoes mourn under church pews.

Shoes hung from a ladder as sun and paint splatter
Suspended in symmetry, the harvest of rubber.
rung-rhyme dung odor

You keep pace with the world
yet spoil my character
As it hops across creeks
and back again to its owner.
My solitude comes in pairs
you Passive, symmetric bastards

Sdepan Keshishian, Boston, 2008

Վահան Թէքէեան: Ես սիրեցի

Click here for the audio clip I loved by Vahan Tekeyan read by Lola Koundakjian.




Ես սիրեցի բայց ոչ ոք
Սիրածներէս գիտցաւ թէ՝
Զինքը որք՜ան սիրեցի...
Ո՞վ կարդալ սիրտը գիտէ:


Ամենէն մեծ հրճուանքիս,
Ամենէն սուր վիշտերուս
Ներշնչողները, աւա՜ղ,
Զիս չե՛ն ճանչնար այս պահուս։


Սէրս կարծես այն գէտն էր,
Որ իր հոսանքը անբաւ
Առաւ լերան ձիւներէն
Ու լեռը զայն չըտեսաւ։


Սէրըս այն դուռն էր կարծես,
Ուրկէ ոչ ոք մըտաւ ներս․
Ծաղիկներով ծածկըւած՝
Գաղտնի պարտէզ մըն էր սէրս։


Ու եթէ սէրըս ոմանք
Երկիքնին վրայ՝ անսահմա՜ն
Տեսան ծուխի մը նման,
Կրակն անոր չտեսան․․․։
․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․


Ես սիրեցի, բայց ոչ ոք
Սիրածներէս գիտցաւ թէ՝
Զինքը որքա՜ն սիրեցի,
Ո՞վ կարդալ սիրտը գիտէ․․․։




1919
Վահան Թէքէեան




I LOVED


I loved but no one
I loved new
why and how.
Who knows how to read a heart?


Those who gave me
the greatest joy
and sharpest pain
do not even know me now.


Love for me was like a river
taking its uncontainable flow
from the distant mountain snow.
The mountain did not even notice.


snow was gone.
Love for me was an unopened door,
a secret garden filled with blossoms
never rained upon.


And if anyone noticed my love
as smoke rising
to the sky,
its fire was never seen.


For I loved
but none I loved knew
how and why.
Who knows how to read a heart?


1919


Sacred Wrath: The Selected Poems of Vahan Tekayan, translated by Diana Der Hovanessian and Marzbed Margossian. Ashod Press, NY, 1982

Շահպան։ Վարդերը

Վարդերը կարմիր
         շրթներուդ նման
         համբոյրի կարօտ

(համբոյրի կարօտ շրթներուդ նման կարմիր վարդերը)

Զորս ինծի տուիր
         եւ որ թօշնեցան
         այս իսկ առաւօտ

Դարձան զիս տանջող սրտեր ամբասիր...

Գիտեմ որ ինծի սրտիդ տեղ տուիր
Վարդերը կարմիր...

Շահպան


Խորանարդ, Պէյրութ, 2006

William Michaelian: Magical Realism (First Prize)

Thank you. Thank you very much. This is truly an honor. I don't know what to say, except that I would still like to learn photography someday. But first I'd better learn to write.

---

Magical Realism (First Prize)

Just as this photograph was taken,
the agile subject leapt inside the camera,
burned a village, took a bride, sired a son,
emerged naked through the view finder,
and bit the photographer’s nose.


Adjoining Negative
Subject apprehensive, wearing a suit.
DISCARD




Introduction and poem reprinted from the author's Collected Poems, with permission.

Շահպան։ Էջը

Էշը գէշը էշին գէշը

ահը գահը եւ ագահը

ակը խակը եւ մեխակը կամ սոխակը
ակը սակը եւ հասակը
ակը հակը եւ Սահակը կամ պահակը եւ մահակը
   ակը ծակը եւ պիծակը կամ մոծակը
   ակը տակը եւ յատակը կամ կատակը եւ մատակը

աղը շաղը մթնշաղը
աղը խաղը բառախաղը
աղը ծաղը եւ ծանծաղը
   աղը պաղը եւ ճապաղը

               եռը սեռը միասեռը

իրը կիրը բեռնակիրը համակիրը խաչակիրը
իրը գիրը գլխագիրը խորագիրը վերնագիրը տպագիրը
   գրագիրը ծրագիրը յայտագիրը խմբագիրը

ողը տողը փարատողը անջատողը մկրատողը կարկտողը
ողը կողը եւ հերկողը սակարկողը առարկողը ձեռնարկողը
   ողը գողը բանագողը անարգողը
   ողը փողը եւ չափողը կամ ծափողը

                                     ԷՋԸ
                                     ՄԷՋԸ
                                     ՍՆԱՄԷՋԸ

Շահպան


Խորանարդ, Պէյրութ, 2006