Live from the Bowery Poetry Club: Shahé Mankerian

Gartal and the Armenian Poetry Project are proud to release this audio clip recorded live at the Bowery Poetry Club in New York City on April 2, 2010. Click to hear Shahé Mankerian’s reading of his poem My name.

To the American ear

Shahé is a mistake.

It’s a crazy consonant

malfunction, alphabetic

disorder. The boys at Starbucks

want to relabel me: “Shane,

your coffee’s ready!”

“Sean, non-fat latte, extra foam.”

It’s no use correcting them,

because in their world I am

wrong and they’re right.

In their world Armenian is

a typo, it should be American.

Computers often recognize me

as a verb: Shake, shave, share-

Depends who wants to play

Scrabble with me that day.

My name is Shahé;

Shale sounds nice,

but it’s not my name.

In Turkish, “Shash” means

cross-eyed peasant.

It’s not my name.

Shat is the past

tense of shit.

It’s not my name.

Shawe almost sounds

like a playwright.

Shaqe sounds like a basketball player.

Shame,

shame,

shame,

not my name.

My name is Shahé.

It has a powerful connotation of the Shah,

and a simple “héh” like a whisper,

like a sigh on a cold winter day,

like an end of a poem.

ԴԱՆԻԷԼ ՎԱՐՈՒԺԱՆ: ԱՐԵՒԵԼԵԱՆ ԲԱՂԱՆԻՔ

Մորճագմբէթ բաղանիքին ներքնադուռն յո՜յլ կը բացուի,
Եբենոս դո՛ւռն հաստաբեստ` որ կը ծեծուի միշտ թակով,
Եւ անընդհատ կը քրտնի, կը ճռնչէ ուժասպառ
Հուրիներուն ետևէն` որոնք դանդա՜ղ կը մտնեն:

Բոլոր մե՛րկ են ու չըքնա՛ղ, – թևերն իրենց ծալլեր են
Լանջքերուն վրա հոյաշէն` որոնց վրայ կը դիզուին
Կոյտերն իրենց ծիծերուն, պըտուկներով թխագեղ:
Սատափազօծ սանդալներն յատակին վրայ կը հնչեն.

Սրտերուն հևքն աղուական, ձայներն իրենց քաղցրանոյշ
Բաղնիքէն ներս կը փոխուին անդնդասոյզ ղօղանջի.
Աստղերուն պէս` լողացող մառախուղին մեջ աղօտ`
Իրենց աչքերը խոնաւ նշողիւններ կ'արձակեն,

Եւ գոլորշին, իր տամուկ շըղարշներով, կը պատէ
Մարմինն իրենց` որ պտղիլ կը սկսի ա՛լ քրտինքով:
Հուրիները կը լոգնա՜ն. Պորտաքարին կիզանուտ
Ոմանք պառկած նուաղկոտ նայուածքներով կ'երազեն:

Լուսացնցուղ գմբեթէն` արևուն շողը ճերմակ
Ներս կը մաղուի` մարգարտեայ յորդ անձրևի մը նման.
Եւ ծփանուտ գոլորշին կը դառնայ ծով մ'արծաթեայ,
Ուր լիւղ կու գան կարապներն Արևելքի Հեշտանքին.

Ըսպածանին` որ կպած է զիստերնուն լօռի պէս,
Ա՛լ կը նետուի. մարմինները կը փոխուին արձանի.
Եւ մազերնին, հիւս առ հիւս, ծովերու պէս կը քակեն,
Ուրկէ երբե՛մն կ'իյնան գոհարներու հատիկներ։

Օ՜, ծամե՜րն այդ, ծամե՜րն այդ, որոնցմով ա՛լ կը ծփայ
Կարծես բաղնիքը ամբողջ. և պորտաքարը մարմար
Կը թըխանայ անոնց յորդ սևափրփուր ալիքով:
Գլուխն իրենց կը սանտրեն ոսկեդրուագ սանտրերով

Երկա՜ր, երկա՜ր, մինչև ծայրն անծայրածիր մազերուն
Կ'երթան իրենց մատուըները ծեքծեքուն ու դանդաղ
Միշտ լողալով կայծերուն մեջ մատնիի ադամանդ:
Անոնք երբե՛մըն կը զգան նուաղումներ, ու երբեմն

Յանկարծակի կը սարսռան` երբ գմբէթէն կը կաթի
Ցուրտ ցօղ մ'իրենց ծոծրակին հեշտագրգիռ փոսին մեջ:
Ահա հարիւր ծորակնե՜րն, ահա մարմար ծորակնե՜րն
Իրար ետև կը բացուին` աղմըկայոյզ կարկաջով.

Մոխիրի պես գորշ շոգին կը բարձրանայ ծուփ առ ծուփ.
Դատարկ գուռերը բոլոր կենդանութիւն կը ստանան.
Ջուրը կ'յորդի ամէն կողմ, ջուրը կ'երգէ քաղցրահունչ.
Հուրիները կը լոգնա՜ն. - Գուռերուն շուրջ հավաքուած

Գանո՛վայի Շնորհներ, կարծես իրար կը փարին,
Եւ կը խառնեն ծիծերնին, կը խառնեն ժիր թևերնին
Եւ սըրունքնին պաղպաջուն, և պորտերնին կօշարայ`
Ուրկէ մուշկի հատիկներ, տարրալուծուած, կը բուրեն:

Մարմարներուն վրայ նստած զիստերն իրենց կ'ընդլայնին`
Ու կը խըմեն հեշտութիւնն իրենց տակէն սահող ջրին:
Ոսկի թասերը ահա քարերուն վրայ կը հընչեն,
Տօսա՜խ թասերն, որոնք մերթ սիրտերու պէս կը ճաթին`

Այդ անպատում մերկութեանց ծառայելու ժամանակ:
Կը քըրքըրի կաւն ահա, ծոթրինաբոյր կաւը զով,
Ծաղկահիւթով զանգուած` զոր մեր նախնիք կ'ուտէին:
Մազերն անով կը ծեփուին, ու կը դառնան ապրշում:

Լանջքերն անով կ'օծանվին, ու կ'ըլլան նման փրփուրի.
Անոր խիւսովը պաղուկ, և լպրծուն շաղախով
Կը զովանան հուրիներն, որովայննին կը յղկեն
Գետի խիճին պէս ողորկ ու թաւշօրէն օծանուտ:

Կ'եռան ջուրերը, կը լուան կըրակներն այդ պաշտելի.
Կը փրփրին օճառներն` Մաքրութիւններն անգամ մ'ալ
Իրենց մածան լոյսերուն մէջ մաքրելու ի խընդիր,
Ջուրն, որ ամէն կողմանէ, պորտաքարին շուրջն ի վար,

Կ'հոսի կ'երթայ` կոյուղին իսկ բուրումով լեցնելու,
Գո՜րշ է կաւով ու կիրով, լեղի կիրով հերաթափ,
Եւ իր ուխին հետ մէկտեղ մերթ կը գլէ կը տանի
Թըխակուտակ թնճուկներ, անութներու գանգուրներ,

Եւ խռիւներն աղուամազ այդ կիպերեան լուսեղէն
Արձաններուն կենեղուտ` որոնք այլևս ուժաթափ
Կը լեցընեն հուսկ թասերն, թասերը հուսկ կը պարպեն.
Գուռերն հե՛ղ մ'ալ կը յորդին, բաղնիքն հեղ մ'ալ կ'աղմկի

Ջուրն եռեփուն կը վազէ, հե՛ղ մ'ալ կ'լողնան հուրիներն:
Կը բըռնկի մորթերնին վարդի մը պէս բոցավառ.
Եւ նուաղուն բիբերով, թասերն` իրենց գլուխին,
Կուրծքերնուն վրայ միշտ գրկած դէզերն իրենց ծիծերուն`

Այլևըս դուրս կը փութան, շարան շարան, հևասպառ,
Անգայտացած շոգիով, կակաչներու պէս բոսոր…
Օ՜, գանգուրներն յորդառատ` իրենց կուրծքին վրայ մերկ,
Օ՜, գանգուրները խըխում, կաթիլնեով ծանրացած,

Որոնք բոբիկ ոտքերնուն` սատափ ցօղեր կը ծորեն…
Ինչպես պատմել ձեր օծումն, ի՜նչպես պատմել ձեր զարդերն`
Երբ մարմիննիդ կը սրբէք, և կուռքի պէս կը հագուիք…
Թող համբուրեմ մա՛տերնիդ` զոր դուք այսօր կը թաթխեք

Հինաներու գուշին խորն` իբր արիւնոտ սրտի մէջ,
Թող համբուրեմ մազերնիդ` կնդրուկներով օծանուտ`
Որոնք, գիշերը, լուսնին տակ, կը բուրեն բարձին վրայ,
Եւ յօնքերնիդ ծարուրուած, ամպանման թարթիչնիդ,

Եւ լա՜նջքը ձեր` որ փաղփուն մանյակներով ոսկեշար
Ամուսնական անկողնին նշողուն ջա՛հը կ'ըլլայ.
Թող համբուրեմ պորտը ձեր` ուր ծըրարած կը ծածկէք
Թէ՛ Արաբիոյ հաշիշներն և թէ՛ մուշկերն Ափրիկեան:

Ձեր տուներն այժը՛մ կ'երթաք գահարներով բեռնաւոր…
Թող սալարկները Քաղքին ձեր քայլերէն թարմանան…
Ցուրտը խածնէ թուշերնիդ, ու այտերնիդ բոսորէ՛:
Վարշամակէ՜ն ձեր տամուկ, քղանցքներէն ծըփծըփուն

Արտաբուրէ՛ և յորդի՛ լոգանքին հոտը ծոթրին.
Եւ լեցընե գռեհներն, հըրապարա՜կն և ուղի՜ն.
Աւելցած մասն այն հացին` զոր դուք բաղնիք կը տանիք,
Զոր թասին մեջ կը դըէք և կը ծածկեք ղենջակով,

Թող արձակէ՛ բուրումն իր`տարաշխարհիկ համեմով,
Զի այն ատեն փողոցներն Արևելեան Քաղաքին
Պիտի զգան թէ Մայիսն հետքերնուդ վրայ կը ծաղկի,
Եւ թարմացած մայթերէն Գարո՜ւն, Գարո՜ւնը կ'անցնի: 

Սիամանթօ: Ափ մը Մոխիր՝ Հայրենի տուն …

Ակնայ յիշատակին

Ա

Աւա՜ղ, ապարանքի մը պէս մեծ էիր եւ շքեղ,

Ու ես՝ երդիքներուդ սպիտակ կատարէն,

Աստղածորան գիշերներու յոյսին հետ,

Վարէն, ահեղավազ Եփրատին կ'ունկնդրէի...։

Բ

Արցունքո՜վ, արցունքո՜վ լսեցի որ աւերակ առ աւերակ,

Քու լայնանիստ պատերդ իրարու վրայ կործանեցին,

Սարսափի օր մը, կոտորածի օր մը, օր մը արիւնի...

Զքեզ եզերող պարտէզիդ ծաղկըներուն վրայ։

Գ

Ու մոխրացա՜ւ այն սենեակը կապոյտ,

Որուն որմերուն ետեւ եւ գորգերուն վրայ,

Իմ երջանիկ մանկութիւնս կը հրճուէր,

Եւ կեանքս կ'աճէր եւ հոգիս իր թեւերը կ'առնէր...

Դ

Փշրեցա՞ւ, ուրե՛մն, այն հայելին ոսկեծիր,

Որուն եթերային խորութեանը մէջ,

Երազներս, յոյսերս, սէրերս եւ կամքս կարմիր,

Տարիներով, մտածումիս հետ, ցոլացին...

Ե

Ու բակին մէջ երգող աղբիւրը մեռա՞ւ,

Ու կոտրտեցա՞ն պարտէզիս ուռին եւ թթենին.

Եւ այն առուակը որ ծառերուն մէջէն կը հոսէր,

Ցամքեցա՞ւ, ըսէ՛, ո՞ւր է, ցամքեցա՞ւ, ցամքեցա՞ւ...

Զ

Օ՜, այն վանդակին կ'երազեմ յաճախ,

Որուն մէջ գորշագոյն կաքաւս, առաւօտուն,

Արեւածագին հետ եւ վարդի թուփերուն դիմաց,

Զարթնումի Ժամուս ՝ յստակօրէն կը կարգճէր...։

Է

Հայրենի՜ տուն, հաւատա՜ որ մահէս յետոյ

Քու աւերակներուդ սեւին վրայ, իմ հոգիս,

Պիտի գայ, որպէս տատրակ մը տարագիր,

Իր դԺբախտի երգը եւ արցունքը լալու...։

Ը

Բայց ո՜վ պիտի բերէ, ո՜վ պիտի բերէ, ըսէ՛,

Քու սրբազան մոխիրէդ ափ մը մոխիր,

Մահուանս օրը, իմ տրտում դագաղիս մէջ,

Հայրենիքս երգողի իմ աճիւնին խառնելու...։

Թ

Ափ մը մոխի՜ր աճիւնիս հետ, Հայրենի տուն,

Ափ մը մոխի՜ր քու մոխիրէդ, ո՜վ պիտի բերէ,

Քու յիշատակէ՛դ, քու ցաւէ՛դ, քու անցեալէ՛դ,

Ափ մը մոխիր... իմ սրտիս վրան ցանելու...։

Աւետիք Իսահակեան: Որտե՞ղ է Ընկած

Որտե՞ղ է ընկած
Այն քարը հիմի,
Որ հողիս վրայ
Շիրիմ պիտ լինի։


Իմ թափառ կեանքում,
Մարդ ի՞նչ իմանայ,
Չե՞մ նստել, թափծել
Այդ քարի վրայ…

Ալեքսանդր Ծատուրեան։ Մի՛ լար, բլբո՛ւլ

Մի՛ լար, բլբո՛ւլ, քեզ մի՛ տանջիր,
Որ փոթորիկն անիրաւ
Վարդըդ սիրուն, վարդըդ կարմիր
Թփից պոկե՜ց ու տարա՜ւ․․․

Կ՛անցնեն օրեր․․․ Կը գայ կրկին
Մի նո՛ր գարուն վարդաբեր․
Եւ մոռացած քո վիշտը հին,
Նորից կ՛երգես վարդին սէր։

Բայց վա՜յ կեանքի այն խեղճ երգչին,
Որ վաղաժամ որբացած,
Իւր սիրելի, խօսուն վարդին
Ցուրտ հողին է նա յանձնած․․․

Երգչի համար գարուն չի՛ գայ,
Ո՛չ նա նոր վարդ կը սիրէ․
Նա պէտք է լայ, պէտք է սգայ,
Մինչ յավիտեան կը լռէ․․․

Ալեքսանդր Ծատուրեան

1864-1917

Ջիւանի։ ԿՈԻ ԳԱՆ ՈԻ Կ՛ԵՐԹԱՆ

Ձախորդ օրերը ձմռան նման կու գան ու կ՛երթան
Վհատելու չէ՛, վերջ կ՛ունենան, կու գան ու կ՛երթան.
Դառըն ցաւերը մարդու վերայ չեն մնայ երկար,
Որպէս յաճախորդ շարուէ-շարան կու գան ու կ՛երթան։

Փորձանք, հալածանք և նեղութիւն ազգերի գլխից
Ինչպէս ճանապարհի քարավան՝ կու գան ու կ՛երթան,
Աշխարհը բուրաստան է յատուկ, մարդիկը՝ ծաղիկ,
Ո՜րքան մանուշակ, վարդ, բալասան կու գան ու կ՛երթան։

Ոչ ուժեղը թող պարծենայ, ոչ տկարը տխրի,
Փոփոխակի անցքեր զանազան կու գան ու կ՛երթան,
Արևը առանց վախենալու ցայտում է լոյսը,
Ամպերը դէպի աղօթարան կու գան ու կ՛երթան։

Երկիրը ուսյալ զաւակին է փայփայում մօր պէս,
Անկիրթ ցեղերը թափառական կու գան ու կ՛երթան.
Աշխարհը հիւրանոց է, Ջիւան, մարդիկը հիւր են,
Այսպես է կանոնը բնական, կու գան ու կ՛երթան։

1892

Վահան Թէքէեան: Ընթերցողին

Հոգիս իմս է, եւ որքան թըւիմ յանձնել զայն այստեղ
Անցնորդներուն անծանօթ, իւրաքանչիւր էջի վրայ,
Հոգիս ի՛մս է եւ ոչ ոք պիտի ամբողջ զայն ճանչնայ
Իր լոյսերովը պայծառ, իր մըթութեամբը ահեղ…։


Հոգիս հանքի մ՛է նըման - ոսկի՞, ածո՞ւխ թէ կապար -
Որուն հազիւ հեղեղներ քրքրեցին խաւը վերին,
Մերթ հրճուանքի ու յաճախ սեւ հեղեղները ցաւին,
Մինչ հըրաբուխ մը խորունկ անոր ներքեւ կը գոռար…։


Հոգիս այս հանքն է հիմա՝ զոր բացած եմ ու պահած
Եւ ո՛վ գիտէ դեռ որքա՜ն այսուհետեւ նոր վիշտեր
Պիտի պեղեն ու փորեն զանի հարուած առ հարուած…։


Հոգիս ի՛մս է, եւ այսօր կը մըտածեմ թէ հա՞րկ էր
Զայն այս չափով ալ միայն՝ անցորդներուն ճանչցընել,
Մինչ կ՛ուզէի քիչերուն ամբողջովի՜ն զայն յաձնել…։


1922


TO THE READER


My soul belongs to me no matter how I offer pieces,
on every page to strangers passing by.
My soul belongs to me. No one can recognize it whole
with its formidable darkness and blinding lights.


Like the unstripped mine for gold, coal, or perhaps lead,
the dredging has bared only the first layer
of joys, and the black floodwaters of pain.
A deeper volcano rumbles underneath it all.


My soul is that mine, only partially excavated.
Who knows how many new pains will burrow
and shaft, blast by blast? It belongs to me.


Today I regret that so many samples were passed
to onlookers when I intended all the while
to give it whole, to only one or two. 

Sacred Wrath: The Selected Poems of Vahan Tekayan, translated by Diana Der Hovanessian and Marzbed Margossian. Ashod Press, NY, 1982

Live from the Bowery Poetry Club: Alene Terzian

Gartal and the Armenian Poetry Project are proud to release this audio clip recorded live at the Bowery Poetry Club in New York City on April 2, 2010. Click to hear Alene Terzian’s  reading of her poem Not a Love Poem # 31.

On our first date,

you killed a cat.

It wasn’t your fault

how it darted

into the empty street,

skidded and slipped,

landed in front of you.

For sure. The cat

crashed into you.

Its orange fur

lodged in the grill

of your sports car,

low to the ground,

hot rod suspension.

You wanted to drive

away, leave the tabby,

forget blood forming

small pools on asphalt.

I should have insisted

on cleaning up, but instead,

I left with you

For months, we found

patches of fur caught

in the metal wiring

of your car. I picked

them out each time,

buried them

in your backyard. 

Archie Minasian: The Road

We sit, and gazing on the hills
My thoughts to wild.
I see the road that led me to her house in snow.
And Autumn just begun,
I cannot bear the long months in my mind,
or push the drift.


They bring me raisins, figs, and dates, 
And press me to the wine.
They see my father in my face
and ask of home.
I give strange answers.

Hairenik, 1934-1939. An anthology of short stories and poems by young Armenian writers in the United States, and translations of selected short stories from the original Armenian, collected from issues of the Hairenik weekly, 1934-1938 inclusive. With an introduction by  William Saroyan. 

Salon Du Livre Arménien à Paris

Vendredi 28 Mai 2010
	L'UGAB - Paris/Idf organise sa deuxième édition du Salon du Livre avec l'aimable collaboration de la Libraire Voltaire Plus de 300 titres présentés. vendredi 28/05 à 20H00: Table Ronde : "Sud Caucase et proche-Orient, les grandes maneuvres" avec Frédéric Encel, docteur en Géopolitique ; Annie Jafalian, chargée d'enseignement et de Recherches en Sciences Politiques ; Raymond Kevorkian, historien ; Gaïdz Minassian, politologue et Antoine Sfeir, journaliste. Infos pratiques Centre Culturel Alex Manoogian de l’UGAB 118 rue de Courcelles 75017 Paris

Almanach des étudiants liberaux de l'Université de Gand

[Collaborations Estudiantines] 1908

L'EXIL DANS LA POÉSIE ARMÉNIENNE

FOI ET TRADITIONS DES CHRETIENS ORIENTAUX - 25/12/1980 - 24min26s

http://www.ina.fr/art-et-culture/litterature/video/CPA80053860/l-exil-dans-la-poesie-armenienne.fr.html

Live from the Bowery Poetry Club: Alan Semerdjian (2)

Gartal and the Armenian Poetry Project are proud to release this audio clip recorded live at the Bowery Poetry Club in New York City on April 2, 2010. Click to hear Alan Semerdjian’s  reading of his poem Grandchildren of Genocide.

We think of bombfields and big when we think of genocide.

We think of mass cleansing.  We think in holes.  We think

the whole page.  We think what’s under it, what they’ve been

covering up.  We think there might have been people

in those whole pages.

We think of chambers when we think of genocide.  We think

of people crying.  We think of people climbing.  We think of

people climbing and crying, crying and climbing.  We think of both

people climbing and people crying.  We think in chambers. 

We think in those horrible chambers when we think of genocide.

Those horrible 20^th century chambers.

When we think of genocide, we don’t think of mountains and deserts.

We don’t think of bazaars.  When we do think of them,

we don’t think of young democratic people and pomegranates. 

We don’t think of young democratic people with pomegranates

at bazaars when we think of genocide.  We don’t think of them

next to our grandfathers.  We don’t think of next to them.

Then there are young democratic people who don’t eat pomegranates

and don’t think of genocide.  We don’t think of them either.

We don’t think of them when we think of genocide, but we do think

of moustaches.  We don’t think of long and lovely moustaches,

but we think of moustaches when we think of genocide. 

We don’t think of grandfathers plural or generations of grandfathers

before that when we think of genocide.  But we do think of mothers.

And mothers before that.  But we do think of mothers,

but we don’t think of women.  We don’t think of women dancing. 

We don’t hear the music when we think of genocide. 

These things we think about and not hear when we think about genocide.

And we don’t think of civil war as genocide.  We hear about it.

We don’t call in enough with such information. 

We think about reconciliation, but we don’t

think about reconciliation when we think about genocide. 

We don’t study the memorials, we don’t explain the play in papers,

we don’t shake hands and make up.  When we think of genocide,

we do other things with our hands.

Դանիէլ Վարուժան: ՎԵՐԱԴԱՐՁ

Այս իրիկուն ձեզի կուգանք, ե՜րգ երգելով,
Լուսնակ ճամբով,
Ո՛վ գիւղակներ, գիւղակներ.
Ձեր բակերուն մէջ ամէն
Թող գամփըռներն արթըննան,
Եւ աղբիւրները նորէն
Դոյլերու մէջ քրքըջան. -
Ձեր տոներուն համար դաշտեն` մաղերով
Վարդ ենք բերեր` խաղերով:

Այս իրիկուն ձեզի կուգանք, սէ՜ր երգելով,
Սարի ճամբով,
Ո՛վ հիւղակներ, հիւղակներ.
Եղջիւրներուն դէմ եզին
Թող ա՛լ բացուին ձեր դուռներ,
Թոնիրը մխայ, պըսակուին
Կապոյտ ծուխով կըտուրներ. -
Ահա ձեզի հարսերը` նո՜ր մանչերով`
Կաթ են բերեր` փարչերով:

Այս իրիկուն ձեզի կուգանք, յո՜յսն երգելով,
Արտի ճամբով,
Ո՛վ մարագներ, մարագներ.
Ձեր պատերուն մէջ խաւար
Թող նոր արև նըշողէ,
Երդիքներուն վրայ դալար
Լուսնակն ալիւր թող մաղէ.
Ահա ձեզի բերեր են խար` խուրձերով
Յարդը` անուշ ուրցերով:

Այս իրիկուն ձեզի կուգանք, հա՜ցն երգելով,
Կալի ճամբով,
Ո՛վ ամբարներ, ամբարներ.
Ձեր մութ ծոցին մեջ հըսկայ
Թող բերկրութեան շող ցաթի.
Սարդոստայնը ձեր վըրա
Թող ըլլա քօղ մ'արծաթի.
Զի բերեր են սայլե՜ր, սայլե՜ր շարքերով
Ցորե՜նն` հազար պարկերով:


ՀԱՑԻՆ ԵՐԳԸ

Coming home

We’re coming home tonight, singing together,

coming home by white moonlight.

Oh village houses, oh you village houses

wake up all the dogs

in all the yards.

wake up all the wells and fountains

and let them bubble up to fill our pitchers.

We’ve brought home flowers,

flowers for the holidays. And we’re singing.

We come singing of love.

We’re coming by the mountain road,

houses, oh, you houses.

Open the gates now as the oxen

horns push them in.

Let the ovens’ smoke rise

to mingle with the blue smoke

of the roofs.

And you young wives of the houses,

you shy “harser” with new baby boys,

bring milk in blue, clay pitchers.

we’re coming home.

Translated by Diana Der-Hovanessian 

Դանիէլ Վարուժան: Մուսային

–«Թևերս, ուղիղ դէպ ի բարձունքըդ վըսեմ`
Քնարըդ կ’ուզեն, կ’ուզեն քընարդ. երկընցո՛ւր:
Կը տրոփէ մէջս երգերու սաղմն.  կը սպասեմ,
Ե՞րբ պիտ’ տըրուի անոր ծնուցիչ քու համբոյր:

Երգե՜լ կ’ուզեմ. - թող սարսըռայ բընութիւնն
Մատերուս տակ, ինչպես մոր ծիծն հոլանի`
Մանկան առջի բընազդական դըպչելուն.
Եւ կեանքը թող շըրթունքիս վրայ լուծանի:

Երգե՜լ կ’ուզեմ. - որոտներն ի՞նչ կ’ըսեն մեզ,
Կ’առնէ խօսք մ’հովն ամպէն, հովէն ալ` ջաղաց,
Բա՛ռ ունի աստղն. - երգել, երգե՛լ կ’ուզեմ ես,
Զի կը խօսին երգով Բնութիւնն ու Աստուած:

Կ’ուզեմ ծովուն հետ սիրտ սըրտի ես յարիլ,
Իմ անհունիս մէջ այդ անհունը թաղել,
Բուռն իղձն ունիմ մըրըրկին հետ մաքառիլ,
Եւ գլուխս` Էին գաղտնիքներուն դէմ բախել:

Գըրված է Սէրն` վարդին, Հավատքն` աստղին վրայ,
Զանոնք հեգել կ’ուզեմ քընարի շըրթունքով,
Կ’ուզեմ բնութիւնն յօրինել քօղ մը ծաղկեայ`
Մտածման ամէն ձև իր ներքև քօղելով:

Տո՛ւր, ո՛վ Մուսա, տո՛ւր այդ քընարըդ բըռնած,
Պիտ’ իմին սիրտս, իմին աշխարհս ըլլայ ան`
Ուր գաղափարն պիտի բնակի զերդ Աստված,
Վեհ գաղափարն աչքերով բո՜ց, թռիչքով լա՜յն:

Անոր վըրայ պիտի հալի խանդն հոգւոյս,
Անոր վըրայ պիտի սիրտս յար քըրտընի,
Ինչպէս կարմիր և սարսըռուն արշալո՛ւյս
Մը` սէզերուն, հասկերուն վրա գարունի:

Պիտի այդ քնարը կապէ իմ շըրթներուն
Ժողովուրդին շըրթունքը հուր, սիրագին,
Եւ պիտի այդ համբույրն ըլլայ բուռն, անհուն,
Համբույրին պէս` տըրուած ծովէն եզերքին:

Երգերն անոր պիտի պատմեն Սարսուռներ`
Մարմնավորուած իմ արիւնէս, շարժումէս,
Ներշընչելով տողեր, փուշի ակօսներ,
Ուր, հողմակոծ, պիտ’ ծըլի վիշտն աղէկէզ:

Պիտի մռընչեն զարհուրանքները կյանքին`
Մէ՛ջը սուզած` արդարութեան, բարութեան.
Սըրբազա՜ն քնար, պիտ’ լարերն իր մըկըրտուին`
Մարտիրոսուած եղբայրութեան աւազանն:

Ո՛վ սուրբ Մուսայ, Մուսայ մատաղ, լանջաբաց,
Կարծես դու նո՛ր ձըգած աստղէ օրոցքդ հուր.
Ո՜վ վարդ կոյս, դո՛ւ, ժողովուրդին խոստացուած,
Լայն սէրերո՜ւ դու խոստացուած քնարըդ տո՜ւր:

Երիտասարդ` բայց շուտ ճանչցած շատ բաներ`
Գիրկը՛դ կու գամ երազելու առանձին.
Մէկդի թողած եմ, ժըպիտ, խաղ ու պարեր,
Նորընծայ եմ գաղափարի աշխարհին:

Թևերս, ուղիղ դէպի բարձունքըդ վըսեմ`
Քնարըդ կ’ուզեն, կ’ուզեն քընարդ. երկընցո՛ւր:
Կը տրոփէ մէջս երգերու սաղմն. կը սպասեմ,
Ե՞րբ պիտ’ տըրուի անոր ծնուցիչ քու համբույր»:

Այսպես ըսի: Եւ պատասխանն աղէկէզ`
Մուսան` վերէն հովին յանձնեց դէպ ինծի.
–«Տենչիդ ըզգո՜յշ, այս քընարս է շինուած, տե՛ս,
Սև նոճիէ, փթթում մահուան աւիշի:

Թըշուա՜ռ հոգի, անոր լարերն են բերուած
Փետըռտըուած գանգուրներէն որբերուն.
Կ’երթան երգերն, հևհևալով, սըրընթաց,
Ուր որ կ’երթայ ոտքը բոպիկ` խեղճութիւնն:

Հեռո՜ւ ասկէ. - գիտցած ըլլաս` որ այս քնար`
Քամահրանքով պիտ’ անտեսեն ձերիններ. -
Զի օտարին ոսկւո՜յն քով իսկ` ձեր գոհար`
Աչքերնուդ շո՛ղ մըն ալ, ըստէպ, չի ցայտեր:

Պիտի գոցէ իրենց ալիքը բուստերդ,
Եւ փուշերու, եղիճներու մոխիրով
Պիտի թաղեն կայծերն հոգոյդ բոցակերտ`
Նըւագներուդ ողբը քեզի՜ դարձնելով:

Հեռատեսէ՛. ապագադ խիստ մըթին է.
Հեռատեսէ՛. գերեզման մ’է ապագայդ. -
Խանձարուրէդ պիտի օրոցք մը չելլէ.
Պիտ’ չը գըտնես միջոց թռիչքիդ համեմատ:

Ժողովուրդի՞ն ըլլալ կ’ուզես մօ՜րդ չեղած.
Ծնողքիդ արցունքը քու դարձիդ կը սպասէ.
Արևմուտքի մէջ ծաղիկներդ ընձիւղած
Պիտի խորշակն Արևելքի ազազէ:

Մըտածումի, ըզգացումի այս ճամբուն`
Խընդի արևը չէ սըփռած իր շէկ բաշ.
Հոն կը շըրջի Աբովեանի մ’հէգ ուրուն,
Հոն Դուրեանն է լացած, տըխրած Պէշիկթաշ:

Ի՛նչ կ’ուզես քնա՜րն, որուն շանթերը մէջի`
Պիտի հաճո չը մըռնչեն շատերուն.
Որուն վրայի քողն է սև քող մը խեղճի,
Թէպէտ ըլլայ մէջն արշալոյս մը շողուն:

Ի՛նչ, այս քնա՞րը կ’ուզես, քնար սև փայտէ՜.
Այս` վէրքերու գործի մըն է, այս է հուր.
Ապագայդ է, այս` դագաղդ է, անո՜ւնդ է»:
Ես, անյողդողդ, ըսի անոր.

                   – Ըլլա՛, տո՜ւր:

Դանիէլ Վարուժան, ՍԱՐՍՈՒՌՆԵՐ, Վենետիկ 1906

Harold Bond: Interlude

Unheard now are the bison-footed throngs,
The mother-searching, screeching children, cards
And cops and tramps... unheard the raspy songs
Of peanut-vendors, organ-grinders, bars

From ukelel-playing blind men... all
Are silent now (the buildings too must sleep)
In genuflection to the naked wall
Of night. Unfettered from the giddy sweep

Of day, the streets portray a humbler scene,
The bellowings and blare of then replaced
By window-shopping pidgeons out to glean
The gutters, walks and alleys of their waste.

While traffic lights, like robots, flick their beams,
Consorting, blinking with a lonely moon,
Remains of evening papers lie in reams,
Read only by the dancing wind. But soon

The bison-footed throngs will walk again:
The sun will rise, the day will take its cue,
The dormant city will awake and then
The freenzied drama will begin anew.


Harold H. Bond [Bondjoukjian] 1939-2000

This poem has appeared in the Winter 1961 issue of ARARAT magazine.

Le cahier d'Aram - Maria Angels Anglada

 Editons Stock - Le cahier d'Aram - Maria Angels AngladaAram a quinze ans lorsqu’il doit fuir son Arménie chérie avec sa mère, Maryk, pour échapper à la mort. Nous sommes en 1915, année où le gouvernement turc a décrété l’extermination du peuple arménien. Ils marchent des jours et des jours dans un pays dévasté par la guerre, pour échouer en Arménie russe où ils seront finalement à l’abri. Puis c’est l’exil : d’abord la Grèce, sur la petite île de Symi où Aram devient pêcheur de corail, puis Marseille, lieu de refuge pour la communauté ; il faut fuir les fantômes. Là-bas, la vie continue : Maryk finira par refaire sa vie et Aram par rencontrer l’amour. Il va alors tout consigner dans un carnet que lui avait offert son père, Vahé, un grand poète connu et respecté de tous, mort aux mains des Turcs. Pour perpétuer sa mémoire. La mémoire d’un peuple marqué à jamais. La mémoire d’une tuerie sans précédent.

Après Le violon d’Auschwitz, Maria Àngels Anglada s’attaque à un autre grand drame humain du xxe siècle : le génocide arménien. Mêlant encore une fois fiction et réalité, en s’inspirant de la vie du grand poète Daniel Varoujan et en insérant des poèmes et des témoignages authentiques, elle brouille la frontière entre l’histoire et l’Histoire. Noble et sensible, sa plume saisit l’horreur et la tempête avec justesse, montrant comment la poésie peut parfois éloigner l’ignominie, mais ne peut pas toujours lutter contre la haine.

Code EAN / ISBN : 9782234062504
Code HACHETTE : 5462502
Prix TTC : 17,50 € 
Date de parution : 21/04/2010
Dimensions : 200 x 140 mm
Nombre de pages : 306
Copyright © Editions Stock, 2010

Մկրտիչ Պէշիկթաշլեան։ Եղբայր եմք մեք

Ի բիւր ձայնից բնութեան շըքեղ
Թէ երգք թռչին սիրողաբար,
Մատունք կուսին ամենագեղ
Թէ որ զարնեն փափուկ քընար՝
Չունին ձայն մի այնքան սիրուն,
Քան զանձկալի Եղբայր անուն։

Տո՛ւր ինձ քու ձեռքդ, եղբա՛յր եմք մեք,
Որ մրրկաւ էինք զատուած,
Բախտին ամէն ոխ չար ու նենգ
Ի մի համբոյր ցրուին ի բաց.
Ընդ աստեղօք ի՞նչ կայ սիրուն
Քան զանձկալի Եղբայր անուն։

Երբ ալեւոր Մայր Հայաստան
Տեսնէ զորդիս իւր քովէ քով,
Սրտին խորունկ վէրքն դաժան
Քաղցր արտասուաց բուժին ցօղով.
Ընդ աստեղօք ի՞նչ կայ սիրուն
Քան զանձկալի Եղբայր անուն։

Մէկտեղ լացինք մենք ի հընում...
Եկէք դարձեալ յար անբաժան
Խառնենք զարտօսր եւ ըզխնդում,
Որ բազմածնունդ ըլլայ մեր ջան.
Ընդ աստեղօք ի՞նչ կայ սիրուն
Քան զանձկալի Եղբայր անուն։

Մէկտեղ հոգնինք, մէկտեղ ցանենք,
Մէկտեղ թափին մեր քրտինքներ,
Ըզհունձ բարեաց յերկինս հանենք,
Որ կեանք առնուն հայոց դաշտեր.
Ընդ աստեղօք ի՞նչ կայ սիրուն
Քան զանձկալի Եղբայր անուն։

Աշոտ Գրաշի։ ԲԱՐԻ ԱՐԱԳԻԼ

Ես ոչ անտուն եմ, ոչ էլ տարագիր,
Ունեմ հանգրուան, 
Ունեմ օթևան
Ազատ Հայրենիք, երջանիկ երկիր,

Բարով, արագիլ, բախտի արագիլ,
Արագիլ գարնան, 

Արագիլ ամրան,
Իմ տան մօտ ապրիր, բարի արագիլ,
Բոյն հիւսիր ծառին,
Բարտու կատարին։

Իմ մանուկների աստղերն են ցոլում
Լոյսով անթառամ,
Շողերով վառման,

Վշտերս դառան,ծաղիկներ փայլուն

Արագիլ, ինձ հետ գովերգիր

Եայլա ու վրան,

Հանդեր հոտեւան,

Արտեր, այգիներ, մանուշակ երկինք։

Բարով, արագիլ, բախտի արագիլ,
Արագիլ գարնան, 

Արագիլ ամրան,
Իմ տան մօտ ապրիր, բարի արագիլ,
Բոյն հիւսիր ծառին,
Բարտու կատարին։

Live from the Bowery Poetry Club: Alan Semerdjian

Gartal and the Armenian Poetry Project are proud to release this audio clip recorded live at the Bowery Poetry Club in New York City on April 2, 2010. Click to hear Alan Semerdjian’s  reading of his poem LUCKY.

for Diana Der Hovanessian

I thought of her at a blackjack table

with scarlet and midnight

chips at her side pondering

situations for two Armenians

looking sideways for each other,

writing poems during shuffles.

And how she wrote

Playing cards with an Armenian

is different

from playing cards with anyone

else.

almost desperately

before she crossed it out

and looked at me, silent

because when two Armenians

are quiet it’s not

that they’ve found enough to say.

VITTORIA AGANOOR POMPILJ: IO VIDI

ACCOSTARSI all’oscuro
mio letto, dalle porte
raggianti, io vidi il puro
angiolo della morte.
Una dorata ciocca
velava gli occhi suoi:
diceva la sua bocca
sorridendo:--Mi vuoi?--
Rapita io nella bianca
sua desiata faccia,
io, di vane opre stanca,
a lui tendo le braccia;
e, mentre l’affannoso
mio cor s’apre alla fede
del perfetto riposo
che solo egli concede;
mi sibila vicina
una maligna voce:
"Destati; orsù, cammina,
ripiglia la tua croce!"

Vittoria Aganoor (1855, Padova - 1910, Perugia) was an Italian poet of Armenian ancestry.

Raffi Wartanian: Eye Contact

Eye contact

Our eyes
Contacting
Each Other


They’re making out
They’re licking each other’s tongues
They’re making love like rabbits on the branchy forest earth

And we’re watching
The Eye Contact
With our other eyes.

Eye Contact
Is part of how we communicate
            Effectively
To make the point that:
- After you
or
- I want the last French frie
or
- It was a pleasure to meet you
or
- I loved you in a past life
or
- I need more time
or
- I don’t think I love you anymore
or
- I just can’t give you the answers you need
or
- I’m not who you think I am
or
- I can’t be who you want me to be
or
- I would destroy you
or
- I don’t know why I’m pushing you away, but I feel that I must
or
- You just weren’t good enough. You weren’t a man
or
- Remember all those times I told you I loved you and enthralled you with stories of our shared future and transcendental past? Those are just memories now
or
- Gravity dampens by small shocks of light.
or
- Your face is an enlarged cockroach defacating on itself as its’ shit sings – in castratti falsettos – arias by a 17th century German composer named Mikel Shpiel whose name may or may not have been invented just this moment and might induce among the .000001% of this poem’s tiny readership to potentially consider investigation if this Shpiel character actually exists


In conclusion,
Eye Contact
Would not be as effective
If everybody
Always made
Eye Contact.






By Raffi Wartanian
4/2010 NYC

ԸՆԹԵՐՑՄԱՆ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ

ԲԱԳԻՆ  ԳՐԱԿԱՆ ՀԱՆԴԷՍԻ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹԵԱՄԲ

ԸՆԹԵՐՑՄԱՆ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ՝

Հայրենի գրող Ստեփան Ալաջաջեանի Յորձանուտ գիրքէն։

Հատորը կը ներկայացնէ Բագին հանդէսի խմբագիր Յակոբ Պալեան։

Տեղի կ՚ունենայ Չորեքշաբթի, 12 Մայիս 2010, երեկոյեան ժամը 7ին, Բագին-ի խմբագրատուն, Պուրճ Համուտ, Շաղզոյեան Կեդրոն, Բ յարկ։

ՀՐԱՒԷՐ