ԹԱՄԱՐ ՏՕՆԱՊԵՏԵԱՆ-ԳՈՒԶՈՒԵԱՆ: Աղօթք Առաջին

Կէս գիշերուան անդորրին մէջ խորասոյզ,
Ցաւոտ գլուխս լուսամուտէն դուրս,
Նայուածքս յառած անհուն երկնքին`
Տէ՜ր, քեզ կը փնտռեմ։

Այս խառնաշփոթ, ճգնաժամային պահուն,
Երբ մարդու միտքը դիւային,
Աստղածորան երկնքի լոյսը դէն շպրտած`
Մխրճուած է խաւար անդունդի
Ընդերքներուն մէջ.
Երբ մարդու հոգին մթագնած,
Ուրուրի թեւեր հագած
Ահով պատած է տիեզերքն ամբողջ.
Երբ խիղճը, խիղճը մարդկային,
Այդ ոչինչը, այդ ամէ՜ն ինչը
Մռայլ փողոցին անկիւնը նետուած
Աղերսանքը լուռ, աչքերը սառած
Բիբերը վեր, դէպի վեր յառած
Կը փչէ հոգեվարքի իր վերջին շունչը,
Ահա այս պահուն, այս տագնապալից
Լուռ ու մռայլ խաւարին մէջ,
Կը փնտռեմ երկա՜ր, Լոյսդ պայծառ,
Լոյսդ` փարոս, Լոյսդ` փրկիչ,
Ո՜վ ամենակալ։

Զիս ներէ, Տէր, քանզի այսօր
Մէջս բոյն դրած բարկութեա՜մբ է յորդ
Որ կը դիմեմ Քեզ.
Խօսելու ժամը անցած է արդէն,
Վաղուց անցած է… ես պիտի գոռամ.
Պիտի գոռամ լրիւ էութեամբ,
Երակներս բուխ` արեամբ իմ եռուն,
Բազուկներս` լայն, սիրտս`սրսփուն
Պիտի գոռա՜մ…
Պիտի գոռամ, քանի տակաւին
Միւռոնդ դրոշմուած կը մնայ
Ճակտիս ու կուրծքիս, լեզուիս ու ձեռքիս,
Ու գերզգայուն էակիս վրայ…:
Պիտի գոռամ,
Քանի դեռ կը հաւատա՜մ.
Քանի դեռ կը յուսա՜մ
Քանի կը սիրե՜մ
Ու քանի դեռ կա՜մ…
Կը հաւատամ, որ աղաղակս պիտի ճեղքէ լռութեան պողպատեայ պատը ու հասնի դէպ’ Քեզ…
Քեզ հասնի, ո՜վ Տէր։

Լսէ զիս,
Հրաշագործ ու բարերար Տէր Աստուած մեր,
Այն հողանիւթը, զոր ստեղծեցիր,
Մարդ կոչուելու ալ արժանի չէ…
Մարդ կոչուելու արժանի չէ, երբե՜ք:
Ե՞րբ է այն պահը,
Այն հրաշափառ, լուսաւոր պահը,
Երբ խաւարի ընդերքները սուզուած միտքը մարդկային
Քեզ անսալով, պիտի սլանայ դէպ’ վեր
Ու երկնային շողերով մաքրէ
Իր սնապաշտ, պղծուած ներսիդին:
Ե՞րբ է պահը, այն հրաշք պահը
Երբ գուրգուրոտ, փրկարար Ձեռքդ
Ուրուրի թեւերը դէն շպրտելով
Աստուածային շոյանքով պիտ’ պատէ
Մարդու հոգին…մաքրէ՜ հոգին:
Իսկ եթէ հարկ է անպայման ընտրել,
Իսկ եթէ մէ՜կ բան ընտրել է պէտք
Փրկութեանդ արժանաւոր,
Տէ՜ր,
Այդ մէկը թող ըլլայ խիղճը, խիղճը մարդկային։

Ո՜հ, արդէն ուշ է. հայեացքդ դարձուր դէպ’ զայն
Ու զօրութեամբդ ամենակալ
Աստուածային բարութեամբ պատէ
Խիղճը մարդկային,
Թող վերընձիւղուի, թող կենդանանայ
Ու միանգամընդմիշտ ծառանա՜յ
Այն աշխարհասփիւռ «մարդ»-վիշապն ի վեր,
Որուն ժանիքներուն մէջ ծուարած է այսօր
Երկրագունդն ամբողջ… երկրագունդին մէջ`
Կեանքին նոր բացուած քանի՜ երեխայ…
Կեանքի վերջալոյսին` քանի՜ ու քանի՜ դողդոջուն ծերուկ:
Արարիչ Տէրն մեր,
Բարի աչքդ դարձուր խիղճ կոչեցեալին։
Ամէ՜ն։

12.23.2013 Թորոնթօ

Նորա Պարութճեան: ՇՈՒՆԵՐԸ

Դուն կը քալես … երկինքը քեզ հովանի

Մէկէն ի մէկ,
շուներու սեղմ ոհմակ մը
ճանապարհդ կը կտրէ
ու կը սկսի վրադ հաչել ուժգնօրէն։
Նախ՝ կ’անտեսես,
ապա կամաց
վախ մը մէջդ կը ծնի՝
հապա՞  եթէ …

Այո, հաստա՜տ.
այդ շուները որս մը գտած
գայլերու պէս սովահար
կը սկսին քեզ հալածել։
Չես հասկնար՝
ինչո՞ւ դուն,
ի՞նչ խոստումներ կը ներշնչես
անոնց անկուշտ փորերուն.
չես հասկնար
եւ ի զուր է այդ հարցումը այլեւս,
կը զարմանաս,
անոնց ախորժակին դէմ սրած
այնքան երկար կը զարմանաս
որ կէս կեանքդ,
թերեւս ալ աւելին,
գուցէ մինչեւ մահուանդ րոպէն
զարմանքի մէջ կ’անցընես…

ու զարմացած
ճամբան սատկած

շան մը նման կը մնաս։



Նորա Պարութճեանին գործերը գաղուած են ԳՐԱԿԱՆ ԿԱՄՈՒՐՋԷՆ ու լոյս կը տեսնեն հոս հեղինակին հրամանով։

Նորա Պարութճեան։ ՍՓՈՓԱՆՔԻ ՆՈՐ ԲԱՌ

Սփոփէ զիս,
եթէ կրնաս
սփոփանքի յատուկ բառ մը գտնել
ու վրան տակ
տակն ու վրայ
սրտիս բերել
խաղաղութիւն ամենակալ
Յատո՜ւկ բառ մը,
եթէ կրնաս.
սովորական միւս բառերը
երէկ արեւածագին
գրողի ծոցը գացին.
աչքերուս մէջ հանդիպեցան
դժոխքի թէժ կրակին,
քառասմբակ խոյս տուին
Արտաւազդի ձիուն նման գլորեցան
դէպի անդունդ,
իրենց ետին բռնակալ մը
անօգնական ձգելով
Սովորական մեղկ բառերը սփոփանքի
անգիտակից՝ անզուսպ վախէ դրդուած,
Արտաւազդի ինքնամոռաց վիշտին նման
թաւալգլոր Ազատութեան գիրկն ինկան.
ու այս պահուս
անիծելով անունս
եւ ծաղրելով ինձմէ եկող ամէն տեսակ ակնկալիք
խրախճանքի նստած են
եւ ափերնին վեր վար իրար քսելով
ինձմէ իրենց փրկուիլը խուլ աշխարհին կ’աւետեն.
Եթէ կրնաս
սփոփանքի
նոր բառ գտնել,
եթէ կրնաս


Նորա Պարութճեանին գործերը գաղուած են ԳՐԱԿԱՆ ԿԱՄՈՒՐՋԷՆ ու լոյս կը տեսնեն հոս հեղինակին հրամանով։

Ծանօթանանք Նորա Պարութճեանին

Ծնած է 1959-ին, Պէյրութի Պուրճ Համուտ թաղամասը։ Յաճախած է Հայ Աւետարանական Շամլեան-Թաթիկեան վարժարանը։

1984-ին աւարտած է Երեւանի Պետական Համալսարանի բանասիրական բաժինը։ Մօտ երկու տարի մաս կազմած է Զարթօնք օրաթերթի խմբագրական անձնակազմին։ 1986-ին տեղափոխուած է Ֆրանսա, աշխատակցած է զանազան թերթերու, որոնցմէ վերջինը՝ Նոր Յառաջ։

1989-ին, Արեւելեան Լեզուներու եւ Քաղաքակրթութիւններու Ազգային Հիմնարկին  (INALCO) մէջ պատրաստած է Master 2-ն։ Հայերէն եւ Հայոց Պատմութիւն կը դասաւանդէ Դպրոցասէր  վարժարանի միջնակարգի դասարաններուն։ Այժմ, դասաւանդման առընթեր կ’աշխատի պատմաբանասիրական նիւթով թեզի մը վրայ։

Tatul Sonentz: SHOWTIME…

Come one  come all

Come one-and-all

Come and see

This death-defying act

Featured in bright cosmic lights

Across the dazzling marquee

Of this traveling circus of

Ever expanding, ever elusive

Big Bang’s Motion and Sound

Star-studded program

Introduced today by a gaggle

Of hilarious creationist clowns

This seven-day wonder miracle

Full of raucous belly laughs

Of swift burning meteors

Of instant romance

And scorching satiric strife…

Come one  come all

To the only show in town

Come and witness

This preordained accident

With no survivors…

This ultimate crash pile up

On the crowded highway

Of death-defying life

………………. Tatul Sonentz

2014

ԵԴՈՒԱՐԴ ՊՕՅԱՃԵԱՆ: ԵՐԳ՝ ԱՂՈՒՈՐ ԼՈՅՍԵՐՈՒՆ ՀԱՄԱՐ

Le ciel est par-dessus le toit,

si bleu, si calme!

P. VERLAINE

Դուն կը սիրես պայծառութի՜ւնն այս կապոյտ,
Որ կը յորդի ճամբաներէն ամայի,
Որ կ՛իջնէ լո՜ւռ, ջրկայքներու մէջ անքոյթ,
Կամ կը գրկէ զանգակատունը գիւղի։

Սի՛րտ, կը սիրես անդորրութի՜ւնն այս պայծառ,
Տանիքներուն ու ծառերուն ալ վրան,
Աշնան լոյսերն ու քաղցրութի՜ւնը անծայր,
Աստղերն յետոյ ա՛լ տրտմաշո՜ւք գիշերուան։

Նոճիներուն մութ հասակին շուրջ ապրող,
Ճառագայթներն որքան անո՜ւշ կը ժպտին,
Կը թրթըռան աշունին մէջ այս շէնշող,
Խունկ կը բուրեն շիրիմներուն ա՛լ չորս դին։

Աղօ՛թք է՝ լոյսն աշուններուն ու հեքիաթ՝
Պար է նաեւ քացրակշռոյթ, սրտիս մէջ
Նուրբ արձագանգ ու վերացում դաշնառատ,
Արծաթացած աղուոր տեսնչա՜նք մը անշէջ։



Ղըրրբիկ (անտիպ)

Ralph Setian: Bird-Watching

The bald eagles perched high upon the pines

we stand silently stealthily watching

peering through telescopes and binoculars

as they majestically ignore us.

We stand.

We wait.

We watch.

We hope.

We freeze.

And then -- 

suddenly-- 

       the magic moment --

    E

  N                               !

O      T                      G

      A               N

         K          I

            E   W

              S

This poem has previously appeared in RAFT, Volume 5, 1991, and appears here with courtesy of the author. 

Դանիէլ Վարուժան։ Հօրս բանտին մէջ

1896ի Համիտեան սարսափի օրերուն՝ երբ Պոլիս կու գայ Վարուժան, հոն բանտարկուած կը գտնէ հայրը՝ սուտ ամբաստանութեան մը զոհ եղած։ Այդ տխուր դէպքին ոգեկոչումն է քերթուածը, գրուած ուշ ատեն՝ բայց զգացումի թարմութեամբ։

Դեռ փոքր էի. եկայ քեզի մինաւոր,
Մութ զընդանիդ մեր այցի։
Մայրս հիւանդ էր. կը շըրջէի ե՛ս ազատ
Մէջտեղ բանտի և մահճի:

Լուր տըւին քեզ․ եկար առջե՛ւը դըրան
Վանդակապատ՝ որ - ոճի՜ր-
Կը բաժնէր մեր ողջագուրո՛ւմը կըղկաթ։
Երկար անխօս, վըշտակիր։

Ո՜րքան նիհար էիր և ո՜րքան աչքերդ
Ծարաւ էին արևու.
Մօրուքիդ տակ, կարծես ոսկրի վրայ բուսած,
Ո՜վ հայր, մեռել մ՛էիր դու։

Նըշմարելուդ պէս զիս ժըպտիլ ըսկըսար․
Բայց այդ ժըպի՛տը բարի,
Այդ սուտ ժըպիտն էր նունուֆար մը ծաղկած
Լըճի մը վրայ արտօսրի։

Կարկառեցիր սև վանդակին ետևէ
Շըրթունքներդ իմ շըրթներուն․
Բայց իրարու անոնք, աւա՜ղ չըհասած՝
Մեր համբոյրին դողդոջուն՝

Նոյն ժամանակ եղան օրրան և դագաղ։ -
Ո՛հ, պիտի ո՜րչափ քեզի
Բաղձայի տալ ընգրկումի մը մէջ տաք՝
Ազատ աշխա՛րհը դուրսի,

Եւ իմ փոքրիկ բիբերս քու բիբերուդ
Տեղալ երկինքն անսահման,
Սըրտէս սըրտիդ պարպել բոլոր օրերս այն,
Որ արևու տակ անցան։

Մութ բանտիդ մէջ գարնան վարդերը ամբողջ
Պիտի լեցնել ուզէի,
Կամ ճիղմ հասակս ու ապագան հասակիս
Պիտ՝ հոն թաղել ուզէի։

Ո՜վ տըխուր ժամ.- Քեզ մի առ մի պատմեցի
Սև վիպակնե՛րը մեր տան,
Հանիիս մահն, ու հիւանդ մօրս հազը խուլ
Լըռութեան մէջ գիշերուան․

Ըսի թէ մեր տանիքին վրայ, լուսնին տակ,
Բուերը պար կը բըռնեն,
Թէ այս տարի մեր վարդենին չորացաւ
Գերեզմանատան խորշակէն։

Կը լըսէիր զիզ եւ հարցում կ՛ընէիր,
Երբ հըրաման մը վայրի,
Կոյր հըրաման մ՛եկաւ ըզմեզ բաժնելու․․․
Դարձա՜ր… առանց համբոյրի․․․,

Ու ես երկա՜ր ետևէդ պիշ նայելով,
Հա՛յր իմ, մինակ, հոն լացի՜.-
(Մինչ կուրծքիս տակ բաշ կը թօթուէր ոխ մը նոր)
Սիրտս աչքերէս քամեցի։-

․․․Ով կեանք սիրոյ, լանջ քըրտինքի, սիրտ փուշի,
Ցեխին նետուած սըրբութիւն,
Արևուն բորբ հոսանքներուն դէմ գոցուած,
Ո՛վ երակներ ազազուն։

Տեսայ որ ձեզ հետ, ձեզի հետ սուզեցան
Եղեռնի մէջ, արտալած,
Սուրբերն ամէ՛ն կրօնքի, ամէ՛ն շուշաններ
Եւ Յիսուսներ թըքնըւած։-

Դանիէլ Վարուժան, Ցեղին Սիրտը, Մխիթարեան Հրատարակութիւն, Վենետիկ - Ս. Ղազար, 1944

James Baloian: IN THE SAN JOAQUIN

The warm tropical winds have finally
pushed a high pressure system
over the valley, and suddenly
the idleness of February and March

becomes a fury of Aries

blowing fire in each Ant

to catch up for the late cloudy weather;

Weeding, spraying, planting, tying and picking,,
irrigating, tractoring

the Ghost of the Bear
finally awakens
bumps his head
in the dark cave,
and each morning
through his transcendental cave,
feels the eye of the Sun
wake earlier,

and hears the birds

singing their songs
in the black/blue
and the Suncoming North 

the smells of Orange blossoms
in the cool evening and mornings

release her scent to the Earth

and by afternoon

lay still and yellow

curling below the shade

of the leaves

a small ball

of green, the eye hidden

in the leaf for December

and I wonder if I want to wake,
and go out into the world of working hands,
and faces that speak in the dust
and growing of roots and the fingers
of green brushing the windows
of lighthouses
looking out with a singular eye
the voice of Josha
on the lips of the Horn.

James Baloian

This poem has appeared in the Winter-Spring 1987 issue of Graham House Review

Վահան Թէքէեան։ Պիտի Ըսենք Աստուծոյ

Թէ պատահի որ այսօր անհաւասար այս կռուին
Չըկարենանք դիմանալ և ուժասպառ, ոգեվար
Գետին ինկած՝ չըկրնա՜նք ոտքի ելլել վերըստին
Ու յաղթէ՛ մահը կեանքի ոգորումին մեր երկար…


Թէ լըրրանա՜յ այս ոՃիրն ու վերջին Հայը փակէ
Վըրիժավառ իր աչքերն՝ օրն յաղթութեան չողջունած...,
Ահ, թո՛ղ այժմէն երդուըննայ իւրաքանչիւրը մենէ՝
Որ հանդերձեալ կեանքին մէջ երբոր գտնենք մենք զԱստուած


Ու երբոր Ան՝ երկրային մեր մեծ ցաւին փոխարէն,
Ուզէ ըզմեզ ըսփոփել, վարձահատո՜յց մեզ ըլլալ...,
Իր այդ շընորհն ապաժամ մենք մերժելով ուժգնօրէն՝


Պիտի ըսենք. - «Մեզ դըժոխք, դըժո՜խք ղրկէ՛ անգամ մ'ալ.
ՉԷ՞ որ զայն լաւ կը ճանչնանք, զայն ճանչցուցիր մե՜զ շատ լաւ,
Եւ Թուրքերուն յատկացո՛ւր արքայութիւնըդ ամբաւ...:»

1917

We Shall Say to God


Should it happen we do not endure
this uneven fight and drained
of strength and agonized
we fall on death’s ground, not to rise
and the great crime ends
with the last Armenian eyes
closing without seeing a victorious day,
let us swear that when we find
God in his paradise offering comfort
to make amends for our pain,
let us swear that we will refuse
saying No, send us to hell again.
We choose hell. You made us know it well.
Keep your paradise for the Turk.


-Vahan Tekeyan(1917)

Translation published in Anthology of Armenian Poetry, Diana Der Hovanessian and Marzbed Margossian, Translators and Editors, Columbia University Press, 1978

Albert Kapikian: Lamentations from the Armenian

the last light    loiters
wet in the trees

a voice     waivers
unwombing dawn

I unweed your tapestry
of stars. Some bleed when I yank
them out. I want
to throw them back up
into the sky, I want to unleash
our arms, the exquisite torture of hands


2

the year is strange I did not want to see it
sometimes I dream of coming home
even my old bootprints are here
I dream of sinking into them
never coming back

I dream of a childsong
a pulse of my own
as we watch the sky
in cups held like mounds
of earth in our hands


3

I will never wait again for their faces
They have no more stones to bring me
To burden me with. Only casual whispers
And decrepit feet. They are watching something else

The sun perhaps. Or the stones that drop from the sun
When our dreams no longer wait for us

They are lost. They do not listen to me
They will always have these stone faces now
In the dark as we labor by the sea
The sand wailing in between our toes


4

Where is the end, dark Jesus, Suicide
Rich in thunder and river blood, where are
The trees that will take root in our bowels,
The storms, where are the storms, let us gather
At the mouth of the storms and take them up
Like broken flowers, sober shapes of
Death, let us restore them now
And forever and unto the ages
Of ages. Let the leaves, that fall in-
Furiate us.


5

it is late and white
there are no prisoners or psalmists
only flies and air

the moon is a wafer of light

we snatch at last things and tuck them away
like tired children
in the dark we excavate a last prayer
and cover it with stones leave it out without a name


6

We choose Hell
- Vahan Tekeyan


The wind is leaves and stars tonight.
It is done, done. Dawn, done. The hour, done.
The bell, the flower, wind. The water, wind.
Come, you may come. Touch us. You without
a face. Without a life of your own. You, Death.
Break now. Heart. Go triumph in the black wound
Of trees by the sea. There we will spawn such dark
That night itself could not speak our name.
This night, anyway, is here. Let us mourn
And be fruitful, and in the deep furnaces of the earth.

Let us multiply


Albert Kapikian

This poem has appeared in the Winter-Spring 1987 issue of Graham House Review and appears in APP courtesy of the author.

Եղիշէ Զարենց։ Ծիածանը

1.

Լուսամփոփի պէս աղջիկ՝ Աստուածամօր աչքերով, 
Թոքախտաւոր, թափանցիկ, մարմինի պէս երազի, 
Կապո՛յտ աղջիկ, ակաթի ու կաթի պէս հոգեթով, 
Լուսամփոփի՜ պէս աղջիկ ...

Ես ի՞նչ անեմ, ի՞նչ անեմ, որ չմեռնի իմ հոգին, 
Որ չմարի իմ հոգին քո ակաթէ աչքերում. 
Ես ի՞նչ անեմ, որ մնայ ծիածանը երեքգոյն, 
Որ չցնդի, չմարի՜ իմ հոգու հեռում ...

Լուսամփոփի՜ պէս աղջիկ՝ Աստուածամօր աչքերով, 
Թոքախտաւոր, թափանցիկ, մարմինի՜ պէս երազի, 
Կապո՜յտ աղջիկ, ակաթի ու կաթի՜ պէս հոգեթով, 
Լուսամփոփի՜ պէս աղջիկ ...


2.

Երեք գոյն կայ երազային քո երկրում -

Երեք գոյն:

Թափանցիկ են այն գոյները քո երկրում -

Քո հոգում: 

Դու ժպտում ես, քո լուսաւոր աչքերում -

Երեք փայլ. -

Ու բացւում է, կապո՛յտ աղջիկ, քո հեռուն

Լուսավառ: 

Եւ տեսնում եմ դղեակներդ երկնահուպ,

Գմբէթներդ սէգ:

Եւ յիշում եմ ոսկեծաղիկ մի ասուպ,

Որ ընկաւ երէկ: 

Ու լսում եմ, որ իրիկուայ մշուշում,

Անձրևից յետոյ,

Իրիկնային զանգակներն են կարկաչում

Ու կանչում են գոհ: 

Եւ տեսնում եմ, որ դաշտերիդ, լճերիդ,

Լո՜յս երկրիդ վրայ -

Ահա իջել է անապակ ու վճիտ

Մի կապոյտ հիմա: 

Ու տեսնում եմ իրիկնային կապոյտում

Բռնկուած կրկին -

Գմբէթներիդ երկնասլաց ու ժպտուն

Խաչերի ոսկին...

Եւ երազի պէս պարուրւում է յանկարծ

երկիրդ իմ հոգում,

Ջինջ երկիրդ` աչքերիդ մէջ - միգամած

Իրիկուն...

3.

Երեք ճաճանչ, երեք երանգ, երեք գոյն,
Որ անցան —
Քո՜յր, կապել են քո աչքերում, իմ հոգում—
Ծիածան:

Esther Mazakian: Inside Her Darkest Ice Age

                                                 From under an avalanche of angst-y avoidance they sniffed out

an escape route like it was fresh kill; predators gathering in cool cahoots, they moulded

a smooth globular cake of icy guile

out of instinct, hard

snow, to serve as the first loveball of hot grade 8 infamy; a recess erection

                                for a week straight and architecturally,

a frozen

                                                sherbet of near-

fornication

that caught her breathless one frigid morning ass-

first after Science, protesting disingenuous, gasping with hormonal semi-indecision,

                                her neck a scarf of sweaty mohair, her body a toppled

baby in a snowsuit, nylon arms, legs, hood pointed

                                                                                into a star shooting toward the blue,

                                wintry,

cartoon-cloudy sky,

                                                and her lips pressed to the lips of the maladjusted boy thrown at her

core, core of seedy pubescent entrails, boy from the back

of the class with the scuzzy

hair, plaque-hoary teeth, no wherewithal

to hand                                                                                

anything in, and she kissed him hard, hard with a zealous, crural squeeze that surprised

                                even her, this boy, this boy that her mother

                                                                                                would have taken by the ear like a rat

by its tail

                                and fast chaperoned

out of her daughter’s world, a world that was, until then, a still-frozen sluice of coming

betrayal, that is,

                                                                                                before the cryo-

                                                philic

father’s head caught wind,

                                                                hacked up a squall of encroachment,

                                                                                                                                                 blew.



Esther Mazakian lives in Toronto. In 2006, she published her first book of poetry, All The Lifters (Signature Editions), which was shortlisted for a ReLit Award. She is currently working on a second entitled, The Stain of the Story.

Esther Mazakian has been published in numerous journals, Malahat, Event, Prism, Descant, Fiddlehead and was the winner of the winner of Earle Birney Prize for Poetry 2004 and was an editor's choice in 2002 and 2003 in the ARC Poetry Contest.

Hamazkayin - Toronto Branch

Literary gathering - part of a monthly series of gatherings that began in February 2012, to encourage Armenian youth to learn about Armenian literature and authors. 

In January, our topic is poetry and prose with the theme of New Year or Christmas.

------------- 

Գլաձոր մասնաճիւղի Գրասէրներու Խմբակի հաւաքներու շարքը ծայր առաւ Փետրուար 2012-ին. հաւաքները կը միտին քաջալերել հայ երիտասարդը եւ մոռացութենէ փրկել հայ գրողն ու ստեղծագործողը։

Յունուար ամսուայ նիւթն է Ամանորը մեր գրականութեան ընդմէջէն։ 

Վայր՝ Համազգայինի «Յարութիւն Մանուկեան» գրադարան: Սիրով հրաւիրուած էք։

Armenian Community Centre

45 Hallcrown Place, Toronto, Ontario M2J 4Y4

Լօլա Գունտաքճեան։ Ի՞նչ ընեմ…

This poem has appeared in the December 2013 issue of Horizon Weekly's Literary insert. 

Albert Kapikian: Snow

Forget about us, about our

generation. We have envied plants

and stones, we envied dogs

Myra Sklarew

The Science of Goodbyes

The wind is steep and near. Come snow.
The children wait for you. They say
The earth will drop and fill in white.
They wait for you tonight, for you.

The dimensions of the sky loosen and start to slip out,
No longer pasted together with light.
The bottomless side has already fallen

The snow lowers in slants.
Like a crate it leans
And claps onto the earth




This poem has appeared in the Washington Review's December 1986-January 1987 issue. 

Մկրտիչ Պէշիկթաշլեան։ Մահ Քաջորդւոյն

Դու զո՞վ խնդրես, մայր իմ անուշ .

Ե՛կ, մի՛ դողար , մօտեցի՛ր հոս,

Անլաց աչօք դիտէ՛ զորդիդ

Ուր խր վէրքերն արիւնահոս.

Թրքաց մայրեր թող լան՝ ու դուն

Ուրախ լուրեր տա՛ր ի Զէյթուն:

Ինչպէս երբեմն օրրանիս մէջ 

Կակուղ ձեռքով փայփայելով

Մանկիկ մարմնոյս հանգիստ տայիր

Իբրեւ հրեշտակ նուագելով ,

Զիս հանգչեցուր ի հող ՝ եւ դուն 

Ուրախ լուրեր տար ի Զէյթուն:

«Նորեկ որդւոյս կենացն արեւ 

Ձեզի համար փայլի, Հայե՛ր».

Այսպէս յայնժամ դու կ'երգէիր՝

Օրօրոցիս նստեալ քովեր.

Անոնց համար շիջաւ՝ եւ դուն 

Ուրախ լուրեր տա՛ր ի Զէյթուն :

Կարմիր կայլակք ցայտին վէրքէս.

Սակայն , մա՛յր իմ, նայէ՛ չորս դին,

Զարիւնըռուշտ Թուրքերըն տե՛ս

Հազարներով փըռուած գետին .

Կերաւ զանոնք սուր մեր ՝ եւ դուն

Ուրախ լուրեր տա՛ր ի Զէյթուն :

Մռընչեցին ինչպէս վիշապ 

Ու մեր վրայ յարձակեցան.

Ո՜վ հայրենիք, ի սուր ի բոց

Քո համար մեր սիրտք վառեցան :

Կարմիր ներկան ձորք մեր ՝ ու դուն

Ուրախ լուրեր տա՛ր ի Զէյթուն :

Ու ծափ զարկին մեր հարց ոսկերք,

Զի չէ մեռած հայոց կըրակ ,

Ու ցնծացին այնչափ զոհեր,

Զի լուծաւ վրէժ յարեան վտակ.

Խնտաց Մասիս, մա՛յր իմ, եւ դուն 

Ուրախ լուրեր տա՛ր ի Զէյթուն :

Վերջին համբոյր տամ քեզ , մա՛յրիկ ,

Հատուցանես զայն սիրուհւոյս .

Վերջին անգամ գրկեմ մեր հող 

Ոյր արդ կ'իջնամ ի ծոցն անլոյս:

Խաչ մը տնկէ վըրաս՝ ու դուն

Ուրախ լուրեր տար ի Զէյթուն :

2014 and the Armenian Poetry Project

We start the new year in joyous anticipation as we approach the 8th anniversary of the Armenian Poetry Project.  The fourth annual Halvajian poetry competition sponsored by the Armenian Student Association is in full swing, with February 28th, 2014 as the deadline.

To date, APP has received over 474,000 unique hits and 29,500audio downloads since its debut in May 2006. 

Readership has spread to over 100 countries where the lonely and the curious reach out to poetry TM.

Heartfelt thanks:

To you, our Readers -- you make it all possible. Your constant encouragement motivates the authors, the translators and the teachers.

To Catherine Fletcher and the editorial staff at Rattapallax for devoting a special feature on post-Genocide Armenian Poetry. 

To Peter Balakian, James Baloian, Sarkis Vahaken, Jean Assadour, Alan Whitehorn, Arpine Konyalian Grenier, Diana Der-Hovanessian, Aram Ketenjian, Panos Jeranian and William Michaelian (HG!) who sent their books and notes.

To Aram Saroyan, Gregory Djanikian, Michael Casey, Sotère Torregian, Lorne Shirinian, Raffi Setian, Lory Bedikian of Poetry Matters, Nancy Kricorian, Esther Heboyan, Keith Garebian, Nora Nadjarian, Nancy Agabian of GARTAL, Jim Erkiletian, Michael Akillian, Hagop Djelalian, Mark Gavoor, Garo Armenian and other contemporary authors for their permission to post their poems.

To Dr. Levon Avdoyan, of the Library of Congress, for his assistance in researching books,
To Prof. Theo M Van Lint for his scholarship and help in acquiring texts,
To Nvair Kadian Beylerian for the use of her grandfather Anoush Krikorian's library,
To Zachary Jean Chartkoff for his contribution of books to the ever expanding APP library,
To Artsvi Bakhchinyan and Vartan Matiossian for their scholarship and translations,
To Prof. Dora Sakayan for her translations of Paruyr Sevak and her enthusiasm,
To Prof. Valentina Calzolari for her translations published in the series Patrimoine littéraire J.-C. POLET (éd.),
To L.A.'s Zephyr Poets --Tina Demirdjian, Armine Iknadossian, Shahé Mankerian and Alene Terzian); Karen Karslyan, and Ara Shirinyan, for their support and partication in readings,
To Albert Kaprielian for his aid in getting documents on Canadian-Armenian poet Sha[u]nt Basmajian,
To Sako Arian for his contribution of books,
To Per Wik who introduced his grandfather Harout Kosdantyan and his work,
To Gagik Batikian to his love of Istanbul poets,
To Elizabeth Grigorian for her assistance at the Glendale Public Library.

To the judges of the first, second and third annual Arthur Halvajian Memorial poetry writing competition sponsored by the ASA: Garen Kazanc, Christopher Janigian; Lisa Whitten, Silva Ajamian, Dr. Rachel Goshgarian, Father Mesrop Lakissian and Alice Movsesian.

To Louise Kiffer of France and Sylvie M. Miller of Monaco for their translations of poems into French, and Tatul Sonentz for this translations into Armenian, French and English.

To the budding poets who send me emails and who participated in the 1st, 2nd and 3rd anniversary "Poetry Blasts", and APP's poetry writing competition in 2010, 2011 and 2012.

To the volunteer readers who contributed their voices to 19th - 21st century authors.

To the staff at Horizon Weekly's Literary Supplement (Montréal); the Aztag Daily's Literary and Arts Supplement (Beirut); the New York Public Library (Humanities Research); the Glendale Public Library; the Zohrab Center (New York); the Armenian Prelacy (New York); the AGBU's Bibliothèque Nubar (Paris); and, the Librairie Samuélian (Paris).

To various institutions and blogs such as the Armenian Educational Portal who have provided links to this site.

Lola Koundakjian
Curator and Producer of The Armenian Poetry Project
ArmenianPoetryProject[at]gmail[dot]com

Վահան Թէքէեան։ Կ՛անձրեւէ տղաս…

Կ՛անձրևէ, տղա՛ս... Աշունը թաց է,
Թաց աչքերուն պէս խեղճ խաբուած սիրոյն...։
Պատուհանն ու դուռը գնա գոցէ՛
Եւ դէմըս եկուր նստիլ վեհագոյն

Լռութեան մը մէջ...։ Կ՛անձրևէ տղա՛ս...։
Կ՛անձրևէ՞ երբեմն հոգիիդ մէջ ալ,
Կը մըսի՞ սիրտըդ, և կը դողդըղա՞ս`
Խորհելով պայծառ արևին անցեալ,

Դրան մը ներքև գո՜ց ճակատագրին...։
Բայց կու լաս, տղա'ս... Մութին մէջ յանկարծ
Ծանր արցունքներ աչքէդ կը գլորին...։

Լա՛ց անմեղութեան արցունքը անդարձ,
Լա՛ց չգիտնալով, խեղճ, անգէ՛տ տղաս,
Խե՜ղճ որսը կեանքին, ա՜հ, լա՛ց, որ մեծնաս...։

IT RAINS, MY SON…

 

It rains, my son… Autumn is wet,

Wet as the eyes of a sad deceived love…

Go, shut the window and the door

And come sit beside me in stately

 

Silence… It is raining, my son…

Does it at times rain in your soul as well?

Does your heart feel cold and do you shiver

Thinking of the bygone bright sunshine

 

Now beyond the shut door of dire fate…?

But, you cry, my son… In the dusk, sudden

Heavy tears tumble down your eyes…

 

Cry the unredeemable tears of innocence,

Cry oblivious, my sad unaware son,

You poor prey of life… Cry to grow up…

 

……………………Vahan Tekeyan

Translated by Tatul Sonentz

Պետրոս Դուրեան։ Հեծեծմունք

Ի գերեզմանն ամենասիրվելոյ Վարդան Լութֆեանի 

Ո՜հ, երկնքի ժապավէններ՝
Ճառագայթնե՜ր՝ միացուցած
Էին սրտերը մեր միմեանց՝
Մեր սրտերը սիրանուէր:

Նոքա միմյանցս համար քանի՜
Էին անհուն բաց մատեաններ,
Հո՛ն ամէն բառ խորքը մը ունէր
Իր ներքևը սիրոյ, ցաւի:

Ո՜հ, կը յիշե՞ս, Չամլըճայի
Սարը նստած լուռ մխայինք,
Ուր շուք տային մեզի նոճիք՝
Սև հովանոցք վշտահարի:

Ստամպոլի կապոյտ գոտւոյն՝
Վոսփորի ծուփը դիտեինք,
Ուսկից և մերթ զանամպ երկինք…
Ո՛, ախորժնե՜ր լուռ մեր հոգւոյն:

Չէինք խօսեր. խօսքն մեր հոգւոց
Անհունութիւնը կը պղծեր,
Մենք՝ զերթ երկու տժգոյն բոցեր՝
Իրարու մեջ կ՚այրէինք սոսկ:

Մեր հոգիքը նոճիներու
Թուխ թիթեռներ էին տրտում,
Սև ծծէինք սո՜ւգ անհատնում,
Նայէինք միշտ երկրէս հեռու:

Անյուսութի՜ւն, գերեզմանի
Այդ սև կաթը շա՛տ ըմպեցինք,
Քեզ յափրացուց այդ ըմպելիք,
Եղար երկնից տժգոյն որդի։

Քու դալուկըդ զիս ցաւցուց շա՜տ,
Եւ նայուածքդ վերջին նուաղ՝
Զոր ուղղեցիր ինծի, աւա՜ղ,
Բևեռացուց յիս յիշատակդ։

Երջանի՞կ ես հոդ, թէ՞ թշոաառ,
Զուարթնոյ թևով լո՛ւր մ՚ինձ ղրկէ,
Ա՜հ, այս աշխարհն միշտ տաղտո՜ւկ է…
Ցաւերու մեծ մայր մ՚է աշխարհ։

Ա՜հ, եթէ հոդ ծառի մը շուք
Կայ և նորա քով մէկ վտակ,
Եթէ կայ հոդ սէր անապա՛կ,
Կան ազատ օդ, ազատութիւնք,.

Ա՜հ, կը թոթուեմ ես այս աղտոտ
Ձորձն հոգւոյս՝ կեանքս՝ մինչ իսկ այսօր,
Հող կը հագնիմ, հո՜ղ սըգաւոր…
Ա՛հ, ուզածներս, Վա՛րդան, կա՞ն հոդ…։

«Ի հոգեւոր օգուտ եւ ի Լուսաւորութիւն ազգին մերոյ Հայկազնոյ»

Հայր Մխիթար և իր միաբանութիւնը

Սեբաստիա ծնած 1676-ին և մահացած Վենետիկ 1749-ին, Մխիթար Սեբաստացի Աբբահայրը, կաթողիկէ միաբանութիւնը կը հիմնէ 1700-ին Կ.Պոլսոյ մէջ, 1703-ին կը հաստատուի Մորէ, Յունաստան, որ այդ շրջանին Վենետիկան տիրապետութեան տակ կը գտնուէր։ 

1715-ին երբ Թուրքերը կը գրաւեն Յունաստանը, ան իր միաբաններով Վենետիկ կը հաստատուի։ 1717-ին իշխանական հանրապետութիւնը իրեն կը նուիրէ Ս.Ղազար կղզին։ 

Միաբանութիւնը կը հետեւի Բենետիքեան ուխտին, Մխիթար Աբբահայրը իր հետեւորդներուն, բարձրորակ դաստիարակութիւն կը ջամբէ, անոնց մասնաւոր ուշադրութեան առարկայ կը դարձնէ հայոց գրական հարուստ ժառանգութիւնը։ Իր օրով հրատարակչութիւնը կը զարգանայ։ 

1773-ին միաբանութիւնը կը ճիւղաւորուի սկիզբը Թրիեսդ քաղաքը, իսկ աւելի ուշ կը հաստատուի Վիեննա (Աւստրիա)։ 1810-ին Նափոլիոնի կարգադրութեամբ Վիէննայի Մխիթարեանները կ՛ունենան իրենց հրատարակչատունը։

2000 թուականին Մխիթարեան միաբանութեան 300 ամեակին, քրիստոնէութեան 2000 ամեակին և Հայ ժողովուրդի քրիստոնէութեան դարձի 1700 ամեակին Վենետիկի և Վիեննայի մխիթարեանները կը միաձուլուին։

Founding of Hantes Amsorya - January 1, 1887

We celebrate the anniversary of the 1st appearance of Hantes Amsorya (Հանդէս Ամսօրեայ).

One of the two of the oldest Armenian periodicals founded by the Mekhitarist congregation were Pazmaveb (Բազմավէպ), founded in 1843 in Venice, Italy, and Hantes Amsorya (Հանդէս Ամսօրեայ), founded in 1887 in Vienna, Austria.

Albert Kapikian: New Year's Eve

Tonight is for the way we rush
in lingering, looking back
at the blasting furnace of hopes
that is the year just past
for the way we transmute them
into the papier mâché stars
dangling in the dance halls
and hotel bars

tonight is for the way
it all begins again
in candlelight
over dinner, dancing with friends

for the way we become figures of imagination
again, waiting to come true in the coming year




This poem has appeared in the Summer 1999 issue of "The Ledge"

ՄԵՏԱՔՍԷ: Նոր Տարուայ Գիշեր

Թէ աշխարհում փակ դռներ կան,

թող որ բացուեն այս գիշեր,
Ու Նոր տարին նոր խնդութեամբ
թող ներս մտնի այս գիշեր,
Թէ կան դատարկ, համր տներ`
մանկան ճիչով թող լցուեն,
Ով փնտռում է սրտանց մէկին`
յանկարծ գտնի այս գիշեր:
Թէ կան լացող, տխուր աչքեր,
թող ծիծաղեն այս գիշեր,
Կանչող ձեռքերն իրար հասնեն,
հրաշք ապրեն այս գիշեր:
Թէ կան սրտեր` չար նախանձով,
դառնան բարի ու ներող,
Եւ ուրիշի ուրախ կեանքով
խանդավառուեն այս գիշեր:
Թէ մոլորուած անցորդներ կան,
դարձի թող գան այս գիշեր,
սրբագործուած սիրով մտնեն
իրենց օջախն այս գիշեր,
Թէ կան բախտի փշոտ ճամբէք,
թող ծաղկունքով կանաչեն
ու երջանիկ սպասումով
բոլորն արբեն այս գիշեր…
Թէ աշխարհում պանդուխտներ կան,
թող տուն դառնան այս գիշեր,
հայրենական յաւերժութեամբ
ողջագուրուեն այս գիշեր:

Hrant Alexanian invited to international poetry festival in Medellín, Colombia

APP wishes to congratulate Hrant Alexanian for his official selection to the 24º International Poetry Festival of Medellín, July 19th to 27th, 2014.

Hrant Alexanian was born in 1961, is a doctor of philological sciences, and occupies himself exclusively with literary and journalistic activities since 1983. He is the author of ten books of poetry, numerous essays and journalistic articles and a great number of translations of works of modern writers of world poetry. His work has been translated in a number of languages, he is the winner of the award of the Writers Union of Armenia and the editor-in-chief of a literary and art translation magazine.

ASA Announces 2013 ‘Arthur Halvajian’ Poetry Competition

WARWICK, R.I.—The Armenian Students Association of America (ASA), Inc. this month announced that it will sponsor the Armenian Poetry Project’s (APP) annual Arthur Halvajian Memorial writing competition. This is the fourth year that the ASA, Inc. has sponsored the competition named in memory of Halvajian, a longtime member and trustee of the ASA, Inc., who passed away in 2010.

The deadline for submissions is Feb. 28, 2014. Winners will be announced in March 2014.

“We are happy to continue our support of the Armenian Poetry Project in honor of Arthur Halvajian, who first built our relationship with the project,” said Brian Assadourian, chairman of the ASA, Inc. Board of Trustees. “We are encouraged by the hundreds of individuals, from elementary and high school students to college students and post-graduates, who participate in the competition. Their involvement shows that the Armenian community continues to value and promote creative writing, which has been a hallmark of the rich cultural tradition of the Armenian nation throughout the centuries.”

The Armenian Poetry Project, led by Lola Koundakjian, is a research and documentation site of 19th-21st-century Armenian poets and poetry. Whether it is through its website/blog, Facebook, or iTunes presence, which features podcasts of recited works, the APP brings together writers from all walks of life across the world.

The competition is open to individuals with one or more parents with at least partial Armenian heritage. All Armenian residents of the United States and Canada are invited to submit their work, in English or Armenian (preferred), for the competition. Entries should be e-mailed to ArmenianPoetryProject@gmail.com, with the subject heading “Halvajian ASA/APP Poetry competition.” Individuals may only submit one poem for the competition. 

The competition groups submissions into three categories: students (ages 12-17), college age (ages 18-22), and adult (ages 23 and older). A top prize will be awarded for each of the categories in the amounts of $50 (students), $100 (college age), and $250 (adult).

Each poem must be accompanied by the author’s full name, age, home address and telephone number, school name, and sponsoring teacher’s telephone number. Those in the college age category need not include a sponsoring teacher. Those in the adult category need not include school information.

The Armenian Students’ Association of America, Inc. encourages educational pursuits by Armenians in America and the raising of their intellectual standards, provides financial assistance in the form of scholarships to deserving Armenian students, develops fellowship among them, cultivates in them the spirit of service in the public interest, and acquaints them and the entire American community with Armenian culture.



To learn more about the Armenian Poetry Project, visit http://armenian-poetry.blogspot.com.

The Mary Elinore Smith Poetry Prize - 1993

TRANSLATING

I             

I was born bilingual but...

the Armenian language 

became the music of my childhood

the honeyed taste 

of everything that was home.

It is my lost treasure,

halved and bartered;

the dream that comes to haunt

the English-language dream.

It is the echo of the ages,

the shadow of old giants,

which we grasp at, a gift

we are letting drift away.

II            

Old Words

Sometimes it takes five words

of buoyant, tensile English

to explain one ancient leathery word.

Old words lie weighted, glittering

for centuries in the sun

like brittle stones.

And Armenian words have worn thin

like old coins, changed, exchanged,

gaining a soft patina unmatched

except by old monasteries in the rain.

Their meanings have grown ironic

with a subtle subliminal drone.

Take the word for justice

with its satiric overtones.

III           

Custom

Words are not lifeless. 

They live in houses; 

they grow and they are fed.

In Armenia Dada does not mean 

father but grandmother,

the second hovering figure

over baby's head.

IV          

Words Are Made of Breath,

larynx, lip, and tongue,

print and paper but the silent signs

of what there is to be sung.

The Arabs say every new language

gives the learner an added soul.

The Irish say Celtic silence

cannot be recast or retold.

Italians laugh saying music

is the challenge, moving music is the art.

The Armenians say their language

is translated only by the heart.

by Diana Der-Hovanessian.

Reprinted from The American Scholar, Summer 1993. 

Winner of The Mary Elinore Smith Poetry Prize.

ԹԱՐԳՄԱՆԱԿԱՆ...

Ա.

Երկլեզու էի ծնած, սակայն...
Հայոց լեզուն
դարձաւ մանկութեանս մեղեդին
մեղրաթոյր համը
այն բոլորին՝ ներքեւն յարկին հայրական։
Իմ կորուսեալ գանձն է ան,
կիսուած եւ առուտրուած
երազ՝ որ կուգայ բանդագուշել
անգլերէն լեզուի երազանքը։
Դարերու արձագանգն է ան,
հսկաներու շուքը հնամեայ,
որուն կը կառչինք – ընծայ՝
որ անտեսեալ կþանհետանայ։

Բ.

Հնամեայ բառեր

Յաճախ, անգլերէն լեզուի
ծփացող, ձգտուն հինգ բառ է պէտք
բացատրելու մէ՛կ հին, կաշենման բառ։
Ծանր բառեր հնամեայ կը մնան պսպղուն,
դարեր անընդհատ արեւու տակ՝
նման փխրուն քարերու։

Եւ հայ բառերը, նման հին մաշած լումաներու,
մանրուած են ու փոխանակուած,

ստանալով մեղմանուշ ցոլք մը -- աննման՝
ի բաց առեալ անձրեւակոծ, հին վանքերէ։

Անոնց իմաստները, այժմ ապաժամ,
նուրբ են, կիսաթագուն ու միապաղաղ։
Առէ՛ք «արդարութիւն» բառն անկատար
իր հեգնաբոյր շեշտաւորմամբ։


Գ.

Սովորոյթ

Բառերը զուրկ չե՛ն կեանքէ։
Տուներու մէջ կþապրին .
հասակ կþառնեն ու կը սնուցուին։
Հայաստանի մէջ տատա չի նշանակեր
«հայր», այլ՝ մեծմայր –
երկրորդ տիպարը հոգատար՝
կանգուն մանկան գլխուն։

Դ.

Բառերը շունչէ են ծնած

Շնչափող, շրթունք ու լեզու,
տպագրութիւն ու թուղթ այլեւ ծածուկ նշաններ
թէ ինչն է որ երգ է դառնալու։

Ըստ Արաբներուն, ամէն մէկ նոր լեզու
յաւելեալ հոգի մը կուտայ ուսանողին։
Ըստ Իրլանտացիներուն, Կելտերէ՛ն լռութիւնը
կարելի չէ վերաձուլել կամ վերապատմել։

Իտալացիք կը ծիծաղին երբ կþըսուի թէ
ե՛րգն է մարտահրաւէրը, երբ արուեստն ի՛սկ է յուզիչ երգը։
Ըստ հայերուն, իրենց լեզուն
կը թարգմանուի հետեւելով միայն սրտի՛ զարկերուն։


...............................................Դիանա Տէր Յովհաննէսեան

Թարգմանեց՝ Թաթուլ Սոնենց