Click the link to hear Love read by the author, Violet Grigoryan.
Ա.
Այս է մարմինը, որ հանձնված է... սիրուն։
Այս է արյունը, որ թռվռում է ժիր երակներում։
Աչքս լու՛յս, տոն է,
այս գիշեր տոն է, մարմնիս կիրակի,
եւ իգությունս, որ մթերել եմ թանկ հյուրի համար,
սփռել եմ ահա սիրեկանի դեմ։
Համեցիր, վերցրու, անուշ արա, դե,
նայիր, Խաչիկի աղջիկն է, ջանի՛կ, քեզ հյուրասիրում։
Համբուրիր ինձ ու...
Էլ չես ծերանա,
համբուրիր ինձ ու...
չես հիվանդանա,
համբուրիր ինձ ու...
չես մեռնի երբեք։
Չէ՞, բժշկվում են սիրո մահիճում,
կույրը տեսնում է կրքի խլիրտը,
համրը խոսում է թմբուկով սրտի,
կաղը ելնում ու քայլում է մարմնի արահետներով,
եւ մահվան քնից գեղեցկուհին է զարթնում համբույրով։
Համբուրիր ինձ ու...
Չեմ մեռնի ես էլ։
Տես, ցեցն ու ժանգը կերել են արդեն դիզած գանձերս՝
սիրուն շորերս, փայլուն զարդերս, խելոք գրքերս,
եւ գողը պատը ծակել է, տարել փողերս բոլոր,
բայց քո համբույրը չի ժանգի երբեք,
բայց քո համբույրը կծակի պատը չինական
թախծի...
Ես իմ բերանով քեզ կմոտենամ
եւ իմ շրթունքով կպատվեմ ես քեզ,
խուզարկու լեզվով ես կլրտեսեմ մարմինդ համակ
եւ կպրպտեմ եւ կկրկտեմ փեթակը մեղրի։
Ա՜խ, ինչ համով են, ինչ զգայնոտիկ շուրթերը յարոջ,
ինքնավար լեզուն ժիր նվագում է իմ ատամներին՝
վարժ, ինչպես ճերմակ ստեղնաշարի...
Ի՞նչ անեմ, մամա՛,
ընդառաջ գնա՞մ սիրո ներթաքույց միակ խոստումին,
հպվե՞մ մատների տաք թմբիկներով,
լեզվի փշփուշով խուտուտե՞մ տամուկ,
շոյեմ-փաղաքշե՞մ ցողունը վերձիգ
եւ հյուրընկալե՞մ սիրո ճամբարում...
Ձրի եմ առել, ձրի էլ կտամ մարմինն այս նվեր,
որ ինձ փայ հասավ, որ շահեցի հեշտ
այն վերաշխարհիկ վիճակախաղում,
(հափչի՛, էսքան ճի՞շտ)։
Դե, միջնամատով թակիր դուռը գոց շարժական գույքիս,
հանիր բառերի սեղմ հանդերձանքը,
մորեմերկ սրտով մտիր իմ կայքը
եւ խարիսխ նետիր ծովածոցիս մեջ...
Ես քեզ կողողեմ ներսիս ջրերով
եւ թեժ արգանդիս ծորուն մյուռոնով քեզ կմկրտեմ և
կնքված ես արդեն եւ դավանորդն իմ։
Աղվեսները, հա, որջեր ունեն միշտ,
երկնքի բոլոր թռչունները՝ բույն,
քո որջն ու բույնը ես եմ, մարմինս,
եկ ու բնակվիր իմ մեջ, սիրելիս,
քաղցր է քո լուծը, եւ բեռդ՝ թեթեւ։
Ելիր մահիճս, ասես ամբիոն,
եւ ճառիր Ճարտար մարմնի վանկերով,
մարմնի հոլովով,
մարմնի բառերով,
խոսքով մարմընի,
ասմունքիր ասքը սիրո եւ կրքի արշավանքների,
խնդրիր՝ կտրվի,
բախիր՝ կբացվի,
թեպետ նեղ դուռ է, անձուկ ճանապարհ,
բայց, հու՜շ, անկողնում կանչողի ձայնն է՝
պատրաստել եմ ես քո ճանապարհը
եւ հարթել բոլոր շավիղները քո...
Դե, վարիր կառքը մկանակառույց, կառա
վարիր ինձ,
բարակ, կաշվեհյուս, բարակ, նրբահյուս, բարակ մտրակով
ուղղորդիր խրտնած ընթացքը կրքի,
կոնքերիս դաջիր զոլ-զոլ նշանդ
եւ դրոշակդ ծածանիր վրաս։
Ես վայրի ջուր եմ,
ես խիտ ողկույզ եմ,
ես փուխր օդ եմ,
մտիր իմ հունը,
թաքնվիր իմ մեջ,
եւ ներշնչիր ինձ եւ արտաշնչիր
եւ ներշնչիր ինձ եւ արտաշնչիր
եւ ներշնչիր ինձ եւ արտաշնչիր,
խոր ներշնչիր ինձ, ա՜խ, արտաշնչիր,
ա՜խ, արտաշնչիր...
Ինչ հաճելի է քեզ ներընկալել, իմ սիրո մարզիչ, առույգ բարձընկեր,
չկա կանանցից ծնվածների մեջ լավը քեզանից...
Եվ երանի է իմ որովայնին, որ փշաքաղվեց լեզվիդ հպումից,
եւ երանի է իմ ստինքներին, որ ծառս են եղել լեզվիդ հպումից,
երանի է ինձ՝ տիրոջ աղախնիս, որ օրհնյալ եղա այսքան կանանց մեջ...
Մա՛մ, մի բարկանա,
տես, ինչ առողջ եմ,
տես, ոնց եմ կոփվել սիրո մարզանքում,
տես, սիրտս ուրախ, լեզուս ցնծուն է,
եւ իմ մարմինը հույսով է ապրում,
քանզի իմ անձը սիրո վայրում է...
Ով տեսնելու աչք ունի, թող նայի,
ինչ թովիչ նկար-
զույգ զոդ մարմինը՝ սավանին սփյուռ՝
հյուսված ծաղկեփունջ, ամեհի շուշան,
ոստրե բացուխուփ, տարուբեր ճոճան...
Ճոճիր մակույկս, իմ կայտառ քամի, զվարթ գործընկեր,
ճոճիր մակույկս, ընտիր թիավար, խելառ ծովահեն,
ճոճիր ինձ, մինչեւ իսպառ սպառվեմ,
մինչեւ վերջանամ ինքս ինձանից,
մինչեւ ինձանից ինքս դադարեմ,
ճոճիր ինձ այնքան, մինչեւ որ հասնեմ այնտեղ՝ ՈՉ ՄԻ ՏԵՂ-
ափ երանության...
Այդպես քայլ առ քայլ, այդպես բառ առ բառ,
դետալ առ դետալ, կանգառ առ կանգառ
ինձ քիփ ուղեկցիր իմ իսկ մարմընի լաբիրինթոսում
ու պաչիկ-պաչիկ, շարժում առ շարժում,
ու պաչիկ-պաչիկ, հնչյուն առ հնչյուն
ու պաչիկ-պաչիկ
ինձ տար անցկացրու իմ մարմնի շեմից,
ինձ տար հասցրու ուրախության տուն...
Ըհը, մի քայլ էլ, ըհը, մի շարժում և
Ճերմակ սավանին, ասես ճերմակ թուղթ,
երկու տող մարմնի շարահյուսությամբ գրված երկու խոսք՝
«Եվ կատարված է»։
LOVE
by Violet Grigoryan
translation by Shushan Avagyan
A.
This is the flesh, surrendered to love.
This is the blood, fervent in the veins.
Oh joy! I’m celebrating—
celebrating tonight this Sun-day of my body
and womanhood, saved for a noble guest,
that I’ve spread before my lover.
Be my guest, take it, savor everything,
I’ll be your hostess,
no one else but Khachik’s daughter,
kiss me and you won’t ever age,
kiss me and you won’t get sick,
kiss me and you will never die.
Surely, one can be cured in love’s bed,
the blind espies the throbbing of passion,
the dumb speaks in rhythms of the heart,
the limp gets up to walk the trails of flesh,
and the beauty awakens from her slumber
of death with a kiss.
Kiss me and I, too, won’t cease!
Look, the moth and rust have already consumed the hoards
of my treasures, my beautiful dresses, my sparkling gems, my smart books,
and the thief has broken in, gone with all my money,
but your kiss will never rust,
your kiss will break this wall of Chinese sadness.
With my mouth I will approach you
and wrap around you with my lips,
with my inspecting tongue I will hunt your body alone
and sweep away the contents of your honeycomb.
How delicious, how sensuous they are, the lips of my lover,
the tongue playing fervently on my teeth,
skillful, as if gliding over piano keys . . .
Should I, mother?
Should I submit to love’s secret promise,
should I touch with my burning fingertips,
should I tickle with my bristly tongue,
should I caress the sprouting stem
and be a guest in the camp of love?
This flesh was given to me for free,
and as a gift, I’ll give it away,
this flesh that I won with ease
in God’s game of chance.
Come, knock on the locked door
of my riches with your middle finger,
undress the tight layers of words,
enter my life with your naked heart
and throw your anchor in my bay.
I will splash you with my innate waters
and anoint you with my vulva’s myrrh,
for you are consecrated and I─your faith.
See the foxes, they all have their holes,
the birds of heaven have their own nests,
I am your hole and I am your nest,
come, dwell inside me, my love,
sweet is your burden, your weight is so light.
Rise to my bed as if to a lectern
and speak with the eloquent syllables of flesh,
in inflections of the body, words of flesh,
recite verses of love and conquests of passion.
Ask, and you will be given,
knock, and it will open,
and though the door is narrow, the path─not easy,
listen to the voice calling from the bed,
your path is already paved
and all your trails lead to me.
Go on, ride your mighty chariot, cum-
mand me with your delicate, leather-bound,
delicate, smooth, delicate whip,
tame the wild galloping of passion,
scorch my thighs with your mark
and wave your flag above me.
I am a wild river,
I am opulent vines,
I am fertile air,
enter my riverbed—hide inside,
inhale me, and exhale,
inhale me, and exhale,
inhale me, and exhale,
inhale me deeply, and oh exhale, exhale!
What pleasure it is to take you in, my trainer of love, my fervent mate,
none is equal to you of those born of women . . .
Blessed be my abdomen, that quivered from your tongue’s touch,
blessed be my breast, that curved from your tongue’s stroke,
blessed I am, my master’s servant, for being chosen of all women . . .
Don’t be cross, mother, look, how healthy I am,
look how robust I am from training in love,
how happy my heart is, my tongue so joyous,
and my flesh, living in hope,
for this Self is in the house of love . . .
Let them look at me, those who have eyes─
what a charming sight─
the conjoined bodies, spread on the sheets,
a woven bouquet, an agile lily, a knot
that tightens and loosens, a rocking swing . . .
Sway this raft, my buoyant wind, my joyful partner,
sway my raft, handsome captain, mad pirate,
sway me, until I cease,
until there is left nothing of me,
until I am no more,
sway me until I reach that place─NOTAPLACE,
the shores of bliss . . .
And so, step by step, word by word,
piece by piece, station by station,
guide me through my own labyrinths of flesh,
and kiss by kiss, move by move,
kiss by kiss, sound by sound,
take me past the gateway of my flesh,
take me to the house of joy . . .
One more step, yes, one more move,
and on the white sheets, as if on paper,
these words appear between two lines of flesh─
“It has happened.”
Բ.
Այս է մարմինը, որ հանձնված է... մահվան։
Այս է արյունը, որ կակազեց ու լռեց հավիտյան։
Ախ, ինչ տխուր տոն, ինչ ուրախ սուգ է,
եւ մեր սրտերն են ճմլվում մեր մեջ։
Մենք լաց ենք լինում,
որ հարսանիք է,
բայց փեսան, ավաղ, արդեն մեզ հետ չէ,
որ հարսանիք է,
հրավիրյալներն, ախ, արժանի չեն։
Եվ ծիծաղում ենք,
որ թեպետ մեռավ ցորենի հատիկն,
բայց բազում արդյունք պիտի ունենա։
Մեր հիվանդությունն իր վրա վերցրեց, մեր ցավը տարավ
այս Մարդու Որդին,
մեզ բուժեց մահից, եթե... Բայց ինքը
մարդու համբույրով մահվամբ վարակվեց։
Ա՜խ, հյուսնի որդի, Մարիամի տղա,
դու մարդու որսորդ էիր քեզ կարծում,
բայց, տես, որ մարդը քեզ որսաց մահով,
ախ, տես, որ մարդը քեզ որսաց մահով։
Եվ ահա ինքդ քեզնից վերջացար
ու դադարեցիր ինքդ քեզանից։
Եվ մեր սրտերն են ճմլվում մեր մեջ։
Գիտենք՝ ով սիրի երկնքի հորդ,
նա է քո մայրը, քույրն ու եղբայրը։
Եվ ահա մենք էլ մոր պես լալիս ենք, քրոջ պես ողբում
եւ եղբոր նման գլխահակ կանգնում։
Մերդ քոռանար՝ վիզդ դոշիդ ծուռ ընկած չտեսներ,
քուրդ չորանար՝ քեզ էդպես տանջված, զարկված չտեսներ,
եղբայրդ մեռներ՝ քեզ ծիծաղատեղ դառած չտեսներ...
Բայց մենք լալիս ենք նաեւ մեզ վրա,
մեր որդիների համար ենք լալիս ու աղաղակում,
հազա՜ր երանի չբեր կանանց ու այն արգանդներին, որ չծնեցին,
վա՜յ հղիներին, ստնտուներին,
ախ, հսկա լեռներ, ընկեք մեզ վրա,
կանաչ բլուրներ, շուտ ծածկեցեք մեզ,
թեպետ մենք քեզ պես քամին ու ծովը հնազանդեցրինք,
թեպետ ջրերի վրա քայլեցինք, կույրին բուժեցինք,
կաղին կանգնեցրինք,
թեպետեւ արդեն մեր պատկերով եւ մեր նմանությամբ
մարդ ենք պատճենում, շունչ փչում ռունգին,
բայց մեր սրտերը չեն ուրախանում,
մեր լեզուները չեն ցնծում, ավաղ,
եւ մեր մարմինը հույսով չի ապրում,
քանզի մեր անձը մահվան վայրում է,
եւ մենք զրկված ենք քո ներկայության ուրախությունից...
Մեռելների մեջ չենք փնտրում, չէ՛, քեզ՝ ամենաողջիդ,
բայց ո՜նց չտրտմենք ու լաց չլինենք այս մարմնի վրա,
որի մեջ ենք քեզ տեսել ու սիրել,
ո՜նց մխիթարվենք։
Վիրտուալ շուրթով, էհ, շատերն են մեզ հպվում, սփոփում,
բայց քո իսկական սփոփանքը չէ,
վիրտուալ ձեռքով, էհ, շատերն են մեզ շոյում, կարեկցում,
բայց քո իսկական կարեկցանքը չէ,
ա՜խ, մի օր նորից գայիր մարմընով, յուրայինի պես
եւ ընկերական
եւ շոշափեիր եւ հավատայիր մեր մարմիններին
եւ շոշափեիր մեր վերքերը բաց
եւ համբուրեիր,որ ցավը անցներ...
Էլ ո՜նց չտրտմենք ու լաց չլինենք այս մարմնի վրա,
որ դու էիր, դու՛, Ամենալավ Բան,
ախ, այս մազերը, որ մենք նարդոսի յուղով օծեցինք,
չորացած արյամբ կպել են իրար,
ախ, այս ձեռքերը, որ հաց ու ձուկը մեզ բաժանեցին
ու մեր ոտքերը լվացին խոնարհ,
մեխերով ծակված, խոցված են ահա,
եւ այս աչքերը, որ մխիթարում էին մեր սիրտը
եւ ուրախությամբ լցնում մեր հոգին,
պղտորված-սեւեռ նայում են դեպի այնտեղ՝
ՈՉ ՄԻ ՏԵՂ...
Մահվան կապանքով շղթայված ես դու այս բանտախցում,
որ դիակ է սառ-
եռօրյա կանգառ...
Բայց շուտով կելնես ճաղերի միջից կողոսկրներիդ,
շուտով կազատվես,
մինչդեռ մենք այստեղ դատապարտված ենք մեր մարմիններին,
մեր մարմինների մեջ ենք ավարտվում։
Թեպետեւ մահը ամենաէժան մեր խաղալիքն է՝
տասդրամանոց սայր, մետրուկես պարան,
թեպետեւ մահը մենք սառեցրել ենք,
կյանքի պահածոն դրել սառնարան,
թեպետ ազատ ենք մահը ընտրելու,
բայց անժամկետ է մեր բանտարկությունն այս մարմնախցում,
որի ներքնակը ճիճուներն են գարշ,
որի վերմակը որդերն են փքուն։
Եվ մոտենում է երբ սայրն այդ էժան,
մենք կակազում ենք, մենք սփրթնում ենք, մենք սնկրտում ենք,
եւ մեր սրտերն են ճմլվում մեր մեջ,
եւ մեր մտքերն են շփոթվում մեր մեջ,
եւ մեր աղիքն է գալարվում մեր մեջ,
եւ մեր լեզուն է չորանում մեր մեջ,
եւ մենք վազում ենք մեր Սենյակները, դռները փակում,
թաքնվում մեր մեջ...
Նրա առաջ մենք բոբիկ ենք ու մերկ,
քամակներս բաց ու վիզներս ծուռ։
Նա կծիկի պես մեզ կծկելու է, կծիկ շինելու
եւ գնդակի պես շպրտելու է այնտեղ՝ ՈՉ ՄԻ ՏԵՂ...
Բայց դու քայլ առ քայլ, բայց դու բառ առ բառ,
դետալ առ դետալ, կանգառ առ կանգառ
գնացիր դեպի մահդ անծպտուն,
այդ նախաշեմը անցար ու մտար
սիրելի հոր տուն։
Ամենալա՛վ Բան,
մոր պես մեզ շոյիր, քրոջ պես հույս տուր
եւ եղբոր նման մեր ձեռքը բռնիր
ու տոտիկ-տոտիկ, շարժում առ շարժում
ու տոտիկ-տոտիկ, հնչյուն առ հնչյուն
ու տոտիկ-տոտիկ
մեզ դուրս հանիր շուտ մութ ՈՉ ՄԻ ՏԵՂից,
մեզ տար անցկացրու այդ նախաշեմից,
մեզ տար հասցրու մեր պապայի տուն...
Ըհը, մի քայլ էլ, ըհը, մի շարժում -
վերջին կում օդն է վերջին հրումով
շուրթերի ճեղքից ինքն իրեն նետում
հավերժի ափսեն՝
«Եվ կատարված է»։
B.
This is flesh that surrendered to death.
This is blood that stuttered once, then was silenced forever.
Oh what tragic celebration, what joyful grieving,
and inside our hearts are warping.
We weep, for it’s a wedding,
but the groom, alas, is not with us,
for it’s a wedding,
but the guests are, oh, not worthy.
And we laugh,
for even though the seedling perished,
it will be fecund.
He took our ailments, he took our pain,
this Son of Man,
he cured us from death. But with man’s kiss
he was infected with death.
You thought you were hunter of men,
You—a carpenter’s boy, son of Mary,
but behold how men caught you with death,
oh behold how men caught you with death.
And here you are ceasing from yourself,
and here you are no more.
And inside our hearts are warping.
We know, those who love your heavenly father,
are like a mother, sister or brother to you.
And we, too, are weeping like a mother, grieving like a sister,
standing alone, lost like a brother.
Your mother should’ve gone blind,
not to have seen your head drop on your chest,
your sister should’ve gone dry,
not to have seen you so tortured, so beaten,
your brother should’ve died,
not to have seen you made a laughing stock . . .
But we are also weeping for our own fate,
for our sons we weep and wail,
blessed are those who are barren,
woe to those who are pregnant and feeding,
oh glorious mountains, fall on us now,
green hills, cover us soon,
and though we tamed the wind and sea,
though we treaded on waters, cured the blind,
made the limp walk,
and though now we clone man in our own image,
giving him breath, our hearts are not happy,
our tongues, alas, are not joyous,
and our flesh does not live in hope,
for we are in the house of death,
denied of the joy of your presence . . .
We refuse to seek you among the dead, not you—still living,
but how can we not grieve and weep over this flesh,
in which we have known you, in which we have loved you,
tell us how to find solace.
Many others touch us with their virtual lips to console,
but nothing compares to your consolation,
many others caress us with their virtual hands in compassion,
but nothing compares to your compassion,
oh return to us in flesh one day, as one of us, as friend,
touch us and accept our flesh,
touch our open wounds
and kiss us, to cure the pain . . .
How can we not grieve, how can we not weep for this flesh,
for you were, you were the Best Thing,
oh these tresses that we sprinkled with holy water
are now stiff with coagulated blood,
oh these hands that gave us bread and fish
and washed our feet humbly
are now nailed and covered in wounds,
these eyes that gave solace to our hearts
and joy to our souls
are now murky-dilated glaring into that place—NOTAPLACE . . .
In this dungeon you are bound with chains of death,
in this cold body, this three-day station . . .
But you’ll rise soon from the cages of your ribs,
you’ll be freed soon,
while we here are confined to our flesh,
we cease in this flesh—it’s where we end.
And though death is our cheapest game,
a blade worth a dime, a meter and half long rope,
though we’ve halted death,
and put our life preserve in the freezer,
though we’re free to choose death—
our prison is timeless in this body cell,
with a bed of swarming maggots,
with a blanket of bloated worms.
And when that cheap blade draws near,
we begin to stutter, we grow pale, we sob,
our hearts warp inside of us,
and our thoughts get lost,
our intestines twist and turn,
and our tongues stiffen in our mouths,
and we run to our Rooms, close the doors,
and hide inside of ourselves . . .
We are barefooted and naked in front of it,
our asses are uncovered and our necks are bent.
Like yarn, it will roll us into a bundle,
and cast us like a ball into that place─NOTAPLACE . . .
But you, step by step, word by word,
piece by piece, station by station,
faced your own death without complaint,
passed through that gateway and entered
your beloved father’s house.
Best Thing,
caress us like a mother, like a sister give us hope,
and hold our hand as a brother,
step by step, and move by move,
step by step, and sound by sound,
bring us out from this dark NOTAPLACE,
take us through that gateway,
take us to our father’s house . . .
One more step, yes, one more move,
the last gulp of breath pushes itself out
through the crack of lips onto the urn of eternity─
“It has happened.”
Copyright Violet Grigoryan.
This poem has previously appeared in Bnagir literary journal, published in Armenia.
