ՀԱՄԱՍՏԵՂ։ ՀԱՅՈՒ ՈԳԻՆ

Նուէր Սրբուհի Համաստեղին

Մի հարցնէք ի՞նչ է, ո՞ւր է,
Ո՞ւրկէ կուգայ Հայու ոգին:
Ինչպէս արևն է հուրհրան,
Ինչպէս կանանչն է դաշտերուն,
Ա՜յ ճիշդ այդպէս, ամէն տեղ է
Հայու ոգին:

Մեր հովերուն, մեր լեռներուն
Մեր դաշտերուն հոսող առւի
Կանչին հետն է
Հայու ոգին:

Մեր դաշտերու հովը որ կայ, մեղեդի՛ է.
Մեր ձայնաւոր աղբիւրները, ըսես՝ սաղմոս ու շարական:
Երդիքներէն, բուրրվառ ու վառ թոնիրներէն
Ջերմ աղօթքի ու խունկի պէս դէպի երկինք՝
Կապոյտ ծուխն է
Հայու ոգին:

Մի հարցնէք, ուրկէ՞ կուգայ, կամ ո՞ր ճամբով:
Եկած է ան՝ Հայկէն կարշնեղ, կապարճն ուսին,
Գեղապատշաճ:
Եկած է ան՝ թըլոր Դաւթի թուր կէծէկէն,
Մեր հեթանո՛ս նախնիներէն,
Բագիններու բոց կրակէն եկած է մեզ,
Հայու ոգին:

Ան եկած է կռւի ճակատ մեր դաշտերէն:
Բիւր նիզակներ, նետ ու վահան երկաթակուռ. ևև
Սաղաւարտեայ այր ու ձիեր, գրոհ, արի՛ւն:
Էդ արիւնի, ու արցունքի ճամբաներէն եկած է մեզ
Հայու ոգին:

Ան եկած է Աւարայրի մեր յաղթական պարտութենէն,
Շէն Անիի հազար ու մի գմբէթներէն,
Ու հազար մի զանգակներու ղօղանջներէն:
Մեր հողերուն նետւած բեղուն
Սերմերուն պէս ապրող սիրտն է
Հայու ոգին:

Ան մեզ կու գայ մեր վանքերու քարո՛ւտ ճամբով,
Ժամ-վարժարան բանուկ ճամբով:
Մեր պապերու ոսկորրներէն, գերեզմանի տխուր ճամբով:
Արևին հետ ան վար կ'իջնէ, մեր արտերուն, մեր սրտերուն,
Ու վեհափառ Արարատի անե՛լ, անյայտ ճամբով կու գայ
Հայու ոգին:

Հայու ոգին կա՛նչն է սիրոյ աղջիկներուն և թէ տղոց.
Պապկէ՛ պսակ, պակկէ՛ նարօտ հարսնիքներուն:
Ե՛րգն է ուրախ, տափ ու ծնծղայ, արծա՛թ ծիծաղ,
Աղջիկներու պա՛ր հեզանազ:
Հայ մայրերու գութ ու բարի, ու միւռոնով լեցուն սրուակ
Աչքերէ՛ն է որ կը կաթի
Հայու ոգին:

Մեր պապերու հնադարեան դպրութիւնն է ու հին լեզուն:
Ձմեռ բուքին, Նարեկացու վանքի խուցի ճրա՛գն է ան:
Մագաղաթէ հին, հին մատեան տաղարանի
Ու Մեսրոպի գերեզմանին ու երազին
Այբենդիմն է
Հայու ոգին:

Մեր լեզուն է արևավառ որ թէ՛ մարմին, թէ՛ հոգի է.
Կը բաշխւի որպէս նշխարհ, որպէս հաղորդ ու նկանակ:
Կը բաշխւի որպէս մարմին, որպէս գինի,
Գինի ու մաս՝
Հայու ոգին:

Այդ ոգին է որ կը գաղթէ, կ'ելլէ ճամբայ
Մեր երկնքէն ու մեր հողէն, ու կը գտնէ
Ուր Հա՛յ մը կայ ու անոր հետ զրոյց կ'ընէ:
Ան կը ժպտի, ան կը տխրի, ու անոր հետ արցո՛ւնք կուլայ:
Ու կը հսկէ որ ոչ մէկ Հայ չըլլա՛յ շեղի էն լոյս ճամբէն:
Մեր հոգիի էն լո՛յս ճամբէն, որ մեր հողին
Ու երկնքին մեզ կը տանի
Հայու ոգին:

Ինչ ալ ըսենք, բայց դեռ քիչ է,
Ի՞նչն է իրաւ հայու ոգին:
Եթէ նայիք ձեր հոգւոյն մէջ,
Պիտի գտնէք մեր պապերէն բազմութին մը.
Պիտի գտնէք սաղաւարտեայ բանակ մը հին.
Պիտի գտնէք իմաստութիւնն ու ճրագը մեր վանքերուն:

Ձեր հոգւոյն մէջ պիտի գտնէք
Ձեր լեռներուն ու ժայռերուն մէջ թաքնւած,
Արձագանգի պէս թաքնւած,
Հայու ոգին:

Abraham Terian: Nightfall on Ararat

Last night I watched the horizon melt;
there were cracks in the sky.
I heard the flare of colors,
the end of “Sabre Dance”.

Today I feel the embers of yesterday.
Just now faded the last of notes
from the melted strings
on the ashes of violins.

1988

This poem has appeared in VOICES literary magazine.

Vahé Godel: Voix blanche

(obscursis ta demeure murmure une voix blanche) rompus
tous les circuits brisées toutes les lampes
– globes néons
lustres spots –
(t’éblouisse le noir !)
ne subsiste
qu’une allumette
une seule bougie blanche blanche
comme les parois
d’une cellule
individuelle
d’un centre spatial
d’une salle de réveil
d’un oratoire ou
d’une morgue
blanche comme
les neiges éternelles
de l’innommable
comme l’uniforme
des Gardiennes
du Silence
oui
plus blanche encore
qu’une nuit blanche
( souffle la bougie
ferme les yeux
contemple l’horizon

(Genève, 2002)

Vahé Godel

Vahé Godel est né en 1931 à Genève où il vit, d’une mère arménienne, originaire de Brousse, et d’un père suisse qui, éminent linguiste saussurien, fut aussi l’un des meilleurs spécialistes de la langue arménienne. L’œuvre personnelle de Vahé Godel comprend de nombreux livres (poèmes, récits, essais) dont plusieurs ont paru à La Différence : Exclu inclus (1988), La Poésie arménienne du Ve siècle à nos jours (1990, réedition 2006), Vous (1990), Ov (1992), De plus belle (1993), Arthur autre (1994)


Pour en savoir plus:

Cliquez ici

Ecoutez Vahé Godel lire sur YouTube:
Controle d'identité

Արսէն Երկաթ։ Ճրագը

Click here for the audio clip The Lamp read by Lola Koundakjian.

Ճրագը սեմին առջեւը դի՛ր,
Ծարաւ անցորդ մը գուցէ
Լոյսը տեսնէ եւ յուսալիր՝
Աղբիւրիս ջուրը հայցէ…

Ճրագը հովէն պաշտպանէ դո՛ւն.
Գուցէ եկուոր մ՛անօթի
Լոյսը տեսնէ եւ գայ ժպտո՜ւն
Առնել բաժինն իր հացի…

Ճրագը մինչեւ լոյս վառ մընայ,
Գուցէ եղբայր մ՛անծանօթ
Շատ ուշ գիշեր վերադառնայ
Բաժնել ցաւերս ու կարօտ…

Իսկ եթէ ճրագն առկայծի շուտ,
Աչքերդ բաց ըսպասէ՜,
Տո՜ւր ինծի աղօթքը ձեռքերուդ,
Պիտի գայ մահը գուցէ…

Արսէն Երկաթ

Ռուբէն Սևակ: Ցնծուն Մահ

Քերթողն ըսավ. ― «Անու՜շ վըտակ,
Շիւղերու տակ, ճիւղերու տակ
Ո՞ւր կը վազես աննըպատակ...

Վարդեր կուլան շուրթիդ վերև,
Սեզեր կու տան քեզ բիւր բարև,
Քե՜զ կը կանչեն ծաղիկ, տերև...

Լուսնակի ցոլքը ծոցդ առած,
Դաշտերու մէջ լայնատարած,
Ո՞ւր կը վազես դուն շուարած...

Կեանքդ արդէն կարճ է, ա՛յ վըտակ,
Մի՛, մի՛ վազեր ծովն անհատակ
Պիտի թաղէ քեզ ալյաց տակ...»

Վտակն հծծեց.― «Թող անդադրում
Վազեն ջուրերս. մի՛, մի՛ տրտում
Արցունք կաթեր անոնց սրտում»:

Թո՛ղ, որ երգեմ լոյսն ու մութին,
Ի՜նչ փոյթ թէ մահն է քայլ մ'անդին,
Ես սիրահար եմ մարմանդին...»

Ու մինչ քերթողը կ'երազէր՝
Լալո՜վ, վըտակը եռուզեռ,
Երգով իր մահը կը վազեր...

Abraham Terian: Playing Dvorak

I watched Dvorak go round and round
as the needle moved the hypnotic grooves;
I read his name more than a hundred times,
till he was reborn a whirling Dervish.

1993

Missak Manouchian: Les couturières

Dédié aux couturières de Paris

Elles sont là, devant la machine à coudre
Au premier rayon du soleil
Et coudront jusqu’à la nuit sans relâche,
S’abreuvant de jour jusqu’à tomber de sommeil.
La commande presse,le travail exige du soin,
Il le faut, sinon, c’est le chômage demain
Qui met à la merci de la misère
Dont le spectre est toujours là, montrant ses crocs.
Ainsi besognent-elles pour un patron
Qui les exploite sans pitié.
Révoltée ou soumise, la couturière
Chaque jour pose en tremblant son coeur sur son pain.
Elles sont les prisonnières malheureuses
De la fortune des grandes villes luxueuses
Et leur vie goutte à goutte s’écoule
Dans la coupe de la richesse et des orgies.
Voici les vieilles sans secours dont les mains sèchent,
Les veuves lasses qui ont tout perdu dans la vie,
Les jeunes filles adorables aux rêves sans mesure,
Qui sans se plaindre, engloutissent leur vie dans la misère.
Le travail sacré s’est changé en monstre.
On s’épuise à vouloir lui échapper
Mais sa griffe est puissante, elle asservit
Lentemant les âmes les plus nobles.
Lorque je vois cette lumière dans vos yeux
Qui s’éteint peu à peu pour un morceau de pain,
O mes soeurs, j’ai le coeur qui saigne, je voudrais
De votre épaule ôter le fardeau de la vie.
Et je serre les dents, et je serre les poings,
Haine et vengeance au fond du coeur...
Versez en moi votre souffrance, pour ranimer la flamme
Sacrée, de la lutte contre l’exploitation.

Missak Manouchian 1924

Revue "EUROPE" Littérature arménienne" fév.mars 1961, PARIS

Translated by Jennifer Manoukian for Modern Poetry in Translation

The Seamstresses

A gift to the Armenian seamstresses of Paris

By the time the first glimmers of sunlight start rising,

They are already sitting at their machines,

Sewing without interruption until the light fades into

The bosom of the blessed night and the torpor of sleep comes.

Orders are completed quickly, and the work must be neat and

Handed over to the boss. Or else there will be nothing the next day,

And the fangs of deprivation look vicious

From behind the dark curtain of misery.

Their overlords, those scoundrels, want meticulous work.

Under the ferocious lashes of exploitation,

The seamstress—at times resisting the fatigue of exertion, at times yielding to it—

Trembles as she weighs her conscience against her bread.

In a civilized city, at a grand table,

These women are slaves who toil all day long,

As their lives drip away drop by drop

Like cheap elixirs of life in goblets of debauchery and decadence…

Sometimes old women fending for themselves, their hands already leathery,

Sometimes widows out of luck, confounded by life,

And sometimes even young women, full of hopes and dreams still burning bright;

They all toss their days into deprivation…

Sacred work becomes a soul-sucking demon,

From whom these drained at times optionless women make every effort to flee.

But he has them caught in his clutches, the clutches of daily life,

Where flights of desire are enslaved against their will…

Whenever I see the boundless light in your eyes,

Light that grows dim and vanishes in exchange for some measly bread each day,

Oh, my sisters, my heart bleeds silently in my chest.

I yearn to take away the exhaustion that weighs heavy on your shoulders.

I clench my fists and grit my teeth;

A rush of hatred and vengeance rips through my soul…

Ah, fill me up! Fill me up with your torment.

May the sacred flame of the struggle against exploitation never flicker out…

6 July, 1934

Paris

Աւետիք Իսահակեան։ կը տեսնեմ ահա

Կը տեսնեմ ահա -- լուռ երեկոյին
Բարակ ծուխ կ՛ելնէ իմ հօր օճախէն.
Եւ ուռիներըս մարմանդ կ՛օրօրուին,
Ծըղրիթը կ՛երգէ անտես խորշերէն…

Մեղմ ճըրագի տակ նըստել է տըխուր,
Ծերունի մայրըս՝ մանկիկըս գըրկին --
Մուշ-մուշ քընել է մանկիկըս՝ անդորր,
Ու աղօթք կ՛անէ մայրիկըս՝ լըռին.

«Ամենէն առաջ թող ինքը հասնի՝
Ամէն հիւանդի, հեռու ճամբորդի.
Ամենէն յետոյ թող ինքը հասնի
Քե՛զ, իմ խեղճ որդի, իմ պանդուխտ որդի»։

Անուշ ծուխ կ՛ելնէ իմ հօր օճախէն,
Մայրըս կ՛աղօթէ՝ մանկիկըս գըրկին.
Ծըղրիթը կ՛երգէ անտես խորշերէն
Եւ ուռիներս մարմանդ՝ կ՛օրօրուին։

Nora Nadjarian: Diaspora

seeds scattered in the wind
here and there who are you
where’s armenia –ian –ian

my boyfriend doesn’t understand
he knows nothing about seeds
blown into the future

just hold me i tell him
hold me tight because parts of me
are here and parts of me flying in the sky

where will i land and grow
will i ever return to yerevan –van –van
i just don’t know who i am

you are a flower he says
waiting to be born

Nora Nadjarian




Սփիւռք

Սերմեր սփռուած են օդին մէջ
Այստեղ ու այնտեղ. ով՞ ես դուն.
Ուր՞ է Հայաստանը – եան, – եան :

Ընկերս չ'ըմբռներ այս միտքը
Ան չի գիտեր սփռուած սերմերու մասին,
Որոնք պիտի ծաղկին ապագային:

Ես պիտի բացատրեմ իրեն.
Զիս ուժեղ բռնէ, որովհետեւ իմ հատորներս
Մասամբ կը թոչկոտին երկինքին մէջ:

Ուր՞ պիտի իյնամ ու մեծնամ
Արդեօք պիտի վերադառնամ՞ Երեւան – վան – վան.
Չեմ գիտեր, թէ ով՞ եմ ես:

Դուն ծաղիկ մըն ես, կ' ըսէ ան,
Որ կը սպասես վերածնունդի:


Նորա Նաճարեան
(Թարգմանիչ - Մակի Էսկիճեան)

Միսաք Մեծարենց: Աքասիաներու շուքին տակ

Ծաղիկներէն յուշիկ թերթեր կը թափէ՝
Բուրումներով օծուն հովիկն իրիկուան.
Հոգիներուն կ'իջնէ երազ մը բուրեան.
Ի՛նչ հեշտին է մըթնշաղն այս սատափէ։


Աքասիաներ, գինով լոյսէ ու տապէ,
Օրօրուելով մաքուր շունչ մը կը հեւան,
Մինչ կը ձիւնէ ծաղիկն իրենց հոտեւան,
Զոր խօլաբար հովը գրկել կը շտապէ։


Ու լոյսն անոնց, անխօս հուրի՛ դիւթական,
Հըմայագեղ ու վարսքերով արծաթէ,
Շատրուանին կ'իջնէ գուռին մէջ կաթէ։


Ջուրը ցայտքէն ծաղիկ ծաղիկ կը կաթէ,
Վըճիտ, ինչպէս լոյսէ արցունքը մանկան,
Նըւագն անոր կը հեծեծէ հեշտական։


Ծաղիկներէն հովը թերթեր կը թափէ...։

Abraham Terian: South of Monterey

Click hear for the audio clip South of Monterey read by Lola Koundakjian.


With so many things common on my mind –
interlaced layers of memory and feeling –
I’m waiting like a catcher with a mitt
for the sinking sun.

In my mind I’m adding to the poetry of my time,
talking to myself with familiar, elegiac feeling;
my footprints in the sand a readable text
on longing and loss.

The sun is just about to kiss the yearning ocean,
to adjourn once more with a lingering embrace.
I’m watching jealously as seagulls cheer
the eternal lovers.

January 10, 2005

James Baloian

Baloian is an Armenian/American poet who has been writing, teaching, and performing his poetry for the last 45 years. His poems have appeared nationally and internationally in journals, magazines and anthologies. His poems have been published in: The Reporter, Antioch Review, Carolina Quarterly, Sow’s Ear Poetry Review, Rockford Review, Ararat, Rain City Review, Sonora Review, Papyrus, Midwest Quarterly, Midwest Poetry Review, Cold Mountain Review, Mid-American Poetry Review, Small Pond Magazine, Americas Review, West Wind Review, Caroline Review, Red Cedar Review, Minnesota Review, Ship of Fools, Northwest Poetry Review, and others.

Baloian has published three books of poems and two chapbooks. His poems have also been included in seven anthologies, most currently in two new anthologies titled How Much Earth and Armenian Town in 2001. In 1997 Baloian's poetry was selected by the Anthology of Magazine Verse Yearbook of American Poetry. Baloian was a farmer for twenty-five years in the San Joaquin valley in Central California; he now resides in El Granada, CA.

James Baloian: Fresno Indian

I lived underground during the 1950’s
in the wake of my father’s habitual
and unknown rage to weave himself
through the stagnant air creating an alphabet
of icicles from the eave of his wooden
tongue—
He struggled in web of private conversations
and kept us silent with threats and abandonment—
orphaned to invisibility where dreams
survive
on the urgency of boredom.
…..And being 10 years old I would slip
like a lizard into a pool of shadows
finding a pathway from his dark window
down the yellowy fragrance of a lemon
tree
studded with thorns
and into my grandmother’s backyard garden
where imaginary winds dusted with sunlight
lingered beneath a veil of star-faced jasmine—
I listened to the growing of things
whose boundaries opened into wilderness
where the city stopped and farmland
spilled like ink over the landscape for
miles
Screen doors swung easy like clockwork
in a trusting wind which seemed strange
on a planet where nightly
blue-collared fathers knee-deep in backyards
dug bomb-shelters after work and on
weekends
with nightmare delusions of reddened skies
swallowed by mushroomed clouds
Families struggled sinking
silently into a lifetime of expectations
Their other selves left to keep appearances
ran for discovery from this grand illusion
of green lawns and a perfect death
No one really slept
buried up to their necks in schedules and
telephones
watching children disappear into a blank
margin
of no return…….across an outfield of
timeless summers
forged with long hours and hunched
backs
looking for work and the American grail
even on Sundays before dinners in coppertinted
rooms
tanned by the oily seasoning of garlic and
lamb
where windows hung like portraits of
hunger
from far away lands
At 13 I heard schoolmates point in slow
motion
at the Armenian in me and the invisibility
that was visible
in a Kingdom where dreams survive on
long tables of diplomacy
and reality speaks from the splintered lips
of baseball bats
threatening the heroes of this poem
to bleach their dark skins white
They called Armenians, “Fresno Indians,”
with our hollowed eyes and eagle-beaked
noses
but my grandmother said
they called us, “Starving black Armenians….
first.”
Those whose promises
promised nothing
in a land that genocided its natives
with no reservation
We were no strangers to genocide
Fugitives of dust
We blurred into borders and brown-faced
hills
to wait like grass for winter’s first rain
We survived the delirium of previous lives
as if some god had forgotten us
and ordered our children to bleed
and our earth bitten and bled
by tooth and nail……
We breathed life without a cry
our skins emerging from an undergrowth
of syllables
unfold from the simple grace all miracles
grow
…….The ranches I knew as a boy have
turned to salt
and winter like my grandmother’s unbunned
white hair
haunts the ruins of broken mirrors
in empty stations looking for the river
back to eden
praying a melody on the green side of
childhood….
She assumes what is necessary for the moment
to shape what remains after death
And who once having lived
a life on the edge
sits at an empty table
Her hands drink a headful of bad dreams
and everything that she was before
commands the wind
to sing in Armenian

ARMENIAN TOWN: poetry by Paul Aloojian, James Baloian, Y. Stephan Bulbulian, Ronald Dzerigian, Michael Krekorian, Brenda Najimian-Magarity. Foreword by Dickran Kouymjian, copyright 2001 by the William Saroyan Society.

Esther Heboyan: THE MERRY MEN OF PLUM COUNTRY

Will you, my Pretty,
Will you, ma Chérie,
Marry the merry men of Plum Country?

I’d rather not, Mama,
Be traded
Nor degraded
For the sake of destiny.

Will you, my Pretty,
Will you, ma Chérie,
Marry the merry men of Plum Country?

I’d rather not, Mama,
Be hurdled
Nor curdled
In the manic shade of a tree.

Will you, my Pretty,
Will you, ma Chérie,
Marry the merry men of Plum Country?

I’d rather not, Mama,
Be kicked in the loins
Nor plucked to the bones
Under a moon so skimpy.

So – have you, my Pretty,
Have you, ma Chérie,
Trod the road to Plum Country?

Mama, don’t you know
Glazed shadows
Return no glee?
And the foul trick on me.

Mama, once upon a tomorrow
If no gentleness grows
Inside plexiglass humanity
Do not pledge away my Lily.


Esther Heboyan.
Used here by kind permission of the author.

Ծովինար Չիլինգարյան: կբռնվեմ պայուսակիցս

կբռնվեմ պայուսակիցս
որ
չընկնեմ
կծամեմ շրթներկս
որ
սոված չմնամ
հայելիս կպահեմ
որ
հասկանամ`
ես ես եմ ոչ թե ուրիշը
կկպնեմ ծառին
որ
կարդան`
չի վաճառվում
չի փոխանակվում
վարձով չի տրվում
հեռախոսի համար չկա
դատարկ թերթիկներից
մեկը պոկած մարդն էլ
թող
չզանգի


Tsovinar Chilingaryan

This poem has previously appeared in Inknagir/Ինքնագիր Number 1 (2005)

Nora Nadjarian: When you return to Ashtarak

stand on the bridge
and listen to the silence of our ancestors
in the marrow of your bones

sing sing and wake up the stones
the souls of the dead the river the skies
sing to those red and orange birds in our language
sing those bittersweet words and proud refrains
to show them you remember who you are

stand on the bridge
and listen to the silence of our ancestors
in the marrow of your bones

remember who you are
as you sing to the river Kasakh
when you return


Nora Nadjarian

Երբ Աշտարակ վերադառնաս

Կանգնէ՛ կամուրջին վրայ
Եւ քու ոսկորներուդ ծուծերուն ընդմէջէն
Ունկնդրէ՛ մեր պապերուն լռութիւնը:

Երգէ՛, երգէ՛ և արթնցուր՛ քարերը,
Նահատակներուն հոգիները, գետն ու երկինքը.
Մեր լեզուով երգէ՛ այդ կարմիր և նարնջագոյն թռչուններուն.
Երգէ՛ այդ դառնանուշ բառերով և հպարտալի կրկներգով,
Փաստելով, թէ կը յիշես ով ըլլալդ:

Կանգնէ՛ կամուրջին վրայ
Եւ ունկնդրէ՛ մեր պապերուն անդորրը
Քու ոսկորներուդ ծուծին ընդմէջէն:

Երբ վերադառձիդ երգես Քասախ գետին,
Յիշէ՛, թէ ով ես դուն:

Նորա Նաճարեան
(Թարգմանիչ - Մակի Էսկիճեան)

RONALD L DZERIGIAN: July

In the summer
Fresno is an open flame
beneath our feet,

makes our mouths
sensitive to stolen loquats
We see canals explode

with cliff swallows,
all curves and arrows.
The dust in our rooms

settles at family reunions
on the pond
with a few leaves

floating clouds above
the tangerine Koi
in the backyard.



ARMENIAN TOWN: poetry by Paul Aloojian, James Baloian, Y. Stephan Bulbulian, Ronald Dzerigian, Michael Krekorian, Brenda Najimian-Magarity. Foreword by Dickran Kouymjian, copyright 2001 by the William Saroyan Society.

Abraham Terian: Dear Vincent

Yesterday I picked a few magnolias in half bloom
and thought of you, your countenance,
and then some. Your art is always on my mind,
you know. I’m enclosing a pressed blossom –
a little white and pink for your yellow and blue.

April 19, 2005

Զապէլ Ասատուր։ Անցնելու մօտ

Click hear for the audio clip While passing read by Yeraz Markarian.

Մենք չենք սիրեր կեանքն յորդաշունչ, կենդանի,
Անցնելու մօտ իրերն զմեզ կը կարթեն.
Ու կը ցաւինք , երբ բախտն հեռու կը տանի
Ինչ որ երէկ արհամարհած ենք արդէն։

Մենք կը սիրէնք, երբ արեւը ծիրանի՝
Հալած, հատած մոմի նման ոգեվար՝
Ալիքներուն գոգն իյնալով շիջանի
Սողոսկելով խարակներէն զառ ի վար։

Ծաղիկները, զոր կը թողունք որ ցամքին
Թօնուտ օդին, ցուրտ արեւուն տակ աշնան,
Ծառաներու յանձնած կոպիտ խնամքին,
Թոռմելու մօտ՝ կարծես յանկարծ կ՛անուշնան։

Սրուակները, որոնց բոյրը կը հատնի,
Ա՛լ աւելի մեզ սիրելի կը դառնան,
Ինչպէս դեղնած սիրոյ թղթիկ մը գաղտնի,
Զոէ կը պահենք գուրգուրանքով անսահման։

Եւ մեր սէրը, ոսկեփետուր թռչուն բիլ,
Զոր անսւաղ կը լքանենք շատ հեղ մենք,
Երբ թեւ կ՛առնէ կ՛ուզէ մեզմէ խուսափիլ,
Դողդղալով մեր հոգւոյն մէջ կը սեղմենք։

Մրմունջները որոնք հեռուն կը մարին։
Կոչնակները, հաչիւնն անգամ շուներուն,
Գորշ ամպերն իսկ փակած կապոյտ կամարին,
Մեկնելու մօտ՝ հմայք մ՛ունին օրօրուն։

Յուզմունքներն ալ կը վրդովեն մեր հոգին
Եթէ չելլան երազի պէս թեւաւոր.
Եւ կեանքն արդեօք կ՛ըլլա՞յ այնքան թանկաքին,
Այնքա՞ն անուշ, երբ չսպառնայ մահն անոր։

Ահարոն Տատուրեան: Նախերգանք XXX

Թո՛յլ տուր հիմա, որ մըրմընջեմ, սիրելի՛ս,
Դուն բաղեղի նըման հիւսուած գիշերին,
Թո՛ղ որ հըծծեմ ականջիդ, գլուխըդ կուրծքիս,
Թէ, խօ՛լ աղջիկ, լոյսերն ի՜նչ շուտ կը մարին։

Թո՛յլ տուր հիմա, որ մըրմընջեմ, Արտեմի՛ս,
Կո՛յս վիրաւոր, վէրքովն հատու սուսերին,
թէ երբ կախարդ երազէն վերջ կը տըրտմիս,
Այդ թախիծով բիբերդ ի՜նչ մութ կը վառին։

Եւ մինչ արիւն ու կաթ տալով ցայգերուն,
Կ՛անցնիս կ՛երթաս ճամբաներէն աշխարհի,
Մեր ծոցն ես յար, մե՜րկ վիշտ, դողով քու սարսռուն։

Ցայգերէն վերջ, միշտ մեզի հետ այգերուն,
Կաս ու չեկաս, փլած մեհեան ո՛վ Դիցուհի,
Կաս ու չեկաս, թաց աչքերով դեգերուն։


Ահարոն Տատուրեան

Ահարոն Տատուրեան: Նախերգանք XX

Եւ միջօրէ. կըղռամէտ օ՜ր հասարակ,
Պայծառ արեամբ եւ ջինջ զարկով սիրտ յուռթի,
Մեղր որ մեղու ճաճանչներէն կը կաթի,
Ես կ՛ողջունեմ քեզ տաւիղով սիրերգակ։

Եւ միջօրէ. բարձրակէտ օ՜ր հասարակ,
Ցոփ պարուհի՝ գինեզըւարթ զենիթի,
Տալով հրաւէր մարդոց տօնի եւ կայթի,
Կիզիչ շուրթով քեզ կը գըրկեմ համարձակ։

Ո՜վ միջօրէ, յորդ լիութեամբ օրհնաբեր,
Քիրտ եւ արօր, եւ գերանդի եւ որայ,
Խոր պաշտումով քեզ կը բանանք մեր ափեր։

Դուն սընուցիչ ըստինք սիրոյ մեծ աղբեր,
Եւ տաղերուս կուռ հասկերուն կալորայ,
Քու տաք հացիդ քաղցեալ հօտն ենք անհամբեր։


ԱՀԱՐՈՆ

Ահարոն Տատուրեան (1886-1965)

Y. Stephan Bulbulian: Ararat Cemetery

At the Ararat Cemetery
in Fresno, California,
the Armenian gravestones
have small oval pictures
of their namesakes,
in the area behind
the Pharaoh’s mausoleum.
It could be a village,
this section,
where the faces in the
pictures have profound
straight noses,
deep-set eyes,
every face sad
for its death, glad
to be buried next to
cousin Mesrob,
or the neighbors.
Grandma’s new grave
is unmarked next to
her husband, Mikael,
whose face shows
a sad but happier time.
Friends are close by.
One grave, on the fringe,
has a picture of a husband
and a wife, a large oval:
the man gravely sick,
the wife’s best attempt
at life’s happiness
in her sad smile.
Dispossessed said their faces,
he’s been dead for five years,
the year of her demise
not yet etched.
“Together, forever,” it read,
but not yet….

Well-crafted lives
lead to larger monuments
in this marble village.
some stones,
names in the undecipherable
ancient language
only few could know.

An old, hefty-man
in a black eye-patch
stares through the
remaining porcelain,
his only eye searching
for his mother’s name,
while his younger brother
wanders among names
of old friends, names
ending in the
same refrain,
the son of ….

Or, those shortened
names: Ross or Peter,
on gravestones
like marble steps
leading to the top
of Mount Ararat.


ARMENIAN TOWN: poetry by Paul Aloojian, James Baloian, Y. Stephan Bulbulian, Ronald Dzerigian, Michael Krekorian, Brenda Najimian-Magarity. Foreword by Dickran Kouymjian, copyright 2001 by the William Saroyan Society

Վաղանշակ Նորենց: Քոյրս

Ունի մի դէմք՝ ասես լուսին՝
Շուրջը երկու ամպ-խոպոպիկ.
Վարսերի հետ սափորն ուսին՝
Գնում է նա ոտաբոպիկ։

Ժպիտ ունի յօնքերի տակ,--
Ամպի տակի շողն է հրէ, --
Ինքն էլ այնքան նու՜րբ է, յստակ,
Որ տեսնում ես իր մէջ իրեն։

Աղբիւրի մօտ լռին կանգնած՝
Նայում է նա ջրին այն ջինջ,
Նախ ժպտում է, ապա՝ յանկարծ
Խառնում ջրին, ծիծաղ ու ճիչ…

Ու փրփրում են ծիծաղ ու ջուր…
Հրա՜շք, ինքն էլ քօղուեց ամպով,
Դարձաւ ճերմակ-ճերմակ փրփուր…
Ափին մնաց դատարկ սափոր…

Վաղանշակ Նորենց
Vagharshak Norents (1903-1973)

PAUL ALOOJIAN: The Melon Pickers

This poem is about the Westside of the Valley in 100 degree heat.

The local dropouts relayed stolen
watermelons from the sidecars
of stalled field trains
to a pickup badly needing a paint job.

Above the field, beyond the mountains,
a blistering cherry shot through
         a blue jellyfish of pyrotechnics.

Body aching from the days before,
     another day picking melons one by one,
            and one’s mind wanders,
as the dragonfly wings of the loading machine,
as young girls drink lemonade on back porches,
     watching vines grow.

Between the furrows,
    gravity strapping us to the ground,
we bite the flesh of cantaloupe,
blue chambray shirts and red bandanas
    soaked through with juice and sweat.

Bending back and legs, lifting the balls of fruit
   onto the rolling conveyor
   12 hours a day for three weeks,
         then back to school or Mexico,
                whichever comes first.

ARMENIAN TOWN: poetry by Paul Aloojian, James Baloian, Y. Stephan Bulbulian, Ronald Dzerigian, Michael Krekorian, Brenda Najimian-Magarity. Foreword by Dickran Kouymjian, copyright 2001 by the William Saroyan Society.

Պետրոս Դուրեան: ՍԻՐԵԼ

Բոյլ մը նայուածք, փունջ մը ժպիտ,
Քուրայ մը խօսք դիւթեց իմ սիրտ:

Ես ուզեցի լուռ մենանալ,
Սիրել փըթիթք՝ խորշեր թաւուտ,
Սիրել կայծերն երկնի կապոյտ,
Առտըւան շաղն, իրիկուան բալ,
Ճակատագրիս սեւ գիծ կարդալ,
Խոկալ, սուզիլ, զմայլիլ սուտ:

Ո ՜հ, խուրձ մը վարս, եդեմ մը շունչ,
Շրչազգեստ մը շրշեց իմ շուրչ:

Ես ուզեցի լոկ ու մինակ
Սրտակցիլ ջինջ վըտակին հետ,
Յիշատակի չունի նա հետ,
Սիրտ մ՚որոյ մինչ սուզիմ յատակ,
Գաղտնիք մ՚ ունի — այն՝ անթիւ վէտ:

Եթեր մը տրոբ սրտի լսեցի,
Հծծեց — «Կ՛ ուզե՞ս սիրտ, ե՛կ ինծի»:

Ես ուզեցի սիրել զեփիւռ
Որ երկնքէն թռչի բեկբեկ,
Նա չի՛ սիրեր խոցել երբեք,
Հոգի՛ մ՚որոյ գաղտնիքն է բոյր,
Գիտէ շոյել երազներ բիւր,
Երկնի բոյրն յուշ կ՛ածէ առ հէք:

Ո՜հ, փունչ մը բոց փըսփըսաց ինձ,
— «Կ՚ ուզե՞ս պաշտել հոգի մ՚անբիծ»:

Ես ուզեցի քընարով մի՝
Լոկ սիրել հոս, հոս դալկահար,
Պաշտել, գրկել միայն քընար,
Սիրող էակ ճանչել զանի,
Ըստ իմ քըմաց լարել աղի,
Եւ սրտակցիլ սիրողաբար:

Նէ մօտեցաւ յուշիկ՝ ըսաւ.
— «Քնարդ է ցուրտ սիրտ, եւ սէրդ՝ ցաւ»:

Թօթուեց թեւերն հոգիս մոլար,
Ճանչեց ըզնէ, գեղ ու կըրակ՝
Սիրտն անապակ ինչպէս վտակ,
Անմեղ՝ ինչպէս սիւք դալկահար,
Հաւատարիմ՝ ինչպէս քընար,
Հրաժեշտ տուաւ կեանքի մենակ:

Բոյլ մը նայուածք, փունջ մը ժըպիտ,
Քուրայ մը խօսք դիւթեց իմ սիրտ:

Ծովինար Չիլինգարյան : ի՞նչ արժի թարմ կանաչին

երեկ հաշվում էի
ինչ արժի կյանքս
մի բաժակ սուրճ առավոտյան
500 դրամ տրանսպորտի փող
օրական
մի տուփ սիգարետ
օրը մի աման ճաշ
եթե հասցնեմ թե չէ
երկու հատ բուտերբրոդ
ամիսը 900 դրամ հեռախոսի վարձ
քանի դեռ արմենթելը չի թանկացրել
կյանքիս էդ հատվածը
իսկ լույսը
որ ամենաթանկն ա կյանքում
բոլոր առումներով
որ նույնիսկ փողով դժվար ա առնել
ու պարտքերս կուտակվում են
տարիներով
ինտերնետի՝ ամիսը
վեց հազարը
բայց հաստատ չեմ հաշվել
ինչքան ա իմ վրա նստում
բանաստեղծություն գրելը
ու մարդկանց հետ շփվելը
եթե բարեւում են ինձ
ու էդ ամեն ինչը իրականում
էժան ա
կարելի ա պարտքով մեկից վերցնել
ու վերադարձնել
Տիրոջը
կամ բաժանել աղքատներին
ու այդպես պրծնել
ապրելու
պարտականությունից


Tsovinar Chilingaryan

This poem has previously appeared in Inknagir/Ինքնագիր Number 1 (2005)

Մատթէոս Զարիֆեան։ Գիշերներ կան…

Գիշերներ կան այնպէ՜ս լոյս որ՝ կարծես թէ
Երկինքն ի վար կը կաթէ
Արծաթէ
Երգը հին
Այն անծանօթ աշխարհին,
Ուր կ՛ըսեն թէ աստուածները կը խորհին…

Գիշերներ կան այնպէ՜ս մութ որ՝ կարծես թէ
Ծառերն ի վար կը կաթէ
Արծաթէ
Երգը հին
Այն գեղեցիկ աշխարհին,
Ուր հոգիներ հոգիներու կը փարին…։

Մուշեղ Իշխան։ Տասնըերկու տարի վերջ

Տասնըերկու տարի վերջ, իբրեւ պարոն մ՛արդէն մեծ,
Ես կը մտնեմ սրտաթունդ՝ դպրոցէն ներս մեր նախկին,
Ուր բացուեցաւ իմ առջեւ գիրերու լոյսն առաջին,
Ուր մանկութիւնս իմ ամբողջ պայքարեցաւ, երազեց։

Տասնըերկու տարի վերջ նոյնն է նորէն ամէն բան…
Ահա՛ սեղանըս մաշած, ուր հետքեր կան մատներէս.
Ծառերն ահա՛ պարտէզին, որ եղան թառ յաճախ մեզ,
Եւ մեր հին զանգը խոշոր, որ կը կանչէր դասարան…։

Ո՞ւր էք, դէմքե՛ր սիրելի, անցեալի քա՜ղցր ընկերներ.--
Ամայութի՜ւն է չորս դիս. հոս ո՛չ ոք զիս կը ճանչնայ,
Հոս, արդ, օտար մանուկներ կը ցատկռտեն անտարբեր։

Դպրոցն իմ շէն օրերու ինչպէ՜ս տըխուր է հիմա…
Կարծես ամէն կողմ մահուան իջած է սուգն ու քամին,
Կարծես այցի եմ եկած անցեալիս գորշ դամբանին…։


Mouchégh Ishkhan (1913-1990)

Christopher Atamian: Three Wise Men (Murder on 187th Street)

(What a Christmas present, in December, 1933…


Oh they knifed the Bishop dead!
He was a Saint, a Godly man
A leader of our flock
The first man, a Ramgavar, said.

Oh they knifed the bishop dead!
He deserved it, the bastard betrayed Gomidas
To the Turkish Secret Police and let Smyrna burn
The second man, a Tashnag, said.

O they knifed the bishop dead!
Who will sleep with my wife now
When I am too tired in bed?
The Third man, no party affiliation, said

You had better wash that altar clean
At old Holy Cross Church in Washington Heights.
So much blood spilled, so much sin.

Alene Terzian: Not a Love Poem #9

Click here for the audio clip Not a Love Poem #9 read by Lola Koundakjian.


My lover sent me a vacuum for my birthday.
A tall, yellow machine, hypo-allergenic
complete with adjustable, two speed motor
and five-year warranty.

First I vacuumed the bed sheets, sucked in cookie
crumbs, paperclips, bobby pins, one black sock
and a nickel caught in the folds of blue
duvet cover.

Then I moved through closets, over dress
shirts on wire hangers, half-knotted ties,
khakis and button flies, band camp t-shirts,
and a misplaced Playboy.

I went to the office next, behind the computer
desk and stacks of bills, appointment cards,
Doonesbury cartoons on corkboard, my picture,
and the ringed stain on wood.

Last were the tiny scraps of paper on the nightstand,
where we’d scribble parts of dreams: unicorns
and evil eyes, crosses and frozen lakes, parting
words, and that night with no moon.

I vacuum every room, collect fibers and hair,
watch them catch in blades, twist and settle
in ballooning bag. Each evening I empty it,
reflect on the perfect, loveliness of dust.




Copyright Alene Terzian. Used here by kind permission of the author.

Interview of author and editor Harry Keyishian

Alan Whitehorn: North Avenue

In a stone cutter's efficiency,
the new North Avenue slices through historic old neighbourhoods.
In place of old three-story buildings,
new ten storey high-rises dominate,
with their stunning architecture
and sky-high prices.
Already, fashionable boutiques and trendy bars
have opened
on the ground floor.
Yet, to my surprise,
scores of families seemed to mill about.
I wondered:
'What is so fascinating about this newly completed block?',
Day after day, at about the same time,
early in the evening,
without fail,
crowds of families appeared.
It is true that the traffic-free boulevard provides safe relief
from the frighteningly swift cars.
Still, it seemed a pre-occupation with an avenue
and new shops
that I could not fully comprehend.

But tonight, I finally understand.
I was told by a politics student
that silent protesters gather on this boulevard
to show their unwillingness to accept the presidential election results.

To my amazement,
I had been amidst a protest,
and did not even know it!

What kind of political science professor am I?
It seems I need to have my prescription glasses checked.
I also need to listen to the students more.


Alan Whitehorn, May 2008, Yerevan

Alan Whitehorn: Studying Genocide

The more I study genocide,
the less I feel I know.
The enormous magnitude of the suffering,
the vastness of the tragic personal accounts,
the multitude of social, economic, political and cultural causes,
and the almost uncountable number of victims.
The continuation and new iterations of the terrible deeds,
all overwhelm.

And so,
I continue the long journey into the dark night
in hopes that eventually I will understand
and find the light.


Alan Whitehorn, May 2008, Yerevan

Gartal: an Armenian American literary reading series

Gartal

presents

Gregory Djanikian
Lola Koundakjian
and
Arthur Nersesian

Wednesday June 25
6 - 8 pm
downstairs at the Cornelia Street Cafe
29 Cornelia Street
between W 4th and Bleecker
West of 6th Ave in Greenwich Village
Subway: ACEBDFV to W 4th St
212 989-9319 for reservations and info
$10 cover includes a drink

This event is funded in part by Poets & Writers, Inc. through public funds from the New York City Department of Cultural Affairs.


ABOUT THE READERS:

Gregory Djanikian was born of Armenian parentage in 1949 in Alexandria, Egypt, and came to the United States when he was 8 years old. He has published five collections of poetry with Carnegie Mellon University Press, The Man in the Middle, Falling Deeply into America, About Distance, Years Later, and most recently, So I Will Till the Ground¸ poems dealing with the Armenian genocide of 1915, the author's boyhood in Alexandria, and his eventual immigration to the United States with his family. His poems have appeared in numerous publications including The American Poetry Review, The American Scholar, Boulevard, The Georgia Review, Iowa Review, Poetry, Poetry Northwest, Shenandoah, TriQuarterly, The Washington Post, The Philadelphia Inquirer, and in over 25 anthologies and textbooks. He directs the creative writing program at the University of Pennsylvania.

Lola Koundakjian's poems have appeared online on GROONG, and in print in the Armenian Weekly; she has interviewed Armenian poets, visual artists and musicians for the Armenian Reporter, and, written book reviews for the Armenian Weekly. Lola runs the Dead Armenian Poets' Society and the Armenian Poetry Project, a blog containing text and audio clips.

Arthur Nersesian is a real New York writer. His novels are a celebration of marginal characters living in the East Village and trying to survive. Nersesian's books include The Fuck-Up, The East Village Tetralogy, Unlubricated, Chinese Takeout, Suicide Casanova, Dogrun, Manhattan Loverboy, and most recently, The Swing Voter of Staten Island. He was an editor for The Portable Lower East Side, which was an important magazine during the 1980s and early 90s. When The Fuck-Up came out in 1997, MTV Books picked it up and reprinted it in a new edition for hipsters everywhere. Soon Nersesian was no longer known only to a cabal of young bohemians on Avenue A. His work has been championed by The Village Voice and Time Out.

ABOUT GARTAL: Since December 2002, Gartal ("to read" in Armenian) has been an independent forum for both established and emerging writers of Armenian descent and/or writers dealing with Armenian themes to read their poetry, fiction, creative nonfiction and dramatic texts to the public. Coordinated by writer Nancy Agabian, Gartal brings together, via the dual acts of reading and listening, diverse Armenian constituencies, from the progressive to the traditional. A particular effort is made to give voice to Armenian stories that haven't been widely heard, including those of mixed race, various religions, different economic backgrounds, and gay and lesbian Armenians. For more information about the series, email nancyagabian@gmail.com.

Զարեհ Խրախունի: Ծորակ

Երբ ծորակն է աւրուած
Մէկ կողմէ
Կաթիլ կաթիլ ծով կ՛ըլլայ
Միւս կողմէ
Ոչ լիճ ոչ ծով կը դիմանայ
Եւ կամ ալ
Ջրամբարը բերնէ բերան
Այդպէս լեցուն կը մնայ
Եւ անդին
Մարդիկ ծարաւ
Դաշտերն երաշտ կը մահանան կը կենան...

Alan Whitehorn: Searching For Mother Armenia

My friend Vasken told me of his unsuccessful search.
He had looked all over,
but could not find a post card of the towering statue of Mother Armenia.
I said I knew of some good gift shops and bookstores to try.

And so, I set out on my hunt.
Last year, the cards had been aplenty.
But as I searched,
I gradually realised that this year seemed to be another story.
Wherever I looked, I could not find such a card.

Disappointed, I returned to the hotel apparently defeated.
But I would try one last place.
The new gift shop in the hotel,
athough not fully stocked,
might have it.
The young lady said she had only one postcard of Mother Armenia,
but it was in a box of 60 various cards.
I certainly didn't want that many,
and so I politely declined.
As I began to go out of the shop,
the lovely lady graciously offered me the single card.
When I offered to pay,
she generously declined.
It was her gift to me.

I, in turn, passed on the special card to the receptionist,
who, subsequently, gave the precious item to Vasken.
He was delighted that he could now send the image of Mother Armenia
to his dear friend in America.

And so,
we discover the true spirit
in many small kind deeds.



Alan Whitehorn, May 2008, Yerevan

Զարեհ Խրախունի: Տեսարան

Click here for the audio clip The View read by Lola Koundakjian.

Ամառ օրով
Ծառերուն տակ փռուէր նստեր են մարդիկ
Բարձ ու փսիաթ, սան ու տապակ, կուժ ու պնակ,
կրակարան, օրօրօց
Բան չեն մոռցէր - եւ ամէնքով օրուան համը կը հանեն...

Յանկարծ ամպ մը - տեղատարափ մը սաստիկ
Տակնուվրայ կ՛ընէ ամէնքն - ամէն բան ...

Բոլոր ծառերն անմիջապէս կ՛ուզեն մէկմէկ հովանոցի վերածուիլ
Բայց կայծակէն կը վախնան

Օդը կ՛ուզէ անջրանցիկ մեծ վրանի մը փոխուիլ
Սակայն հովէն կը վախնայ

Հողը կ՛ուզէ գիրկը բանալ - ըլլալ շուտով պատսպարան մ՛առժամեայ
Բայց եւ այնպէս ջրհեղեղէն կը վախնայ

Լոյսը կ՛ուզէ միակտուր ապակիի շերտ մը դառնալ
գլխուն վերեւ ամէնուն
Սակայն ան ալ որոտումէն կը վախնայ.

Իսկ արեւը վար կը նայի ու կը դիտէ տեսարանն այս եզական
Եւ կը զուարճանայ...:

Զարեհ Խրախունի: ԱԶԱՏՈՒԹԻՒՆ

ԱՅԲը արիւնն է թափուած
ԶԱն զոհուածներն անանուն
ԱՅԲը անունդ արփավառ
ՏԻՈՆը տենչանքն է տանջող
ՈՒն ուրացումը ոյժին
ԹՕն թուականն է ահեղ
ԻՒն իւրացումը ջահիդ
ՆՈՒն նահատակդ վերջին:

Զարեհ Խրախունի, Ազատութիւն 1993

Christopher Atamian: Being

Հայը այն է որ կը տագնապի իտէալ հայ չ՛ըլլալուն համար.
Վահէ Օշական

(The Armenian is he who suffers from not being an ideal Armenian)
Vahe Oshagan

We try to hold in our minds
The inability to understand
What it is that we are searching for.
East and West, Old and New
Opposites stripped of meaning
Grasping for a past that constantly eludes us.
A prophet from Edessa, a giant from Moush
Nomads sprung from desert and rock,
Traveling backwards through Cilician time
Mourning for memories
We try to suppress.
And always the yearning
For something we cannot ever reach.

Զարեհ Խրախունի: Այս ծառը սուրբ

Ծառ տնկեցէք եղբայրներ
կաղնի սօսի եղեւին
Պարտէզին մէջ - դաշտերուն
Լերան վրայ - ժայռերուն
քարքարուտին ապառաժին
Ձեր թաղարին սովորական
կամ սեղանին ամենօրեայ
Ծառ տնկեցէք - պիտի բռնէ անպայման -
Ապառաժը երբ փշրուի հող կը դառնայ արդէն, չէ՞...
Թէ թաղարին հողը քիչ է, շա՜տ է կաւը բրուտին.
Սեղանն - ըսես - չոր տախտակ է
կ՛ըսեմ քեզի՝ առաջ փայտ էր, փայտն ալ ծառ
Ի՞նչ գիտես թէ ցամքած փայտը չ՛արբենար
վրան դրուած շոճիի թարմ աւիշէն
Չի փաթթուիր մատղաշ ու թաց արմատներուն
Ու չի՜ խրեր իր ոտքերն ալ հողին մէջ
ինքն ալ արմատ չի՞ դառնար...

Ծառ տնկեցէք - ո՛ւր ալ տնկէք պիտի բռնէ անպայման...

Դարակուտակ սպասումի ու անհնար ըղձանքի
Հողն է պարարտ - հողն է հպարտ- ջուրն հատդարտ
թափուած արեան եւ արցունքին պէս առատ -
Այս ծառը սուրբ պիտի կանգնի պիտի աճի ուռճանայ
Պիտի երկինք բարձրանայ
Ամէն առտու այգաբացին ստուերն անոր պիտի հասնի մեծ լերան
Շուք պիտի տայ արեւափառ ոսկեծածան հանդերուն
Հազար բարեւ ու բիւր բարիք պիտի առնէ ամպերէն
որոնք կուգան աշխարհի չորս ծագերէն
ու կը շոյեն սաղարթն անոր մշտադալար - ալեւոր...

Օ՜ տնկեցէք
Ամուր ձեռքով խնամեցէք
զարդարեցէք
պաշտպանեցէք
պաշտեցէք
Ազատութեան ծառն է այս ...:

15-12-1991


Զարեհ Խրախունի, Ազատութիւն 1993

Kevork Kalayjian: TAX TIPS FOR ARTISTS AND WRITERS

First you have to add all your expenses.
An expense is any outlay of cash,
or anything of monetary value
which is deemed necessary
to get you that which drives you;
to repeat the noises you hear,
to convey the feelings you live,
to express the things you imagine,
to transform the pain to laughter,
to put tears in the eye of the cynic,
to put a smile on a child's face,
that which you call inspiration.


Everything you do to achieve
inspiration, is a deductible expense;
the trip you took to Utah
to see the gas station attendant
who replaced the murdered one,
your search of your roots
in Upstate New York, Rumania,
England, France or Tasmania,
your trip to the corner drug store,
your experience of 'love' on 42nd Street,
your train ride, just to witness
the walls pass you by,
all are deductible expenses,
as long as you can document them
with your diaries and receipts.


And then of course your entrance fees
at 'T. T. The Bears' or the other place
your beer, your cigarette, your ... as long as,
it's instrumental in getting you inspired.


Once you add all your expenses
it's time to figure out your income.


An income is anything of monetary value
which you obtain in the process of
dispensing inspiration.


So you add all your royalties,
a "thank you" here, a "good work" there
sale of your book, 13 cents each,
sale of your waterbed 89 dollars,
sale of your soul to your creative impulse.


Add to your income the profit you share
from throwing yourself into the ocean
don't forget to say something about
the survival of the whales,
the concentration camps,
they are still popular, and a good source
for a quick return on investment,
like justice, truth, and the happiness pursuit,
they are the in thing, and they will bear fruit.


Don't forget the income you obtain
from your part-time work at McDonalds,
your full time trial period at the museum,
the hospital, the grocery store, the office job.


When you have all these facts and your backups,
place them all in a shoebox, and go to
the I. R. S. Taxpayer Assistance line,
or you can all come to me,
I have no problems
in counting your blessings.




--
Kevork K. Kalayjian, Jr. 


This poem appears in Love Lure: A Collection of Love Poems and Other Writings, published in New York, 2010 - Ed.

Պէպօ Սիմոնեան։ Փողոցին Շունը

Անքուն գիշերուան լռութիւնները
յանկարծ հազացին,
ոռնոց մը հասաւ հեռուի հովերէն.
հո՞վն էր, թէ՞ շունը, որ կ՛ոռնար ուժգին…
կարծես հարազատ էին որ՝
կը հառաչէին…։

Փողոցը խաղաղ կը ննջէր հիմա
մութին մէջ անեզը…
ու լռելային փողոցներէն
երաժշտական մեղեդիի պէս
հառաչանքները
կու գային հանգչիլ սենեակիս անլոյս
լուրթ որմերուն մէջ…։

Քնած թէ արթուն խոկս կը յուշէր,
- փողոցին շունը
նոյն պահուն կը ննջէ
նոյն պահուն կը հաջէ…։

Բայց փողոցին հետ շունը արթուն է…
ոչ ոք կը խածնէ, - խածան շուն մը չէ,-
որ մեր դրացի Փիլիկ աղբօր պէս
շողոքորթ ալ չէ…
կը հաջէ միայն երբ կ՛ըղձայ այդպէս…
երբ ներսէն եկող մարմաջը անզուսպ
կը ստիպէ հաջել…
իմաստուն ձայն մը կարծես կը քսուի
շուրջի ձայներուն
երբ ան կը հաջէ…

Հառաչէն հաջին բազմագոյն շուներ կը մէկտեղուին հոն…
բազմութիւն կազմած
կ՛անցնին փողոցէն կամ մայթին կանգնած
կը սպասեն թարթափ
մէկը անծանօթ, որ գուցէ երբեք պիտի չգայ հոն…
իրենց սպասած անծանօթը չէր
փողոցին շունը,
որ անժամանակ կը հաջէր հիմա…
կը հաջէր անզուսպ գռեհիկ ոճով
ու գռեհկաձայն
հայհոյանքներու տարափին տակէն
կը փախչին անոնք
անյայտն սպասող անծանօթները։

Կը մնայ մինակ փողոցին շունը,
որ կը սլքտայ փողոցին ծայրէն մինչեւ միւս ծայրը
իր խարիսխին մօտ։
Երբ մինակ է ան, կը հաջէ մեղմ
ու ես կը լսեմ գիշերուան խորէն
լռութիւններու խոր անդորրներէն
իմաստուն ձայնը, որ մեղեդիի պէս
անուշ կը հնչէ
- Ես նոյն պահերուն
կը ննջեմ անխռով…
եւ նոյն պահերուն
կը հաջեմ անխոց…
- երբ շուրջս չկան անծանօթ շուներ
շարժող ու շաչող…։

5 Ապրիլ 1999

Christopher Atamian: Mixobarbarians

Mixobarbarians at the gate
Carrying take-out fusion
Diasporan specials, hold the curry
More kim chi please
Divided souls, fifth columnists
Guilt-ridden BMW stick shifters
One eye eastward the other West.
Long gone are the days
Of Pledge Allegiancc to the Flag-
Now Jansenists at heart
Questioning everything
Accepting nothing
Globalized skeptics.

Christopher Atamian: Hana Spills the Milk

for Gregory Djanikian

It is nineteen eighty something
And Hana Mandlikova has Chris Evert by the throat
Up five games to zero in the third as I watch nervously
(How I wish to be truly American and blond like she
Every fiber of my body aches and wants to kiss the very ground she walks on)

“Well anyone’s better than that dyke what’s her name? Pfuh” my father
spits.”
“Martina I answer and my heart sinks. Martina is a sister
Gay as a picnic basket, pink as a rubyfruit jungle.

And slowly Chrissie comes back
Apple pie, Chevrolet, one game, now two
Ice Maiden, Queen of Cool, (a thinking man’s sex pot)
Now three games and four, that’s what she does best

And as she finally takes the lead, it all comes out:
The Marxist-Chrissie-hating-American-bashing.
The shame of it almost makes me scream
(because Hana is Czech and the Czechs are behind the iron curtain
and so are Armenians so we must love her over Chrissie
even after the tanks have rolled into Prague.
And their names are hard to pronounce too
so we must feel kinship, empathize.)

At five games to six, my father can barely contain himself.
He jumps out of his seat
As if he were at a World Cup final
Knocking over his madzoon and plate of pilaf.

“Aggh my son! My son! Look, Hana is going to spill the milk!”
I nod dutifully and smile with inner glee.
Apple pie and Chevrolet is about to win the Open again
Sputnik and the commies can go to Hades.

And before leaving the house, I cannot help but correct him:
“It’s spill the beans, dad, and cry over spilled milk.”
Pause for effect, look straight into his Anatolian eyes.
“All she did was choke-plain and simple. No metaphors or fancy
turns-of-phrases required.”
And my father looks up and stares at his long-haired American son, befuddled.

Զահրատ: ՍԵՒԱԿ

Պարոյր մանչս երկուքս ալ
Նոյն տարիքը ունէինք -
Հիմա ես կամ - դուն չկաս -
Եղա՞ւ ասիկա

Թէ բարիք է տաղ ըսել
Պարոյր մանչս երկուքս ալ
Նոյն բարիքը ունէինք -
Հիմա ես կամ իբր թէ -
Իսկ դուն կաս ու կը մնաս -
Քանի՞ հոգի մահէն վերջ
Տեսաւ ասիկա

Սիրել մարդիկը բոլոր
Թէ կարիք է անկորուստ
Պարոյր մանչս երկուքս ալ
Նոյն կարիքը ունէինք -
Հիմա տխուր - առանձին -
Կը վերյիշեմ քաղցրօրէն
Թէ Պարոյրը բանաստեղծ -
Ըսաւ ասիկա

Պարոյր մանչս քանի որ
Նոյն տարիքը ունէինք -
Մանուկ էինք երկուքս ալ -
Խաղը կիսատ թողուցիր -
Չեղաւ ասիկա

[1971, յունիս)

Վիոլետ Գրիգորյան: Տաղ ի վերայ կլիտորիսոյ [explicit]

Click here for the audio segment of Տաղ ի վերայ կլիտորիսոյ read by the author, Violet Grigoryan.

Ծլի, ծլի, ծլիկս,
պստըլիկ խլւլիկս,
ձայնազուրկ ու թլիկս,
անլեզու ծլւլիկս,
գեղագանգուր ցլիկս,
ամենակուլ բկլիկս,
վարդաշրթունք պցիկս,
անլուսամուտ խցիկս,
թօթօվխօս ճտպտիկս,
խորոտիկ վտվտիկս,
ջրիկ ու կչկչիկս,
գլուխգովան փչիկս,
չար, խաղացկուն բալիկս,
մշտականգուն ֆալիկս,
խարտիշածամ փափլիկս,
գլխիդ տուած բամփլիկս
ծափ-ծափիկ ափլփիկս,
տափը մտած խաբլիկս,
մերթ անթրաշ ու մերթ էլ
բմբըլահան սափրիկս,
սափրագլուխ տափլիկս,
անբարբառ շրթունքիկս,
վարդավառ վարդշունչիկս,
հարսնաբար լուռ-մունջիկս,
ներս գցող ու դնջիկս,
սիրտը դող տրտունջիկս,
ճոխ պուճախ ու քունջիկս,
խունջիկ-մունջիկ փունջիկս,
սարի լալայ, սմբուլս,
բաղի բալայ, բլբուլս,
ճնճուղի թեւ, թռիկս,
հեւիհեւ թռվռիկս,
սասնայ խեւ ու ծռիկս,
բազմաձեւ դեւ, ֆռիկս,
վառման հնոց փռիկս,
անմար բոց ու ժրիկս,
ճռճռան ու ճռիկս,
աղունիկ աղուորիկս,
սրտիկդ դաղուորիկս,
քաջ զավակ, Տալուորիկս,
կարմրատոտիկ լօրիկս,
լօրիկս, պլօրիկս…

Էստեղ մերս զանգեց, ասեց` այ, բալա, հե՞ր Ամերիկայից հետ էկար, մե քիչ էլ մնայիր, գրին-քարտ կստանիր, գոնե գործում իր, փող իր ղրկում, մե ձեւ ապրում ինք խոբ: Հիմա, էն ա, կայծի վարձը, ջրի վարձը չեմմանում ոնց ենք տալու, թե էդ անտեր ջրաչափը հեր զոռով դնել տվին, ախպերդ էլ չի բաշարում էս տեղացիների նման մագնիս ա, ինչ ա, դնի, անտեր սլաքը գազանի պես վազում ա, բաբա, ձմեռն էլ էկավ` էս գազի վարձը որդի՞ց տանք, է՜, որը ասեմ… Էն օրը, որ ոտներս Թեհրանից դուս դրեցինք, էկանք էս քամբախը, բադբախտ էլանք- գնացինք, ես չիմ ուզում գայիմ, էն վըրըդնգոլը` թեզ գնացած մեծմամեդ էր թումբանը փեշերն ընկի, քշերը դեսպանատան դռան առաջ էր քնում, որ մեր տունը քանդի, բիչարա անի, Սերոբն էլ դեսպանին տաս հազար թուման տվեց` յանի մայր հայրենիքին օգնություն, հետո էկանք ըստեղ, իմացանք` էդ կոչվում ա կաշառք… Պարսիկ հարեւանին հիշո՞ւմ ես` աղայե Մեհրզադին, էն որ տղի` Զամիի ձեռը կծել իր, միսը պոկել իր, ասում էր` աղայե Խաչիկ, խանումե Անի, շոմա քար էշթեբահի միքոնին բե Շորավի միրին, քեշվարի քե դարհայե վորուդի ռո բազ քարդե, ամա ռույե դարհայե խորուջիշ ղոֆլ գոզաշթե, նեմիթունե քեշվարե խուբի բաշե, բաբա ջուն… բայց ո՞ւմ ես ասում, աղայե Խաչիկն ու վըրդընգոլ մերը վայրով ին էլի, ես չիմ ուզում գայիմ, խանում իմ, էկամ ըստե, էլամ ընկերուհի, էլամ քիրա, առաջին անգամ լսացիմ, կարմրեցիմ, լավ ա, պարսկերեն չեն իմանում… Ժուժու ջան, հիշո՞ւմ ես, փոքր ժամանակ քեզ ըտենց ինք ասում, մե բան եմ ուզում ասեմ, բայց խոբ չջղայնանաս, Էլմիրան էկավ, ասեց` սլուշի, տամ կախակապետարան փող տալիս աղքատ մարդ, ինվալիդ մարդ, Ժուժու ջան, ես էլ, պապեդ էլ ինվալիդ ենք, թող էթամ օգնություն խնդրեմ, ախե աչքերդ քամփյութերի առաջ քոռացրեցիր, էլի փող չես աշխատում, մեղք ես, մենք հո քո վզին թավան չե՞նք… Գոռգոռացի, հեռախոսը շպրտեցի:

… աղունիկ աղուորիկս,
սրտիկդ դաղուորիկս,
քաջ զավակ, Տալուորիկս,
կարմրատոտիկ լօրիկս,
լօրիկս, պլօրիկս,
կլօրիկ, ճլօրիկս,
շլօր ու սալօրիկս…

Չէ, էլ չիլնում, բանս լրիվ իջավ, էսօր` ադբոյ, պըրծ, ֆինիշ, թամամ:



Վիոլետ Գրիգորյան

ԶԱՀՐԱՏ: ՏԻԿԻՆ ԴՈՒՔ ԵՒ ՊԱՐՈՆ ԵՍ

Տիկին - եթէ կը հաճիք
Մէկ ծայրէն դուք - մէկ ծայրէն ես բռնենք սա լայն աշխարհին

Ծալենք ծալենք պզտիկնայ
Անկողինի չափ ըլլայ

Յետոյ - եթէ կը հաճիք
Այս աշխարհին բազմութիւններն աւելորդ
Անկողինէն նետենք վար
Անդունդն ի վար գլորին

Ու մենք մնանք առանձին
Տիկին Դուք եւ Պարոն Ես

Sdepan Keshishian: The Winter Dragon

I.
Instances of stand-still time:
the bus-stop or a cashier line,
at all of which the winter dra-
gon lurks.

II.
I walked into the sun this evening... and global warming
seeped back through the contours of my eye
sockets. until Spring, I will blow out the contempt
into a tissue. For all of eternity.

III.
At an undisclosed left-hand turn,
my face barrels along gusts of wind,
its shell cracking and peeling off at the finer points.
Such is life in the ventilation system.

IV.
voyeuristic third-story pixelated vistas
above electric roller discos
-captured a tail, a trail of spines
while supermarket security reported flaming toehairs.

I crept through the stainless kitchen ceiling
and hung point five stories up and around
the brick corner, off the fire escape-
just out of range from rolling breath.

keshishian sdepan
Boston 2008

ԶԱՀՐԱՏ: ՈՒՇ

Ոչ քեզի համար - եւ ոչ ալ ինծի -
Չկրցայ գրել
Երիտասարդի խանդով կայծկլտուն
Սիրերգն ոսկեթել

Երբ դուռդ զարկի արդէն շատ ուշ էր

Sevana Bagdasarian: In a Restaurant

Watching you in the glass I wonder
what it is like to be so alone
and why you do not eat
but starve yourself, groveling
like a monk. You let food stand on the glass
so you stare against yourself
with great hunger,
needing to show me how you wipe saliva away
(resentfully and without hesitation)
until I see your reflection in the table, correctly,
as a man starving, not
the echo I enjoy.


Sevana Bagdasarian

This poem has appeared in ASPORA, Volume I, Number 1, Fall 1993.

Sdepan Keshishian: Swan Song

This pond is a picture
perfect of sludge
and litter.

In fact...
concrete,
its base slopes
in at angled filters
preserving what has never existed.

This poem is a picture
framed in a temperate breeze
of tax dollars.

I could hover along the glass ripples,
Resting under the shade of the willow.

I could hollow out my essence,
Folding back unto the seeping edges.

I could drain along the wall,
Flowing with the bottom current.

and as the filters approach,
I could slip out my purse,
Filling it with coins.

and after extracting
the zinc and copper,
I could harvest the wishes

While the pigeons work for more.

keshishian sdepan
Boston 2008

ՊԵՏՐՈՍ ԴՈՒՐԵԱՆ: Լճակ

Click here to hear the audio segment The Lake read by Lola Koundakjian.


Ինչո՞ւ ապշած ես, լըճա՛կ,
Ու չեն խայտար քո ալեակք,
Միթէ հայլւոյդ մեջ անձկաւ
Գեղուհի՞ մը նայեցաւ:

Եւ կամ միթէ կը զմայլի՞ն
Ալեակքդ երկնի կապոյտին,
Եւ այն ամպոց լուսափթիթ,
Որք նըմանին փրփուրիդ:

Մելամաղձոտ լճակ իմ,
Քեզ հետ ըլլանք մըտերիմ,
Սիրեմ քեզի պէս ես ալ
Գրաւիլ, լըռել ու խոկալ:

Ո՛րքան ունիս դու ալի,
Ճակատս ա՛յնքան խոկ ունի.
Ո՛րքան ունիս դու փրփուր,
Սիրտս ա՛յնքան խոց ունի բիւր:

Այլ եթէ գոգդ ալ թափին
Բոյլքն աստեղաց երկընքին,
Նըմանիլ չե՛ս կրնար դուն
Հոգւոյս, որ է բո՜ց անհուն:

Հոդ աստղերը չե՛ն մեռնիր,
Ծաղիկներն հոդ չե'ն թոռմիր,
Ամպերը չե՛ն թըրջեր հոդ,
Երբ խաղաղ էք դու և օդ:

Լճակ, դու ես թագուհիս,
Զի թ'հովէ մ'ալ խորշոմիս,
Դարձեալ խորքիդ մեջ խըռով
Զիս կը պահես դողդղալով:

Շատերը զիս մերժեցին,
«Քընար մ'ունի սոսկ», ըսին.
Մին` «Դողդոջ է, գոյն չունի» -
Միւսն ալ ըսաւ. - «Կը մեռնի՛»:

Ոչ ոք ըսաւ. - «Հէ՛ք տըղայ,
Արդեօք ինչո՞ւ կը մըխայ,
Թերևս ըլլայ գեղանի,
Թէ որ սիրեմ, չըմեռնի»:

Ոչ ոք ըսաւ` - «Սա տըղին
Պատռենք սիրտը տըրտմագին,
Նայինք ինչե՛ր գրուած կան...»
- Հոն հրդեհ կայ, ո՛չ մատեան:

Հոն կայ մոխի՜ր... յիշատա՜կ...
Ալեակքդ յուզուին թող, լըճա՛կ,
Զի քու խորքիդ մեջ անձկաւ,
Յուսահատ մը նայեցաւ...


ՊԵՏՐՈՍ ԴՈՒՐԵԱՆ (1851- 1871)

Bedros Tourian's repose at Constantinople Cemetary, courtesy of Oltaci family

"The Lake" is a most loved poem from the modern literary "renaissance" period of Armenian literature.

Գէորգ Դոդոխեանց։ ԾԻԾԵՌՆԱԿ

Ծիծեռնա՜կ, ծիծեռնա՜կ,
Դու գարնան սիրուն թռչնակ,
Դէպի ո՞ւր ինձ ասա´,
Թռչում ես այդպէս արագ:


Ա՜խ, թռի՛ր ծիծեռնակ,
Ծնած տեղըս Աշտարակ,
Անդ շինիր քո բոյնը,
Հայրենի կտուրի տակ:


Անդ հեռու՝ ալեւոր
Հայր ունիմ սըգաւոր,
Որ միակ իւր որդուն
Սպասում է օրէ օր:


Երբ տեսնես դու նրան,
Ինձնից շատ բարեւ արա´,
Ասա´ թող նստի լայ՝
Իւր անբախտ որդու վրայ:


Դու պատմէ՛ թէ ինչպէս
Աստ անտէր ու խեղճ եմ ես,
Միշտ լալով ողբալով՝
Կեանքս մաշուել, եղել է կէս:


Ինձ համար՝ ցերեկը
Մութ է շրջում արեգը,
Գիշերը թաց աչքիս
Քունը մօտ չի գալիս:


Ասի՛ր, որ չը բացուած
Թառամեցայ միայնացած,
Ես, ծաղի՜կ գեղեցիկ,
Հայրենի հողից զրկուած։


Դէ՜հ, սիրո՛ւն ծիծեռնակ,
Հեռացի´ր, թռի´ր արագ՝
Դէպ՝ Հայոց երկիրը,
Ծընած տեղըս Աշտարակ:


Գէորգ Դոդոխեանց
(1830-1908)


Swallow


Swallow, swallow,
Fine bird of spring,
Tell me, where
Are you flying, so fast?


Ah swallow, fly
To Ashtarak, where I was born
Weave your nest there
Beneath your native roof.


There, far away, I have
An ageing father who mourns,
Who waits out the days
For his only son.


When you see him
Bring him all my love;
Tell him he must sit and weep
Over his luckless son.


Tell him that I'm
Bereft and miserable,
Always crying, always wretched,
My life worn down, half gone.


For me, the day
Passes in darkness,
And no sleep comforts
My eyes at night.


Tell him I am fading
Before I ever came to bloom,
A splendid small flower
Wrenched from its native ground.


Well, pretty swallow,
Be gone, fly away fast
To the land of Armenia,
To Ashtarak, where I was born.

Armenian poetry, old and new : a bilingual anthology / compiled and translated with an introd. by Aram Tolegian.

Detroit :  Wayne State University Press , 1979. 

Evangeline Dardouni: Free Verse

November 2003

I am sad today
and I didn’t cry last night
because my heart isn’t broken and I just love my job-
“would you like to open a Jcrew charge and save 10% on your purchase-“
I’m hungry lunch is in my bag that I carried on my walk from Wickenden St.
I don’t miss NY and my home life in Providence is perfect
and I’m not responsible for my feelings
Mookie is absolutely not the cutest dog I have seen
Blank Blank Blank-
I don’t know what to write
sigh sigh
I cant believe she did that- GET OVER IT- who cares-free Write-Write-Write
Daddy-
wonder how he is-he calls that much
like I love to talk to my mother I didn’t just scratch my-
that word out wow Sandra just turned the page
she hasn’t written more than me
don’t forget to lie you honest fool
maybe this will do you some good since you’re so honest
Blank-Blank-Blank
this is typical weather for November
My Birthday is not in a month and I am not getting older and no it doesn’t suck
and neither do I –she didn’t laugh and I know why
door creeks itch on my cheek
no more lies, lies, lies
blah blah blah don’t know what to write but
I have it all figured out
period. comma, coffee-
I am not addicted to coffee
Blank-
alarm on wicker table
he called last night late and we met for drinks down the street and we had the best time
and he is attractive blank Joe, Joe, blank Joe,
I went to sleep happy and
I did not punch my pillow or scream out love
because he called and I had someone else to think about
my friends are not worried about me
Blank
When the hell is that damn timer gonna go
I hope he doesn’t call tonight or
later because then I will have to get to know
someone knew and its all too scary right
now I cant lie for shit
this was easy
flip the page good lies good lies white
elastic on my wrist my hair is clean
I am fulfilled
I am not loved
I am fearless
I am not angry
At the world
I am not talented
And have not known love
I am compassionate

I do not think I am foolish
I am sick of not sick of myself
I don’t need yoga
And I don’t need to write
Lies lies lies
Teach me what is real
or nothing at all
Blank blank
I am not jealous
I am sorry I moved to Providence
15 seconds left
too many for me
let this end

Evangeline Dardouni

Շուշանիկ Կուրղինեան։ Ես ու դու

Գարնան օր էր, ջինջ առտու՝
Պատահեցինք ես ու դու․․․
Ու ինձ տուիր մի ալ վարդ,
Ասիր․ «Ահա կրծքիդ զարդ»։

Բայց չունէի ես ոչինչ․
Օրն էլ այնպէ՛ս պարզ էր, ջինջ․․․
Մի լաւ սիրտ կար կրծքիս տակ,
Ասի, առ քեզ հիշատակ։

Իմ անթառամ սրտի հետ
Գիտեմ, գոհ ես ու հպարտ․․․
Իսկ վարդդ ալ հոտավետ
Մի օր ապրեց, կրծքիս զարդ։

Խորշոմ իջավ իմ ճակտին,
Կարոտեցի՜ այն ճամփին,
Ուր պատահանք ես ու դու,
Երբ գարուն էր, ջինջ, առտու․․․

Sdepan Keshishian: untitled

It must have been the saddest man
in the world;
with the elegance of a cowboy
naked in defeat.

I sketched his silhouette in chalk
As a relief
of the pity from persons passing

I trapped him as an image
somewhat near the Louvre

Guilt free is a
glare upon a shadow.
The dogs here,
they wear berets
and turn a passing jaw
to the street
and its tragedy.
as the chalk drips
black
off my elbows.

keshishian sdepan
Boston 2008

Հերանոյշ Արշակեան: Ըղձանք

Դաշնակ մը լոկ կ՚ուզէի, 

Եւ սրահ մը կէս մթին, 

Մատներըս՝

Այդ դաշնակը խօսեցընել գիտնային, 

Ի՜նչ կ՛ըլլար։ 

Թո՛ղ դաշնակը մատներուս տակ հեծկլտա՜ր․ 

Մթնշաղին մէջ մի քով, 

Պչրանքով, 

Բարակ շող մը արևի, 

Թելիկ մը ոսկի, 

Սըպըրդէր 

Պատէն վեր։ 

Դաշնակիս հետ իմ յոյզերս ալ խօսէին․ 

Ու անիկա թո՛ղ հեծէր, 

Դողդոջէին, կարկամէին իր մատներ, 

Թո՛ղ իմ ցաւէս անիկա ալ ազդուէր։ 

 Հերանոյշ  Արշակեան (1887-1905)

Three Poems with a Pagan theme

Վահագնի ծնունդը
(Մ Խորենացի)

Երկներ երկին և երկիր
Երկներ և ծիրանի ծով.
Երկն ի ծովուն ուներ
Զկարմրիկ եղեգնիկն
Ընդ եղեգան փող: ծուխ ելանէր:
Ընդ եղեգան փող: բոց ելանէր:
Եւ ի բոցոյն պատանեկիկ վազէր:
Նա հուր հեր ունէր:
Ապա թե բոց ունէր մօրուս՝
Եւ աչկունքն էին արեգակունք:


ՎԱՀԱԳՆԻ ԾՆՈՒՆԴԸ
Յովհաննէս Յովհանիսեան

Երկնեց երկին և երկիր,
Երկնեց և ծով ծիրանի,
Եվ եղեգնիկը կարմիր
Երկնեց ծովում ծիրանի
Ծուխ է դուրս գալիս եղեգան փողից,
Բոց է դուրս գալիս եղեգան փողից,
Բոցն է պատել կարմիր եղեգնիկ,
Բոց է դարձել և ծով ծիրանի.
Կարմիր բոցիցն ահա մի մանկիկ,
Վահագն ահա´ – մանուկ գեղանի:
Բոց մօրուքով,
Հուր շրթունքով,
Հուր հեր գլխին – հրեղեն պսակ,
Եվ աչերն են զոյգ արեգակ:
Ալեծուփ ծովի ծիրանի ալիք
Գնում են գալիս, ծեծում են ափունք,
Ահեղամռունչ գոռում է մանկիկ,
Սաստում է ալեացն հրավառ շրթունք:
Վահագն ծնավ, լռեցեք ալի´ք.
Դու ծովահալած, դադար առ մրրի´կ:
Թևերն ոսկեհուռ, հրահեր բաշով
Նժոյգը տակին՝ սլացավ վերև---
Երեսըդ ծածկի´ր համեստ շղարշով,
Տե´ս, ո՞վ է գալիս, և դո´ւ, հո´ւր արև.
Գլուխդ ալևոր, քաջածի´ն Մասիս,
Դու էլ խոնարհի´ր, Վահագն է գալիս:
Երկինք ու երկիր և ծիրանի ծով
Ավետում են քեզ, ցավերի դու ծո´վ՝
Ցնծա´, բիւր վիշապ Հայաստան աշխարհ,
Փրկութեան արև Վահագնիդ տեսար:

ՁՕՆ
Դանիէլ Վարուժան

Եղեգնեայ գրչով երգեցի փառքեր.
— Քեզի ընծա՜յ, իմ հայրենիք —
Սոսեաց անտառէն էի զայն կըտրեր,
— Քեզի ընծա՜յ, հին հայրենիք —
Եղեգնեայ գըրչով երգեցի քուրմեր,
Ընդ եղեգան փող լո'յս ելանէր։

Եղեգնեայ գըրչով երգեցի կարօտ.
— Ձեզի ընծա՜յ, հայ պանդուխտներ —
Ան տարաշխարհիկ բոյսի մ՚ էր ծըղոտ...
— Ձեզի ընծա՜յ, հէգ պանդուխտներ —
Եղեգնեայ գըրչով երգեցի հարսեր.
Ընդ եղեգան փող ո'ղբ ելանէր։

Եղեգնեայ գըրչով երգեցի արիւն,
— Ձեզի ընծա՜յ , սուրի զոհեր —
Ան ծլած էր մոխրի մէջ իբրև կընիւն...
— Ձեզի ընծա՜յ, կրակի զոհեր —
Եղեգնեայ գըրչով երգեցի վերքեր.
Ընդ եղեգան փող սի՛րտս ելանէր։

Եղեգնեայ գըրչով որբ տունս երգեցի.
— Քեզի ընծա՜յ , հայր ալեհեր —
Ցամքած աղբիւրէն մեր զայն հոտեցի...
— Քեզի ընծա՜յ, մայր կարևեր —
Եղեգնեայ գըրչով օճախս երգեցի,
Ընդ եղեգան փող ծո՛ւխ ելաներ։

Ու պայքա՜ր, պայքա՜ր, պայքա՜ր երգեցի.
— Ձեզի ընծա՜յ, հայ մարտիկներ —
Գրիչս եղավ անթրոց սըրտերու հնոցի...
— Ձեզի ընծա՜յ, քաջ մարտիկներ —
Եղեգնեայ գըրչով վըրէժ երգեցի.
Ընդ եղեգան փող բո՛ց ելանէր։

Mireille Kalfayan: I rearrange my closet tonight

Click to hear the audio segment I rearrange my closet tonight read by Lola Koundakjian.

I put together the old linens
sewn in laces
by my grandmother,
fifteen years old in Turkey,
and my new linens
bought at Strouds
on one shelf, side by side,
the old and the new,
the plain and the dainty.

Where shall I sleep tonight?
My grandmother is dead
and so is the art
that personalized every item in bed.

There is a man in my bed
he is not my grandfather
my grandfather is dead
he did not love my grandmother
but he loved her laces.

My linens are from Strouds
and the man in my bed
takes my love for granted.

Mireille Kalfayan (1950-2005)

This poem has appeared in ASPORA, Volume 1, Number 1, Fall 1993.

Զահրատ։ ԵՐՋԱՆԻԿ ԲԱՆԱՍՏԵՂԾԸ

Բանաստեղծ եմ երջանիկ -
- Որ դուռը կամ որուն դուռը որ զարնեմ
Զիս կ՛ընդունին գրկաբաց
Ժպիտներուն ամէնէն քաղցրն իրենց դէմքին կը շողայ -

Երջանկութիւնն այս է կ՛ըսեմ ես ինծի -
- Որ դուռը կամ որուն դուռը որ զարնեմ
Կռնակի վրայ կը բացուի
Ասպնջական երգ մը կ՛իջնէ հոգիիս մէջ մեղրի պէս -

Ամէն մէկ դուռ մտերմօրէն կը բացուի
Ամէնէն տաք բարեւներով կ՛արծարծի հուրը սրտիս
Ու կը մոռնամ ինչու եկայ - ինչու այս դուռը զարկի
Երջանկութիւնն այս է կ՛ըսեմ համոզուած

Բանաստեղծ եմ երջանիկ -

Եւ այս գիշեր երբ բոլորուիք դուք սեղանին շուրջ ճաշի
Երբ առօրեայ ձեր հոգերէն ձերբազատ
Մանրէք շերտը թարմ հացին -
Սպաս մըն ալ ինծի դրէք մէկ անկիւնը սեղանին
- Գուցէ կու գամ ու ձեր դուռը կը զարնեմ

Sdepan Keshishian: wind

the canvas bleeds like
wind through my neck,
becoming of age in
insatiable pulsing, indulging in
air and poetic license.

prison sentences for
convicts and proverbs,
and proper nouns in
solitary confinement

there is music in the air! and
treble clefs caught dangling in
branches and sheet music.

and so I despise the air I
walk on and Earth is a
flowing river of paint and paper and
Jesus drowns in the deep end and
birds are bad and bees sing and
trees sting and fall.

Sdepan Keshishian
2008

Tina Demirdjian: Untitled

I want to wrap
myself in grapeleaves
so you can taste
my grandmother's
cooking from New York
a world not far
from your
backdoor now
you smell me
simmering in my pot
waiting for your hands
to touch my skin
rolled to keep
the flavor
inside your mouth.


Tina Demirdjian
This poem has appeared in ASPORA Volume II, 1995.

Lola Koundakjian

Lola Koundakjian started writing science-fiction and poetry at an early age. After her move to the US, she worked on short translations in college but shelved her notes dedicating herself to the visual arts.

In recent years she decided to give poetry and literary journalism a shot. Several of her poems have appeared online in The Literary GROONG, and the now defunct website The Modery Story; she has contributed science and technology pieces to the Armenian International Magazine in the early 90s; served on the editorial board of the Ararat Quarterly; interviewed poets, visual artists and musicians for the Armenian Reporter & wrote commentaries for the Armenian Weekly.

Lola runs the Dead Armenian Poets’ Society, which meets on a quarterly basis, and the Armenian Poetry Project, a blog containing text and audio clips. She is a member of Pen America.

Lola is currently working on her first manuscript, a bilingual poetry book.

Evangeline Dardouni: Om

September 2001

In response to the attack on September 11, 2001

I belong to a generation
without a purpose
living in the shadow of our parents movement
desperate thirsty
willing to believe half truths
craving unity under a black moon
Shining in a scary sky of a purple haze and hydro breed
stoned by the simplicity of our arrogance
while black, white, red and blue blood
was spilled for moments of silence on hard concrete streets
that have seen drugs and murder
committed by children from broken homes-
So we chant for the sins of the stick-up-kids
Pullin’ triggers for a rush, beatin’ down doors
They crash and bust
Shots bang bodies, hit the floor
We are violent and eager, mercilessly settling a score
with guns and guts and hearts alike
while we dance around the issues
from Washington to Baghdad
because freedom bubbles a blistering sobering burn
And we cant bare to fucking look
And we cant bare to fucking try
or even begin to live without it
Without the right to speak and pray
And fuck and come
And write and live and learn and scream
And question the powers that be
And question the powers that be


Evangeline Dardouni
Previously published in “Downtown Brooklyn a Journal of Writing” Issue 13

Արուսյակ Օհանյան:ՄԻՇՏ

Ես ուզում եմ սիրել քեզ միշտ,
Ձմռան ցրտին, ամռան տապին,
Սիրել հավերժ, սերս խառնել
Աշնանաթոր տերևաթափին,
Ուզում եմ քեզ սիրել այնպես,
Որ ձյուները մերկ սարերի
Արև առնեն, ու մաքրատես
Առուն էլի լուռ երակվի,
Ուզում եմ քեզ այնպես սիրել,
Որ զարթոնքը գարնանաբեր
Հյուսի սիրո նոր հորովել,
Ու աշունը այն ձյունաբեր
Չհիշի, որ ձմեռն է ճամփա ընկել,
Ու խաշամը իր ձեռքերի
Այնպե˜ս թեժ է հոգեվարքել,
Որ ճյուղերը մերկ ծառերի
Գարունով է հանկարծ ներկել:


Արուսյակ Օհանյան

Still Life with Flowers by Martiros Saryan, 1928

William Michaelian: Short Poem for Spring

The first rose — so red
even the light is surprised

and you are humming
as I follow you

through the room.


April 30, 2008
William Michaelian

Shushanik Kurghinian: I Pity You

Click here for the audio clip I Pity You written by Shushanik Kurghinian read by Shushan Avagyan

ԵՍ ՁԵԶ ԽՂՃՈՒՄ ԵՄ

Խղճում եմ ձեզ, բթամիտ կանայք.
Որ արդ ու զարդի հետևից ընկած,
Թրև եք գալիս միշտ աննպատակ,
Լպիրշ վաճառքի դեմքերդ կոկած:

Որ ամեն հնար դուք գործ եք ածում
Միշտ արուների հաճույքը շոյել.
Եվ գիշեր ցերեկ միայն մտածում
Խանդոտ դավերի որոգայթ լարել:

Որ կողոպտում եք դառը վաստակի
Վերջին կոպեկը ձեզ սիրող մարդու.
Չեղած ժամանակ անսիրտ անհոգի
Կեղծ զոհ ձևացած լալիս որպես բու:

Որ ունեք բնազդ նուրբ առուտուրի`
Կարելիին չափ թանկ եք ծախում ձեզ.
Անվերջ պայքարով լոկ հրապույրի
Հագուստի մրցման շինում եք կրկես:

Խղճում եմ ես ձեզ` շվայտ գերիներ,
Միտքը թավիշի ծալքերում կորցրած.
Որ ուղեղ ունեք, բայց չկան մտքեր,
Որ սրտեր ունեք կեղծիքով ներկած . . .

Շ. Կուրղինյան, 1907


I PITY YOU


I pity you, dull-witted women,
for chasing after rouge and beauty aids,
wasting away your time without a goal,
with faces adorned for lewd sale.

For using any possible means to
always please and gratify men,
day and night obsessing only
how to set traps of jealousy.

For robbing those who love you
of their last penny earned in pain,
at times of distress, callous and low
like owls you hoot, playing the victim.

For having a subtle instinct of marketing,
selling yourselves for the highest price,
bickering endlessly over style, appearance,
a circus show of fashion rivalry.

I pity you, vain captives, whose
thoughts are lost in folds of velvet
for having minds that are utterly vacant,
for having hearts that are tainted with deceit.

S. Kurghinian, 1907
translated by Shushan Avagyan

Sean Depoian Casey: furniture and refuge

he had called
Rose at the church -- said he
had some extra furniture and
rugs

since his mother and grandmother died
and she said
a family halfway down
Main
needed some

Armenians from Russia
in a complex across the
laundromat -- very small mother
and tall son
stood in front of the building
to greet us

My father said something to
the man -- he didn't understand
too well
but took the armchair from him
and put it on his shoulder

we went inside the brick
building -- third floor
furniture up and
in the room -- like grandma would have
a table with crackers dried fruit
and a bowl of dried chickpeas which
dissolve once crushed
and taste sparked memories
brought me back to the
kitchen

where at dawn
she'd wake and
cook dinner in her
slippers with backs folded
down and a glass of sour tahn on the table
dad said it was an
acquired taste but

now back in Lowell
half mile from the dump
sitting on chairs without
cushions inside brick
walls with a man and
mother who couldn't
speak English

too well
and who escaped
and need furniture
or if they stayed

shelled at and
killed back when
Enver and Talaat
and when
village to village
the people
collected -- those who
didn't escape

and into the desert
marched in circles until --
tortured short burnt raped stripped
-- death granted them asylum.


Sean Depoian Casey
This poem has appeared in ASPORA, Volume II, 1995. A different version of this poem has appeared in Ararat.

Յարութ Կոստանդեան: Ամէն հովի դէմ

(Ամէն հովի դէմ՝ հոգին առագաստ՝
Եթէ կա՜յ հոգի:
Եթէ կա՛ն հովեր՝ հոգիս է պատրաստ:
Եթէ գա՛ն հովեր՝ կը մեկնիմ անդարձ.
-- Մնաս բարեաւ ոչ ոքի՛):

Ոսկեզօծ ու բոսոր տերեւներն անցա՛ն
Երեկոյեան հողմերի հետ ցրտագին.
Եւ ծառերը լերկ կմախքներ դարձած՝
Անհունօրէն մերկ ծառե՛ր են կրկին:
-- Ձիւնի տակ թաղուած որպէս հունտն անմեռ,
Ապագան այստեղ դեռ չունի՛ անուն՝
Կոչւում է ե՛ւ սէր ե՛ւ լոյս վարարուն.
Եւ արդ, սպասո՜ւմ եմ դեռ:

(Ամէն հովի դէմ՝ հոգին առագաստ՝
Եթէ կա՜յ հոգի:
Եթէ կա՛ն հովեր՝ հոգիս է պատրաստ:
Եթէ գա՛ն հովեր՝ կը մեկնիմ անդարձ.
-- Մնաս բարեաւ ոչ ոքի՛):

Յարութ Կոստանդեան (հեղինակին կողմէ սրբագրուած)

APP wishes to thank Harout Kosdantyan's family for providing scans of the corrected pages from the late poet's second volume, published at Beirut's Vahe Setian Press.