Սոնիա Թաշճեան։ Ձիւն

Յուշիկ, բայց տիրական,
Անյետաձգելի ու անկանխատեսելի,
Իջի'ր օրերիս միապաղաղութեան վրայ
Ու մաքրի'ր ինձ, Ձիւն:

Մաքրի'ր ինձ պարուրող խաւարից,
Սրբի'ր ու ջնջի'ր կեղծն ու սուտը,
Եւ եղիցի~ լույս, Ձիւն:

Թո'ղ սառչեն ու  կորչեն
Վախերն իմ մանկութեան.
Թո'ղ հալչեն ու անէանան,
Յիշողութիւններս տխուր.
Թո' ղ իւրաքանչիւր փաթիլ
Ծնեն քո անաղարտութիւնը, Ձիւն :

Փափուկ ինչպէս սէրը,
Պուճուր, բայց յախուռն,
Սպիտակ հանց արև,
Անմնացորդ ու իրաւ,
Անչափելի հաւասար,
Ձիւն, յեղափոխի'ր ինձ:

Ջերմացրու' հոգիս քո բարութեամբ,
Վարակի'ր քո խաղաղութեամբ,
Հաղորդի'ր տիեզերականութիւնը քո
Ծիրից այս ու այն կողմ,
Դառնամ ինքս Ձիւն:

11-01-2014

ԻԳՆԱ ՍԱՐԸԱՍԼԱՆ: ՄԱՅՐԱՄՈՒՏԻՆ ԹՈՏՈՐԻ

(Հատուածներ)

Այս շաբաթ մայրամուտին
Թոտորիի ճաշարանին մէջ պիտի հաւաքուինք

Այս շաբաթ մայրամուտին
Գալամըշ – Թոտորիի ճաշարանին
Հսկայ սօսիներուն շուքին տակ
Պատմութեան էջերը – դարերու շերտերը
Քով քովի պիտի բերենք
Եւ մոռացումի անջրդի հողերը մենք
Վերյիշումի բաժակներով պիտի ողողենք

Այս շաբաթ մայրամուտին
Մենք Թոտորիի ճաշարանը պիտի հաւաքուինք
Դուք ալ հրամեցէք – եթէ արգելք մը չունիք

Թոտորին – մանչը Սթավրոն – փեսան Ֆիլիփը
Այս շաբաթ վերջալոյսին
Փառաւոր ճաշասեղան մը պիտի սարքեն
Այոս Եոանիս Խրիսոսթոմոս եկեղեցւոյ պարտէզին մէջ
Երկաթեայ զանգակատան կից – ծառերուն տակ
Ճիշդ լուսաղբիւրին քով Այոս Եոանիս Բրոտրոմոսի
Թոտորին – գիրուկ եւ ճաղատ –
Մանչը Սթավրոն եւ փեսան Ֆիլիփը
Հոյակապ ճաշասեղան մը պիտի սարքեն մեզի

Այս շաբաթ մայրամուտին
Գիտէ՞ք թէ ովքեր պիտի գան
Հոն – Գալամըշ
Ծառերուն տակ Թոտորիի ճաշարանին

Պատանի Պետրոս Դուրեան
Որ դեռ ուսանող է Սկիւտարի Ճեմարանին
Եւ կ՚աշակերտէ նշանաւոր Սրապիոն Թղլեանին
Պիտի գայ իր հոգեկցորդ ընկերոջ Վարդան Լուֆթեանի հետ
Մայրը Տիկին Արուսեակ լուր ունի թէ ոչ
Չենք գիտեր

Միսաք Մեծարենց – ծնունդ Բինկեանի –
Որ հիմա աքասիաներու շուքին տակ կ՚ապրի
Պիտի գայ «Ծիածան»ով ու «Նոր Տաղեր»ով
Պիտի գայ
«Ու ճամբուն վրայ մենաւոր
Ու ճամբուն վրայ ոսկեման
Եկուորներուն դիմաւոր»
Ան բարեւի մը փոխան
Հազար բարիք պիտի տայ
Հազար բարիք եւ «բոլոր միրգերն աշունի
Ու մեղր ու կաթ ու գինի»
Յետոյ սիւքի նման պիտի մրմնջէ մեղմօրէն
«Ես հայրօրէն լայնաբաց
Երկու թեւս պարզէի
Միշտ քաղցրագին նիւթացած
Հրաւէրն ես ըլլայի»

Մատթէոս Զարիֆեան – Կէտիկփաշայի ծնունդ –
Այսօր Սկիւտարի Պէրպէրեան վարժարանին մէջ
Մարզանք կը դասաւանդէ
Դասը երբ աւարտի – դէպի Սէլամսըզ պիտի ուղղուի
Երկյարկանի տան դուռը պիտի բախէ Տիրան Չրաքեանի
Երկու պաշտօնակից Ինտրա եւ Զարիֆեան
Թեւանցուկ Գալամըշ պիտի գան

Յակոբ Պարոնեան Օրթագիւղէն
«Հոսհոսի Ձեռատետրը» ձեռքին
Գուրգէն Թրենց Րումէլիհիսարի բարձունքէն
Հայկազուն Գալուստեան
Չարշըգափը – Թավուքբազարի իր տունէն
Քրոջը Զապէլին հետ միասին

Եւ Կարպիս Ճանճիկեան
- Սամաթիոյ այդ տարաբախտ տղան –
Մարմարա պողոտայի թիւ 55 իր բնակարանէն
Կը շտապէ շրթներուն վրայ տողեր – տողեր հրեղէն
-------------------------------------------

Թէեւ մենք այս շաբաթ Գալամըշ պիտի ըլլանք մայրամուտին
Բայց այլեւս ոչ անոնք մնացին – ոչ ալ Թոտորին

Բոլորն ալ մէյմէկ «կռունկ» էին
Կռունկներու նման երամ-երամ գաղթեցին

Անոնք պատմութեան գունաւոր ղենջակներուն մէջ փաթթուած
Չաստուածներու չափ հին երգի մը նման անցան ու գացին

Մենք այս տողերով
Երկնքի մարգագետիններուն մէջ երազի սերմեր ցանեցինք
Ծիածանի գոյներով յիշատակներ ծաղկեցան

Գալամըշի պատմական անունը Գալամիս էր
Գալամիս որ յունարէն «եղէգներ» կը նշանակէ

Հիմա – սիրոյ բանաստեղծութեան առաջին տողին նման
«Եղէգներ»էն «կռունկներ» կը բարձրանան

Մի մտահոգուիք
Մի յուսալքուիք
Օր մը չէ օր մը անպայման
Ղարիբներու սրտերուն բալասան
Բանաստեղծ մը «Կանչէ կռունկ»ը պիտի երգէ

«Կանչէ՜, կռունկ, կանչէ՜, քանի արօտ է,
Աշխարհն է արեգակ, սիրտս կարօտ է»

Եւ բոլոր կռունկները մէկ առ մէկ պիտի վերակենդանանան
Եւ բոլոր կռունկները երամ երամ պիտի վերադառնան

Վահան Թէքէեան։ ՏԱՂ ՀԱՅԵՐԷՆ ԼԵԶՈՒԻՆ

Քե՛զ, Հայ Լեզո՛ւ, կը սիրեմ մրգաստանի մը նման... 

Մեր անցեալին թանձրախիտ ստուերներուն մէջ կարծես 

Մէյ-մէկ պտուղ՝ քու բոլոր բառերդ ինծի կ՚երեւան, 

Որոնց մէջէն կը քալեմ ու կը քաղեմ զանոնք ես։

Մրգաստանի մը նման կը սիրեմ քեզ, Հայ Լեզո՛ւ... 

Մեր հայրենի պալատէն, պարտէզներէն մնացորդ՝ 

Դալարագեղ դուն պուրա՜կ, որ դիմացար դարերու 

Եւ կը մնաս միշտ առոյգ, հին աւիշով կենսայորդ։

Ծառերուդ մէջ հովանուտ կ՚երթամ խինդով մ՚անսահման, 

Արմատներուդ, ճիւղերուդ վրայ նայելով հիացիկ, 

Զարմանալով, թէ ի՛նչպէս դուն մընացիր, երբ սաստիկ 

Քամին քու շուրջդ փչեց եւ տապալեց ամէն բան։ 

Մէյ-մէկ պտուղ գոյնզգոյն բոլոր բառերըդ ահա, 

Հիւթեղ բառերդ, զոր որքան հասունցուցին արեւներ, 

Բառե՛րդ, որքան այս պահուս շրթանցըս վրայ եմ բռներ, 

Բառե՛րդ, որ քիմքըս կ՚օծեն եւ կը սփոփեն սիրտս հիմա...։

Lancement de livre - Book Launch - Montréal, Quebec, Canada

Vous êtes cordialement invités au lancement du nouveau livre de Vrej-Armen Artinian, Իմ ուղեպատումը (Mémoires). Le livre sera présenté par Vahakn Karakashian, rédacteur de l'hebdomadaire Horizon, en arménien, au Centre communautaire arménien, 3401 Olivar-Asselin, Montréal, jeudi, le 13 février 2014 à 20 h. 

L'événement est organisé conjointement par les associations Hamazkayin, UGAB, Tékéyan et Bolsahay. Il y aura lecture d'extraits, une présentation powerpoint et un échange avec l'auteur. Une session de signature et une réception suivront. 

You are cordially invited to a book launching event, on Thursday, February 13, 2014 at 8 p.m., at the Armenian Community Centre, 3401 Olivar-Asselin, Montreal, organized jointly by the Hamazkayin, AGBU, Tekeyan and Bolsahay associations. Vahakn Karakashian, editor of Horizon Weekly, will present in Armenian Vrej-Armen Artinian's new book "My Travelogue" – memoirs. There will be readings, a powerpoint presentation and a conversation with the author. Book signing and a reception will follow.

Krikor N. Der Hohannesian: Elegy

Old Granary, graveyard

of loyalists and revolutionaries,
merchants and mercenaries,
poets and philistines.

Their gravestones, frost-heave skewed
cock deaf ears to the cacophony
of human industry. But listen…

in the wind shadows of ancient elm and maple

and you may hear it…

the wispy, low keening
of founding ghosts
mourning the sins of us,
their promise. Take heed,
take heed they whisper – refuge

from their judgment elusive as grace
for the inattentive, redemption
for the sinner drawing raspy breath
only in the listening …

Boston, Mass.

Krikor Der Hohannesian lives in Medford, MA. He serves as Assistant Treasurer of the New England Poetry Club.

ՎԵՀԱՆՈՅՇ ԹԵՔԵԱՆ։ ՊՍԱԿ ԵՌԱՀԻՒՍ

Արեւը` անանկիւն ամրաբերդ,

Բնութեան հետ բերկրանքի բոյրեր,

Գուսան գետը գլգլալէն

Դաշտի դալարը կը դարպասէր:

Երկնաձիգ երազի երամներ,

Զուրաթունք` զարթնող զմայլանք,

Է՜ր երբեմն, էութիւն բարեբեր,

Ըղձանքի ընծայման ըմպանակ:

Թոթով թուղթերուն թաթախուած

Ժամերը ժրաջան ու ժլատ.

Իրա՞ւ է իրիկունը չիջած

Լիարծաթ լուսինը լրանայ:

Խնկալի խորանի խորհուրդին,

Ծնծղագին ծնունդին` ծնրադիր,

Կամարնե՜ր կը կապուին ու կուռքեր

Հեռացած, հրկիզուած հոգիներ:

Ձեռակերտ կանթեղ ձմեռուայ անձէթ,

Ղենջակին մօր` մատաղ գառնուկի

մղձուկ.

Ճանաչման ճրա՛գն է ճանապարհը նեղ,

Մատեանը` մասունք, ու մատուռը դուռ:

Յիսո՜ւս, յարութեան յենարան,

Նկանակ ու նուռ ու նկարչածին,

Շա՞տ էր շատրուանը որ յուշեց

Ոչինչը, ոչինչէ, ոչինչին:

Չարչարանք: Չքացած չարխափան:

Պրկուած պարաններու պոռթկում,

Ջրամոյն ջրանոյշներու ջերմանաւ,

Ռեհանին հեռացնոր` բուրվառում:

Սա՛ է սարը, սառն չէ սիրտը,

Վեհանոյշ է վիշտն ու վէրքը,

Տաք է տունը, եւ տունկն է տաք,

անտա՛ռ կենաց,

Րոպեն սակայն գոռգոռաց եւ

անդորրը երերաց:

Ցորեններու ցոլցլուն դէմքեր,

հացի ամպեր մթնաճեմ,

Ուրուակա՞նն է աւերակի սեւերուն:

Փողոցներէն օտարափառ եւ հայրենի

ափերէն

Քաղցր է մեր սէրն այս

քնքշագին գիրերուն:

Օրհնեալները օղակ օղակ հո՛ղ կ՚օծեն,

Ֆոսֆորի ֆոնը չ՚այրիր արեւէն:

JACQUELINE TCHAKALIAN: LISTENING TO LEONARD COHEN IS BETTER THAN….

It’s the slide in
   his voice – enticing
      to sublime – that

I ride, infused, under
   sleep’s cover of bare
      dreams: lips busy,

limbs tangled, faces
   blurred:  silent
      angels all,  

scuddering about. Thank
   you, Leonard.     
      I hear rumble

in your voice, cracks
   to slip through,
      kneel of your knees

as you kiss the night
   away and I slide in
      and out of reverie

Four Armenian poems set to music by Ottorino Respighi

Gosdan Zarian or Kostan Zaryan (1885-1969) studied grabar (classical) and ashkharhapar (vernacular) Armenian with the Mekhitarists on the island of San Lazzaro degli Armeni in Venice (1910-1913), where he also published Three Songs (1916), a book of poems in Italian (originally written in French), one of which, titled La Primavera (Spring), was set to music by Ottorino Respighi and first performed in 1923.

The full song cycle is: Quattro Liriche Su Poesie Popolari Armene by Ottorino Respighi

I. No Non E Morto Il Figlio Tuo
II. La Mamma E Come Il Pane Caldo
III. Io Sono La Madre
IV. Mattino Di Luce Sole Di Giustizia

As per the link:
http://www.naxosdirect.com/title/8.223595

There is no precise record of Respighi's contacts with Zarian and his interest in Armenian poetry might already have been aroused during the periods he spent in Russia in 1900-1901 and 1902. In a letter of February 1917 he mentions his intention of setting Zarian's poem Voci di Chiesa (Church Voices). After abandoning this project, it appears that in July 1918 he had started working on La Primavera (Spring), a poem from a cycle by Zarian, the first part of which has the title Sirvard, figlia della terra (Sirvard, daughter of the earth). Sketches of a further cantata, Inverno (Winter), have come to light and it seems that two symphonic poems without vocal parts, Estate (Summer) and Autunno (Autumn), were also planned. Poema autunnale for violin and orchestra (1925) may have belonged to this unfinished "Spring" cycle.


«Ձայներ եկեղեցում»էն
(Բ. մաս «Երեք երգեր ասելու համար վիշտը երկրի եւ վիշտը երկնքի», Վիեննա, 1931)

Io Sono La Madre

Ես եմ Մայրը...
Ընդ մի՛շտ, ընդ միշտ մեկնեցաւ
զաւակ իմ որ խաչուեցաւ։
Ես եմ Մայրը...Աչքերս յառած
դէպի ճամբան երկայնատարած
ուրկից անցաւ իմ Աստուած։
Սիրտ եմ ես, լալիւն եմ ցաւ,
ողբը նրա որ մեռաւ։
Ես եմ Մայրը - Մարիամը -
վշտի ժամը
որ զարնում է հեռուներէն
ձեռքը հրազէն
զաւկիս, զաւկիս, որ մեռաւ,
որ խաչուեցաւ։
Ե՛ս եմ Մայրը։

ԿՈՍՏԱՆ ԶԱՐԵԱՆ

Contemporary Armenian-American authors read their work in New York City

Կազմակերպութեամբ՝ Նիւ Եորքի Համազգայինի Մասնաճիւղին

 Organized by the New York Chapter of HAMAZKAYIN

  

ԵՐՐՈՐԴ ԱՄԵՆԱՄԵԱՅ ՀԵՂԻՆԱԿԱՅԻՆ ԸՆԹԵՐՑՈՒՄՆԵՐ՝

ՄԵՐ ԺԱՄԱՆԱԿԱԿԻՑ ՀԵՂԻՆԱԿՆԵՐԸ ԿԸ ՆԵՐԿԱՅԱՑՆԵՆ ԻՐԵՆՑ ՍՏԵՂԾԱԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆՆԵՐԸ

THIRD ANNUAL PRESENTATION OF YOUNG AUTHORS

Contemporary Armenian-American authors read their work

Maryam Dilakian Passley

Aaron Poochigian

Meline Toumani

Arto Vaun

  

Շաբաթ, Փետրուար 22, 2014,  եր. ժ. 8:00-ին
Saturday, February 22, 2014 at 8:00 p.m.

Waltz Astoria

23-14 Ditmars Boulevard 
Astoria, NY 11105

(718) 956-8742 

Նուազագոյնը 1 խմիչք՝  $10.00                                       Drink minimum: $10.00

For more information, please contact Arevig 718-459-2757

or Aida aidaz1973@hotmail.com

Վահան Թէքէեան։ Գեղօն Սօսեաց Անտառին

Հայոց երկրին մէջ մի՛շտ կ՛ապրին 

Մեծ սօսիներն արմէնաւանդ... 
Եւ լըռութեանն ու ըստուերին
Մէջտեղ անոնց՝ անարգաւանդ
Օրէ մը ետք քերթողն երբ խանդ 
Ու ներշնչում խնդրել կու գայ, 
Խըռովայոյզ ճիւղերն աստ անդ 
Կը փսփըսան «Դո՞ւն ես, արքա՛յ...։»

Կ՛անցնին, կ՛անցնին օրն ու տարին 
Հալածական…։ Դաշտ, դարաւանդ 
Եւ լեռներուն ալ կատարին 
Ձիւնը մաքուր զերդ ադամանդ 
Կը կըրեն հետքն անոնց հիւանդ 
Ծանըր քայլին... Մինչ հոս հսկայ 
Ծառերն, յոյսով միշտ անվկանդ՝
Կը փսփըսան, -- «Դո՞ւն ես, արքա՛յ...։» 

Սեւ աղէտի մը նախօրին ՝ 
Անտառն յուզուած է մանաւանդ, 
Եւ տխրութեամբ սօսիք կ՛օրրին... 

Օ՛հ, թշնամւոյն ըստուե՛րը ժանդ. 
Տունե՛րն, գիւղե՛րը քարուքանդ... 

--Բայց մինչ թաւուտքը կը սըգայ, 
Ահա ձայներ անհընազանդ 
Կը փսփըսան «Դո՞ւն ես, արքա՜յ...։» 

ՁՕՆ

Իշխա՛ն, անյայտ դրռ քու անուանդ

Հայորդիները ապագայ

Ուխտած պաշտում մը մոլեռանդ՝

Կ՛աղաղակեն. -- «Դո՛ւն ես, արքա՜յ...։»

1903

Ահարոն։ Հին Կարօտ

Օտար բոլոր ճամբաներէն քալեցի,
Չըհարցուցի, թէ ո՛ւր կու գան, ո՛ւր կ՛երթան,
Յաճախ փուշեր, երբեմն ալ վարդ քաղեցի,
Բայց չգըտայ դեռ քու ճամբադ, Հայաստան։

Օտար բոլոր աղբիւրներէն խմեցի,

Չըհարցուցի, թէ ջուրերն ու՛ր կը փութան.

Սրտիս կըսկիծն անոնց ցօղով մեղմեցի,

Բայց չգըտայ դեռ քու աղբիւրդ, Հայաստան։

Օտար բոլոր գիրքերն անվերջ կարդացի
Չըհարցուցի, թէ ի՛նչ կ՛առնեն, ի՛նչ կու տան.

Զանոնք փակած՝ մերթ լացի, մերթ խնդացի

Բայց քեզ երբեք չկարդացի, Հայաստան։

Օտար բոլոր վիշտերն ինձ մօտ ըզգացի,
Չըհարցուցի թէ մերթ ինչո՞ւ կը կոտտան,
Մոռցայ զանոնք, կամ մէկ օր լոկ սըգացի,
Բայց չըմոռցայ քու վիշտն, անգի՜ն Հայաստան։

Ահարոն Տատուրեան 1886-1965

Գէորգ Էմին։ Քեզ

Դու կա՛ս,
Եւ դրա համա՛ր է գուցէ,
Որ ես անձրեւոտ, մռայլ օրերին
Չե՛մ յուսահատւում
Եւ չե՛մ մոռանում արեւի մասին.

Սառնամանիքին
Միշտ յիշում եմ որ կրա՛կ կայ մի տեղ։

Շոգին՝ յիշում եմ
Որ ձի՜ւն կայ, պաղ ձիւն՝
Երկու քայլ հեռու…Մասիսի լանջին,
Եւ զով զեփի՜ւռ կայ
Հէնց այստե՛ղ,
Կողքի՜ս…

Դու կա՛ս,
Եւ դրա համա՛ր է գուցէ,
Որ ես՝ սրատես,
Մեր չորս աչքո՜վ եմ աշխարհին նայում,
Չորս ռունգով զգում
Բոյրը այս կեանքի.
Միաժամանակ
Լինելով հեռու՜, օտա՛ր մի վայրում
Եւ… մեր սենեակում։

Դու կա՛ս,
Եւ դրա համա՛ր է գուցէ,
Որ թւում է ինձ,
Թէ այս գարնանը է՛լ աշուն չկա՜յ,
Եւ ամառ-ձմեռ։
Արտո՜յտն է ճախրում կապոյտ երկնքում։


Հայրենի Ղօղանջներ, Ծաղկաքաղ սովետահայ գրականութեան, ԼՈՅՍ հրատարակչութիւն, Երեւան 1985


FOR YOU ON NEW YEAR'S DAY

By Gevorg Emin

Translated from Armenian by Diana Der-Hovanessian

  You are real, 

  and because of that, perhaps,

I can walk under clouds and rain

  and not forget the sun.

On the coldest days

  I remember there is fire

somewhere after all.

In the heat of sweltering days

I realize

that snow shimmers intact

on the peak of Ararat.

You are real

and because of that, I see

beyond our room to taste life

with two mouths, four eyes.

You are real. And because of you

I think the spring to come

  can have no fall. 

From the volume For you on New Year's Day - Gevorg Emin ; translated by Diana Der Hovanessian ; introduction by Yevgeny Yevtushenko [afterword by Edmond Y. Azadian]

Կոմիտաս: Ես սարէն կու գայի

Dear readers: 
There are many early and recent recordings of the song "I Came Down from the Mountain" by Komitas.
We offer two of them here: the first by Lilit Pipoyan, guitar and voice, from the album Lialousin. Click here for this version of Yes Saren Goukai.
The second is Varoujan Markarian, voice, with piano accompaniment by Vatche Sharafian, which can be heard here. 
Enjoy!


Ես սարէն կու գայի,
Դուն դուռը բացիր.
Ձեռդ ծոցդ տարար,
Ա՜խ, արիր, լացիր:

Վա’յ, վա’յ, վա’յ, վառւում եմ,
Վա’յ, վա’յ, վա’յ, հալւում եմ,
Հալւում, վառւում եմ:

Ես մի պինդ պաղ էի,
Դու մըրմուռ լացիր,
Քո հրեղէն արցունքով
Ինձ հալեցիր:

Վա’յ, վա’յ, վա’յ…
Ես մի չոր ծառ էի,
Դու գարնան արև.
Քո սիրով ծաղկեցաւ
Իմ ճիւղն ու տերև:

Վա’յ, վա’յ, վա’յ…

Թէ ինձ չէիր առնի,
Ինչու սիրեցիր.
Մի բուռ կըրակ եղար,
Սիրտըս էրեցիր:
Վա’յ, վա’յ, վա’յ…

Նիկոլ Պեզճեան: Այսօր

Այսօր խունկ կը վարեմ լուռ եմ
Այսօր մոմ կը վարեմ սուգ եմ
Այսօր իր վերջին ժպիտը կրկին ...
կը տեսնեմ արցունք իմ աչքով
Սուրբ օր է այսօր, տօն է այսօր
Յաւերժ ՄԱՅՐՍ հողին կը հանցնեմ:

TODAY

Today I burn incense in silence

Today I light a candle in mourning

Today the last smile once more…

With my own eyes I see tears

Today is holy  today is Holyday

I hand my Mother to mother earth

For eternity…

…………………………. Nigol Bezjian

Translated by Tatul Sonentz

Diana Der-Hovanessian: California Forest

What drew so many Armenians to California?

It was the walnut trees, the poet said,
on foreign soil, whose branches spread
to feed foreigners and thus be fed.

And, said the planters, the apricot and peach,
honeyed globes of grapes match
our sweet tasting speech.

No, said the Indians, the sequoia trees,
hollowed by lightning fires, these
oldest growing things, put you at ease.

The sequoias growing past the line
of snow, towering over black-oak, vine-
hung manzanita, and incense pine,

voiceless, after fire, age after age,
witnesses, like you, of wrath and rage.



This work has appeared in Graham House Review, Spring 1990. 

Literary Quote for January 2014

ՊԵՏՐՈՍ ԴՈՒՐԵԱՆ 

(1851-1872) 

«Նա է մեր նոր քնարերգութեան առաջին մեծը եւ միշտ էլ կը մնայ վերջինի կողքին, որովհետեւ նա չի հնանում, ինչպէս չեն հնանում ժպիտն ու հառաչը, ծիծաղն ու հեծկլտոցը...Լինելով մեր նորերի մէջ առաջին մեծը, միշտ էլ նա կը կանգնի վերջինի կողքին»: 

Պարոյր Սեւակ 

Karen Kevorkian : Morning News

Spread the pages. Who is
crying today? Mother

lost a son. Father lost
three daughters. Child lost
both arms. City lost
fifty
"from the poorest part, the market."

"These scenes are graphic and may contain content offensive to some." The bodies

drawn from their trays in the cabinets
of the morgue. A child who seems to be dressed

in red. Helplessly
weeping, a big nosed mustached man
covers his eyes with one hand. A voice says quietly

"Mohammed, Mohammed." Then the hospital

where from a boy's body wrapped in white gauze

a plastic tube trails.
You see it all.
The man raising

the boy's shirt to show us. The boy's hands
as he tries to

push the shirt down

Karen Kevorkian: Soon

The wind's harder breathing

stuttering the window frame. A limited

war. Its limited

deaths.

           Soon 

a few months the leaves again 

budding. All that 

murderous flourishing.


Karen Kevorkian lives in Los Angeles where she teaches poetry and fiction writing workshops at UCLA. 

Martin Melkonian lit Zabel Essayan

Les Conférences du Salon

Martin Melkonian lit Zabel Essayan

Conversations littéraires autour du livre

Mon âme en exil, Éditions Parenthèses / collection diasporales

Mercredi 5 février 2014 à 20 h 30

MAISON DES ÉTUDIANTS ARMÉNIENS

57, boulevard Jourdan, Paris 14e

(métro Porte d’Orléans, ou RER B-Cité Universitaire, ou Tram 3)

Martin Melkonian a notamment publié :

Arménienne, Éditions Maurice Nadeau, 2012.

Le Miniaturiste, Éditions Parenthèses / collection diasporales, 2006.

entrée libre

Զահրատ։ Գարուն 17

Դեռ նոր տասնը եօ

նըեօթը տարու

կը պլլուին ծառին

ծառին հաստ բունին

ու լուս

ու լուսնի

ու լուսնի լոյսով

կը սիրաբանին

բանին ծառին հետ

վիրաւոր

րաւոր ճայի մը պէս

                            պէս

Լիալուսնի լոյսով

սերմեր կը ցրուին

ուին աննպատակ

մինչ ամառ գիշե

րը գիշերը հեշտ

կը թափանցէ մեր

                               մեր մորթերէն ներս

Կրակ կը շրջի մեր երակներէն 

ու անոնք որ դեռ 

դեռ նոր տասնըեօ

նըեօթը մտան

արթուն կը հսկեն ճիւղ ճիւղ ծառին վրայ

պատրաստ առաջին

առաջին փորձին

եւ փորձառութեան

Զահրատ, «Մէկ գարով երկու գարուն»

17th Spring

by Zahrad

Still new neo seven

teen fledgling birdlings

cling clang hang 

from the branch

of the tree not daring

leaving loving the sturdy tree

by the light

by moonlight

they fall in love 

with the light

of the lit tree like

flitting jays

poppingjay

bobbing jay

by the lamp light they toss

away seeds, waste seeds

until the summer night

and summer comes

to calm

their burning skins

fire spumes from their wings

of the new seven

teen staying up

ready

hanging on the limb

waiting and wanting

the first try

the first trial

Translated by Garig Basmajian. Published in RAFT, Volume 5, 1991.

Lory Bedikian: Self-Portrait with Crane

On road trips, no coastal fog rolling in
Brings me the sea gull or sandpiper

shifting from water to sky,
but the common Armenian crane

who treks across the Atlantic,
breaks through California clouds, 

haunts the laurels, the eucalyptus,
a message tucked in its beak.

In riffs strummed on midwestern guitars,
I can hear the duduk hound me 

with its drone of apricot wood,
piping a monotone dirge, driven

like the tumbleweed. In New Mexico,
each flute player’s eyes turns 

into the pomegranate seed.
Going east should bring foliage

but I see the blue eye in trees.
For days, New England’s sediment 

drops into riverbeds, bends
into Gorky’s brush strokes.

No relief. Ghosts float west
from Ellis Island, crosses tattooed 

on their forearms, worry beads
pebbled in their grip. Even as I watch

the world series, a fly ball
turns back into the crane.

Originally published: Spring 2008 in Euphony prose and poetry at the University of Chicago

ԹԱՄԱՐ ՏՕՆԱՊԵՏԵԱՆ-ԳՈՒԶՈՒԵԱՆ: Աղօթք Առաջին

Կէս գիշերուան անդորրին մէջ խորասոյզ,
Ցաւոտ գլուխս լուսամուտէն դուրս,
Նայուածքս յառած անհուն երկնքին`
Տէ՜ր, քեզ կը փնտռեմ։

Այս խառնաշփոթ, ճգնաժամային պահուն,
Երբ մարդու միտքը դիւային,
Աստղածորան երկնքի լոյսը դէն շպրտած`
Մխրճուած է խաւար անդունդի
Ընդերքներուն մէջ.
Երբ մարդու հոգին մթագնած,
Ուրուրի թեւեր հագած
Ահով պատած է տիեզերքն ամբողջ.
Երբ խիղճը, խիղճը մարդկային,
Այդ ոչինչը, այդ ամէ՜ն ինչը
Մռայլ փողոցին անկիւնը նետուած
Աղերսանքը լուռ, աչքերը սառած
Բիբերը վեր, դէպի վեր յառած
Կը փչէ հոգեվարքի իր վերջին շունչը,
Ահա այս պահուն, այս տագնապալից
Լուռ ու մռայլ խաւարին մէջ,
Կը փնտռեմ երկա՜ր, Լոյսդ պայծառ,
Լոյսդ` փարոս, Լոյսդ` փրկիչ,
Ո՜վ ամենակալ։

Զիս ներէ, Տէր, քանզի այսօր
Մէջս բոյն դրած բարկութեա՜մբ է յորդ
Որ կը դիմեմ Քեզ.
Խօսելու ժամը անցած է արդէն,
Վաղուց անցած է… ես պիտի գոռամ.
Պիտի գոռամ լրիւ էութեամբ,
Երակներս բուխ` արեամբ իմ եռուն,
Բազուկներս` լայն, սիրտս`սրսփուն
Պիտի գոռա՜մ…
Պիտի գոռամ, քանի տակաւին
Միւռոնդ դրոշմուած կը մնայ
Ճակտիս ու կուրծքիս, լեզուիս ու ձեռքիս,
Ու գերզգայուն էակիս վրայ…:
Պիտի գոռամ,
Քանի դեռ կը հաւատա՜մ.
Քանի դեռ կը յուսա՜մ
Քանի կը սիրե՜մ
Ու քանի դեռ կա՜մ…
Կը հաւատամ, որ աղաղակս պիտի ճեղքէ լռութեան պողպատեայ պատը ու հասնի դէպ’ Քեզ…
Քեզ հասնի, ո՜վ Տէր։

Լսէ զիս,
Հրաշագործ ու բարերար Տէր Աստուած մեր,
Այն հողանիւթը, զոր ստեղծեցիր,
Մարդ կոչուելու ալ արժանի չէ…
Մարդ կոչուելու արժանի չէ, երբե՜ք:
Ե՞րբ է այն պահը,
Այն հրաշափառ, լուսաւոր պահը,
Երբ խաւարի ընդերքները սուզուած միտքը մարդկային
Քեզ անսալով, պիտի սլանայ դէպ’ վեր
Ու երկնային շողերով մաքրէ
Իր սնապաշտ, պղծուած ներսիդին:
Ե՞րբ է պահը, այն հրաշք պահը
Երբ գուրգուրոտ, փրկարար Ձեռքդ
Ուրուրի թեւերը դէն շպրտելով
Աստուածային շոյանքով պիտ’ պատէ
Մարդու հոգին…մաքրէ՜ հոգին:
Իսկ եթէ հարկ է անպայման ընտրել,
Իսկ եթէ մէ՜կ բան ընտրել է պէտք
Փրկութեանդ արժանաւոր,
Տէ՜ր,
Այդ մէկը թող ըլլայ խիղճը, խիղճը մարդկային։

Ո՜հ, արդէն ուշ է. հայեացքդ դարձուր դէպ’ զայն
Ու զօրութեամբդ ամենակալ
Աստուածային բարութեամբ պատէ
Խիղճը մարդկային,
Թող վերընձիւղուի, թող կենդանանայ
Ու միանգամընդմիշտ ծառանա՜յ
Այն աշխարհասփիւռ «մարդ»-վիշապն ի վեր,
Որուն ժանիքներուն մէջ ծուարած է այսօր
Երկրագունդն ամբողջ… երկրագունդին մէջ`
Կեանքին նոր բացուած քանի՜ երեխայ…
Կեանքի վերջալոյսին` քանի՜ ու քանի՜ դողդոջուն ծերուկ:
Արարիչ Տէրն մեր,
Բարի աչքդ դարձուր խիղճ կոչեցեալին։
Ամէ՜ն։

12.23.2013 Թորոնթօ

Նորա Պարութճեան: ՇՈՒՆԵՐԸ

Դուն կը քալես … երկինքը քեզ հովանի

Մէկէն ի մէկ,
շուներու սեղմ ոհմակ մը
ճանապարհդ կը կտրէ
ու կը սկսի վրադ հաչել ուժգնօրէն։
Նախ՝ կ’անտեսես,
ապա կամաց
վախ մը մէջդ կը ծնի՝
հապա՞  եթէ …

Այո, հաստա՜տ.
այդ շուները որս մը գտած
գայլերու պէս սովահար
կը սկսին քեզ հալածել։
Չես հասկնար՝
ինչո՞ւ դուն,
ի՞նչ խոստումներ կը ներշնչես
անոնց անկուշտ փորերուն.
չես հասկնար
եւ ի զուր է այդ հարցումը այլեւս,
կը զարմանաս,
անոնց ախորժակին դէմ սրած
այնքան երկար կը զարմանաս
որ կէս կեանքդ,
թերեւս ալ աւելին,
գուցէ մինչեւ մահուանդ րոպէն
զարմանքի մէջ կ’անցընես…

ու զարմացած
ճամբան սատկած

շան մը նման կը մնաս։



Նորա Պարութճեանին գործերը գաղուած են ԳՐԱԿԱՆ ԿԱՄՈՒՐՋԷՆ ու լոյս կը տեսնեն հոս հեղինակին հրամանով։

Նորա Պարութճեան։ ՍՓՈՓԱՆՔԻ ՆՈՐ ԲԱՌ

Սփոփէ զիս,
եթէ կրնաս
սփոփանքի յատուկ բառ մը գտնել
ու վրան տակ
տակն ու վրայ
սրտիս բերել
խաղաղութիւն ամենակալ
Յատո՜ւկ բառ մը,
եթէ կրնաս.
սովորական միւս բառերը
երէկ արեւածագին
գրողի ծոցը գացին.
աչքերուս մէջ հանդիպեցան
դժոխքի թէժ կրակին,
քառասմբակ խոյս տուին
Արտաւազդի ձիուն նման գլորեցան
դէպի անդունդ,
իրենց ետին բռնակալ մը
անօգնական ձգելով
Սովորական մեղկ բառերը սփոփանքի
անգիտակից՝ անզուսպ վախէ դրդուած,
Արտաւազդի ինքնամոռաց վիշտին նման
թաւալգլոր Ազատութեան գիրկն ինկան.
ու այս պահուս
անիծելով անունս
եւ ծաղրելով ինձմէ եկող ամէն տեսակ ակնկալիք
խրախճանքի նստած են
եւ ափերնին վեր վար իրար քսելով
ինձմէ իրենց փրկուիլը խուլ աշխարհին կ’աւետեն.
Եթէ կրնաս
սփոփանքի
նոր բառ գտնել,
եթէ կրնաս


Նորա Պարութճեանին գործերը գաղուած են ԳՐԱԿԱՆ ԿԱՄՈՒՐՋԷՆ ու լոյս կը տեսնեն հոս հեղինակին հրամանով։

Ծանօթանանք Նորա Պարութճեանին

Ծնած է 1959-ին, Պէյրութի Պուրճ Համուտ թաղամասը։ Յաճախած է Հայ Աւետարանական Շամլեան-Թաթիկեան վարժարանը։

1984-ին աւարտած է Երեւանի Պետական Համալսարանի բանասիրական բաժինը։ Մօտ երկու տարի մաս կազմած է Զարթօնք օրաթերթի խմբագրական անձնակազմին։ 1986-ին տեղափոխուած է Ֆրանսա, աշխատակցած է զանազան թերթերու, որոնցմէ վերջինը՝ Նոր Յառաջ։

1989-ին, Արեւելեան Լեզուներու եւ Քաղաքակրթութիւններու Ազգային Հիմնարկին  (INALCO) մէջ պատրաստած է Master 2-ն։ Հայերէն եւ Հայոց Պատմութիւն կը դասաւանդէ Դպրոցասէր  վարժարանի միջնակարգի դասարաններուն։ Այժմ, դասաւանդման առընթեր կ’աշխատի պատմաբանասիրական նիւթով թեզի մը վրայ։

Tatul Sonentz: SHOWTIME…

Come one  come all

Come one-and-all

Come and see

This death-defying act

Featured in bright cosmic lights

Across the dazzling marquee

Of this traveling circus of

Ever expanding, ever elusive

Big Bang’s Motion and Sound

Star-studded program

Introduced today by a gaggle

Of hilarious creationist clowns

This seven-day wonder miracle

Full of raucous belly laughs

Of swift burning meteors

Of instant romance

And scorching satiric strife…

Come one  come all

To the only show in town

Come and witness

This preordained accident

With no survivors…

This ultimate crash pile up

On the crowded highway

Of death-defying life

………………. Tatul Sonentz

2014

ԵԴՈՒԱՐԴ ՊՕՅԱՃԵԱՆ: ԵՐԳ՝ ԱՂՈՒՈՐ ԼՈՅՍԵՐՈՒՆ ՀԱՄԱՐ

Le ciel est par-dessus le toit,

si bleu, si calme!

P. VERLAINE

Դուն կը սիրես պայծառութի՜ւնն այս կապոյտ,
Որ կը յորդի ճամբաներէն ամայի,
Որ կ՛իջնէ լո՜ւռ, ջրկայքներու մէջ անքոյթ,
Կամ կը գրկէ զանգակատունը գիւղի։

Սի՛րտ, կը սիրես անդորրութի՜ւնն այս պայծառ,
Տանիքներուն ու ծառերուն ալ վրան,
Աշնան լոյսերն ու քաղցրութի՜ւնը անծայր,
Աստղերն յետոյ ա՛լ տրտմաշո՜ւք գիշերուան։

Նոճիներուն մութ հասակին շուրջ ապրող,
Ճառագայթներն որքան անո՜ւշ կը ժպտին,
Կը թրթըռան աշունին մէջ այս շէնշող,
Խունկ կը բուրեն շիրիմներուն ա՛լ չորս դին։

Աղօ՛թք է՝ լոյսն աշուններուն ու հեքիաթ՝
Պար է նաեւ քացրակշռոյթ, սրտիս մէջ
Նուրբ արձագանգ ու վերացում դաշնառատ,
Արծաթացած աղուոր տեսնչա՜նք մը անշէջ։



Ղըրրբիկ (անտիպ)

Ralph Setian: Bird-Watching

The bald eagles perched high upon the pines

we stand silently stealthily watching

peering through telescopes and binoculars

as they majestically ignore us.

We stand.

We wait.

We watch.

We hope.

We freeze.

And then -- 

suddenly-- 

       the magic moment --

    E

  N                               !

O      T                      G

      A               N

         K          I

            E   W

              S

This poem has previously appeared in RAFT, Volume 5, 1991, and appears here with courtesy of the author. 

Դանիէլ Վարուժան։ Հօրս բանտին մէջ

1896ի Համիտեան սարսափի օրերուն՝ երբ Պոլիս կու գայ Վարուժան, հոն բանտարկուած կը գտնէ հայրը՝ սուտ ամբաստանութեան մը զոհ եղած։ Այդ տխուր դէպքին ոգեկոչումն է քերթուածը, գրուած ուշ ատեն՝ բայց զգացումի թարմութեամբ։

Դեռ փոքր էի. եկայ քեզի մինաւոր,
Մութ զընդանիդ մեր այցի։
Մայրս հիւանդ էր. կը շըրջէի ե՛ս ազատ
Մէջտեղ բանտի և մահճի:

Լուր տըւին քեզ․ եկար առջե՛ւը դըրան
Վանդակապատ՝ որ - ոճի՜ր-
Կը բաժնէր մեր ողջագուրո՛ւմը կըղկաթ։
Երկար անխօս, վըշտակիր։

Ո՜րքան նիհար էիր և ո՜րքան աչքերդ
Ծարաւ էին արևու.
Մօրուքիդ տակ, կարծես ոսկրի վրայ բուսած,
Ո՜վ հայր, մեռել մ՛էիր դու։

Նըշմարելուդ պէս զիս ժըպտիլ ըսկըսար․
Բայց այդ ժըպի՛տը բարի,
Այդ սուտ ժըպիտն էր նունուֆար մը ծաղկած
Լըճի մը վրայ արտօսրի։

Կարկառեցիր սև վանդակին ետևէ
Շըրթունքներդ իմ շըրթներուն․
Բայց իրարու անոնք, աւա՜ղ չըհասած՝
Մեր համբոյրին դողդոջուն՝

Նոյն ժամանակ եղան օրրան և դագաղ։ -
Ո՛հ, պիտի ո՜րչափ քեզի
Բաղձայի տալ ընգրկումի մը մէջ տաք՝
Ազատ աշխա՛րհը դուրսի,

Եւ իմ փոքրիկ բիբերս քու բիբերուդ
Տեղալ երկինքն անսահման,
Սըրտէս սըրտիդ պարպել բոլոր օրերս այն,
Որ արևու տակ անցան։

Մութ բանտիդ մէջ գարնան վարդերը ամբողջ
Պիտի լեցնել ուզէի,
Կամ ճիղմ հասակս ու ապագան հասակիս
Պիտ՝ հոն թաղել ուզէի։

Ո՜վ տըխուր ժամ.- Քեզ մի առ մի պատմեցի
Սև վիպակնե՛րը մեր տան,
Հանիիս մահն, ու հիւանդ մօրս հազը խուլ
Լըռութեան մէջ գիշերուան․

Ըսի թէ մեր տանիքին վրայ, լուսնին տակ,
Բուերը պար կը բըռնեն,
Թէ այս տարի մեր վարդենին չորացաւ
Գերեզմանատան խորշակէն։

Կը լըսէիր զիզ եւ հարցում կ՛ընէիր,
Երբ հըրաման մը վայրի,
Կոյր հըրաման մ՛եկաւ ըզմեզ բաժնելու․․․
Դարձա՜ր… առանց համբոյրի․․․,

Ու ես երկա՜ր ետևէդ պիշ նայելով,
Հա՛յր իմ, մինակ, հոն լացի՜.-
(Մինչ կուրծքիս տակ բաշ կը թօթուէր ոխ մը նոր)
Սիրտս աչքերէս քամեցի։-

․․․Ով կեանք սիրոյ, լանջ քըրտինքի, սիրտ փուշի,
Ցեխին նետուած սըրբութիւն,
Արևուն բորբ հոսանքներուն դէմ գոցուած,
Ո՛վ երակներ ազազուն։

Տեսայ որ ձեզ հետ, ձեզի հետ սուզեցան
Եղեռնի մէջ, արտալած,
Սուրբերն ամէ՛ն կրօնքի, ամէ՛ն շուշաններ
Եւ Յիսուսներ թըքնըւած։-

Դանիէլ Վարուժան, Ցեղին Սիրտը, Մխիթարեան Հրատարակութիւն, Վենետիկ - Ս. Ղազար, 1944

James Baloian: IN THE SAN JOAQUIN

The warm tropical winds have finally
pushed a high pressure system
over the valley, and suddenly
the idleness of February and March

becomes a fury of Aries

blowing fire in each Ant

to catch up for the late cloudy weather;

Weeding, spraying, planting, tying and picking,,
irrigating, tractoring

the Ghost of the Bear
finally awakens
bumps his head
in the dark cave,
and each morning
through his transcendental cave,
feels the eye of the Sun
wake earlier,

and hears the birds

singing their songs
in the black/blue
and the Suncoming North 

the smells of Orange blossoms
in the cool evening and mornings

release her scent to the Earth

and by afternoon

lay still and yellow

curling below the shade

of the leaves

a small ball

of green, the eye hidden

in the leaf for December

and I wonder if I want to wake,
and go out into the world of working hands,
and faces that speak in the dust
and growing of roots and the fingers
of green brushing the windows
of lighthouses
looking out with a singular eye
the voice of Josha
on the lips of the Horn.

James Baloian

This poem has appeared in the Winter-Spring 1987 issue of Graham House Review

Վահան Թէքէեան։ Պիտի Ըսենք Աստուծոյ

Թէ պատահի որ այսօր անհաւասար այս կռուին
Չըկարենանք դիմանալ և ուժասպառ, ոգեվար
Գետին ինկած՝ չըկրնա՜նք ոտքի ելլել վերըստին
Ու յաղթէ՛ մահը կեանքի ոգորումին մեր երկար…


Թէ լըրրանա՜յ այս ոՃիրն ու վերջին Հայը փակէ
Վըրիժավառ իր աչքերն՝ օրն յաղթութեան չողջունած...,
Ահ, թո՛ղ այժմէն երդուըննայ իւրաքանչիւրը մենէ՝
Որ հանդերձեալ կեանքին մէջ երբոր գտնենք մենք զԱստուած


Ու երբոր Ան՝ երկրային մեր մեծ ցաւին փոխարէն,
Ուզէ ըզմեզ ըսփոփել, վարձահատո՜յց մեզ ըլլալ...,
Իր այդ շընորհն ապաժամ մենք մերժելով ուժգնօրէն՝


Պիտի ըսենք. - «Մեզ դըժոխք, դըժո՜խք ղրկէ՛ անգամ մ'ալ.
ՉԷ՞ որ զայն լաւ կը ճանչնանք, զայն ճանչցուցիր մե՜զ շատ լաւ,
Եւ Թուրքերուն յատկացո՛ւր արքայութիւնըդ ամբաւ...:»

1917

We Shall Say to God


Should it happen we do not endure
this uneven fight and drained
of strength and agonized
we fall on death’s ground, not to rise
and the great crime ends
with the last Armenian eyes
closing without seeing a victorious day,
let us swear that when we find
God in his paradise offering comfort
to make amends for our pain,
let us swear that we will refuse
saying No, send us to hell again.
We choose hell. You made us know it well.
Keep your paradise for the Turk.


-Vahan Tekeyan(1917)

Translation published in Anthology of Armenian Poetry, Diana Der Hovanessian and Marzbed Margossian, Translators and Editors, Columbia University Press, 1978