Երեկոն ինչ անուշ է,
Խաղաղ ու անհուշ է,
Տարաժամ է դեղինը
լուսնի:
Զեփյուռե մետաքսը
Շրշում է իր վալսը,
Շոյում է վարսերը
երկնի:
Վերհուշը վհատ է,
Անթեւ ու գունատ է,
Անստվեր տեսիլք է
հնի:
Արթնացում է հուշում
Մոռացված մի թռչուն,
Լուսականչ երեկո է
հիմի:
Գայանե Ղազարյան «Արեվից առաջ» Լոս Անջելես. Gayane Ghazaryan, Before the Sun, Los Angeles, 2004.
I empty the old ones and find among deposits of fine dust,
Layers of me at twenty, at twenty-five…
A copy of 100 Years of Solitude in French,
A collection of science-fi ction entrenched around copies of Voltaire.
Then notes in old travel books.
Some souvenirs bought or found.
Cookbooks with recipes of curry, hamam meshwi,
Grandmother’s lentil soup and Mum’s mujjadarah,
As I meander through them, I smile at my Present,
knowing that it and the Future have a solid Past.
12/23/07
This poem was published in the Armenian Weekly's December 2008 magazine. Download the archives here.
Silence for just more than a second.
Then a sound from there.
But more from the left there.
Oh, yes
these are cars.
Then more sound from both sides.
I once sat here all night.
Enjoying
really respecting the quiet.
Count—
wait count.
1, 2.
The spaces between cars.
1.
They are there.
1, 2, 3!
Click hear for the audio clip A Breath of Spring read by Lola Koundakjian.
Կանգնենք գարնան հրաշքի դէմ՝ ակնդէտ,
Ու մենք լռենք, երբ որ խօսում է Աստուած,
Միայն արեամբ հաղորդակցուենք միմեանց հետ,
Մեր ձեռքերը՝ ճիւղեր, իրար պատուաստուած…
Միայն դիտենք՝ ի՜նչ հորիզոն է հիւսւում
Երկրի, երկնի միացումից սիրահեծ,
Եւ ծիածան-մանուկն ինչպէ՛ս է ծնւում,
Երբ մարո՜ւմ են արեւ, անձրեւ իրար մէջ…
2001
Զարմանում ես, թէ այդ ինչո՞ւ,
Ինչո՞վ, ինչպէ՞ս հայ ես զգում,
Ոչ թէ մոնղոլ եւ կամ գնչու՝
Ինքդ քո մէջ ես խարխափում…
Մեծացել ես, հասակ առել,
Ուժեղացել, դարձել արի,
Շատ ես յոգնել ու պայքարել,
Կաթն ես փորձել այլ տեղերի…
Ու յաջողվել է անկասկած,
Յագեցընել ծարաւը քո,
Զգացել ես բայց շատ չանցած,
Թէ նա այն չէ այս երեկոյ…
Հիմա մոլոր շուրջդ նայում,
Ու շուարած հարց ես տալիս,
Կաթը կաթ է, բայց թէ ինչու՞
Սրա համը կեղծ է գալիս…
Չմոռնա՛ս, հայի՛ զաւակ,
Թէ դու հայ մօր կաթն ես ծծել,
Գիշեր ու զօր նա շարունակ
Քեզ համար է կեանք հիւծել։
Մի կաթ, որ մեզ տուեց Շիրազ,
Ու Կոմիտաս, Շիրակացի,
Սիամանթօ, Մաշտոց, Հայկազ,
Թլկատինցի, Նարեկացի…
Ձեռից չեմ տայ ու չեմ թողնի,
Որ դու պղծես կաթն աննման,
Կամ խմացնես օտար հողի.
Կաթիդ մեռնեմ, Մայր Հայաստան։
Սեպուհ Պաղտոյեան, Հրայրք Շաբաթաթերթ, Վիէննա.
At parts when the rhythm can match
the paced sipping of nothing or very little.
It can be—
is learned in theatres.
With soda with soda
Sipping soda to the movie.
Գառնիկ Գալստեան, Ժամադրութիւն Աշխարհի Հետ
An Appointment with the World
Collection of poems by Garnik Galstian
Published by Tekeyan Cultural Association
2007 Los Angeles
GARNIK GALSTIAN, an Armenian poet, has been writing since his childhood days in Yerevan, Armenia. Upon graduation from the Yerevan State Univesity, Galstian has published many articles and essays on Armenian Literature of the 20th century while working at the Institute of Literature of the Armenian Academy of Sciences. His works have been published in numerous newspapers and magazines in Armenia and in the United States. Ever since his move to Los Angeles in 1979, he has taught at Armenian schools and at American Armenian International College of La Verne. His works include a study of Barouyr Sevag's literature, a collection of poems, "Jhamatrutiun Ashkharhi Het," as well as a textbook on the Armenian language.
When it comes to another meal
So frequently
I’ve been alone.
Slice shop or Tin’s House
and I’ll go in late.
Still there’s a certain allure to it all
and as the food heats he sweeps.
“I’ll surely be the last.”
Լուսնի ծիրին մէջ մտաւ
Դարձաւ ու դարձաւ խելայեղ
Շուրջպար բռնեց - դարպասեց
Սուրաց քառասմբակ - նուաճեց
Եւ իջաւ լուսնի կոյս հողը համբուրեց
Յետոյ յագեցած - քաշողութենէն ազատած
Շոյելու համար մորթը ուրիշ աշխարհներու
Նետուելու համար գիրկը տարբեր անջրպետներու
Անտէր լքեց - անճար թողուց - անդարձ հեռացաւ
Լուսնի ծիրէն ելաւ - փրկուեցաւ
Քու ծիրիդ
Քու ծիրիդ մէջ եթէ մտնէր Լօ
Չէր ազատեր Ափօլլօ
14. 2. 1973
I am sanding down the jagged contour of my ankle
Which the architect neglected or could not reach.
No one could possibly underestimate the steadfast;
The irrepressibility of nature in the act. carved out
As She shines her finger down, each morning
From the top of the Mountain where, gaining speed
All particles of life stumble among and upon one another,
Crumble from her will and, collect in the fertile valley.
With a sheared foot in a westward pose, detached
I shift to the other, contemplating in Lost tongues;
"Perhaps", I say, "it is the inevitability of conditioning."
I hear the steady stream of the morning highway
beneath the current.
Boston, 2008.
Click hear for the audio clip Our meeting place read by Lola Koundakjian.
Նորից գարուն է եկել
Մեր հանդիպած ծառուղում.
Վարդը սիրուց բռնկել,
Շուշանը ձիւն է մաղում։
Բալենին հարս է կրկին։
Հարբած բախտով իր պայծառ.
Աչքը նրա ծաղկունքին՝
Կողքին մեռնում է մի ծառ…
Օդում երգն է կարկաչում
Թռչունների սիրավառ.
Ձագը կորցրած մի թռչուն
Թփում ճչում է շուար…
Բոյրի, թոյրի խելայեղ
Տօ՜ն է շուրջս, անտառում.
Ձորակի մէջ, ինչ-որ տեղ
Ծածուկ լալիս է առուն…
2004
Thoughts about how long my heart
and all those other parts
will work/play
are easily put aside
for eating
and clinchers like the fact that I have no control
and that it’s really not my decision.
Քընարս այսօր, կըտըրտելով լարերն իր,
Ձե՜զ կը կանչէ Արևելքէն Արևմուտք,
Ո՛վ դուք
Հացի՛ զոհեր, որ ունիք միշտ արևու
Պասուք:
Այս առաւօտ` գըտա հասակըս թաղուած
Հեղեղին մէջ շուրջըս ծաղկած վարդերուն.
Եւ կանգուն`
Խմեցի ավիշն հողին, երգերը բոլոր
Բույներուն:
Ինծի՛ եկէք, ես կախարդն եմ Մայիսին. --
Ձեր քըրտինքը ես կ’ընեմ գոհար ցօղն անգին
Վարդին.
Կը հեղում ձեր ոսկորներուն մէջ ցամքած`
Արփին:
Ինծի՛ եկէք գործատունէն` ուր երկար
Շաղուեցիք դուք մեր Աշխարհին ցեցակեր
Նո՛ր հիմեր.
Փուռէն` որ ձեր գըլխուն, սըրտին վրայ` մոխիր
Է ցաներ:
Ինծի՛ եկէք նաւարանէն` ուր կռեցիք
Նաւեր, վաղուան ձեր դագաղները պողպատ։
Ելէ՛ք արդ
Աղիքներէն հողին, ճահճին արգանդէն,
Դա՜շտն ու ա՜րտ:
Ինծի՛, ինծի՛ եկէք այս օր բոլորնիդ.
Սիրտս ա՜յնքան բոց ունի, հոգիս` ա՜յնքան լոյս`
Որ ձեր խիւս
Ցեխերէն իսկ կը շաղուեմ նո՛ր Մարդկութիւն
Եւ նո՛ր Յոյս:
Հերի՛ք հիւծաք նըկուղներուն մէջ խոնաւ,
Եւ ունեցաք միշտ կարոտ, նման խըլուրդի,
Օդի,
Եւ ժանգի պէս երկաթներուն փարեցաք,
Նօթի՜:
Թող ձեր մուրճն ա՛լ չըկայծակէ սալին վրայ.
Մըխուած մընան թող ատամները սղոցին`
Հեցին.
Կոճղին խըրուած` թող խէժերէն ժանգոտի
Կացինն:
Ի՛նչ փոյթ թէ որբ մընայ շարժիչ մեքենան,
Եւ գործատան մէջ ճիւաղներ սողան լուռ.
Ի՛նչ փոյթ ո՛ւր
Դառնայ ճախրակն, ու խորտակուին լոյծ փոկերն
Ընդհանուր:
Դե՛հ քրրտնաբոյր ձեր շապիկներն հանեցէք.
Թող ճենճոտած ձեր գըտակները նետուին
Հնոցին.
Գլուխնիդ այսօր պիտի սուզիմ արևուն
Բոցին:
Ինծի՛ եկէք, եկէք ինծի՛, Եղբայրնե՛ր,
Ձեր ամենուդ այսօր տօնն է Մայիսի,
Վասըն զի
Հողն ըստեղծիչ, ձեր ըստեղծիչ արեան լոկ
Կը խօսի:
Զեփիւռն ահա,՛-- ո՛վ տառապեալ հոգիներ,
Ձեր կուրծքերուն բացէ՛ք վէրքերն` իր անգին
Խունկին.
Աղբիւրն ահա՛, թո՛ղ գըլուխնիդ իր լոյսին
Հակին:
Դեղձին ահա՛, ծաղիկներն իր կ’անձրևէ
Ձեր կոշկոճուած ձեռքերուն վրա արիւնոտ.
Եւ կարօտ
Կը զգայ մայրին` որ գըրկէք զինք թևերով`
Վիրոտ:
Ահա Արե՜ւն, Արե՜ւն ահա. լոկ ձեզի՛
Այս օր կ’նայի. կը համբուրէ միայն ձե՛ր
Ճակատներ.
Ան` բոլոր միւս ճակատներուն վրայ իշխող
Է թըքեր:
Ձե՛րն են դաշտեր, ձե՛րն է Քաղաքն, որուն լուռ
Փողոցներէն պէտք է անցնի լոկ այս օր
Ձե՛ր թափօր,
Դրօշներ ծըփան, ծաղկին յոյսեր, և գոռայ
Շեփոր:
Հանգի՜ստ երգեն թող ձեզ բոլոր արծիւներ.
Հանգի՜ստ երգէ քընարս, որուն, ձեզ համար,
Իբրեւ լար,
Ես արծիւի տըւի այս օր աղիքներ՝
Որ գոռար։
Թող ձեր շեմերը ողողուին վարդերով։
Երբ գայ լուսինն ու իր բիբերը բոցէ
Յածէ՝
Բալասանո՜վ թող այս գիշեր ձեր դուռներն
Օծէ…։
Դանիէլ Վարուժան
Բոլոր ազգերու երազներն են շատ,
Ոմանք կեանք կ՛առնեն, ոմանք կը մնան,
Իսկ դեռ շատերը կը մնան կիսատ՝
Նոր երազներու ճամբայ կը բանան։
Անքուն հայ ազգի ծլած երազներն
Ալ կասկած չունին թէ գոյն կը հագնին,
Թէ կը տերեւնան իրենց մերկ ճիւղերն,
Թէ պտուղ կու տան որքան ալ յոգնին։
Ապրիլ ամիսը սխալ ընտրեցին
Հայ ժողովուրդի լոյսը մարելու,
Ի զուր փորձեցին, ելքեր փնտռեցին՝
Իրենց երազին կեանք շնորհելու։
Անոնք չիմացան թէ Ապրիլի պէս,
Հայ ազգը անվերջ ապրիլ կը տենչար.
Այդ Ապրիլով իսկ սկիզբ մը որպէս
Անվերջ կը ճզմենք երազները չար։
Ու ահա կ՛ապրինք, կ՛երազենք նորէն,
Թէեւ հայուն անքուն է ներկան.
Բայց թէ միանանք հայկականօրէն,
Կը հզօրանանք. «Հրայրք» է վկան։
Սեպուհ Պաղտոյեան, Հրայրք Շաբաթաթերթ, Վիէննա, Ապրիլ
There must be a million people out there
more than that.
So make it worthwhile.
Use it well.
I had that machine “device”
for the same reason as you.
Same as everybody.
But I’m not in that business anymore
no way.
Yes it’s all there and more, I’m repeating.
It’s just a little more.
It takes a little more than what I had.
And I’m repeating.
I had energy.
Everybody doin’ it with that energy.
David Norian is a writer based in the New York area. He graduated from the University of California, where he studied with Thom Gunn and Gary Soto, and later under Agha Shahid Ali. Of his poems, Gunn said "[Norian] deals with the succinct, the observation that stops early, perhaps even at times with the unsaid. His work is all his own invention.”
Ու պօէտներ որ չեն պղծել
Իրենց շուրթերն անէծքով,
Պիտի գովեն քո նոր կեանքը
Նոր երգերով , նոր խօսքով։
Յ. Թումանեան
(One clad in Chanel, the other holds a broom)
She sweeps the street of our Homeland
Whistles to keep stray dogs away.
She’s old, she’s rugged, she smiles a lot.
As though lacking worries herself,
With her warm smile took yours away.
How does she feed? Where does she live?
And you with your pearls, clad in Chanel
Did you even see her?
Did you look well?
© copyright: Nora Armani 2007
The old man told me
he himself had died
a long, long time ago.
He pointed to a distant plain,
a tide of earth that once
bled mountains of their loam.
The harvest there is rich,
he said, it never ends,
the fingers, limbs, and skulls.
In the sun beside his hut,
an ancient cart trembled
beneath a village of bones,
A genocide of sightless eyes
that sang the wind
proud and low and long,
An insane congregation
borne by wooden wheels,
a cemetery without a home.
From out across the plain,
the old man touched
my fleshless, bleached-white arm.
From out across the plain,
I too became
a keeper of the bones.
October 8, 2005
From Songs and Letters, reprinted with the author’s permission.
1
Spirit climbs
where rhymes chime bold.
The bells of diction.
The rills of sound.
The goddess Anahit grew
in pagan beauty bounds.
With a gold bracelet
and an Armenian coin,
I dreamed reams of time
and climbed the Roman fence
like the adventurous vine
to the ancient Antioch yard.
A rooster crowed on an ancient day
near a mountain that sang praise
in the minor key.
It was the Asian symphony
with soldiers rollicking
in their nights of Bacchus.
The walls of empire were strong
but as legions went along they cracked.
Bits of mosaic that had tiled the floors
of the baths became artifacts.
Armenians grew the grapes
as that throne rose,
rams locking horns in habitual battle.
Armenians were lost,
but hung onto some Roman whims
like designs of rams and peacocks
in their embroidery,
like the rooster on the mountain
and the handsome profiles
of Roman men and women.
2
Armenians commanded
kings and property.
There were dynasties,
one after another, that entered
into the total mentality.
Give me a primer or a tale,
that of Tigran ruling for unity of states,
that of Queen Satenig with silk and gold thread.
Royalty in the clothes is also in the head.
It was then dead after the cymbal clash
lost its willing dash.
Impotent candles roamed the palaces.
Manuscripts found their thrones.
Puffs of incense rose.
Give me a primer showing
soldier Vartan freeing the cross
from the Persian deity.
Then there was Byzantine fealty.
Celebrations breed celebrations.
Celebrations seed us.
3
The Euphrates was near with ideas,
its belly having been swollen
with domination for so long it burst.
Centuries were the sanctuary
from which even the Church
took its inspiration in songs of the mass
that oozed a sweet sadness.
The Turkish sword or empire.
The Soviet Union hammer.
Yet landscapes were still
on perpetual loan for art.
Presidents adjusted the manners
of kings and czars.
The soothing hand of banners
was on their brows.
My heritage was born
out of the ice of these rivers
as God washed time with fine soap
and made it leather boots
for stepping in mud
and climbing through snow.
The tryst of the old
rhymes with people who were cold.
The beat of the new
rhymes with what to do.
The immortal grapevine
bears the leaves that wrap our lives,
the taste of tradition
preparing grapes for wine,
the fame of Armenian cognac
and of recovery in time.
From the book History's Twists: The Armenians by Helene Pilibosian, copyright 2007, honorable mention from Writer's Digest Book Awards.
Helene Pilibosian was born in Boston, MA, and lives in Watertown, MA. She attended Harvard University from which she received a degree in the humanities. After working as an editor at The Armenian Mirror-Spectator, she now heads Ohan Press, a private bilingual micropress.
Her poems have appeared in such magazines as The Hampden-Sydney Poetry Review, Louisiana Literature, The Hollins Critic, North American Review, Seattle Review, Ellipsis and Weber: The Contemporary West and in many anthologies. She has published the books Carvings from an Heirloom: Oral History Poems, At Quarter Past Reality: New and Selected Poems and History’s Twists: The Armenians. Her early work has been cited in the Greenwood Encyclopedia of Multiethnic American Literature.
[HELENE PILIBOSIAN's latest book, History's Twists, won honorable mention in the Writer's Digest 16th Annual International Poetry Competition. - LK]
In Honor of the Armenian Poetry Project
& it's Founder Lola Koundakjian
Armenians always hear the voices
Echoing from the past
The long gone past, the recent past
The voices of what once were
And live still in the hearts of readers
Of both west 'irs' or east 'oums'
Uz'old words only heard in church
Or even our new native tongues
We hear the echoes of the past
Reflected in the mirror you hold
Speaking the past into bits and bytes
Echoing across the internet globe
Podcast into the Armenian ears
Shushan in Tehran
In Boston, Melbourne, Paris
Garnig in Gumri
In Vienna, Sao Paolo too
We see the white cap of our mountain
Drink from the untainted springs
Laugh in villages that are... no more
Some times in life you want to give up.
Some times in life you want to run away
And escape the scene.
Some times you are tired of loving an unreachable love.
Some times you want to break free
But you are too weak to flee.
Some times you want to say something
But the words just don't come..
Some times you want to know all the answers
But you never ask the questions.
Some times you look back and regret
Some times just before the end you tend to begin.
And some times, some where you look back
And see there were some times
Where you could have stopped but didn’t.
As the last fragments of the Second Republic
were torn down and weathered away,
we were searching for a new homeland.
We spoke of great gains,
but gained losses that became
mischievously central
to the life in the Third Republic.
The men of the 90s swept the past away
in a handful of years,
but its foundations lay deep
and immovable as a bunker,
which could never be destroyed
because of its strength that came from
excelling for our state, our school, our group…
The new rhetoric to be the best, first, greatest,
to get the best job, to make as much money
and to achieve as many lovers as possible
collided against the iron walls of
the Soviet Republic and crashed down.
Now the ghosts of the old era wander
across the country, and the voices of a lost,
thriving culture groan regrets for the old
state of affairs that vanished,
disgraced and rotten,
and was forcibly replaced by a fragile network
of colossal individuals
and their rambling ideologies.
Yet the old has been living in our memories,
like an ember that resists dying
by burning away in the power-saving mode.
The political poem
is not a geography lesson,
moan of protest, rant, nor
shout heard only once.
It is an echo, echoing forever
It began with man’s first breath
as he struggled to inhale and
exhale by himself.
The political poem is a fact
of life because man is
a political animal by breeding
by being given the power to think.
The beating heart is
the first poem. Poetry and
politics are the auricle and ventricle
chambers of the heart.
The poem starts and stops there
but must address the head
because it is not an end in itself..
It is more than a song of love.
praise of life, mourning of loss.
It calls for change. It insists
on restorations. It affirms dignity.
Although it comes in disguises
both beautiful or sweaty
it needs no invitation, nor
justification. It starts with
the recognition of injustice.
That is the irritation on which
layer after layer of light must be
coated until the political poem
is a vessel of light, catching light,
shedding light.
All this is to explain why the sun
is so hot in Turkey. It is reflected
back in so many grains of
irritant, the dust of so many unburied
Armenian poets, so many poems.
This dust, these grains which winds
blow, blow into the eyes of all the living.
This poem has previously appeared in RAFT.
speak, now, on the fundamentals of civil policy
as the withered banzai gasps of plastic.
the retractable awning of reform,
as in a penal code abolishing the mouth with
which to read, worn, of wind and rain,
the sky-blue muslin crawling across
the shifting desert, retracing–as children
in aimless perpetuity. The beating sun,
bleaching, what remaining essence.
Boston, 2009.
I was in the day late
got into it late.
But at my time sitting
the opera came.
I on the john hearing opera
from next door
for the first time.
Perhaps in his chair lights off
maybe wearing a blue shirt.
But really, out the window
the paint on their house told me very little of them.
As did the minor way their house met the street.
Հոգիս թեթեւ թռչուն է կապոյտ
Որ չունի վերացական իմաստ
Ոչ ալ կը սպասէ վերագրումներու
Կը մտնէ ամէն տեղ
Ամէն պատշգամբ ու ամէն դուռ...
Ուր մնաց մեր հին տան նեղ պատշգամբը,
Ինչ երազներ պահած եմ անոր նախշուած քարերուն ծայրերուն։
Հին դուռը եւ հին հոգին
Հոգին չի հիննար սակայն,
Կը տխրի մեծ լռութիւններուն դիմաց
Ու մեծ ալիքներուն դիմաց կը նայի վերացական աչքերով
Բայց չուրանար իր իսկութիւնը...
Նոյնիսկ թէ արագօրէն անցնի ամէն ինչ...
Կրնայ պատահիլ որ անցնին բառերը
Բուրգերը կրնան իյնալ ո՜վ գիտէ
Կրնան աշխարհները մղկտալ ցաւին առջեւ
Եւ մեծ պատերազմներուն.
Որ շարան— շարան դիակներ կը ‘ոխադրեն.
Մեր աչքերուն մէջ միայն մահ տեղաւորեցիք
Միայն ուժգին պայթումներ եւ ատելութիւն.
Բա՛ցէք բոլոր ճանապարհները,
Բոլոր անցքերը բա՛ցէք...
Մեր մարմինը ֆետայի—զսպանակ դարձուցիք
Ո՞ւր են պայթումները,
Հէյ դուք որ նոր աշխարհը կը ‘առաբանէք,
Նաւթ ու գինի կը հրամցնէք մեզի ...
Մինչ բանտի ճաղերը կը դառնան ստուար
Վէրքը կը խլրտայ,
Ամրան տաք աւազին վրայ
Արիւնը կեռայ,
Դուք նոր աշխարհի տէրէր,
Կը պատմէք տէրորի մասին
Կ՚ահաբերկէք,
Կը ‘շրէք բոլոր կամուրջներուն պարանները
Կ՚ուզէք խեղթել ձայնը մեր ...
.....
Երգը կը յուշէ սրինգին մասին,
Երգը կը խօսի յաւիտենութեան մասին,
Երգը կը ‘նտռէ ալիքներուն ‘ր’ուրը...
.....
Ես պիտ լուամ տխրութեանս
Ամեհի տարածութիւնները աղաջրով...
Ըլլար ձոր մը հեռուն...
Ու հոն թաղէի կասկածներս.
—Գիտես կ՚ըսէ ձայնը գիտես գանկերու ձորը
Ուրկէ պիտի բարձրանայիր.
Դուն եւ բանաստեղծ եղբայրդ
Դէպի գագաթը լուսաւոր Քեսրուանի
Հոն քարերն անգամ աղօթք կը հոտին...
Խնդիրդ մէկ է...
Աղօթելու եւ գրելու անկարելիութիւնները կը խոցեն քեզ...
Ու դուն ինկած ես գետին...
Մտած ես մանրուքներու— մանրուքներու նեղ ‘ողոցը։
Ուր նստելով ցեխին
Առաւելի ու նուազի զարմանալի պատմութիւններու
Ականջ կուտաս։
Կը հաշուես սխալներդ ճիշդերուդ դիմաց
Կը նայիս թէ քանի բայ ի զուր արձակած են քու մասիդ։
Ինչ կարեւոր, որ ամէն դարձէ ետք կամ վերադարձէ
Պիտի հաշուես ճմռթկուած բայերդ...
Այս տամուկ ու աղմկոտ թատրոնին մէջ,
Ուր մարդիկ ելած են ականջիդ ըսելու,
Որ ոչինչ, կեանքը նարտի խաղալու պէս բան է ...
Ամէն դարձ վերադարձ է,
Վերադարձ է աւազներուդ ու քարերուն ու կայմիդ
Թող ոչ ոք խօսի քու անունովդ,
Որովհետեւ լոյսի պատմութիւնները պիտի մնան
Ժամանակի պահարանին մէջ միայն...
Ու այդ պահարանը պիտի բացուի միայն մէկ անգամ։
.....
Ամէն դարձ վերադարձ է,
Վերադարձ է մակոյկիդ
Որ գիրի նաւակներով պիտի տանի քեզ ապահով ա’եր։
....
Երկու շուարած կիսադէմքեր
Կը հալածեն մարտնչող Ոգիս.
Կը նային, իրարու բաներ կ՚ըսեն, կը ‘ս’սան...
Կը հաւատամ որ պէտք է շարունակեմ գործս.
Կարիկ Պասամճեանի ոգին կը թեւածէ գլխաւերեւս։
Ու ինչ բախտաւոր,ոսկեծիր օղակ մը կը վառի հիմա։
Աչքերս կարօտ են բանաստեղծութեան կարօտին,
Գինին ու բառը կուզեն հաշտուիլ իմ համար,
Միեւնոյնն է գարունը կը պարզէ իր թեւերը.
Խառն են օրերը,
Խառն է ամէն ինչ,
Խառն եմ եւ ես.
Խառն է քերթուածս.
Սեղանս, կամքս, գրպանս
Օդս ու արեւս,
Եւ սպասումներս են խառն.
Խառն եմ ես,
Խառն եմ ու ջղային,
Կապոյտ են երակներս...
Անոնց մէջ մելան ցանեցի...
Խառն եմ ես։
Սագօ Արեան
These poems have appeared on the website Keghart.com -Ed.
Dr. Juan R. S. Yelanguezian K. P. is an Argentinian-Armenian composer, musicologist, author and plastic artist. In addition he has translated Dora Sakayan's Esmirna 1922: Entre Fuego, El Sable Y El Agua (El Diario Del Dr. Hatcherian), Montreal 2001. He is a third generation descendant of traditional families from Cilicia (Tarsos, Adana & Marash) and Thrace (Xanthi), His mother was born in Athens, and his father in Beirut. He has travelled extensively, educated in Argentina and Armenia. His works are much appreciated, and he has earned several awards both in his birthplace and elsewhere.
Keghart.com is pleased to present two of his poems (In Spanish and translated into English) from the Madagh cycle of his collection of poems Arian, Antología Poética, Buenos Aires, 1994.
Կնոջս՝ Սիրուշին
Թե մարտում ընկնեմ, տխուր մի՛ մնա,
Անսեր մի՛ մնա, սիրի դու մեկին․
Թող ջահել սիրտդ սիրով արբենա,
Ափսոս է վարդը թոշնի գարունին։
Ես հող կդառնամ դաշտում սիզավետ,
Կդառնամ ծաղիկ, անուշ կբուրեմ,
Դու եկ ինձ այցի նոր սիրածիդ հետ,
Քաղիր ինձ, որ քո ձեռքդ համբուրեմ։
Համբույրով վերջին կարոտս առնեմ,
Իսկ դու իմ անուշ բույրով արբենաս,
Ու քո ձեռքի մեջ թող ես թառամեմ,
Ա՛խ, կուզեմ դու միշտ անթառամ մնաս։
Դերենիկ Չարխչյան
(1916 - 1943)
In the museum of life still labeled framed
I stand with a rusty spout leaking
In the garden of life snakes coil around trees I covet
Cradle conceive and deceive for mere profit
On an island of sound I dangle from trees
To swing with dreams chiseled in brass laced tempi
Mounting melancholy meager eager fissile remedy
On an ocean wave deafening to break
I find my confessor and spray my story
The agony of a board cracked in two
My dry suit betrays its name thrice
Before the rooster chimes the church bells
Ringing the Sun’s monotheistic mourners adieu
Saturday evening in the park with Modeste
I begrudge a troubadour cooling his feet in a fountain
Collecting abandoned good-luck penny draped resolutions
To guzzle down with beers screaming neon lights blinking
NY obscenities in coarse visual Morse code
The gasping last breaths of redolent ducks
Hanging in rows from hooks basted in Salmonella amandine
Humming motors idling, honking, suffocating undeserted heat.
Bedros Afeyan
4-19-2009
Davies Symphony Hall
Ձիւն մատներդ
որ ինծի պիտի յանձնէիր
գրամեքենայի մը
սառ ստեղներուն յանձնեցիր
Ածուխ աչքերդ
որ ինծի պիտի նայէին
գրամեքենայի մը
սեւ ստեղներուն նայեցան
Հոգիիս մէջ
թել մը փրթաւ - հայելի մը փշրուեցաւ
մահուան պէս ահռելի
առանձնութեան մը հետ գլուխ գլխի մնացի
1969
in memory of Vazgin Mansourian (*)
The king hung you like a crucifix
From the neck of my city, Isfahan:
With your cathedral and cobblestones
With your taverns and goldsmiths
And your blushing daughters.
The city remained apart from you
Lying beyond Zaiandeh River.
Only poets of midnight
Knocked at the door of your taverns
And hikers of early morning
Disturbed your trickling spring.
For hundreds of years
We grew apart
Until the canals of Zaiandeh River
Brought our hearts together
And the blood of Vazgin
Flowed into my heart.
Oh, little Armenia!
The tyrants wanted you as a crucifix
But you rose again
Like the crucified Christ.
January 29, 1986
*My Armenian friend, Vazgin Mansourian was executed in July 1983 in Evin prison, Tehran. He is survived by his son, Narbeh. In this poem, "Little Armenia" refers to "Jolfa", the Armenian neighborhood in Isfahan. Shah Abbas I (1571-1629) forced Armenians to migrate from their homeland to his capital, Isfahan, Iran.
I read this poem as one of four poets who participated in a night of music and poetry in conjuction with the exhibition "Man's Inhumanity to Man" on Wed. April 15, 2009, at the Brand liberary, Glendale. -- Majid Naficy
Majid Naficy was born in Iran in 1952. His first collection of poems in Persian, In the Tiger’s Skin, was published in 1969. One year later his book of literary criticism, Poetry as a Structure, appeared. In 1971 he wrote a children’s book, The Secret of Words, which won a national award in Iran.
In the seventies, Majid was politically active against the Shah’s regime. After the 1979 Revolution, the new theocratic regime began to suppress the opposition, and more than ten relatives, including his first wife Ezzat Tabaian and brother Sa’id were executed. He fled Iran in 1983 and spent a year and a half in Turkey and France. Majid then settled in Los Angeles where he lives with his son, Azad. He has since published eight collections of poems, After the Silence, Sorrow of the Border, Poems of Venice, Muddy Shoes (Beyond Baroque Books, 1999), Twelve Poems in Love: A Narrative, I Write to Bring You Back, Father & Son (Red Hen Press, 2003) and Galloping Gazelles as well as four books of essays In Search of Joy: A Critique of Death-Oriented, Male-Dominated Culture in Iran, Poetry & Politics and Twenty-Four Other Essays, The Best of Nima and I Am Iran Alone and Thirty-Five other Essays. He holds his doctorate in Near Eastern Languages and Cultures from the University of California at Los Angeles. His doctoral dissertation, Modernism and Ideology in Persian Literature: A Return to Nature in the Poetry of Nima Yushij was published by University Press of America, Inc. in 1997. Majid Naficy is a co-editor of Daftarhaya Kanoon a Persian periodical published by Iranian Writers' Association in Exile.
 |
| Vazgen Mansourian, Tehran, 1973 |
Click here for the audio clip read by Lola Koundakjian
Ժամանակը փոխուել է
- դէպի լաւը՝ թէ՞ վատը
հարցն այդ այստեղ գործ չունի -
ասում էին մեծերը մեր
նայելով մեզ
Ժամանակը ժամացո՞յց է
գարնանամուտ-ձմեռնամուտ
առաջ տանես՝ ետ բերես
չի՛ փոխւում ժամանակը
փոխւում եմք մենք՝ շրջապատը
Ժամանակը զուր անցաւ
տագնապահար գուժում ենք
ամէն վայրկեան
չէ՞ որ անլուր-աննկատ
զարգանում ենք յարատեւ
հուսանանում սկզբանէ դէպի մահ
բոլորում ենք մի շրջան
Ժամանակը չի անցնում
չունի սկիզբ՝ վերջաբան
անցնում ենք մենք՝
Ժամու լինի թէ տարաժամ
Կրակն ընկանք
Ժամանակի ձեռքն անհաշտ։
Յունիս 26, 2000 թ.
Վարդերես Գարակէօզեան, Արարման հետ, Երեւան 2005
March to death an ancient civilization
native language silenced. Look at lost cultures!
Manuscripts where our shame is sheltered, sealed
within the walls of fear of being different!
Organized persecution, segregation
religious intolerance, and color
differentiation,
government organized race annihilation,
the definite death on the unending desert sand.
Now we are tired to overcome this new threat.
This new partition, based on the ability to spend
cash on Berger King, Pizza and movies, or
charging our future on such classy items as,
Four Seasons, Disney's, health spas, or searching
connections with jazz, rap, or Yo Yo Ma.
My native language is not even used for cursing,
let alone for the expression of love, admiration,
hate, or praying to the one who knows it all!
My native tongue still speaks to my soul
but I cannot translate it anymore!
Kevork K. Kalayjian, Jr.
This poem appears in Love Lure: A Collection of Love Poems and Other Writings, published in New York, 2010 - Ed.
Եւ որովհետեւ ես
մերկ ծառերու ետին հեռացայ
եթէ մեր սիրոյ երկնակամարը մթագնող
սեւամորթ ամպ մը նոյնիսկ ժայթքի
յիշէ զիս դարձեալ
ու մեղր աչքերէդ
լոկ շիթ մը թախիծ թող մաղուի
Եւ որովհետեւ ես
ճաղատ բլուրներու ետին անհետացայ
եթէ մեր սիրոյ ովկէանը ալեկոծող
ալեհեր ալիք մը նոյնիսկ ցցուի
յիշէ զիս դարձեալ
ու ծով աչքերէդ
լոկ փարոս մը յոյս թող թափի
Եւ որովհետեւ ես
ոսկի արտերու ետեւ հեռացայ
եթէ մեր սիրոյ պարտէզը լուսաւորող
աւետաբեր ծիլ մը նոյնիսկ ծաղկի
յիշէ զիս դարձեալ
ու արեւ աչքերէդ
լոկ կաթիլ մը ապագայ թող կաթի
Եւ որովհետեւ ես
մութ քաղաքներու ետին անհետացայ
նոյնիսկ յենակէտը մեր սիրոյ երկրագունտին
օր մը դիպուածաւ եթէ շարժի
դարձեալ յիշէ զիս դարձեալ
ու քարայր աչքերէդ
լոկ ջրվէժ մը առանձնութիւն թող հոսի
Since I belong nowhere
I'd like to come and do my
Not-belonging here.
Will you help me fit in... to my clothes?
Or are you busy trying yours on for size?
Nora Armani, The New Londoners, June 2008
Ես սպասում եմ քո իսկ սենյակում.
Սպասումը գրկում է մարմինս
Անհամբերության դողով:
Ու թէև առանձին եմ այնտեղ,
Բայց մենակ չեմ,ոչ էլ օտար.
Պատճատը միայն այն չէ,
Որ այստեղ ամեն ինչ հիշեցնում է քեզ,
Այլ այն,որ ես բազմիցս հյուրընկալվել եմ այստեղ,
Քո երևակայության գրկում...
Քո երազը ավելի իրական է,
Քան բարդույթներով ծանրաբեռնված քո ներկայությունը...:
2007
because this therefore that, who what where when why how regardless, mired in or sorting out or faced with the cruel and unusual we travel through daily ordinary impermanence, quarkly and celebratory, as per Le Roman de la Rose, for example
Commemorative Poetry Reading
Arpine Konyalian Grenier
April 26, 2009, 7:00 PM
Myopic Books
1564 N. Milwaukee Ave, Chicago
Heather Fuller (Washington Review):
varied registers sources and textures of language… provocative and engaging… sublime
Kevin Killian (Krupskaya):
long list of strengths… always coming up with what Eliot might have called one’s objective correlative... she takes us out of our provincial concentration on American life to encompass broader social and geopolitical issues, tying them cleverly to the personal – relationships histories feeling.
Celia L. Alvarez (Jacket Magazine):
a mosaic of narrative best referred to as political eco-feminism … passionate rather than simply driven by sociopolitical concerns … with a decidedly urban and postmodern sensibility… engages with language on its most primal, semiotic level … brings together the languages of science, gender, and politics to question the ways in which we relate to one another … meaning is accumulated rather than created.
Դառը դեղահատը կուլ տուէք սիրով
Click here for the audio clip read by Lola Koundakjian
Սովորեցինք ամէն ինչը
այբուբենն ու քերականը
որ չմնանք անգրագէտ
վարժեցրին գումարումը
հանումի հետ
լինենք ուշիմ՝ խելօք-ճարպիկ
հաշուագէտ
Մշակեցինք համբերատար
ինչպէս ձեւել - ինչպէս կարել
այսպէս յղկել - այսպէս գամել
ցրցամ տալ ու կօշիկ քաշել
կառուցել կամ կամուրջ կապել
առու հանել - հերկել՝ հնձել
դարձանք աշկերտ՝ հմուտ վարպետ
այս եւ այնի մասնագէտ
Քարոզեցին - քանոզում են տասնաբանն էլ
մատիկ-մատիկ՝ տասնապատիկ
դառնալ հլու՝ արդարամիտ
գթասէր ու բարեացամիտ…
Արդ բոլորը սերտել-մարսել
ջրի նման անգիր արել
դարձել մէն մի գայլ ու աղուէս
գրաճանաչ-հաշուենկատ
վարպետորդի շահատակող
արհեստավարժ՝ շահագէտ։
I killed a friend,
And the whole world smiled at me.
I killed a friend
And denied my emotions.
I killed a friend
And all the feelings I had.
No one wept,
Neither did I.
No one felt the grief,
But me.
What was so great in their smiles?
A summit conquered on time,
Or an arrow hit the center of the foe.
Was that what they longed to see?
Was it a conspiracy?
It took a long time to tie this rope
And the twinkling of an eye to tear it.
Into the ashes of life has everything vanished?
Into the memories this story stands full of credit.
I stand alone on this tomb.
I stand undone on this stone.
I feel betrayed by my own trust.
I feel stabbed by my own dagger.
I killed a friend.
No one wept,
Neither did I.
No one felt the loss,
But me.
Eighteen year old Medrik Minnassian is a student at the Armenian College in Kolkata. APP thanks his teacher Gulnaar Gilhooly.
Did you ever try to walk along a road called life?
Did you ever try to look back and see what you did to all those whom you met?
And now on this road, on this wild road
People come and go
Are given birth and are called dead.
People live and people live
People live to love
And people love to live
People live to fight
And people fight to live
People live to rule and are cruel
People lay low and are so poor.
Genocide is the end of human reason
Shadows of the night are a cover for the light.
And when you turn out to be the only one
It’s terrible to be alone
No one seems to be around.
The wide road seems to be quiet
In the night and under the morning light
Even sun rays are a surprise
Those days are gone, when love used to last for long
No one says ‘I love you’
No one cares what others do
No one cares for the poor or the worse
No one does what is told
Orders are sold by those who toss
Everyone seems to be blind
Because no one looks back
To see what we have done
Failure is not the end
Success will never come
Greed is the only cause,
The good and the bad.
Խունկ մը, վանկ մը, ինչ խակ ելակ
Քարաշէն ժպիտ մը մոխրերես, տուն մը
Ծիրանի կուտի պէս, անոյշ անցեալով
Լալկան կուրծքերու շփմամբ
Կայուն, զգայուն, տաճար հայութեան
Եթէ երազես անգիտակցաբար,
Անհամբեր օրերէդ, վերքածաւալ
Եթէ ներշնչես պայքար, պարգեւ,
Պտղածին պաշտամունք կայսրութեան
Թափառիս, սպառես, թերանաս
Շուրթերդ խածուած, լուծուած, դաւաճան
Իսկ դուն՝ հոգւոյս թեթեւ դարման
Սրտիս յանկարծ մէկ հարուած
Մէկ հրացան հեթանոսական
Պետրոս Աֆէյեան
Մարտ 15, 2009
Օլտ Ֆըրսդ Չըրչ
Սան Ֆրանսիսքօ, Քալիֆորնիա
this country
says
my mother
speaks
stripping sunless skin off
egglike tomato
a promoter tag-mouthed that is
had price-tagged
out of nowhere
olivetomato
– I can’t figure out
this tongue
says
my mother
speaks
stepping outside the doctor’s
daily dusted office
where pain (always)
surges from somewhere
unrecognizable
as far as mind body history
and what else are concerned
– I can’t figure out
this subway
says
my mother
speaks
steering down its
corridors escalators
at last platforms
in her caterpillar feet
like little stitches
to make ends meet
and everywhere
cobaltblue summer print
– I can’t figure out
whereupon she sat down
to figure out
year after year
the cost
of living the
price of saving
the genetics of
suffering the significance
of dreaming
year after year
remembering
remembering
Մատներիդ հպումից
Բջիջներս վառվում,հրդեհվում
Դառնում են հնոց բոցավառ:
Մատներիդ շոյանքի ներքո
Բջիջներս հալվում,անէանում
Դառնում են ամպեր երազային:
Մատներիդ ծայրերից
Արյունդ հոսում է երակներիս մեջ
Ծնելով արարչություն:
2009
Inside the flower, down the stem,
into the roots — a dark hum:
that’s where we learn about desire,
that’s where the sun can’t hear
what we’re whispering.
But I have other ways of finding out —
And the wind blows, and it leaves us
with nothing but hard, dry clods,
pale lips, coffin wood . . .
and no flowers to lay upon them.
I wrote about it in a letter once;
it came back unopened,
like a pack of unclaimed seed.
I tore off the end;
the sun was laughing . . .
I cursed until it rained.
September 2, 2008
From Songs and Letters, reprinted here with the author’s permission.
Համաշխարհացման հասանք անձայն
Click here for the audio clip read by Lola Koundakjian
Շատ ենք խօսում իրաւունքից
կանանց-մարդու-երեխայի
մեղադրեալի- բանտարկեալի-միասեռի
ծառայողի-յաճախորդի-սպառողի
տանտիրոջ-գործատիրոջ
վարձակալի ու բանուորի՝ եւայլնի…
Աշխատուժի՞ մասին՝ խնդրեմ
պատասխանը յստակ է ու միանուագ
- շաքարապատ շագանակ -
որքան աժան-որակաւոր՝
ձեռնտու է
համաշխարհային կերպաս հագած
ազատ-անկախ նոր շուկայում՝
խիստ մրցունակ։
Վարդերես Գարակէօզեան, Արարման հետ, Երեւան 2005
Կար ու չկար -
Խաղաղական Ովկէանոսին մէջ
իրարմէ մղոններ
մղոններ հեռու
երկու կղզիներ կային
Օր մը հողերը շարժեցան
ալիքները կատղեցան
երկրաշարժ պատահեցաւ
Եւ ամեհի ծովուն մէջ
իրարմէ մղոններ հեռու
երկու կղզիները միացան
Կար ու չկար
արարածներու ովկէանոսին մէջ
իրարմէ մղոններ
մղոններ հեռու
երկու սիրտեր կային
Օր մը երակները բռնկեցան
բոցերը տարածուեցան
հրդեհ ծագեցաւ
Եւ ճարճատուն կրակին մէջ
իրարմէ մղոններ հեռու
երկու սիրտերը միացան
Home is where the hearth is
Home is where the heart is
Home is where the earth is
Home is where the art is
Home is where the ear is
Home is where all these
exist in harmony.
But can someone
please tell me where…
My home is?
© Nora Armani, 2007
Ես կհագնեմ կապույտ երանգ և կդառնամ ովկիանի ալիքներ,
Ընդունելու քեզ գրկիս և հոգուս մեջ:
Ալիքների տարուբերման հետ կշոյեմ ու կսիրեմ մարմինդ`
Ջրի հևքից խենթացած:
Եւ երբ դուրս գաս ջրերից,
Ես կլինեմ կայլակներ մարմնիդ վրա համեցող,
Որպեսզի շոգիանամ արևի տակ,
Ներծծվելով բջիջներիդ մեջ սիրակեզ:
2009
AARON POOCHIGIAN was born in 1973. He attended Moorhead State University from 1991 to 1996 where he studied under the poets Dave Mason, Alan Sullivan, and Tim Murphy. He entered graduate school for Classics in 1997 at the University of Minnesota. After traveling and doing research in Greece on fellowship from 2003—4, he earned his Phd in Classics in 2006. He was a visiting professor of Classics at the University of Utah in 2007—8 and is currently D.L. Jordon Fellow at Roanoke College in Salem, Virginia.
He has recently completed translations, with introduction and notes, of Sappho’s poems and fragments for Penguin Classics (due out Spring of 2009). The British poet Carol Anne Duffy has agreed to write the preface. His translations of Aeschylus, Aratus and Apollonius of Rhodes will appear in the Norton Anthology of Greek Literature in Translation (due out Spring of 09), and Johns Hopkins University Press will put out his edition of Aratus' astronomical poem, The Phaenomena, with his introduction and notes, in the Spring of 2010. His poems and translations have appeared in numerous journals, including Chronogram, Classical Journal, The Dark Horse, Poetry Magazine, Raintown Review, Smartish Pace and Unsplendid.
Because he was as hard to handle
As truth, which we equate with light,
Go somewhere dark and hold a candle
For Alan Sullivan tonight.
This poem has appeared in Poetry, March 2009. It is reprinted here by kind permission of the author.
Abovian,
Nalbantian,
Hanrapetutyan,
Tumanyan,
They all end in Yan.
Said one woman who was there
for the first time.
She had no notion what they meant,
But added,
At least they are names…
Not numbers like 46th, 50th, 8th, 4th and fist.
© copyright: Nora Armani 2007
Click here for the audio clip Հսկում read by Lola Koundakjian.
Ինչ լաւ է, որ դու քնել ես արդէն
եւ մի խաղաղ ժպիտ միացնում է շուրթերդ.
անպայման բարի երազ ես տեսնում,
անապատի ծիծեռնակներին
հաց ու ջուր ես տալիս
եւ յանկարծ թռչում ես երամի հետ։
Երանի ձեզ
1972
Կարիկ Պասմաճեան, Անաւարտ Խաղ, 1980
Երբ ուզում եմ պատկերացնել քեզ,Անի,
Փակում եմ կոպերս,
Եւ ահա,
Ամայի և չոր տարածությունները
Հագնում են գույնզգույն բնություն,
Կառուցվում`փարթամ տներ,
Լայն փողոցներ և ժխոր,
Խայտաբղետ մարդիկ,
Ցոփ և անհոգ կիրակի...
* * *
Կուզեի,որ լինեիր ինձ հետ
Հեռո~ւ,հեռավոր այս փոքրիկ հողում,
Ուր արևելքի միջակությունները
Չգիտես ինչու,
Պղծեր են հինավուրց քաղաքը:
Դու մերժեցիր ինձ,
Եւ քաղաքն ամբողջ
Այժմ անհրապույր է թվում.
Մինչդեռ այն քաղաքում,
Ամայությունը այնքա~ն հարիր էր հոգուս,
Որ ես նույնիսկ ... սիրեցի այն:
2008
The waitress is under age
Says she can’t serve me
wine herself.
I ask if she has sex
She smiles, through a blush
and says yes!
Impaired judgments
That destroyed nations
Or sometimes built them
Could be blamed equally on sex
Not as often on wine!
A world gone awry about
Not serving wine till you’re 21!
But killing, at any age, seems fine.
© copyright: Nora Armani 2009
Անահիտ ճան
խնդրում եմ ուղարկիր
մի լուսանկար
եւ քո մասին
մի քանի տող...
պահանջողը
Վիոլէ՛թն է...
եթէ մէկ
կամ երկու տարի առաջ ըլլար
այս խնդրանքը
պիտի սարսափէի՜
փախչէի՜
ծակիս մէջ
պահուըտէի՜...
իմ մասիս
ես ի՞նչ ըսեմ
պիտի ըսէի...
կարեւորը
մարդուս գործն է
որ կը գլորի
ու կը պատմէ
ինչ որ պէտք է
երեւի...
սակայն այսօր
այս խնդրանքին դիմաց
ո՛չ կը սարսափիմ
ոչ կը փախչիմ
ոչ ալ կը պահուըտիմ...
եթէ
ո՛չ կը սարսափիմ
ոչ կը փախչիմ
ոչ ալ կը պահուըտիմ
ուրեմն ստիպուած եմ
սա քանի մը տողը
քով քովի փակցնել
եւ լուսանկար մըն ալ
ճարել ու ղրկել...
սիրտ չունի՜մ...
ի՞նչ ըսեմ...
հո՛ն ծնած եմ
հո՛դ գացած եմ
յետոյ հոն հոդ
գացած եկած եմ
վերջը
չեմ գիտեր ինչպէս
հո՛ս հասած եմ
եւ բախտով
գրող մրողներու մէջ ինկած եմ...
բայց ինչո՞ւ այսօր
ո՛չ կը սարսափիմ
ոչ կը փախչիմ
ոչ ալ կը պահուըտիմ...
արդեօք ե՞ս ալ
վերջ ի վերջոյ
գրող մրող դարձեր եմ
եւ լուր չունիմ...
մտահոգուի՞մ...
տողերը լաւ
թուքով մուքով
կը փակցնեմ
սակայն
սա լուսանկարը
ինչպէ՞ս պիտի ընեմ...
ինչո՞ւ կþուզեն
անպայման
սա երեսս տեսնել...
ճերմակերես
սեւերես
եւ թերեւս
աներես...
եկէք
ծուռ նստինք
շիտակ խօսինք
իրարմէ չնեղուինք
երկու բառով ես ըսեմ
դուք հասկցէք
եւ սա խնդիրը
մենք վերջացնենք
ես ալ երթամ
ընելիքներս շարունակեմ...
ես
պարզապէս
սփիւռքին
որբ աղջիկն եմ...
Մէկ չէ,
երկու չէ,
երեք ալ չէ,
մատներու վրայ համրել
կարծես անկարելի է,
պարզապէս անվերջանալի՛ է
այն բազում
ծանօթ անծանօթ
թանթիկ մանթիկ
կոչեցեալներուն թիւը...
Երկա՜ր է պոչը...
Գլուխը ո՞ւր է
պոչին ծայրը ո՞ւր
յայտնի չէ՜...
Հաշիւէն դուրս ինկած
ծանօթ անծանօթ
թանթիկներէն մին
դիմացդ կը յայտնուի
յանկարծակի,
որեւէ պահուն
որեւէ տեղ՝
աստիճաններուն վրան
վերը վարը,
տունը թաղը
կամ շուկան
կամ ալ շուկային ճամբան...
Լայնածաւա՜լ կայսրութիւն
ճիշդ դիմացդ կը յայտնուի
յանկարծակի
եւ տեսադաշտդ կը փակուի...
Սպառազէն կայսրութեան դիմաց
անզէն կը կանգնիս քարացած
թուքդ կը կլլես
քանզի գլխուդ գալիքը
շատ լա՜ւ գիտես...
Ո՛չ առաջինն է,
ո՛չ ալ վերջինը...
Քա սա աղջիկը
նորէ՛ն հասակ նետեր է.
-ձայնը կու գայ դիմացի ճակատէն-
որո՞ւն քաշեր է քա՜,
Աստուա՛ծ պահէ, մաշալլա՜...
Ի՜նչ կþըսես.
-պատասխանը կը յամենայ այս ճակատէն-
մեծ հայրը
պատի պէս մարդ էր,
մեծ մայրն ալ
փառաւոր կին էր...
Այս թարտերախաղին մէջ
դուն որ հասակ նետող աղջիկն ես,
ընելիք մնելիք
ըսելիք մսելիք
չունիս բացարձակապէս...
Պարզապէս
բերանդ կը գոցես
լուռ մտիկ կþընես
եւ ոչ մէկ բան կը մտածես,
այլ անայլայլ ժպիտը երեսիդ
թատերախաղին
շարունակութեա՛ն կը սպասես...
Աղջի՜կ
-ձայնը կը հզօրանայ դիմացի ճակատէն-
եթէ այսպէս շարունակե՜ս,
օրէ օր հասակ նետե՜ս,
քեզի յարմար փեսայ
ուրկէ՞ պիտի ճարես...
Ընդամէնը
վրայ վրայի
կամ տասներկու
կամ ալ տասներեք տարեկան ես.
փեսայ ճարելու մասին
ի՜նչ մտածես...
Դուն ո՜ւր
ամուսնանալիք աղջիկը ո՜ւր,
վերջին մտահոգութիւնդ է.
սակայն կարեւորը հիմա
ճակատագրականը դիմագրաւելն է.
բանը բուրդ է,
վասնզի
վերջին նախադասութենէն ետք
շուտով կը հասնի
սարսափելի՛ն...
Քա ձեռքերուս մէջ մեծցաաաա՜ր...
Այս մէկը կարծեմ
այդ վերջին նախադասութիւնն է...
Ուստի
թեւերը լա՜յն կը բացուին
լայնածաւալ կայսրութեան՝
ծանօթ անծանօթ
թանթիկ մանթիկ
այս կոչեցեալին
եւ ահաւասիկ
աչքերդ փակած ես
ու նահատակուելու
կամայ ակամայ
կազմ պատրաստ ես...
Կը գրկուի՜ս,
ապա մսակոյտերու մէջ
կը մխրճուի՜ս,
եւ հետզհետէ
խորխորատներու մէջ
կը խորասուզուի՜ս...
Ազատում չկա՜յ,
այս թանթիկը չըլլար
մի՛ւսը պիտի ըլլար...
Օգնութի՜ւն... Կը խեղդուի՜մ...
Կատակ չէ՜, կը խաչուի՜մ...
Փրկութի՜ւն... Աստուա՜ծ իմ...
Կը գրկուիս, կը սեղմուիս,
բրդուճ բրդուճ կը փրցուիս,
իսկ փակագծին մէջ
բացականչութիւններ կցկտուր...
Կը կարմրիս, կը խեղդուիս,
շունչի պակաս ունիս,
մինչ փակագծին մէջ
հեղեղանման ձայնաւոր պաչպչուք...
Այսպէ՛ս է.
այս աշխարհին օրէնքներուն
քիթդ գոցելով
պէտք է ենթարկուիս
ու համակերպիս...
Մէկ չէ,
երկու չէ,
երեք ալ չէ,
մատներու վրայ համրել
կարծես անկարելի է,
ըսինք պարզապէս անվերջանալի՛ է,
այս անթի՜ւ
ծանօթ անծանօթ
թանթիկ մանթիկ
կոչեցեալները,
որոնք կþըսեն թէ
իրենց ձեռքերուն մէջ
մեծցած ես,
նոյնիսկ եթէ
ընդհանրապէս
բացարձակապէս
զիրենք տեսած չես...
Իսկ դուն
թանթիկ մանթիկներուն
այս աշխարհին մէջ ,
խիզախաբար կը մեծնա՜ս...
Չէ՞ որ մեծ հայրդ
պատի պէս մարդ էր,
մեծ մայրդ ալ
փառաւոր կին էր...
Երեւի անպայման
երկուքէն մէկուն քաշե՜ր ես...
Յարմար փեսայ
ունենա՜ս չունենա՜ս
հոգդ չէ՜,
միայն թէ հիմա խնդիրը
սա ոտքդ
վերմակէն դո՛ւրս մնացեր է...
Աղջի՜կս
ոտքերդ վերմակին համեմատ երկարէ՜...
վերմակին համեմատ երկարէ՜...
ոտքե՜րդ, ոտքե՜րդ՜...
վերմակին համեմա՜տ...
երկարէ՜...
Ականջիդ մէջ
հեռուներէ՜ն
այսօր կորսուած այն աշխարհէն
միշտ կþարձագանգէ՜...
կþարձագանգէ՜...
Վերմակդ միշտ հետդ քաշկռտած
երէկուան այդ հեռուներէ՜ն
այսօր կորսուած
թանթիկ մանթիկներու այն աշխարհէն
նոր աշխարհնե՜ր հասած,
հիմա հինցած մաշած վերմակին տակ
կը կծկուիս, կը չարչարուիս շարունակ...
Վերմակիդ պլլուած չարչարուէ՜...
Ի՜նչ որ ալ ընես
ոտքդ միշտ դո՛ւրսն է...
Աւելի՛ կը կծկուիս,
կը ծալուիս, կը կոտրտիս,
որ վերմակիդ տակ սեղմուիս,
իսկ առաւօտները
հազա՛ր կտոր եղած
ուզես չուզես
այս նոր աշխարհին մէջ
պէտք է ոտքի կանգնիս...
Այս նոր աշխարհին մէջ
երեսիդ նայողը ո՞վ է...
Պարզապէս
դո՛ւն
հայելիին մէջ
ինծի՛ կը նայիս
ու պատի պէս մեծ հայրդ
կամ փառաւոր մեծ մայրդ
կը տեսնես...
Խիզախաբար մեծցե՜ր ես... մեծցե՜ր ես...
մեծցե՜ր ես...
Դուն մեծցե՜ր
վերմակդ քո՛ւրջ դարձեր,
իսկ ոտքդ
վերմակէն դո՛ւրս մնացեր...
Վերջապէս
ինձմէ այլեւս զզուած,
դուն ինծի կը նայիս
ու վճռակա՛ն կը խօսիս...
Ա՜յ աղջիկ
դուն քեզի նոր վերմակ մը գնէ,
հանգի՜ստ փառաւոր
շնթռկէ՛ պառկէ...
Վիճակդ վիճա՞կ է,
ապրածդ կեա՞նք է...
Ասիկա նո՛ր աշխարհ է,
գնա՛
դուն քեզի համար
նո՛ր վերմակ մը գնէ...
Ըլլա՜յ Ամերիկեան
թեթեւ ու լա՜յն,
կամ ֆրանսական
հազար գոյնով ծաղիկներ վրան ,
կամ չինական
շա՜տ աժան...
Հանգի՜ստ ծածկուէ,
ոտքերդ ուզածիդ չափ երկարէ
եւ մշի՜կ մշիկ երազէ՜...
Կþընդվզի՜մ...
Կռնակս կը դարձնեմ ես քեզի
ու կը փշրուիմ...
Ես
այս նոր աշխարհին մէջ
քեզի հետ առանձին
հինցած մաշած վերմակիս տակ
կը կծկուիմ,
քանզի իմ երազներս
միայն ու միմիայն
այս հինցած մաշած
ու քաշկռտուած
վերմակին տակն են որ կը հիւսուին...
Իմ երազնե՜րս
որոնք կը պատկանին
այսօր կորսուած ա՛յն աշխարհին
ուր կը մեծնայի ես
կամ դուն
ժամանակի՜ն
ծանօթ անծանօթ
բազում թանթիկներու
ձեռքերուն մէջ,
իրե՛նց կորսուած աշխարհին
երազներուն մէջ...
(Ինքնագիր 2, 2007)
Ես : Դուն = յուսահատութիւն
Ես - Դուն = առանձնութիւն
Ես + Դուն = երջանկութիւն
Ես X Դուն = անմահութիւն
10.1.1963
I. You = hopelessness
I - You = loneliness
I + You = happiness
I x You = immortality
or pulled off my face.
No one ripped my belly.
I was not taken to Istanbul
for either harem
or experimental hospital.
No one nailed me on
a cross saying, “Now let
your Jesus save you.”
No one made me servant
or slave.
No one had me crawl
like a dog or grovel
for a piece of bread.
My soul did not wither
or fold its wings choosing
to drown in the Euphrates
rather than bear another day.
But, oh, my sisters,
now that ninety years
have passed and no one
has spoken for you
I spit out words you
swallowed unsaid.
reprinted with permission from Selected Poems, Diana Der-Hovanessian
Sheep Meadow Press, Riverdale-on-Hudson, N.Y.
Diana Der-Hovanessian, New England born poet, was Fulbright professor of American poetry in 1995, and 1999 at Yerevan State University. She was visiting poet in the Mass. schools for 18 years and has led poetry and translating seminars at universities world wide. Author of 22books of poetry and translations, her work has appeared in literary periodicals including Poetry, American Scholar, Nation, Partisan, New York Times, Harpers, etc.
Click here for the audio clip I am not a guest in my home read by Lola Koundakjian.
Դարեր են անհետացեր
Դեռ Որփէոսի քնարը արիւնաբորբ առանձնութիւն մը կը հիւսէ
Սիրատենչ լարերէն արցունք կը ժայթքի ծիլ ծիլ
Դեռ Որփէոսի քնարը արիւնավառ մելամաղձութիւն մը կ՚երգէ
Եւրիդիկէն է անհետացեր
Սիրատենչ լարերէն թախիծ կը տեղայ փաթիլ փաթիլ
Որփէոս է անհետացեր
Դեռ Որփէոսի քնարը արիւնաթաթախ մենութիւն մը կը կերտէ
Սիրատենչ լարերէն կարօտ կը հոսի կաթիլ կաթիլ
12. 4. 1968
Սիրել բայ - անցեալ անկատար - եզակի Ա. դէմք
Սիրել բայ - անցեալ անկատար - եզակի Բ. դէմք
Սիրել բայ - սահմանական ներկայ - եզակի Ա. դէմք
Սիրել բայ - ժխտական ձեւ - սահմանական ներկայ - եզակի Բ. դէմք
Սիրել բայ - բացարձակ ապառնի - եզակի Ա. դէմք
Սիրել բայ - ժխտական ձեւ - բացարձակ ապառնի - եզակի Բ. դէմք
10. 1. 1963
Յըստակ ըլլայ թող երազդ, եւ թող տարտամը կապոյտ
Չըխաղցընէ միտքդ, ինչպէս աշնան տերեւ մ՚հողմապտոյտ։
Ապրէ՛ անկախ եւ ուժով, քու հոգիիդ համեմատ.
Եղիր կեանքի անտառին մէջ կանանչ ծառ մ՚հաստարմատ։
Մի՛ ձըգեր սի՛րտդ ջուրին երթալ ծըփալ դիպուածով.
Դէպի նպատա՛կդ գընա, ինչպէս գետը դէպի ծով։
QUE TON REVE SOIT NET!
Que ton rêve soit net et que la perplexité soit bleue,
Qu’il n’agite pas ton esprit, comme les feuilles d’automne voltigent à terre.
Vis libre et fort, selon ton âme
Sois dans la forêt de la vie, un arbre vert aux fortes racines.
Ne laisse pas ton cœur aller à l’eau pour des faits accidentels,
Va vers ton but, comme le fleuve vers la mer!
Archag TCHOBANIAN (1872-1954)
Traduction Louise Kiffer
Click here for the audio clip a late spring read by Lola Koundakjian.
ԱՆՈՐ ՈՐ ՊԻՏԻ ՉԳԱՅ
Օդը յանկարծ շատ տաք ըրաւ այսօր։
Անտառին մէջ, ուր մենք կ՛ապրինք միասին
բազմահազար մժեղներ
ծնունդ առին մէկ անգամէն։
Իսկ դուն կ՛առնես դեղդ յղութեան դէմ։
Այս գիշէր այնքան գեղեցիկ ես, բարի,
ուշացած գարնան բոյրով օծուն --
միսդ՝ հասուն, արդէն ամառնային…
օ՜հ ուշացած իմ սէր
որքան կ՛ուզեմ կեանք ստեղծել
ճիշդ պատկերիդ համաձայն։
1977
Կարիկ Պասմաճեան, Անաւարտ Խաղ, 1980
He [German Admiral Usedom] said that the Armenians were in the way, that they were an obstacle to German success, and that it had therefore been necessary to remove them, just like so much useless lumber. He spoke about them as detachedly as one would speak about removing a row of houses in order to bombard a city.
—Ambassador Morgenthau’s Story by Henry Morgenthau
When was it?
that Germans and Turks,
Central Powers, too—
pulled from their uniforms,
ORDERS FROM CENTRAL HEADQUARTERS:
“Start from the East; sweep to the Black Sea;
continue through to Cappadosía; later—
swing towards the Ionian West.
There’s a shortage of bullets,
take as long as it takes—be thorough!
Phase I:
“Release your lusts.
Rip! Rape! Plunder!
Chop all useless lumber. (1)
Without mercy: Stab,
kick, drown, burn!
Strip trunks, roots,
branches. Tear! Uproot! Bury!
Clear the land—no twigs,
nor splinters leave.
“Sticks and stones
will break their bones,
and names will mark them.
Call them useless lumber(1) —
until all Armenians, Greeks,
Assyrians, are diminished.
Phase II:
“Prevent Ambassador Morgenthau from
publishing particulars of our crimes!
Render him and his protests useless.
Confiscate all witness books,
remain unrepentant—
‘Was Their Fault’ must be our motto.
Carry on, until the job is done!”
For the lure of coveted minerals,
and the Baghdad Railway Lines—
church bells toll no longer. And,
names like:
Moskarópoulos – Papazián – Pincáro,
cannot be not be heard either.
When hell fell over Asia Minor,(2)
pain knew no bounds
—in the land of their mothers,
and their mothers’ mothers
before them.
So it was for in 1914
through to 1923.
—SOFIA KONTOGEORGE KOSTOS
German: (1)nutzloses bauholtz (1)English: useless lumber
Turkish: (1)faydasiz kereste (1)English: useless lumber
(2)Asia Minor (Turkey now)
APP and its producer, Lola Koundakjian, retain the right to accept or reject any poetry submission(s) based on the criteria provided by the project description.
Send your comments to armenianpoetryproject[at]gmail[dot]comFollow us on Twitter: @armenianpoetry
Click here for our 15th anniversary clip on youtube.com
