Նորա Պարութճեան։ ԼԱՒԱԳՈՅՆ ՊԱՀԸ ՊԱՏՄՈՒԹԵԱՆ

զիս մոռնալդ լաւագոյն պահն էր պատմութեան
արեւներէն կարմրած արագաստներ
մեկնումովս բացուեցան
դունուեսը երբ չկար
լսուեցան ձայներ անջրպետի
որքան հեռու նաւարկեցի
չկային մէջ անսահման
փրկութեան
ցանկութիւններ սպանուած
աստղերու պէս լուսարձակիլ սկսան
ու
միւս կողմը կատաղօրէն այգաբացուիլ սկսաւ


կատաղօրէն առասպելները մարեցան
ցեխադաշտը պարպուեցաւ եդեմէն
ցեղադաշտը մաքրուեցաւ ինքզինքէն
ու բացուեցաւ չսպասուածը
չեղածին մէջ կարծուած
արձագանգը խորքերէն
դանդաղօրէն մակերեւոյթ բարձրացաւ
ու մերկանդամ յայտնուեցաւ
վեհափառ
առեղծուածը խորհուրդին


ուրեմն այսպէս
մեռելները յար կենդանի կը մնան
իսկ կենդանին
փայլատակում երբ չունի
նողկալի
միսի կտոր մ’ն է որդնոտ
գեհեններու բանալի
բերանի խոռոչ գարշահոտ
սեռային բաց գործարան
ու սողունի փսփսուք
աղերսագին
մորթերու համանուագ


ուրեմն այսպէս
պաղատանքի հաճոյքով
կը շինուին սանդուխները
դունեւեսի վայրէջքին
ձախողութեան կտղուցքի մէջ
կը թփռտայ վերացումը
պզտիկ եսին կծկտած
որ չէ կրցած
ինքնամոռաց թռվռալ
դէպի
կատաղօրէն բացուող այգաբաց
ուրեմն այսպէս
է պատկերը այն կողմին
ուր ամէն բան հակառակէն կը դրուի


դուն զիս մոռցիր
ես այս կողմէն վայելեմ
լաւագոյն պահը կատաղօրէն այգաբացուող պատմութեան

Նորա Պարութճեան։ ԱՄԲԱՐՏԱՒԱՆ ՏԵՍԱՆՈՂ

սպառեցան բառերը
գրականութիւնը անյոյս է
ամբարտաւան տեսանողը
սովահար մարդուն փորոտիքը
իր Բաներով ծանրացուց
յագեցում խոստանալով
հիմա անոնց բեռան տակ
անշարժացած մարմինները հոգեւոր
ոչ ալ կրնան հոգեվարքի դաշտ մտնել
վերջին շունչի ի խնդիր


անբռնելի
անչափելի զօրութեան պէս ներկայացար
Տեսանո՜ղ
քեզ սիրեցինք
քեզ փնտռեցինք
արարեցինք քեզ նոյնիսկ
նոյնանալը քեզի հետ
հաշտեցուց մեզ ցեխին հետ
ուրկէ անհոգ քալեցինք
կտրուած մեր մոռախտաւոր ոտքերէն
եւ այսօր
կտրուած մեր բախտերէն
քու կացինէդ մազապուրծ
իմաստութեան վերջին հունտը կ’աղերսեմ


արդեօ՞ք
իմ լեռներէս կործանարար հատիկ մը միտք
թաւալգլոր պիտ’ արշաւէ
ցնցելու մեղկ ուղեղս
ուր հաշմանդամ արծիւները ծերացած
քեզ անէծքի են վերածած


իմ լեռներուս վերջին հունտն իմաստութեան
պիտի ներէ՞
հաշմ-հնազանդ արծիւներուս
յամառօրէն կեանքի կառչող ծերութեան

APP list in resources for Teaching About the Holocaust and Genocide

The Armenian Poetry Project has been listed -- among other resources -- in an online list of Literature resources for Teaching About the Holocaust and Genocide, in Colorado's Department of Education.

Click here to access the list.

APP is grateful to be part of this important list and education site.




Լօլա Գունտաքճեան/Lola Koundakjian
Curator and Producer,
ArmenianPoetryProject[at]gmail[dom]com

Quote for the month of June 2021

Կարդալ Դանիէլ Վարուժան, Միսաք Մեծարենց եւ Վահան Թէքէեան…ոչ թէ կրկնելու համար, այլ որպէս աշակերտ…

Յ. Պալեան

Reading Daniel Varoujan, Missak Medzarents and Vahan Tekeyan, not as copyist but as student ...

Hagop Balian

ԵՂԻՇԵ ՉԱՐԵՆՑ։ ԳԱԶԵԼՆԵՐ

1

Կապույտ բաժակը հոգեթով դու խմիր,

Սիրտդ լցվի թող հեքիաթով – դու խմի՜ր

Իրիկնային երկինքը բիլ թող անվերջ

Հոգիդ լցնի կապույտ կաթով – դու խմի՜ր:

Թող լո՜ւռ լինի. անրջավոր ու տրտում -

Կապույտ բաժակը հոգեթով դու խմիր:

2

Իմ խոսքերը կարկաչում են կապույտում,

Կարկաչում են ու կանչում են, կապույտում:

Կարոտներ կան, որ անմարմին ու տրտում -

Միայն շշուկ ու հնչյուն են – կապույտում:

Երազներ կան, որ կարոտներ են միայն,

Լո՛ւյս կարոտներ, որ կանչում են կապույտում…

3

Ո՞ւմ եմ երգում. ի՞նձ, թե՞ քեզ – չգիտեմ.

Իմ երգում ինձ կգտնե՞ս – չգիտեմ:

Թե՞ ես ի՜նձ եմ որոնում, բայց գտնում եմ քեզ.

Կորցրե՞լ ենք արդյոք մեզ – չգիտեմ:

Գուցե ե՜ս եմ` քո երգում, գուցե ի՜նձ ես դու երգում.

Ո՞ւմ ես երգում. ի՞նձ, թե՞ քեզ – չգիտեմ…

4

Կա հոգու մեջ ու աշխարհում – մի ոսկի օղակ:

Բռնկվում է նա ու մարում – մի ոսկի օղակ:

Ո՞վ չի գտել – ժպտալո՛վ, ժպտալո՛վ -

Անդուլ վազքի ճանապարհում – մի ոսկի օղակ…

Բայց ես ինչո՞ւ, քու՜յր իմ, ինչու տրտմեցի այնքան,

Երբ բռնկվեց քո աչքերում մի ոսկի օղակ…

5

Դու կապույտը սիրեցիր – չգտար,

Սիրտդ դարձավ ձյունաձիր, – չգտար:

Երկինքներին` հեռավո՛ր, հեռավո՛ր`

Դու մանկորեն ժպտացիր – չգտար:

Կո՛ւյր աչքերից` աղոթքո՛վ, աղոթքո՛վ`

Մի քիչ կապույտ մուրացիր – չգտար…

6

Քո՛ւյր, զանգերի տխրության մի ղողանջ է քո հոգին:

Դղյակի մեջ մենության – բախտի կանչ է քո հոգին:

Եվ մենակ է, քույր-աղջիկ, այնքան մենակ ու տրտում.

Իրիկնային կապույտում մի ճաճանչ է քո հոգին…

Ո՞ւմ ես կանչում և ինչո՞ւ. զանգերը ո՞ւմ են կանչում.

Բայց չե՛ս գտնի, քո՜ւյր-աղջիկ, թող չկանչե քո հոգին…

7

Բոլոր խոսքերն իմ երգում – ճաճանչներ են լոկ:

Կապույտ միգում – ոսկեգույն ճաճանչներ են լոկ:

Քո աչքերից, քո դեմքից, քո լուսե երկրից

Ճառագայթված իմ հոգում – ճաճանչներ են լոկ

Իմաստ չկա, միտք չկա խոսքերում այս հին,

Բայց ինչո՞ւ են ամոքում – ճաճանչներ են լոկ…

8

Քո՜ւյր, իմ հոգին լուռ ու տարտամ – մի ստվեր է լոկ,

Դղյակի մեջ քո մենության – մի ստվեր է լոկ:

Եթե նայես կճանաչես, կտեսնես հանկարծ,

Որ ձևերիդ այնքա՛ն նման – մի ստվեր Է լոկ:

Գուցե ժպտաս, գուցե տրտմես, երբ զգաս, որ նա -

Եղերակա՛ն երկուության մի ստվեր Է լոկ…

9

Կղողաջեն օրերը քո – կմարեն.

Կկարկաչեն – մի երեկո կմարեն:

Ու ղողանջող օրերի մեջ երգված

Երազները քո լուսաճեմ – կմարեն:

Հե՛տ կնայես ու կճչաս կարոտից.

Ջինջ արցունքներ կճաճանչեն – կմարեն…

10

Մենք չգիտենք, քո՜ւյր իմ, մեզ կապույտը ո՞ւր կտանի.

Թե լուռ լինենք, լուռ ու հեզ – կապույտը ո՞ւր կտանի:

Նա – տրտմունակ մի կարոտ, նրա անունը սակայն

Ո՜չ դու գիտես, քո՜ւյր, ոչ ես, – կապույտը ո՞ւր կտանի…

Կորցրել ենք աշխարհի ճամփաները հին.

Իմ ո՛րբ ընկեր, քո՜ւյր իմ, մեզ կապույտը ո՞ւր կտանի…

11

Քո՜ւյր, ղողանջի՛ պես ճախրել ու գնալ, -

Հմայված ու հեզ – ճախրել ու գնալ…

Երկնքից – երկինք, իրիկվա մովում,

Անմարմին, անտես – ճախրել ու գնա՛լ…

Դեպի Ամենտի եզերքը կապույտ -

Քո՜ւյր, ղողանջի պես ճախրել ու գնալ…

12

Ինչ տրտում են զանգերը, քո՜ւյր, մայրամուտի, -

Զանգերը թաց ու ցողաբո՛ւյր մայրամուտի…

Ահա կույսերը գնում են աղոթելու.

Սգահանդես, տրտում թափոր մայրամուտի…

Լուսամփոփի պես կախվել է երկինքը բիլ

Հոգուս վրա – օ, սո՛ւրբ անդորր մայրամուտի…

13

Մահը, գիտե՞ս, մի լուսավոր առասպել է, քո՜ւյր,

Կյանքը այնքան մեղկ ու անգույն ու անբեր է, քո՜ւյր:

Մահը անուշ, անրջալույս տրտմություն ունի.

Կյանքը սակայն շաչող, փախչող, անհամբեր է, քո՜ւյր:

Կյանքի կանչը անկումների ազդարար է լոկ.

Մահը սակայն Կապույտ Երկրի մի բանբեր է, քույր…

14

Իրիկուն է, քո՜ւյր, – աչքերդ փակի՜ր,

Հոգնաբեկ, տխուր, – աչքերդ փակի՜ր:

Թարթիչներդ թող չթարթեն միգում.

Միգամած ու խոր աչքերդ փակիր:

Կոպերիդ տակ թող երազս թաղեմ.

Իրիկուն է, քո՜ւյր, – աչքերդ փակի՛ր…

15

Դիր մատներդ կույս՝ աչքերիս վրա, -

Հոգեվար հոգուս – աչքերիս վրա…

Հոգնեցի կապույտ մշուշից, մովից.

Դի՛ր մատներդ լույս – աչքերիս վրա…

Մահու պես քնքուշ դի՛ր մատներդ սուրբ -

Խոնջացած, անհույս աչքերիս վրա…

16

Իրիկունը ու կապույտը կանչեցին, քույր, -

Ճամփա ընկանք ոտաբոբիկ, երկնայի՛ն քույր…

Ու գնում ենք դեպի Հավերժը ամոքիչ.

Մահն է թեթև՛, մահն է բարի՛, անմարմին քույր…

Ետ չնայե՜ս, ետ չնայե՜ս թաց աչքերով,

Դու իմ վերջի՛ն, իրիկնայի՛ն, աստղայի՛ն քույր…

17

Որքան ցավ կա, որքան ցա՛վ կա այս կարոտում իրիկնային,

Ինչ տենչում ենք մի՞թե կտա այս կարոտը իրիկնային…

Թաց աչքերդ հովն Է շոյում շիրիմների փսփսուկով.

Թաց աչքերի՛դ գուցե գթա այս կարոտը իրիկնային…

Հսկումների պահը սուրբ Է.ժպտա՜, ժպտ՜ա, մահացող քույր,

Որ չհանի՛ քեզ Գողգոթա այս կարոտը իրիկնային…

18

Թող ապրի հոգին – կապույտ վանդակում.

Կան գանձեր անգին – կապույտ վանդակում:

Դու – ծարավ աղջիկ, կապույտը – գինի.

Դու – արբած մի կին – կապույտ վանդակում:

Ի՞նչ պիտի անես, ի՞նչ պիտի անես,

Երբ թափվի գինին կապույտ վանդակում…

19

Մարում է հոգիս, քո՜ւյր, քո աչքերում ու մեռնում է նա:

Մթնում է ահա քո կապույտ հեռուն – ու մեռնում է նա:

Մեռա՜ծ, մարած աստղ՝ նա ինչո՞ւ ընկավ երկինքները քո.

Նա ինչո՞ւ վառվեց երկրի խավարում – ու մեռնում է նա:

Շողի պես վերջին, աստղոտ երկնքից ընկած շողի պես`

Աչքերիդ վճիտ ցո՜ղն է համբուրում – ու մեռնում է նա…

20

Իրիկնային քո՜ւյր իմ հեզ, մեռելի՛ պես դու անցի՜ր,

Թող զանգերը օրհներգեն ու օրհնե՜ն քեզ, – դու անցի՜ր:

Վարդե՛ր թափեմ արծաթե, արծաթե աստղեր`

Դիակառքիդ, հոգո՛ւդ մեջ, դագաղիդ մեջ, – դու անցիր…

Մահատեսիլ ու անդարձ, օրերիս պես մի՛ֆ դարձած,

Անվերադա՛րձ, համրընթա՛ց, սգահանդե՛ս դու անցիր…

21

Կապույտ կարոտը գուրգուրեմ ու լռեմ.

Աղոթք անեմ, խունկեր բուրեմ – ու լռեմ:

Այն կարոտը, որ աչքերդ տվեցին,

Քո՜ւյր, հոգուս մեջ ողջագուրեմ – ու լռեմ:

Այն կարոտով իրիկնային ու անուշ -

Բոբիկ ոտքերդ համբուրեմ ու լռեմ…

22

Շրթունքներիդ հոգեվարքն է, քույր իմ, հեզ -

Աղո՜թք արա, որ աստղերի մեջ թաղեմ:

Քույր, շրթունքներդ արևին չերկարե՛ս.

Շունչդ սուրա, որ աստղերի մեջ թաղեմ…

Շրթունքներիդ դիակառքով, քույր իմ, ես

Հոգի՛ս, տարա, որ աստղերի մեջ թաղեմ…

23

Սիրո երգի կորած տողն ես հոգուս համար,

Սո՛ւրբ է կարոտդ` մոխրագես հոգուս համար:

Դու մի՛ֆ դարձած ու սրբացած մեռելների

Սուգը տոնող տրտում քո՜ղն ես հոգուս համար:

Իրիկնային մեռելոցի այս սուրբ պահուն -

Հի՛ն Կարոտի վերջին դողն ես հոգուս համար…

24

Քեզ կհասնեմ, քո՜ւյր իմ, ես – Ամենտի Երկրում:

Երբ հուշ դարձած կքնես – Ամենտի Երկրում…

Կհամբուրեմ, ջի՛նջ այնպես, շրթունքներդ ես,-

Կհամբուրեմ, քո՜ւյր իմ քեզ – Ամենտի Երկրում…

Մեռած աստղի լույսի պես, որ ժպտում Է մեզ -

Դու իմ հարսը կլինես-Ամենտի Երկրում…

25

Կմոտենանք մի իրիկուն Հավերժական Կապույտին

Կմոտենա երկրի հեռուն Հավերժական Կապույտին…

Վերջի՜ն սիրով կհամբուրեմ քո ոտները հոգնաբեկ.

Դու կմեռնես`նայվածքդ հեռուն`Հավերժական Կապույտին…

Եվ մարմինը քո խնկաբույր – հնամենի խունկեղեգ -

Կայրեմ որպես զոհաբերում – Հավերժական Կապույտին…

Կարս, 1916թ. 

Մոսկվա, 1917թ.

World Premier collaboration of poetry, music and art

On Sunday, June 27, 2021, the Armenian Institute will present a world premier of a new multimedia collaboration with Aram Bajakian (guitar), Kevork Mourad (visual), and Alan Semerdjian (poetry). Discussion follows.

An Armenian Triptych: Retracing Our Steps

7:00 pm 8:30 pm (GMT+1)

2:00 PM EST

11:00 AM PST

For more information, click the AI's calendar of events

https://www.armenianinstitute.org.uk/events/an-armenian-triptych-retracing-our-steps

Milena Abrahamyan: To Arpi

հուլիսի 25, 2020 -

սահմանը սարի հետևից ամպեր է ուղարկում գլորվելով դեպի լիճը։ սահմանը սարի հետևում թաքցնում է արևը։ սահմանը գիշեր է առանց երևակայության, որ դանդաղ սողում է դեպի տան պատերը ու հրվում պատերին։ հրում է պատերը։ պատուհաններից կառչած։ սահմանը պատուհանը կբացեր ու ներս կնետվեր։

the border sends clouds rolling down the lake from behind the mountain. the border hides the sun behind the mountain. the border is a night without imagination, it slowly crawls toward the house and presses itself against the walls. pushes the walls. clings to the windows. the border would have opened the window and thrown itself inside.

ամպերը մթության մեջ սկսում են դողալ ու ամպրոպել։ անձրև։ լույսերն էլ տարան։

the clouds start to shiver and thunder in the dark. rain. the lights have also gone off.

սարի հետևում է՞լ լույս չկա։ իսկ որտեղ առաջինը լույսերն անջատվեցին, այստե՞ղ թե՞ սահմանի մյուս կողմում։ ո՞րտեղ առաջինը ամպերը գոռացին, ա՞յս մեր կողմում թե՞ այն նրանց կողմում։ իսկ ո՞րտեղ ավելի շատ մարդ վախեցավ։ իսկ ո՞րտեղ ավելի շատ մարդ մահավավ։ և ո՞րտեղ ավելի շատ, և ո՞րտեղ ավելի քիչ։

and behind the mountain? is there no light there, too? where did the lights turn off first? here? or on the other side of the border? where did the clouds first growl? in this our side or in that their side? and where did more people become scared? and where did more people die? and where is it more? and where is it less?

այս տարածքում կիսաքանդ տները բոլորովին տներ չեն։ նրանք մասնատված ուրվականներ են։ մեկը ուրվական մարմնի աջ կողմ է։ մեկ այլը ուրվական մարմնի ձախ կողմ։ մեկը աջի ձախը, մյուսը ձախի աջը։ իսկ որոշների աջ ու ձախ կողմերը չես ճանաչի, այնքան կամուրջի են վերածվել, այնքան ամուր են կանգնած քարե ոտնաթաթերի վրա։ շատերը ընդհամենը ոտնաթաթեր են։ ընդհամենը չէ, ամբողջությամբ մարմինը ոտնաթաթ է։ ամուր կանգնած ու պատրասր երբեք չլքելու այս տարածքը, որ մարմնի բոլոր մյուս մասերով լքել են։

the semi-destroyed houses in this place are not houses at all. they are disjointed ghosts. one is the left side of a ghost body. the other is the right side of a ghost body. one is the left of the right, the other the right of the left. yet it can be impossible to recognize the left and right sides of some of these bodies, they have transformed so much into bridges. they stand so strong on feet made of rocks. some are merely feet. not merely, their bodies are whole feet. standing strongly and ready never to leave this site, which they have left with all other parts of their bodies.

թանգիկը ձախ ոտքիս ամբողջ երկայնքով տարածվող երակներով հոսում է առատ, թույլ չի տալիս մոռանալ իր մասին։ ամռանը ավելի շատ կցավա, բայց ինչքան մեծանում եմ այնքան ավելի շատ կզգամ իր ներկայության ծանրությունը ոտքիս մեջ։ գիշերը տակը բարձ կդնեմ, որ սրտիս հետ խոսա։ իսկ սիրտս, որն ընդհամենը մարմնումս կբնակվե, ինձ չի պատականա։ նա կխոսե տատուս հետ, ով իր դուստրն է, ով ինձ իր ոտնաթաթերն է ժառանգել։

tangik flows profusely through the veins spreading all over my left leg. she doesn't let me forget about her. it hurts more in the summer, but the more I grow old, the more I feel the weight of her presence inside my leg. i put a pillow beneath her at night, so she could speak with my heart. and my heart, which merely lives inside my body, won't answer me. it speaks to my grandmother, who is her daughter, whose feet I have inherited.

ես ոչինչ չգիտեմ թանգիկի մասին բացի այն, որ նա փախել է վանից։

i know nothing about tangik except that she escaped from van.

ջուրը մոտենում է ջրին։ ասում է մի մոռացիր ու կուլ է տալիս հիշողությունը։

water approaches water. whispers "do not forget" and swallows the memory.



այստեղ գրեթե հնարավոր չէ մոտենալ լճին։ կանաչ գույնի կայունությունը պատրանք է։ ամենականաչ խոտերի տակ ջուր է ու ցեխ։ քաշում է ցած։ կուլ է տալիս ներկան կուլ տված անցյալով։ ցեխերի այն կողմում, հենց ափին նստած են մեծ սպիտակ թռչուններ և ես պիտի հասնեմ նրանց։ մոտիկից տեսնեմ, համոզվեմ նրանց մեծության ու սպիտակ գույնի մեջ։

it's almost impossible to approach the lake here. the stability of the color green is an illusion. underneath the most green grass there is only water and mud.it pulls you under. it swallows the present with a past that has been swallowed. large white birds sit on the other side of the mud, right on the shore, and i must get to them.i must see them up close, i must be assured of their largeness and of their whiteness.

շեղվում եմ չոր ճանապարհից, քարերի վրայով գնում եմ մինչև ոտքերիս տակ էլ քար չի մնում։ ջուր է հոսում։ տեղ տեղ խոտ է, բայց գիտեմ, որ ոտքս կուլ կտա կանաչը եթե սխալ քայլ անեմ։ միևնույն է գնում եմ, խրվելով ցեխերի մեջ, հույս ունենալով, որ կուլ չեն գնա տատիկիցս ժառանգած ոտնաթաթերս, փախուստըս ու տեղ հասնելու ցանկությունըս։

i deviate from the dry path, walking on rocks until i get to a part where there are no more rocks left beneath my feet. water flows. there is grass in spots, but i know that the green will swallow my feet if i take a wrong step. i go anyway, wallowing in mud, hoping that the feet i have inherited from my grandmother won't be swallowed, that my escape and my desire to get to where i am going also won't be swallowed.

ինչքան էլ չարչարվում եմ, միևնույն է սպիտակ թռչունները հեռվում են մնում, անհասանելի, անշոշափելի։

the white birds stay in the distance no matter how much i struggle. they are inapproachable, intangible.

որոշում եմ հետ դառնալ, նոր ցեխերի մեջ են ոտքերս խրվում, նույնիսկ քարերն են մնում ցեխի տակ։ երբ այլևս դեպի լիճը չեմ շրջված, դիմացս կանգնած են կիսաքանդ տները։ կիսախավարի մեջ տան ֆանտոմ պատուհաններից նայում են ուրվականները, բայց ոչ ինձ։ նրանց հայացքները ձգվում են դեպի ջուրը։ աչքերը լցված են լճի կարոտով։ նրանք էլ ճամփա չունեն դեպի ջուրը։

i decide to go back. my feet get stuck in new mud, even the rocks end up in the mud. the semi-destroyed houses stand in front of me when i am no longer facing the lake. ghosts stare at me through the phantom windows of the houses in the semi-dark. their gazes stretch toward the water. their eyes are filled with yearning for the lake. they too have no path toward the water.

Michael Stone: Six Glimpses

Entering the Arpa Valley


A faded sign “BISTRO”


Comley with thick shins and petite feet in blue shoes
She was selling white yoghurt by the road.


A poplar in a roadside meadow,
its leaves straining south to follow the wind,
Like a girl's long hair.


An old car picking its way down a very steep track,
all ruts and roots and rocks.


Billows of hill and deep gulches cleavage,
hills smoothed into green-yellow waves,
lakes of light green in the valleys,
houses below, monopoly pieces.


A village drowning in greenery
Yellow humps of harvested hay rolled up
Ingathered fields inlaid into the hills




Michael E. Stone, Vayots Dzor 2016

Final notice: we are moving our email subscription from FeedBurner to Follow.it

Dear APP readers:


In the next few days, we will be permanently transitioning away from FeedBurner's email subscription as they will no longer support it.

We have exported and transitioned many of you already to follow.it

You might want to check that you are getting these notices on the new platform, or subscribe by visiting APP's main page. Please note that like FeedBurner, you will need to confirm your subscription (and check your spam folder!)

follow.it has many new features which were not available on FeedBurner so check them out.
You can also read more about them at https://follow.it/all-news

Thanks, Lola Koundakjian/Լօլա Գունտաքճեան
Curator and Producer,
ArmenianPoetryProject[at]gmail[dom]com

Յարութ Կոստանդեան: Ճշմարի՜տ, ճշմարիտ ասում եմ քեզ …

Այսօր մարմինս ոչ ստուեր ունի, ոչ հոգի
Ոչ շղթայ ծանր, եւ ոչ էլ թեւ լուսեղէն,
Կէս սովամահ մի գայլի պէս՝
Դունչը մեկնած աներեւոյթ լուսնեակին…
Ոռնում է ցաւն իր ապրելու,
Տենչաքն անզուսպ պատառելու, լափելու
Տաքուկ արիւնն եղնիկին՝ դեռ կենդանի…։
Բայց պատասխանն իր ոռնոցին

Ոռնոց է զի՜լ, անձագանգ.

Եւ յուսահատ, հերոսական վայրի կամքով՝

Թաթն է փշրում ժանիքներով իր սրածայր,

Լափում արիւնն իր սրտի…։

Այսօր մարմինս ոչ ստուէր ունի, որ հոգի…։

Յարութ Կոստանդեան «Օրերի Իմաստութիւնը» Փարիզ 1935

Verily verily I say unto thee


Today, I am a body with no shadow and no soul
neither heavy chains nor shining wing,
like a wolf half starved to death
its chin turned to the moon unseen
howling its pain of life,
its burning desire to tear apart and devour
the warm blood of the deer, still alive …
But the answer to its howl
is its own echo returning,
and in despair with one wild heroic act
its ferocious teeth smash to pieces its paws,
as it devours its own life-blood.
Today, I am a body with no shadow and no soul.






translated by Vahe Oshagan. Published in RAFT Volume 8, 1994

Sarah Giragosian: OCD

To survive this exile, you will need

to hold court with the moon, store the memory

of its light in a mason jar for later.

Understand: there’s no field guide for this,

for what you will encounter, for when the sluice

gate of your mind opens, for the whetstone

of your doubts or the homespun loop of Whys?

Even when your mind seems to have nothing left

to plunder, What if, in a certain key,

snags at your heart again. If you could dare

the feral child of time to stop cuffing your wrist

just to drag you down another detour, you might

just make it, but you can’t let go. 

To survive this exile, plan for the times

your thoughts will turn to snapping turtles;

it’s safest to approach from behind. Beware the tail,

the backlash and tango of open possibilities.

Keep close the sprig of secrets that grow

just below your chest pocket. You’ll need poetry

to face this, and metaphors like blinkering flashlights

to pass among your people if you return.

This poem appeared in Bellevue Literary Review's ISSUE 39 READING THE BODY where BLR Celebrates Mental Health Awareness Month

Peter Balakian: Near the Border

Gyumri, Armenia, 12/18/10


1.

Over brandy at breakfast we were talking about the Hellenic temple
at the edge of the canyon and the sun gods

who were worshipped there before the time of borders and decrees.
And then the priest came and we were off in a white van

that slid into the sky that was washed into gullies
slate-gray-tarnished-silver, then smooth as tarmac just poured, the way

12/7/88 poured on the screen with numbers when I was teaching in London
and walking Kings Road every day into early dark.

It wasn’t until we got to Gyumri and you put it casually over pizza: you
were in shop class shaving a hammer in a drill press and the floor began to slide.


2.

The neon lights glared over our faces as the amped-up
Russian waitress with green hair spilled Coke on the table.

I remember 12/7/88—the Albert Bridge lit up and the Thames smooth black—
as I watched walls come down on the screen;

a man carried a child through a gouged-out apartment,
three women passed with sacks into the stone-dust and became damask.

----

The neon lights in the pizza place on the square flashed on the window
as you pointed out the rebuilt school and hotel and the polished tufa stone

of fault-line resistance. Outside we picked up the teenage boy,
who settled into the front seat with the priest; a medley of punk

was a soft buzz off the rattling speakers, and the priest began talking to the boy 

    in medias res
about how the body and soul must find a balance with each other,

if we’re to make our own destiny, God couldn’t do it all for you.

----

It came back to you in spurts—
how the floor dished you into the hall, the hammer shaving your hand as

a wall seemed to throw you into the street
where mattresses and chairs were sandwiched in crushed cars.


3.

I was chewing a pizza crust as we walked through abandoned fields of Stalin-

    barracks.
Under the Soviet eagles and busted windows along the tracks where Near East 

    Relief

trains once arrived with powdered milk and clothes for the orphans in the ’20s—
we kicked some rusted cans. Armenian soldiers went back and forth

at the checkpoints of a new history; three women with bags disappeared
into the fog along a chain-link fence.


4.

Memory is like the hammer you used to make coffins
all week with your uncle. When you found your cousins under

rubble they were speaking clearly through the dark—but that was early in the day.
On the BBC some faces moved along the street, the sun lit up punched-out 

    windows

of Brezhnev buildings; in the morning I went to Heathrow to help load planes 

    with clothes and food; 

in evening at a pub off Cheyne Walk, the TV flashed casualty numbers on the 

    telex

news band and the voice of Roy Orbison, who was dead at 50, stayed in my head 

    all day.


5.

I was blind-sided by the sign—30 kilometers ANI
where the border slid into Turkey and the open plain was bleached—

a few boulders, some cattle and beyond the tenth-century city of Ani
was a mislabeled ruin cordoned off by barbed wire, a river, and some Turkish 

    guards.

6.

Between Armenia and Turkey, on the shrinking blue horizon, I saw,

but what does it mean to say “I saw”? just the mind leveraging
a way out of confinement of a cigarette smoke-filling van?

I saw pillars dissolving under the dome of a basilica,
some women disappearing into the abyss of Saint Gregory

as we moved through gullies and blanched grass,

7.

and the van swerved to miss some cows on the road, grazed a fence.
The priest was going on about the soul made flesh—I almost

interrupted him to ask: "the soul not the word? "The boy nodded as he kept beat
to The Clash that was wavering from the dashboard—London was a buzz-saw drone,

hard sexual fetish, world-warning; the horizon was white-air gaps now,
a flaking Virgin on a conical roof floated in the sky, and then the winds changed—


8.


The priest said to the boy that Ani was the Florence of Armenia—“lost”—he said 

    it again, “lost”— and the 

boy asked, really rifled back, as he lit another cigarette, why Armenia

didn’t have a covenant with God like the Jews did. The priest was upset—visibly, 

    in the face, like cold 

wind hit through the window—and he answered in Armenian—

(my voice stalled and I didn’t ask,“what are you saying?”)


9.

The Sex Pistols chanted off-key like urban monks in leather,

the van jolting over ruts,

the gray light giving way to fine snow coming west from Kars


10.

“Byron thought the Garden of Eden circled Ani and on south”—I interrupted 

the priest—
“Yes, yes, Byron learned our language”— he shot back

“Just a romantic orientalist,” I croaked—

“What?”— the priest turned and stared at me over the headrest

“You think anything’s left there? After 1915?” The CD player skipped on a scratch as


11.

the boy popped a can of Diet Sprite, and said something back to the priest in 

    Armenian,

before we stalled in a gulley and the van doors slid open and the cold rushed

us as we spilled outside with flashlights; the opaque white light blew back at me,


12.

the priest pulled his black hood up which flashed against the white outcroppings 

    on the plain that could’ve been sheep carcasses or something else—

The banging gonzo drums of time kept playing off the dashboard—
snow came like crazed moths.

From Ozone Journal, The University of Chicago Press, 2015

Vacation/Vacances/Արձակուրդ

Kind Reader / Cher Lecteur / Յարգելի Ընթերցող՝


The Armenian Poetry Project is taking a break until Memorial Day (May 30, 2021).


During this period, I encourage you to read through the Project's archives by clicking on the Author or Monthly links found in the right column of the Blog.

The Armenian Poetry Project contains nearly 3000 entries, many with translations and audio clips.


Enjoy, and leave a comment. We love getting feedbacks. And if you want to help APP, send submissions, suggestions. Donations are welcome!


Best regards/à bientôt/ձ՝


Լօլա Գունտաքճեան/Lola Koundakjian
Curator and Producer,
ArmenianPoetryProject[at]gmail[dom]com

Alan Semerdjian: An Image Writes the Poem

SOMETIMES it’s an image that writes the poem. I see the photo of a hole in the bombed ceiling of the Ghazanchetsots Cathedral in Shushi, a puncturing wound in the psyche, and immediately become a bird who flies in and out of that hole studying the way the light still, miraculously, shines through. Sometimes it’s a patch of audio from half a world away — the family gets outside the bunker for fifteen minutes a day, they say. Sometimes it’s the idea of a ghastly thing—glowing like a toy found in the woods—in a child’s hand. The new eruption of war and violence and death and destruction in Artsakh has shaken those of us who are far because of its ripples, but this shaking can only be a feint version of the shock felt by those who are living in the heart of it, those who are inextricably part of it. The poem is born in this witnessing and is an attempt at understanding what is, unfathomably again, inexplicable

I read this poem as part of Don’t Look Away: A Literary Series for Artsakh, hosted by the newly-founded International Armenian Literary Alliance (IALA) to raise awareness and funds for those under attack in Nagorno Karabakh, the black garden. You can view the first reading here, hosted by Olivia Katrandjian and featuring Peter Balakian, Carolyn Forché, Nancy Kricorian, Anna Astvatsaturian Turcotte, and Lory Bedikian, and the second here, hosted by Arthur Kayzakian and featuring Lola Koundakjian, Mashinka Firunts Hakopian, Armen Davoudian, Nairi Hakhverdi, Alene Terzian-Zeitounian and myself. Learn more about the conflict and how to support those affected on IALA’s website.




____________________


The Hole in the Church of My Heart

There is a hole in the church of my heart,
a fire in the palm of the young boy’s mind.

There is loss at the monument of topple
unannounced at midday unsteadiness.

There are fifteen minutes to see the birds
when my breath and its rooms escape me.

There are myths of intention circling skies
like vultures and parades of new madrigal

incantations, the letters of former words
scattering away from clusters of pages,

munitions. There is a swallowing of whole
tongues, a burying of more than just heads.

In the afternoon, these voices seek shade
to complete their inconceivable sentences.

In the evening, there is a snake in the black
garden. The children begin to chase its tail

again because there is no other play. I see
the moon through the whole of the night,

and I know, at least, that in thickening
smoke and holy gaze, I am not alone.

This poem appeared in Poetry International 

Հերանոյշ Արշակեան: Հին Երազներ

Օրերն արա՛գ միշտ կը սահին,
Անհետ կ՚ըլլան երազներն հին,
Քաղցրութիւնով օժտուած վերջին,
Ասուպներու պէս կը կորչին:

Մեն-մի թռչող երազին հետ,
Կաթիլ մ՚արիւն կ՚ըլլայ անհետ,
Յիշատակին հողակոյտէն՝
Կաթիլներն վէրք կը բուրեն...

Հին երազներն ա՛լ չեն յիշուիր,
Մոռցունքին գոգն կ՚իյնան նանիր,
Ծուէն-ծուէն ամպի նման՝
Հովէն ցիր ու ցան կ՚ըլլան:

Մեն-մի թռչող երազին հետ . . .



Vecchi sogni


Vanno veloci i giorni, scorrono sempre,
I vecchi sogni non lasciano traccia,
muniti d'un'ultima dolcezza,
come una stella cadente, se ne vanno.


Come un vago sogno
una goccia di sangue non lascia traccia,
dalla pila di memorie terrestri,
le gocce avranno l'odore delle cicatrici...


Nè i vecchi sogni saran ricordati
caduti nel vuoto grembo della dimenticanza,
come una nuvola cirro da cirro,
dispersi dal vento che soffia.


Come un vago sogno...

Նարեկ արք. Ալեէմէզեան։ ԿՈՐՍՈՒԱԾ ԷՐ… ԳՏՆՈՒԵՑԱ՞Ւ

Առաւօտ կանուխ 

մեծ խանդավառութեամբ 

laptopս back up ընելու 

երկար ատեն ձգձգած պարտականութեանս լծուեցայ

Ուրախացայ որ երկու ժամուան լարուած ճիգէս ետք աւարտեցի 

այս կենսական աշխատանքը

Իրիկունը երբ file մը կը փնտռէի 

անդրադարձայ որ երկու folder upgrade ընելու փոխարէն ջնջած եմ

առաւել` recycle binն ալ դատարկած եմ

չար վայրկեանի մը մի քանի սխալ կոճակներ սեղմած եմ

ա՛յս է ամենը բայց ասոր հետեւա՞նքը

այս երկու folderը վերադարձնելու կարելիութիւն չկայ այլեւս

եղածը եղաւ պէտք է ծայրէն սկսիմ

technologyն կատարեալ չէ

Երկու կարեւոր ծրար աղբարկղ նետեցի

իւրաքանչիւրը ունէր մօտաւորապէս 300 file

մին կը կրէր «Հայ մամուլէն էջեր (կարդացուած)» պիտակը

միւսը` «Հայ մամուլէն էջեր (կարդացուելիք)» պիտակը

կարդացուածը ի պահ պիտի մնար

կարդացուելիքը կամաց-կամաց պիտի կարդայի

երկուքն ալ քորոնաժահրի մեկուսացումի արգասիքն էին

Հիմա կը մտածեմ`

ի՜նչ բախտաւորութիւն որ կորսուած նիւթերը առցանց կան

ինծի կը մնայ 

վերայցելել 

վերագտնել 

վերընթերցել 

վերավայելել

վերահաւաքել

վերապահել

եւ… չվերակորսնցնել

Անշուշտ շատ ժամանակ պէտք է տրամադրեմ այս բոլորին համար

սակայն ուրախ եմ որ անփոխարինելի կորուստ չէ

քանի՜ հազար fileեր կան laptopիս մէջ որոնք տարիներէ ի վեր չեն բացուած

- ժամանակ չկայ

վերջերս բարեկամ մը մարդկային մահը ափսոսալով կը հաստատէր` «երկվայրկեանի հարց է սրտի զարկիդ կենալն է գացիր»

համացանցը չի՛ յայտներ թէ իւրաքանչիւր վայրկեան քանի folder եւ file մեր      սխալով կ՛ոչնչանայ

բայց կը հաշուարկէ թէ ամեն վայրկեան մօտաւորապէս 106 մարդ կը մահանայ եւ  250 մարդ կը ծնի

կը վերյիշեմ թէ «Հայ մամուլէն էջեր (կարդացուած)» fileիս մէջ ունէի Յառաջէն քաղուած Վահէ Օշականի «Բանաստեղծի ուրուագիծ 

(Տպաւորութիւններ Եղիվարդէն)»ը

online կը վերաբանամ եւ կ՛ըմբոշխնեմ.- 

«Առաջին հարցումը որ կը հարցնէ ինծի մահուան վախը ունի՞ս է, ու հարցումը ետ ինքն իր վրայ դարձուցած եւ առանց պատասխանի սպասելու կը յարէ` ես չունիմ»

մեզմէ ոմանք մահէն կը վախնան

  իսկ ոմանք` կեանքէն

Ամեն պատահար դաս մը կը սորվեցնէ մեզի`

Որոշեցի laptopիս աղբարկղը միայն մէկ շաբաթ յետոյ պարպել

որպէսզի կորսուածը կարենամ գտնել… նախքան ուշ ըլլալը 

Մոնթրէալ-Գանատա 13 Մարտ 2021         Նարեկ արք. Ալեէմէզեան

 

Խաչիկ Տէտէան։ ՏԵՍԻԼՔ

Նայեցայ երկնքին` ճաճանչագեղ աստղեր կը ծորէր,

Հեշտասէր կնոջ մը տարփանքի շօն էր կարծես,

Բայց հոգիս` դառնաշփոթ մեխակներու փունջ էր,

Վերջին տեսիլքն ըլլար կարծես հրաժեշտի ձօն որպէս։ 

Օ՜ անցորդ մարդ, հերթն է մեկնողներու` կանգառին դիմաց,

Դառնահեծ բաժանման տեսարանին` ե՛ս տխուր վկան,

Արագ ու շփոթած քայլերով կ’երթան ճշմարտութեան ընդառաջ,

Սա ցնորքն է, մարդը` անցորդը, այս խաբկանքին վկան։

Նայեցայ երկնքին` արեւն իր քնքշանքով զիս կը դիւթէր,

Գուրգուրոտ մօր սեւեռուն աչքերէն բխող կեանք էր կարծես,

Նոր օր էր, հրա՞շք թէ դիպուած պատահական, էական չէր,

Սա մշտադալար տեսիլքն էր գողտրիկ իմ պարտէզիս…

Ապրիլ 2021

Najwan Darwish: Who Remembers the Armenians?

I remember them
and I ride the nightmare bus with them
each night
and my coffee, this morning
I'm drinking it with them

You, murderer -
Who remembers you?

― Najwan Darwish, Nothing More to Lose

Արամ Քէթէնճեան: Հող իմ հայրենի

Որքա՜ն կը տենչամ հիմա քեզի գալ,              

Դողդոջ  մատներով հողդ  շօշափել                

Ու  տաք  շուրթերով սրտանց համբուրել:

Ես անչափ կ՛ըղձամ ըլլալ ուխտաւոր,

Բարձրանալ լեռներ, ուղիներ դժուար,

Երկիւղածութեամբ ու խոնարհաբար,

Անշուք, հոգեդղորդ վանքերդ մտնել՝

Տամուկ աչքերով աղօթել երկա՜ր...

Խանդակաթ սիրով  կ՛ուզեմ   ձեր մօտ գալ

Անապակ ու սառ ջուրեր Գառնիի

Որ տաք շուրթերս    ձեզմով  զովանան,

Ու  ձեր  մաքրութեամբ իմ քիմքը օծուի...

Որքան  կը ցանկամ  պարզուիլ Արփայի 

Ուռենիներու շուքով  ծածկուած,

Հովանուտ  ու  զով ափերուն խոնաւ

Ու շնչել օդը մաքուր երկնքի:

Ես շա՜տ կը տենչամ

Գրկել քեզ անվերջ

Հող իմ հայրենի...

    

Արամ Քէթէնճեան

«Երկիր ու երկինք» հաւաքածոյէն                               

Խաչիկ Տէտէան։ ԱՀԱԶԱՆԳ

Մինչ կը քանդենք արմատները մեր ծառին,

Հազար ու մի պատճառ չքմեղանք բռնած,  

Իսկ անկումն այս գահավէժ՝

Կը մատուցենք իբր թաւշեայ սխրանք, 

Մեր գոյութեան հիմքերը քամիներու լլկանքին յանձնած,

Ողբա՜մ զքեզ, երկի՛ր իմ նախնեաց,

Ու ձեզ, այրեր՝ կամշոտ, այլասերած, 

Երբ դահիճն հիմա դարձեր է փրկարար,

Ու սուլթանին թաւիշը հրապուրիչ ընտրանք,

Աշխարհն անգամ կանգած է շուար ու մոլար՝

Ձեր բեմադրած այս ստոր ողբերգութեան։

Ուշքի եկէ՛ք, քանի դեռ ուշ չէ՜,

Երբ արմատները ծառին դեռ կը բաբախեն,

Կ'աղերսեն սէր, կամք ու իմաստութի՜ւն,

Մինչ փոթորիկները ժամանակի կը հարուածեն 

Աջ ու ահեակ, դուք ձիթենիի ճիւղ բռնած՝

Տենդոտ նազանքով դահիճին գիրկ կ'երթաք 

Դրախտի պատրանքին յափշտակութեամբ։

Ուշքի եկէք անհեթեթին տարփանքէն,

Քանի դեռ ուշ չէ՜…

2021 

 

The Zephyr poets at Litfest Pasadena 2021

Shahé Mankerian, Arminé Iknadossian and Alene Terzian-Zeitournian, the Zephyr Poets, will be appearing at LITFEST PASADENA 2021, Saturday and Sunday, May 15 and 16, 2021, Noon to 6:00 p.m.


LitFest Pasadena will livestream (12) 50-minute panel discussions as well as 10-minute interludes between each panel with pre-recorded readings and short films.

LitFest Pasadena 2021 programming will be accessible for FREE.

For more details, visit  http://litfestpasadena.org

Նորա Պարութճեան։ ՕՂԱԿՆԵՐ

նուրբ օղակներ ձեռագործ

կեդրոնը՝

փոքրիկ սկիզբ մ’ամրակուռ  

իրարու վրայ գուրգուրանքով փաթթուած 

գունդ նրբահիւս թելերու

ամէն մէկը շնորհքով մը աւելցած

աճեցնող աւետաբեր օրացոյցի մէկ թերթիկ 

ձեռագործի օղակներ

մէկը միւսի թեւին տակէն 

նոր աշխարհի մ’մուտքին կանգնած 

հիւրընկալող տանուտէր

մեծցող

մեծցող ու աւելի ցցուն դարձող 

գեղեցկութիւն

համբերութեան աննախադէպ հրճուանքի ծառ

որուն ճիւղերն հրաշքներու ծանրութենէն

ամէն գիշեր նոր պատումներ 

կը թփրտան

ամէն օղակ նախշի մը իր 

յատուկ կղպանքը ունի

որ կը բացուի իր առջեւ 

խոնարհողի ոտքերուն

կ’ընդլայնի օղակ-օղակ

ձեռագործը օրերուն

ու հմայուած մարդիկ 

անոր վրան կը մեծնան

ան չի ձգեր որ իյնան

թեթեւ- ճաշակ ու կոպիտ 

վայրկեաններու տափակութեան

փէշին տակ

օղակներու ներհիւսուածքը 

երանութեամբ իրարու մէջ արձակուած 

կ’ապահովէ երթը յուսացողին համարձակ 

վստահութեան ժանեակները

կը լզուըռտեն քայլերն անոնց հեզասահ

որ չըլլայ թէ հասկնան,

թէ կեդրոնի փոքրիկ կէտէն մինչեւ վսեմագոյն օղակը մեծ

ակնահմայ

միակ թելին կուտ կուտ ճամբուն հեշտաքանդ երազներէն են կախուած

Hamazkayin's Western Region continues its Book Club events

The Hamazkayin Western Region Literary Group 

Armenian Book Club 

presents

Ler Kamsar "Yerker" 

on Zoom

Thursday, May 27, 2021 at 8pm (PT)
Slides by Anna Seferian

For further details, contact Edik Alaverdian (818) 679-5677
Join Zoom Armenian Book Club
https://us02web.zoom.us/j/86471853213...
Meeting ID: 864 7185 3213
Passcode: 406800

One tap mobile
+16699006833,,86471853213#,,,,*406800# US (San Jose)
+13462487799,,86471853213#,,,,*406800# US (Houston)
Dial by your location
+1 669 900 6833 US (San Jose)
+1 346 248 7799 US (Houston)
+1 253 215 8782 US (Tacoma)
+1 301 715 8592 US (Washington DC)
+1 312 626 6799 US (Chicago)
+1 929 205 6099 US (New York)
Meeting ID: 864 7185 3213
Passcode: 406800

Find your local number: https://us02web.zoom.us/u/k4dOgQAlm

Արամ Քէթէնճեան։ Գովասանք

Երբ գովերգեցի հուր ու կրակոտ,

Կիրքեր բորբոքող 

Աչքերդ խօսուն,

Այնքան ապշեցայ, որ աւա՜ղ, մոռցայ

Գովել քո սիրտն ու ողջ էութիւնդ,

Բայց եթէ ուզեմ ըլլալ անաչառ

Ու պատկերեմ քեզ

Բառերով արդար,

Սահուն մազերէդ մինչեւ մատներդ,

Ձեռքերէդ ճկուն մինչ ողջ պատկերդ,

Ժպտերես դէմքդ, այտերդ բոսոր,

 Նրբութեան նմոյշ մարմար մարմինդ,

Շողքիդ պահապան, խաս շրթունքներդ,

Քայլուածքդ հպարտ, նիստդ նազելի,

Խօսքերդ քաղցր ու  ձայնդ մեղմիկ՝

Բնութիւնն ամբողջ իր գեղեցկութեամբ, 

Ձիւն, սար ու աղբիւր,

Ծառեր, ծաղիկներ,

Սոխակներ քաղցրիկ, թիթեռ ու եղնիկ,

Երկինքը անհաս, աստղերը ալմաս,

 Գիշերականթեղ լուսնակն անուշիկ

Նաեւ աշխարհի ողջ գեղուհիներ՝

Անհուն ու անծայր ովկիանոսներու

Եւ անապատի աւազներուն չափ

Պիտի նախանձին

 Խիստ խանդով լեցուին...

Ուրեմն սէ՛ր իմ,

 Ես գովքդ կ՛երգեմ

Սոսկ մէջն իմ սրտին,

Որպէսզի պահուիս նախանձէն չարի

Ու ապրիս բարո՜վ

Ապրիս իմ կողքին:

Արամ Քէթէնճեան

«Կարօտ ու բերկրանք» հաւաքածոյէն

15th anniversary reading is now available on Youtube.com

Many thanks to the Armenian Institute in London for recording the event and uploading it to youtube.com.

The readers are:

Hratch Tchilingirian, Susan Pattie, Tina Chakarian, Theo Maarten van Lint, Vazken Davidian, Tatevik Ayvazyan, Lola Koundakjian, Gagik Stepan-Sarkissian, Olivia Katrandjian, Shahé Mankerian, Shakeh Major Tchilingirian, Arthur Kayzakian and Nancy Agabian

Խաչիկ Տէտէան։ ԴՈՒՆ ԻՆԾԻ ՊԷՏՔ ԵՍ ԴԵՌ…

Եւ բորբոքեցաւ իմ մէջ վարակը դարու,
Կատղեցան բջիջները մարմինիս ինչպէս մաղձոտ զայրոյթ,
Միթէ՞ մահուան դուռ մօտեցայ ես ալ, այլոց նման,
Հարց տուի ես ինծի, բայց ձայն մը ներսէն՝
“Դուն ինծի պէտք ես դեռ, հէ՛ք երիտասարդ…” ըսաւ։


Օրերը ծանր էին, սարսափն իմ մէջ հանուր,
Իմ մէջ հարցադրումներ կային դեռ այս կեանքէն,
Միթէ՞ մահը պիտի յաղթէ, թէեւ պատրաստ չեմ անոր,
Հարց կու տայի ես ինծի, բայց ձայն մը ներսէն՝
“Դուն ինծի պէտք ես դեռ, հէ՛ք երիտասարդ…” ըսաւ։


Օ՜հ դժոխքի վարակ, մահուան բանալիները քեզի ո՞վ տուաւ,
Այսպէս անարգել ու յանդուգն կ’արշաւես ամէնուր,
Դուն մահն ես, ես դեռ կեանքը կը դաւանիմ, անհեթեթ թէեւ,
Ես յաղթեցի՛ քեզի, ոչ՝ մահուան, որ դեռ պիտի գայ,
“Դուն ինծի պէտք ես դեռ, հէ՛ք երիտասարդ…”
Ըսաւ Ձայնը ներսէն ու լուռ հեռացաւ։


Ապրիլ 2021

 

Նարեկ արք. Ալեէմէզեան։ ԺԱՄԱՑՈՅՑ

«Քու աչքիդ` հազար տարին երէկուան պէս ակնթարթ մըն է» (Սաղմոս 90.4)

1973 յունիս 

նախակրթարանէն շրջանաւարտ

կեանքիս առաջին ժամացոյցը նուէր ստացայ ծնողքէս`

անբիծ սէր եւ արդար հպարտութիւն 

մասնավճարով գնուած 

100 լիբանանեան ոսկի արժող “Citizen”-ի մը մէջ

Ժամացոյցը գնաց 

ժամանակը մնաց

Ամեն բանի ժամանակին մէջ աքցանուած

ծնիլ մեռնիլ

լալ խնդալ սիրել ատել 

ցրուել հաւաքել քանդել կառուցել

ցանել հնձել վիրաւորել բուժել

պատռել կարել պահել բաշխել

կռուիլ հաշտուիլ լռել խօսիլ

փնտռել գտնել

կը քալենք յաւիտենութեան ճամբորդ

երջանիկ մեր կատարած գործերով

ժամանակին մէջ հետք ձգելու խաբկանքով`

անցեալը ներկային մէջ

ապագան անցեալին հետ

անցեալ ներկայ ապագայ յարդգող աստուծոյ պլլուած

բարին եւ չարը ահեղ դատաստանի կշիռքին յանձնած

նոյն շունչով նոյն հողին երթալու 

նոյն գործին չափիչէն ճշդուած

Մոնթրէալ-Գանատա 27 Մարտ 2021         

Նարեկ արք. Ալեէմէզեան

 

“Amordazados”, el nuevo libro de poesías de Hagop Tabakian

04 de mayo de 2021

“Amordazados” es el nuevo libro de poesías de Hagop Tabakian. Y la belleza en la paradoja del título, cuando la poesía nos permite llegar hasta la libertad, predispone a una lectura sustancial. Ilustrado por el artista Sergio Tosunian, editado por ECUA (Ediciones Culturales Universitarias Argentinas) y prologado por la escritora Ana Arzoumanian, Amordazados es un compendio de versos que Tabakian bien supo enlazar tejiendo palabras en un telar de emociones, un poemario interrumpido por la misma palabra

Formado en Derecho y Director del Consejo Nacional Armenio de Sudamérica, el autor no es ajeno a la sensibilidad de la poesía. Porque la poesía no es apenas una corriente literaria más, es la que entendemos desde la razón, el dolor y la subjetividad. Y la belleza como composición lírica, claro. ¿Qué es lo que logra la poesía sino materializar ese pensamiento, ese sentir. La misma palabra poesía proviene del latín poēsis y esta a su vez del griego poíesis que significa hacer, ”materializar”. Y Tabakian lo consigue con una facilidad única. Quizá no sea la tradición lírica lo que vemos en “Amordazados” porque tampoco es su intención; sí el golpe directo, el dolor como conductor, una poesía más terrenal, menos abstracta (que son elevadas por las acertadas obras de Tosunian que acompañan las letras).




Dice Tabakian en “desaparecidos”:

Nunca nadie los vio,

iban y venían invisibles

sin brillo y solitarios

en un mundo lleno de excesos.

Un día el sol

se desplomó abatido sobre la tierra,

los sueños y la verdad oscurecieron

y por senderos que no conducen a ningún lado

me encontré caminando junto a ellos.


Con estos versos, se deja entrever una capacidad de acercamiento que trasciende límites, diremos, reales. Hay una suerte de maestría en el tono que subyuga en estos poemas escogidos para “Amordazados”.

Los mundos imaginados del autor no nos ajenos, son espacios que mientras algunos los traspasan más físicamente otros logran hacerlo fantasmalmente y son invisibles a los demás y los demás pueden ver a través de ellos.


Y como subraya Arzoumanian en su prólogo:

“La comunidad por el dolor

Vivir amordazada,

es entregarte a las fauces de las sombras

es desnaturalizar tu esencia

es sumergirte en el silencio

que presagia la muerte


escribe Tabakian en el último poema del libro, poema llamado ‘Amordazada’, poema que parecería que le da título al libro, pero no; su poemario lleva por título: Amordazados. Y allí radica el trabajo sensible del poeta, traducir lo singular a lo plural, pluralizar el adjetivo que se sustantiviza a lo largo de los versos”.


Así es como logra el autor dotar un discurso no necesariamente cotidiano pero sí que nos interpela cada día con un subtexto de insondables resonancias.


El narrador funciona en condiciones extraordinarias, hurga en la llaga y florece un profundo sentimiento de belleza que expresa a través del lenguaje, ¿Qué es el artista sin su obsesión? ¿Qué mejor que logra la belleza estética de esa obsesión? (“En días modernos/ sin poesía/nadie da tregua” dirá en un momento del libro.)


Un ejercicio literario que requiere de talento pide la poesía, y Tabakian se lo otorga.


Lala Toutonian
Periodista

Najwan Darwish: IDENTITY CARD

بطاقة هُويّة

رغم أَنّ الكردي مشهورٌ بقساوة الرأس ــــ كما يتندّر الأَصدقاء ـــــ إلا أَنني كنتُ أَرقَّ من نَسْمة الصيف وأَنا أَحتضنُ إِخوتي في أَربع جهات الأَرض.


وكنتُ الأَرمني الذي لم يصدِّق الدموع تحت أَجفان ثلجِ التاريخ


وهي تغطّي المقتولين والقَتَلَة


أَكثيرٌ بعد ما حَصَل أَن أُسْقِط مخطوطةَ شعري في الوحل؟


وفي جميع الأَحوال كنتُ سورياً من بيت لحم أَرفع مخطوطةَ أَخي الأَرمني وتركياً من قونيّة يدخلُ الآن من باب دمشق.


وقبل قليلٍ وصلتُ "بيادر وادي السِّير" واستقبلني النّسيم الذي وحده يعرف معنى أَن يأتي المرء من جبال القفقاس مصحوباً بكرامته وعِظام أَهله. وحين وطئ قلبي ترابَ الجزائر لأَوّل مرَّة لم أَشكَّ للحظةٍ أَنّي لستُ أَمازيغيّاً.


في كلِّ مكانٍ ذهبتُ إليه ظنّوني عراقياً وكان ظنّهم في مكانه. وطالما حسبتُ نفسي مصرياً عاش ومات مراراً بجانب النيل مع أَسلافه الأَفارقة.


وقبل كل شيء كنتُ آرامياً. ولا غرو أَن أَخوالي على الأقل مِنْ بيزنطة وأَنني كنت الصبي الحجازي الذي نال حلوى الدلال من صفرونيوس وعُمَر في فَتْحِ بيت المقدس.


ليس من مكانٍ قاومَ غزاته إِلا وكنتُ من أَهله، وما مِنْ إِنسان حُرّ لا تجمعني به قرابة، وما مِنْ شجرة أَو غيمة ليس لها أَفضالٌ عليّ. كما أَن ازدرائي للصهاينة لن يمنعني من القول إِنني كنتُ يهودياً طُرِدَ من الأَندلس وإِنني ما زلتُ أَنسج المعنى مِنْ ضوء ذلك الغروب.


في بيتي نافذة مفتوحة على اليونان وأَيقونة تشير إلى روسيا


ورائحة طيبٍ أَبديّ تهبّ من الحِجاز

ومرآةٌ ما إِن أَقف أَمامها إلا وأَراني أَتَدَبَّرُ الربيعَ في حدائق شيراز وأَصفهان وبُخارى.


وبأَقلَّ مِنْ هذا لا يكون المرء عربياً.

 

 IDENTITY CARD

Despite—as my friends joke—the Kurds being famous for their severity, I was gentler than a summer breeze as I embraced my brothers in the four corners of the world.

And I was the Armenian who did not believe the tears beneath the eyelids of history’s snow

that covers both the murdered and the murderers.

Is it so much, after all that has happened, to drop my poetry in the mud?

In every case I was a Syrian from Bethlehem raising the words of my Armenian brother, and a Turk from Konya entering the gate of Damascus.

And a little while ago I arrived in Bayadir Wadi al-Sir and was welcomed by the breeze, the breeze that alone knew the meaning of a man coming from the Caucasus Mountains, his only companions his dignity and the bones of his ancestors.

And when my heart first tread on Algerian soil, I did not doubt for a moment that I was an Amazigh.

Everywhere I went they thought I was an Iraqi, and they were not wrong in this.

And often I considered myself an Egyptian living and dying time and again by the Nile with my African forebears.

But above anything I was an Aramaean. It is no wonder that my uncles were Byzantines, and that I was a Hijazi child coddled by Umar and Sophronius when Jerusalem was opened.

There is no place that resisted its invaders except that I was of one its people; there is no free man to whom I am not bound in kinship, and there is no single tree or cloud to which I am not indebted. And my scorn for Zionists will not prevent me from saying that I was a Jew expelled from Andalusia, and that I still weave meaning from the light of that setting sun.

In my house there is a window that opens onto Greece, an icon that points to Russia, a sweet scent forever drifting from Hijaz,

and a mirror: No sooner do I stand before it than I see myself immersed in springtime in the gardens of Shiraz, and Isfahan, and Bukhara.

And by anything less than this, one is not an Arab.

© 2012, Najwan Darwish

© Translation: 2012, Kareem James Abu-Zeid

First published on Poetry International, 2012

Reminder: We are celebrating on May 2, 2021

 

The Armenian Poetry Project’s producer and director Lola Koundakjian likes to celebrate the Project’s anniversaries, as she put it, “quietly, reading poetry”. This year, with the help of the Armenian Institute and the International Armenian Literary Alliance, we are celebrating APP’s 15th anniversary with a reading of some of the most beautiful poems on APP’s website.

With close to 3000 posts and 200 audio clips, APP is a free site containing poems written by Armenians, as well as contemporary authors on Armenian subject matters. It represents authors from the 19th century to present, with some Krapar pieces added to the mix. Sources include out of print books, periodicals and digitized archives.

 
During this celebration, we will recreate the “Dead Armenian Poets Society” -- the semiannual gathering in precovid times at Lola’s apartment.

 
Join us as our readers give voice to the poets of the past, and experience why the lonely and the curious -- from over 100 countries -- reach out to poetry TM.

The readers are: 
Hratch Tchilingirian, Susan Pattie, Tina Chakarian, Theo Maarten van Lint, Vazken Davidian, Tatevik Ayvazyan, Lola Koundakjian, Gagik Stepan-Sarkissian, Olivia Katrandjian, Shahé Mankerian, Shakeh Major Tchilingirian, Arthur Kayzakian and Nancy Agabian

***
Sunday, May 2, 2021 at 1 PM EDT – 3 PM EDT (6:00 PM in London)
***
Please visit AI's page on Facebook or the website for Zoom details.

***
This event co-sponsored by IALA and The Armenian Institute UK. 
Please support them by visiting the links below.

https://www.armenianinstitute.org.uk/support-us

https://armenianliterary.org/donate/

Նարեկ արք. Ալեէմէզեան։ ԳԱՆԱՏԱՅԻՆ

«Ո՜վ Աստուած, մեր հայրենիքը փառահեղ եւ ազատ պահէ։

Ո՜վ Գանատա, քու արի պահապաններդ ենք» (Ազգային քայլերգ)

“Beautiful British Columbia” եւ “Je me souviens” 

բարոյական մակագիրներուն մէջ սեղմուած

ովկիանէ ովկիան ձգուած Գանատայի ցամաք գետայատակի

խինձին մէջ կը դեգերիմ

Ուժեղ եւ փառաւոր 

յուսաբեր եւ ազատ

պաշտպանեալ եւ յաղթեալ 

ցմահ հաւատարմութիւն 

տկարներուն օթեւան

ժողովրդավարութիւն

հասարակապետութիւն

անստուեր պայծառութիւն

Աստուծոյ արքայութեան փնտռտուք

Վայրի վարդ

արեւաշող ապրող երկինք

ցորենի ոսկի հացի սակառ քարիւղի սաւան

վերջին սահմանագծի մեղրածոր երկիր

կենսաբորբ հազար-հազար լիճերու լողաւազան

Բնիկ հնդիկներու խրճիթներու գումար

տոհմանշան

թղկի

կուղբ

բու

մանուշակ

կարմրախայտ

նաւ դիւցազնութեանց

Գաղթական զաւակներուդ տասը նահանգ եւ երեք երկրամաս

Մոնթրէալ-Գանատա 1 Ապրիլ 2021          Նարեկ արք. Ալեէմէզեան

Quote for the month of April 2021

Ուզեցի որ արեւ ըլլամ

մուխը խեղդեց զիս.

Ուզեցի որ բոցը ըլլամ

հովը մարեց զիս։


«Ծուլութեան Պահերէս»


Հայկանուշ Մառք 1884-1966

Hayganoush Mark and Vahan Toshigian in 1920. Yeghishe Charents Museum of Literature and Art (Hayganoush Mark fond), Yerevan.

Նիկողոս Սարաֆեան։ ՃԱՄԲՈՐԴՈՒԹԵԱՆ ԽԵՆԹ ՍԷՐԷՍ

Խռֆած բուեր կը սուլեն գիշերները ու կ’անցնին

Կայարանէ կայարան։ Հեռուներէն տակաւին,

Շոգեկառքե՛ր, կը դողամ. ձեր հեւոցին, ցուրտ հովին

Դէմ ես տըղայ մ’եմ կարծէք ու պատուհանըս՝ հանի։



Նոճիներու պէս հոսուն՝ ձեր ծուխերուն մէջէն դեռ

Ես կը տեսնեմ մեռելներ։ Վիշապներու բոցացան՝

Պըտուտակները կ’ոռնան։ Քաղաքներէն` որ անցանք,

Շոգեկառքե՛ր, մերկ սրտէս միս ու արիւն են փետտեր։



Քարափներու գոյնըզգոյն ճըրագներ դեռ կը ծորին

Խէժի նըման՝ ուղեղէս։ Սրճարաններ կան վհուկ։

Ճամբաներուն ծառը քար՝ որուն օձերն էիք դուք,

Շոգեկառքեր, քանդըւէր ծառը կախարդ խնձորին։



Ճամբորդելու խենթ սէրէն առողջութիւնըս գընաց։

Ապսենթներու յորդում մ’է անիւներնուդ շունչը սառ։

Ծաղկախտաւոր խափշիկը պաղ գետերէն կը յուսայ

Մարել կըրակը ներքին ու կը մեռնի արբեցած։



Շոգեկառքե՛ր, սեւ յուշեր, ո՜հ, ձըգեցէ՛ք զիս հանգիստ։

Դադրեցուցէ՛ք ձեր անքուն մեքենաները կարի։

Հոգիս յոգնած ու հիւանդ՝ մեռելի պէս կ’երկարի։
Ոչ ուժ ունի, ոչ փափաք ճամբորդելու՝ ա՛լ հոգիս։






«Անջրպետի մը գրաւումը»

A Wild Love of Travel

From station to station a crowd of night owls
whistle and pass. Even from far away I tremble
with its heaving breath as if I were a boy
in an open window in a cold wind.


I see dead men standing like cypresses surrounded
by it. And like vishab* dragons
its metal screws howl. Cities we pass are peeled
from my flesh, bone, and heart.


Colored lights trickle on the edge of black
precipices and stick like gum to my brain.
The coffee houses have faceless clocks and
the roads grow trees with snakes and poison apples.


No wonder then because of my crazy love of travel
my health deteriorates. The cold breath
of the wheels is slow absinthe. The porter
trying to extinguish its flame dies drunk.


Trains, black memories, pass and leave me
in pain. Stop this sleepless sewing machine.
My soul has neither the strength nor will
to travel any more. But the tracks stretch on.


* Evil dragon of Armenian legends

Translation by Diana Der Hovanessian

Changes in Blogger email subscriptions (update)

 Dear APP readers:

We are busy and excited about the anniversary reading on May 2nd but limiting postings due to upcoming changes with our RSS feed.

We are going to transition to FOLLOW.IT and would like to ask all those interested to subscribe again using the new box on the front page of the blog. THANKS!

Celebrating 15 years of The Armenian Poetry Project May 2nd 2021 at 1PM EDT and 6pm London time

The Armenian Poetry Project’s producer and director Lola Koundakjian likes to celebrate the Project’s anniversaries, as she put it, “quietly, reading poetry”. This year, with the help of the Armenian Institute and the International Armenian Literary Alliance, we are celebrating APP’s 15th anniversary with a reading of some of the most beautiful poems on APP’s website.

With close to 3000 posts and 200 audio clips, APP is a free site containing poems written by Armenians, as well as contemporary authors on Armenian subject matters. It represents authors from the 19th century to present, with some Krapar pieces added to the mix. Sources include out of print books, periodicals and digitized archives.

 
During this celebration, we will recreate the “Dead Armenian Poets Society” -- the semiannual gathering in precovid times at Lola’s apartment.

 
Join us as our readers give voice to the poets of the past, and experience why the lonely and the curious -- from over 100 countries -- reach out to poetry TM.
***
Sunday, May 2, 2021 at 1 PM EDT – 3 PM EDT
***
Please visit AI's page on Facebook or the website for Zoom details.

***
This event co-sponsored by IALA and The Armenian Institute UK. 
Please support them by visiting the links below.

https://www.armenianinstitute.org.uk/support-us

https://armenianliterary.org/donate/

Changes in Blogger email subscriptions

Blogger’s email subscription widget, also known as the FollowByEmail widget, will be turned down in July 2021.

At this point, there are no alternatives to the automated email feeds.

We will let our over 1000 subscribers know if there is an alternative in due course. 

Save the Date for a worldwide reading on May 2, 2021

On Sunday, May 2, 2021, there will be a worldwide reading to help celebrate the fifteenth anniversary of the Armenian Poetry Project. 

Details to follow.

Best regards, 

Lola Koundakjian
Curator and Director, The Armenian Poetry Project

Quote for the month of March 2021

To write a poem is to examine, eat or throw eggs.

William Saroyan
From “To Write a Poem’

Poetry October 1948

Նարեկ արք. Ալեէմէզեան։ ՀԱՅԻՆՔՆՈՒԹԻՒՆ

Սփիւռք ………………………………………………………………………… Հայաստան

Հայաստան ……………………………………………………………………. Սփիւռք

Սփիւռք-Հայաստան          Հայաստան-Սփիւռք              Սփիւռք-Սփիւռք-Սփիւռքներ

Ինքնութիւն

Բազմինքնութիւն

Անինքնութիւն Այլինքնութիւն Այլութիւն Բազմայլութիւն

Հայինքնութիւն

Հայու 21-րդ դարու խճանկար

մշակոյթ ընտանիք դպրոց ակումբ եկեղեցի հայ դատ

        հայրենիք/հայրենիքներ

Այսպէ՛ս այստեղ

Այսպէ՛ս այնտեղ

Այսպէ՛ս ամեն տեղ

Այսպէ՛ս այսօր

Այսպէ՛ս վաղը

Այսպէ՞ս յաւիտեան…

Անթիլիաս-Լիբանան 10 Մայիս 2014         

Նարեկ արք. Ալեէմէզեան

Յ.Գ. «ՀԱՅԻՆՔՆՈՒԹԻՒՆ»-ը կարելի է լսել այցելելով.- https://www.facebook.com/nareg.alemezian/

Նարեկ արք. Ալեէմէզեան։ ՀՈԳԻՆԵՐՈՒ ԼՈՒՍԱՒՈՐԻՉ

(Ձօն՝ Սինկափուրի Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ Եկեղեցւոյ)

«Բարեխօս ունիմք զմեծ խոստովանողն Քրիստոսի զհայրապետն մեր զՍուրբն Գրիգոր լուսաւորիչն հայաստանեայցս աշխարհի» 

          (Ժամագիրք)

Բա՜ց դարպաս…

արդար մարդու հոգիին պէս ճերմակ

կանաչ ծաղկուն դարաւոր քար-ծառ

Արարատէն պոկուած շնչող նշխար

գերարդի քաղաքի սիրտին բազմած 

Խոր Վիրապի քոյր վկայարան

Սեպուհ լերան ճգնարանի յուշարձան

մաքուր աղօթք

բիւրեղ անձրեւ

զով մրմունջ

ջերմ ովասիս

«Արմինեըն Սթրիթ»…

Հայ մո՞մ խո՞ւնկ զա՞նգ շարակա՞ն – հաւատալից հոգիներու գահաւորակ

սինկափուրեան կարգ-կանոնի խճանկար

հայու խաչի ճամբու ուրուանկար 

   քարտէս սլաք հայկեան

  երկնանիզակ հոգետաճար

Սո՜ւրբ հայր ………………………………………………………. Սո՜ւրբ խորան

հայ օտար զբօսաշրջիկներ խառն

չին չան ճին ճան ջին ջան ջան ջան

նկար յուշամատեան կայքէջ մեկնում անճար

անցելայուշ որբացած մայր

աշխարհասփիւռ հայ վա՜յ

Խոստովանողդ մեծ

մեծ քաղաքի

զիլ աղմուկի

անքուն հրեշտակ

արի պահակ 

մաքրարար հոգետուն

յարաշարժ կարաւանի ծնկաչոք ուղտ` Ս. Գրիգոր Տիրոջ բարեխօս…

Սինկափուր-Սինկափուր 4 Փետրուար 2014         Նարեկ արք. Ալեէմէզեան

Յ.Գ. «ՀՈԳԻՆԵՐՈՒ ԼՈՒՍԱՒՈՐԻՉ»-ը կարելի է լսել այցելելով.- https://www.facebook.com/nareg.alemezian/