Սագօ Արեան: ՄԱՆՐԱՔԱՆԴԱԿ ԵՐԿՐԻՍ ՀԱՄԱՐ

Լիբանան, այլեւս չեմ կրնար ցաւդ ամոքել,
Բոլոր րնկերներս լքեցին քեզ,
Լքեցին ու հեռու ճամբորդեցին.
Մնացի ես,
Երբ թախիծը մեծնայ
Կը նայիմ վիրաւոր երկինքիդ
Ու ժպտալով կը յիշեմ յոյսի առաւօտներդ...
Լիբանան, պահարաններս լեցուն են պատկերներովդ,
Քաղաքներովդ, քարափներովդ,
Բայց այսօր ախուր ես
Ու հոգիդ քեզմէ կր վախնայ,
Հոգիդ քեզմէ կր ճամբորդէ...

Պայծառ ամրոց Պիպլոսր հայերէն կր խօսի այսօր,
Ու խոնաւ հողիդ
Բանաստեղծութեան պատառիկներ կր ցանուին...
Կ'ատեմ սուտը,
Կ'ատեմ ողբացեալ ազգական-մազգական հանդիպումները,
Կ'ատեմ կիրակի կէսօրէ ետքերը,
Երբ Պուրճ Համուտդ կր թաղուի քէպապի արքայութեան մէջ
Ու գիշերային ագռաւներր բարձր կր բանան
Յիմար ոռնոցր երգերուն,
Կր ոռնան, կ'ոռնան։
Չեմ ցաւիր վէրքերուդ ու արիւնիդ համար,
Դուն այդպէս ես սկիզբէն։
Ոչ էգ, ոչ արու,
Երկուութեան մէջ մեռնող,
Շէնշող, ապրող Լիբանան:

Կարապներդ, որոնց քիթերուն
Անյայտ վիրուսը կը քնանայ
Կը ճամբորդեն, կը հեռանան վախուորած։
Մարդիկ հազար-հազարներով կր լեցնեն հրապարակներդ,
Տե'ս, Րիատ Ալ Սոլհի ֆէսը գողցեր են,
Եւ «Ալ Նահար» թերթիդ աքաղաղը բարձրօրէն կը կանչէ,
Կը կանչէ՝ մեղայ...
Ու կատուներդ ելած են Ապու Նաուաֆի տանիքը,
Որուն ձախ կողմէն երեւելի են
Պաղեստինեան կրակակէտերր։
Տե'ս, Լիբանան, տե'ս տղերքը
Քէֆի են նորէն,
Ապու Գոգոյին փաչան խենթենալիք է, կ'ըսեն ...
Անձրեւր շըրխ-շըրխ կր ծակէ ճերմակ փէժոս,
Բայց հոգս չէ,
Ես Պիքֆայա կր բարձրանամ.
Գուցէ Գարեգին Վեհափառր նորէն տեսնեմ,
Գուցէ վարդապետ ընկերներս տեսնեմ,
Անոնք, որ իրենց գդակներր հոս մոռցան
Ու Ամերիկայի կանաչ երկինքին տակ
Կ'աղօթեն հիմա։Իբրեւ կ'աղօթեն։
Ո՜հ, Լիբանան, ինչ խելառ են խաղերդ,
Ու 4-րդ յարկի Տիկին Սատանան նորէն
Կր պոռչտայ: Գինով է նորէն։
Ո՞ւր են ֆեդայիներդ,
Տղերքր քէֆի են, Լիբանան,
Հանգիստ տուր այսօր, մի կրակեր։
Տղերքր փաչա ուտելու գացին.
Յետոյ Արաքսէն պիտի անցընեն եղեր թաղումը՝
Մեղք եղաւ, երիտասարդ էր,
Շուտ գնաց, պիտի րսեն,
Ինքր գնաց, Ուտը մնաց յիշատակ:

Լիբանան արդեօք արձակազէնդ
Նապպայի տանիքէն
Մարդորսի մէկր՝ մատաղ գոհեր պիտ ը՞նտրէ։
-2.15 - ի «Սաութ Լուպնան»-ի լուրերր մարէ այլեւս,
Մուխս մարեցին աս լուրերը.
Կինս օր մր հեռատեսիլր բալկոնէն վար պիտի նետէ,
-Մարէ այս անիծեալ արաբերէնը,
-Ճանիկս, արաբերէնր անիծեալ չէ,
Ունսի Հաժի եւ Մարսէլ Խալիֆի լեզուն է,
Ճանիկս, հանդարտ, հիմա լուրերր կր պրծնեն
Ու ամէն բան պարզ կրլլայ...
-Սագ ճան, վատ ա՞ վիճակը,
Գործերդ ո՞նց են.
Ինձ 100 տոլար ա պէտք,
100 տոլար Ճեմարանին:

Լիբանան, հողանիւթ ես,
Ոչ էգ, ոչ արու,
Երբեմն կը դառնաս կատաղի ցուլ,
Ու մերթ քեզ նայիՖ խոյի պէս կը զոհեն
Դահիճի սեղաններուն։
Գինիներդ կը կուտակուին մառաններուն մէջ
Ու գմբէթներէդ աղօթքի հառաչանքներ կը լսեմ.
Կը սիրեմ մզկիթներդ հոյակերտ,
Որոնց շուքին տարիներ առաջ,
էեւոն Շանթն ու Նիկոլր Սյբ
Քալած են երկար
ու սիրահարուած են քեզի։
Լիբնանան, յոգնած եմ,
Յոգնած՝ պատերազմներէն.
Կը լսե՞ս գիս,
Այլեւս փամփուշտներ չկան պատռելու,
Նահատակաց յուշարձանին կիսադէմքը,
Որ կը փայլի ու աչք կ'ընէ ինծի։
Ի՞նչ նահատակ,
Մենք բոլորս նահատակներդ ենք, կըսէ ձայն մը,
Ու Մարսել Խալիֆէի երգր կը լեցուի ականջներուս.
«Արթննաք ու հայրենիք տեսնէք,
Բարի լոյս ըսէք անոր,
Արթննաք ու հայրենիք տեսնէք,
Բարի լոյս տուէք անոր...»:

ժամը 6-ն է,առաւօտը լուռ, համրաքայլ
Կը հասնի քաղաք.
Մինչ Պէյրութր տխրութեան հաշիշին ւոակ,
Կը գըկէ իը վերջին մեռելը:
Միայն հանրակառքերուն անհրաւէր
Ու Սրիկայ ոռնոցն է։
Լիբանանը նոր կ'արթննայ սանտրելու իր մազերը,
Կարթննայ արիւնէն ու ցաւէն։
Ինչ հգօը եմ, կըսէ հայելիին...
Կը նետուի փողոց,
Որ հասնի ժամադրութեան.
Բոլորը շնչակաուր կը հետեւին անոր։
....
Եթէ յանկարծ արթննաք այս մահաքունէն,
Բարի լոյս ըսէք անոր...
Եթէ յանկարծ արթննաք այս մահաքունէն,
Բարի լոյսով դիմաւորեցէք
Ճմռթկուած ու վիրաւոր երազներու այս երկիրը,
Որուն բոլոր ճակատներուն վրայ սէգ,
Որուն բոլոր արցունքներուն վրայ կարմիր,
Կայ փրկութեան մասունք մը.
Անոր անունր օրհնեալ է սկիգբէն...
Անոր անունր սուրբ պիտի ըլլայ,
Փառքի, հացի, հայրենիք,
Ո՜հ, Լիբանան, Սուրբ Երկիր։

Ո՜վ Լիբանան,
Արեան հետքեր կան
Գետնին,
Ճանապարհները կը խաչուին իրար վրայ,
Ամբոխներր կը կտրեն ճանապարհներու ամայութիւնր
Եւ վերյուշր կը մտնէ մէջս՝
Շանթին հետ Սին Էլ ֆիլի ճամբան կր յիշեմ.
Նորէն Քէթէյիպ կը թաղեն,
Տամուրցի է հաւանաբար,
Ու մենք կրակոցներէն ետք գետին ծռելով,
Դատարկ փամփուշտները հաւաքելու կը նայինք,
Ամէն տեղ դրօշներ են,
Ամէն տեղ պայթիւններ,
Պայթիւններ՝ ուղեղներուն մէջ:
Անգգալաբար կը տխրիմ,
Լեղիէս ցաւի եւ թախիծի հառաչանքներ
Կը կապեն ուղեղիս լարումր:
Դիմացս, հեռաաեսիլի կայանները կը հայհոյեն իրարու,
Երկար ժամեր կը յօրանջեմ հեռատեսիլին առջեւ.
Ու չեմ հասկնար, թէ ի՞նչ է պահանջուածը մեզմէ.
Փոքրիկ երկիր, Լիբանան,
Զմրուխտ ես դուն.
Այդպէս կր գրէր Գէորգ Թորոեանր ԼԵՄ–ի օրերուն,
Այդպէս կ'ապրէինք մենք.
Զմրուխտը կը դառնար ներշնչանքի կեդրոն։
Զմրուխտը կը ծնէր Վահէ Օշականի բանաստեղծութիւնը,
Զմրուխտը կ'օրհնէր մեզ
Եւ նահատակներ կուտայինք այս հողին:
Ու հողր, ո՞վ ըսաւ, որ հայրենիք չէր,
Լիբանանը կը դառնար հայրենիք։

Լիբանան, այլեւս չեմ կրնար ցաւդ ամոքել,
Երբ թախիծր մեծնայ,
Պիտի նայիմ պայծառ երկինքիդ...
Պահարաններս լեցուն են պատկերներովդ,
Քաղաքներովդ, քարափներովդ,
Բայց այսօր ախուր ես
Ու հոգիդ քեզմէ կր վախնայ,
Հոգիդ քեզմէ կր ճամբորդէ...

Այլեւս պիտի չցաւիմ վէրքերուդ համար,
Դուն այդպէս ես սկիզբէն։
Ոչ էգ, ոչ արու,
Երկուութեան մէջ մեռնող,
Շէնշող, ապրող Լիբանան:

Copyright Sako Aryan

Ռաֆայել Պատկանեան։ ՕՐՈՐՈՑԻ ԵՐԳ

Click here to view the award winning video by Irina Patkanian, great-great-granddaughter of the poet Rafayel Patkanian, aka Kamar-Katiba.




Արի՛, ի՛մ սոխակ, թո՛ղ պարտէզ մերին,
Տաղերով քուն բե՛ր տղիս աչերին.
Բայց նա լալիս է. դու, սոխակ, մի՛ գալ.
Իմ որդին չ՛ուզէ տիրացու դառնալ։


Ե՛կ, աբեղաձա՛գ, թո՛ղ արտ ու արօտ,
Օրորէ՛ տղիս, քնի է կարօտ.
Բայց նա լալիս է. դու, ձագուկ, մի՛ գալ,
Իմ որդին չ՛ուզէ աբեղայ դառնալ։


Թո՛ղ դու, տատրակի՛կ, քու ձագն ու բունը,
Վուվուով տղիս բե՛ր անուշ քունը.
Բայց նա լալիս է, տատրակի՛կ, մի՜ գալ,
Իմ որդին չ՛ուզէ սգաւոր դառնալ։


Կաչաղա՛կ ճարպիկ, գո՛ղ, արծաթասէր,
Շահի զրուցով որդուս քունը բեր.
Բայց նա լալիս է, կաչաղա՛կ, մի՛ գալ.
Իմ որդին չ՛ուզէ սովդաքար դառնալ։


Թո՛ղ որսըդ, արի՛, քաջասի՛րտ բազէ,
Քու երգը գուցէ իմ որդին կ՛ուզէ․․․
Բազէն որ եկաւ` որդիս լռեցաւ,
Ռազմի երգերի ձայնով քնեցաւ։


Ռաֆայել Պատկանեան


CRADLE SONG


Come, nightingale, leave our garden,
With your songs bring sleep to my son's eyes;
But now he cries, don't come, nightingale,
My child doesn't wish to be a deacon.


Come, monk-child, let hill and valley
Rock my son, he's in need of sleep;
But now he cries, don't come, O monk-child,
My child doesn't with to be a monk.


Turtledove, leave your young and your nest,
And with your cooing bring gentle sleep to my son;
But now he cries, don't come, O turtledove,
My son doesn't wish to be a mourner.


Magpie, silver-loving, thieving, clever one,
Bring sleep to my son with a story of profit;
But now he cries, don't come, magpie,
My son doesn't wish to be a dealer.


Come, brave falcon, quit your prey,
Maybe my son will favor your song...
When the falcon appeared my son fell still,
And slept to the sound of battle songs.


Rafael Patkanian


Armenian poetry, old and new : a bilingual anthology / compiled and translated with an introd. by Aram Tolegian.

Detroit :  Wayne State University Press , 1979. 

Tina Demirdjian: IN BARREN LANDS

They’re
planting
trees
in dusty fields
where their mothers
and fathers
once soiled their feet

two women
wear
flowered
scarves
on their heads

bend
and
dig
with their hands:

fleshy shovels
holding the earth,
tilling the soil,

digging passages
like human veins:
calling their ancestors
beneath
the
ground
to send us prayers,
to chant
the ancient songs.

Copyright Tina Demirdjian

Printemps des Poètes 2008 à la Maison d’Europe et d’Orient

Lundi 3 mars à 19h00 :
Performance poétique et musicale
Consacrée à Emirali Yagan


sous la direction d’Esther Heboyan
avec la participation d’Emirali Yagan
musique Nat Devries (piano)

Tarif unique :5 euros

Maison d’Europe et d’Orient
3, passage Hennel
Paris 75012
Métro : Gare de Lyon/ sortie bd Diderot, accès par le 105 av Daumesnil
Métro : Reuilly-Diderot / sortie rue de Chaligny, accès par le 140 rue de Charenton
Tél : 01 40 24 00 55

Յարութ Կոստանդեան: ԱՅՍ Է ԻՄ ՏՈՒՆ …

Click to hear the audio clip This is my home read by Lola Koundakjian.

Մըթին ու նեղ սանդուխներով` ութը յարկեր երբ բարձրանամ,
Նրբանցքներով նեղ ու մըթին շէնքի սրտումն երբ խորանամ,
Ես կը խորհեմ, սենեակիս դուռն հազիւ բացած,
_ Այս է իմ տուն, իմ հայրենիք, ա’յս է բոլոր իմ ունեցած …

Արեւելքից հետըս եկած մաշուած մի գորգ,
Գոյնը նետած, վըտիտ ու մերկ, կարծես մի որբ,
Խօսում է մերթ յիշեցնելով ձայնովն իր ցած`
_Այս է իմ տուն, իմ հայրենիք, ա’յս է բոլոր իմ ունեցած …

Պատից կախուած նըրա պատկերն գեղեցկադէմ,
Փայլում է մերթ յիշատակով քաղցր ու վըսեմ:
Սիրում էր Նա, սակայն վաղո~ւց է մոռացած,
_Այս է իմ տուն, իմ հայրենիք, այս է բոլոր իմ ունեցած …

Գրքակալում գրքերի հոծ ամբոխը լո~ւռ,
Պատմել է ինձ իմաստութիւն, հեքեաթ, ի զո~ւր …
Քանզի գիտեմ` նըրանց խորհուրդն ես գոց սորված`
_Այս է իմ տուն, իմ հայրենիք, այս է բոլոր իմ ունեցած …

Ու քարտէսը Հայաստանի _ ծովի~ց ի ծով _
Դէմըս է փըռում խոցուած սրտին թոյնն ու գորով …
Սակայն մտքումս քարտէսն հազար մասի պատռած`
Որոնում եմ մի հայրենիք, ուր մարդը չէ մարդից ատուած …

Յարութ Կոստանդեան
Օրերի Իմաստութիւնը

Harout Kostandyan, Wisdom of the Days, Paris, 1935

In the dark and narrow staircases as I climb 8 flights
And make my way through the narrow passages of the building
I think to myself as I enter my room
- This is my home, my homeland, all that I've got.

A worn out rug brought from the East,
Its colours washed out, thin, naked as an orphan
It speaks in its low voice
- This is my home, my homeland, all that I've got.

On the wall hangs its beautiful picture
Sometimes reflecting a memory tender and noble,
It loved but has long forgotten,
- This is my home, my homeland, all that I've got.

In the bookcase, the silent books
have taught me wisdom and stories in vain
Because I know their advice by heart
- This is my home, my homeland, all that I've got.

And the map of Armenia, from sea to sea
Burns injured by the heart's poison and love
While in my mind the map is torn in a thousand pieces
I search a homeland where men do not hate each other.

Translated by Lola Koundakjian.

Lorne Shirinian: My Wife

The whole night spent preparing
lessons for those kids
while I drink Turkish coffee
and study Armenian

Even at night I am selfish
I leave you sleeping
silhouetted against my dreams
I light an unused Sabbath candle
on my desk
I want to give you something more than this poem

Soon I will drive you to work
then return to my desk
to plot other courses
while you teach

Already I am thinking of what
to make for supper tomorrow

Copyright Lorne Shirinian, Armenian-North American poets: an anthology. 1974

Պետրոս Դուրեան։ Զղջում

(Օր մը վերջը)

Երեկ երբ պաղ քրտանց մեջ
Սև մըրափ մը կ՚առնէի,
Եւ թօշնած զոյգ մը վարդեր
Այտերուս վրայ կ՚այրէին,
Անշուշտ ճակտիս վրայ մահու
Դալկութիւն մը կը պըլպըլար,
Եւ մահու թռիչք մ՚ունէի,
Լըսեցի մօրս հեծեծում…
Բացի աչերս խոնջած,
Մօրըս արտօսրն տեսի՜…
Ո՜հ, ճշմարիտ գորովի
Մարգարիտներ լոյծ ու կեղծ…։
Մայրըս անհուն ցավ մ՚ուներ,
Այն սև ցավը ե՜ս էի…
Ա՜հ, գըլուխըս փոթորկեց…
Այս սև հեղեղն տըվի դուրս…
Ո՜հ, ներէ՛ ինձ, Աստուած իմ,
Մօրըս արտօսրը տեսի…։


Պետրոս Դուրեան
1871

Vivian Kurkjian: To A Sagittarian

(The Archer -- Prudence, with Curved Lines)

That studious face you wear, My Pet,
Deprives you of the sweet mundane.
And so I beg, if once again
We chance to meet and you should
Whisper "Dearest" to my back,
Do me the favor so I will know
That you and I are blood and flesh--
Pinch me--very hard.

ՊԵՏՐՈՍ ԴՈՒՐԵԱՆ։ ՏՐՏՈՒՆՋՔ

Է՜հ, մնաք բարով, Աստւած եւ արեւ,
Որ կը պլպլաք իմ հոգւոյս վերեւ...
Աստղ մ’ալ ես կե՛րթամ յաւելուլ երկնից,
Աստղերն ի՞նչ են որ, եթէ ո՛չ անբիծ
Եւ թշւառ հոգւոց անէծք ողբագին,
Որք թռին այրել ճակատն երկնքին.
Այլ այն Աստուծոյն՝ շանթերո՜ւ արմատ՝
Յաւելուն զէնքերն ու զարդերն հրատ...:
Այլ, ո՜հ, ի՞նչ կըսեմ... շանթահարէ զի՛ս,
Աստւա՜ծ, խոկն հսկայ, փշրէ հիւլէիս,
Որ ժպրհի ձգտիլ, սուզիլ խորն երկնի,
Ելնել աստղերու սանդուղքն ահալի...:
Ողջո՜յն քեզ, Աստւած, դողդոջ էակին,
Շողին, փթիթին, ալւոյն ու վանկին,
Դու որ ճակտիս վարդն եւ բոցն աչերուս
Խլեցիր թրթռումս շրթանց, թռիչն հոգւոյս,
Ամպ տւիր աչացս, հեւք տւիր սրտիս,
Ըսիր մահւան դուռն ինձ պիտի ժպտիս,
Անշուշտ, ինձ կեանք մը պահած ես ետքի,
Կեանք մ’անհուն շողի, բոյրի, աղօթքի.
Իսկ թէ կորնչի պիտի իմ հուսկ շունչ
Հոս մառախուղի մէջ համր անշշունջ,
Այժմէն թո՛ղ որ շանթ մ՚ըլլամ դալկահար,
Պլլւիմ անւանդ մռնչեմ անդադար,
Թող անէծք մ՚ըլլամ քու կողդ խրիմ,
Թող յորջորջեմ քեզ «Աստւած ոխերիմ,
Ո՜հ, կը դողդոջեմ, տժգոյն եմ, տժգո՜յն,
Փրփրի ներսս դժոխքի մ՚հանգոյն...:
Հառաչ մ՚եմ հեծող նոճերու մէջ սեւ,
Թափելու մօտ չոր աշնան մէկ տերեւ...:
Ո՜հ, կայծ տւէ՛ք ինձ, կայծ տւէ՛ք, ապրի՜մ...
Ի՜նչ, երազէ վերջ գրկել ցուրտ շիրի՜մ...
Այս ճակատագիրն ի՜նչ սեւ է, Աստւա՛ծ,
Արդեօք դամբանի մրուրո՞վ է գծւած...:
Ո՜հ, տւէ՛ք հոգւոյս կրակի մի կաթիլ,
Սիրել կուզեմ դեռ ւ’ապրիլ ու ապրիլ.
Երկնքի աստղե՛ր, հոգւոյս մէջ ընկէ՛ք,
Կայծ տւէ՛ք, կեա՛նք ձեր սիրահարին հէք:
արունն ո՛չ մէկ վարդ ճակտիս դալկահար՝
Ո՛չ երկնի շողերն ժպիտ մ’ինձ չե՛ն տար:
իշերն միշտ դագաղս, աստղերը՝ ջահեր,
Լուսինն յար կուլայ, խուզարկէ վհեր:
Կըլլան մարդիկ, որ լացող մը չունին,
Անոր համար Նա դրաւ այդ լուսին.
Եւ մահամերձն ալ կուզէ երկու բան,
Նախ՝ կեա՜նքը, վերջը՝ լացող մ՚իր վրան:
Իզո՜ւր գրեցին աստղերն ինծի «սէ՜ր»,
Եւ իզո՜ւր ուսոյց բուլբուլն ինձ «սիրել»,
Իզո՜ւր սիւքեր «սէ՜ր» ինձ ներշնչեցին,
Եւ զիս նորատի ցուցուց ջինջ ալին,
Իզո՜ւր թաւուտքներ լռեցին իմ շուրջ,
աղտնապահ տերեւք չառին երբե՜ք շունչ,
Որ չխռովին երազքս վսեմ,
Թոյլ տւին, որ միշտ զնէ երազեմ,
Եւ իզո՛ւր ծաղկունք, փթիթնե՜ր գարնան,
Միշտ խնկարկեցին խոկմանցս խորան...
Ո՜հ, նոքա ամենքը զիս ծաղրեր են...
Աստուծոյ ծաղրն է աշխարհ ալ արդէն...:

ՊԵՏՐՈՍ ԴՈՒՐԵԱՆ 1871

Armenian Mirror-Spectator publishes article about Dead Armenian Poet's Society

Dead Poet's Society article in the Armenian Weekly

Վերճիհան Զիֆլիօղլու։ Խաբեբայ Գարուն

Click to hear the audio clip Deceitful read by Lola Koundakjian.

Դո՛ւն
Խաբեբայ գարուններու որդի
Գիտնալով - ես քեզի
- Գարնան ծաղիկ - է ըսի

Թէեւ գիտեմ խաբեբայ գարուն
Պիտի խաբես զիս
Սուրէ սուտ խօսքերով պիտի վիրաւորես հոգիս
Տակնուվրայ պիտի ընես յոյսերս
Ու զիս
Անծանօթ հովերուն յանձնելով
Պիտի հանգչիս

- Գարնան ծաղիկ իմ-
Դարերով ես անծանօթ հովերուն ձեռքը
Միշտ պիտի փչեմ գարուններուն այսպէս
Առանց քեզի
Ես անծանօթ հովերուն ձեռքը
Հազար - հազար գարուններ պիտի ապրիմ
Գարուններ գարուններ պիտի գան
Ու պիտի անցնին
Դարերով ես անծանօթ հովերուն ձեռքը
Միշտ գարուններուն այսպէս պիտի սարսափիմ։

Դո՛ւն
Խաբեբայ գարուններու որդի
Գիտնալով - ես քեզի
- Գարնան ծաղիկ- է ըսի։

March 3, 1996

Copyright Vercihan Ziflioğlu, published by ARAS PUBLISHING, Istanbul, 2000. Used here by kind permission.



Vercihan Ziflioğlu was born and resides in Istanbul. Her poems have appeared in Մարմարա (Marmara) and Ժամանակ (Jamanag) daily papers, Ակօս (Agos) weekly, Նոր Սան (Nor San) quarterly and Շիրակ (Shirag), a Lebanese monthly literary newsletter. She has served on the editorial board of Nor San and is a representative of Shirag's board in Istanbul.
Her work has appeared in several anthologies, including Diana Der- Hovanessian's The Other Voice: Armenian Women's Poetry Through the Ages. Her 2nd collection of poetry was published in 2007.

Արամայիս Սահակյան: Քո տիրության սահմանները չգիտես

Դու իմ սե՛րը իմ սրտի,
Միակ տե՛րը իմ սրտի,
Սակայն ինչու՞ չգիտես
Սահմանները իմ սրտի:


Արամայիս Սահակյան (1956)
Ես քո զավակն եմ ՀայաստանԵրեւան (1986)

Տիգրան Գաբոյեան: Apocalypse

Զծուխս 
—Դատարկութիւն—
Apocalypse* 

Գլխուս մէջ Ռոպէրթ Ֆիսք*
Միջին արեւելեան տագնապի չաստուած





Գլխուս մէջ Իան Փալա(ք)*
21-րդ դարու ճառաքման թմբիր ու վառելանիւթ
Քրիստափոր Միքայելեանի չսահմանուած սփիւռքի
առեւանգման համար






Գլխուս մէջ Սիպերիական վերարձակուած մոլեգնութեան
Աքսոր
Չէկէվարա—Քասթրօ հիւանդագին լաւայով





Գլխուս մէջ թել
Էրօթիզմի ապաշխարհայնացման նուէր






Գլխուս մէջ արտադրանք
Հայրենական—ազգային ստորագրութիւններով
Ու պանիր տան հոտով ծօդուած
Զուիցերիա արտադրող նախշ ու պաշարէն փոքր մշակոյթի







Գլխուս մէջ NBA channel*
ու Հօլիուտի հայկական խնդրակերտում
Պիլ Կէյց կամ Ուալիտ պըն Թալալ
Սրս’ուն խսիրով խաղաղած

Գլխուս մէջ Անանեան Լյովա *
Լոռիի հանքերուն նաֆթ






Գլխուս մէջ Ես որ Չեմ երբեմն
Ջուրով կտրուած օղիէն
Պարահանդէսի սհովռին մէջ
Տղոց ու առանց տղերքին
Կամ
Տղերքով ու առանց տղոց —միտովին—
Բայց միշտ միասին





Գլխուս մէջ Ղարաբաղի ազատագրական շարժումի կնիք
Ուժ եւ արդարութիւն տարածող





Գլխուս մէջ ունայն ձայնը
Եւրոպականացումի ԸՍՊԱՏՐԻՆին*
Որ կը քալէ առանց տէսքիս
Հրավառեցնելով պատկերացումս իմ մասիս





Գլխուս մէջ Dolce & Gabana
Ու յաճախ Ferrari

Կամ հայու մը միւռօն ճակտիս անկիւնը
(գրելով գլխուս մաշկին մասին)







Գլխուս մէջ 33 թիւ մը տարիք
PC-ներով լարուած ու խորտակուած






Գլխուս մէջ պագ հոգուն համար
Ծափ—ծափ Կարոյին*
Ապրող ու շնչող





Գլխուս մէջ Թայրա Պանքս* ու Փարիզ Հիլթըն*
Մհեր Փապուճեանին* տենդը մկրտող
Կամ հայօրէն ճոխացնող



Ու տօն մը անթուակիր
Ցմահ
Ցայսօր





Գլխուս մէջ սրիկա Փէնթակօնէն չժամանած հրաման
Արեւմտահայաստան կերտելու

Ետքը ռուսական մաֆիայի տանջալից ջանք
Դիմա—արտայայտութեան






Գլխուս մէջ Քրիստոնիա Մարիամի սերմեր վեր ու վար
Եւ չեկած — չեղած արժէք
Վարմունքի— քունի տիեզերականացման






Գլխուս մէջ բանաստեղծութեան կտղուցքը չգրուած
Քաղաքներու հաւաքագրկման պահեստով






Գլխուս մէջ սպանական ցուլ շեշտակի ինձ նայող
Ու հայերէն խօսելակերպով դաջուած
Անկատար եզրացումի աւիշ



Տ.Գաբոյեան


Apocalypse* =Քօղազերծում ։
Րոպէրթ Ֆիսք* = The Independent թերթի թղթակից ։
Իան Փալաք* = Հունգարացի յեղափոխական, որ առաջին անգամ իր անձը հրկիզեց բողոքելով Սովէտ Միութեան դէմ ։
NBA T.V channel* = Ամէրիկեան արհեստավարժ պասքէդպալլ խաղերու արբանեակային կայան ։
Անանեան Լյովա* = Լեւոն Անանեան’ ներկայ նախագահը Հայաստանի գրողներու
միութեան։
ԸՍՊԱՏՐԻՆ=Մեր խօսակցական Հայերէնին մէջ գործածուող բառ, որ կը նշանակէ մարզական կօշիկ։
Ծափ—ծափ Կարօ*= Հ.Մ.Ը.Մ—ի համակիրներու ներկայացուցիչնէն մէկը։
Թայրա Պանքս*=Մօտէլ , խօսնակ ։
Փարիզ Հիլթըն*=Երգչուհի .....եւյլն։
Մհեր Փապուճեան*= Շատ մտերիմ ընկեր Պէյրութէն ,Քանատա փոխադրուած 1991-ին։

Մայիս -2007
Տիգրան Գաբոյեան

Մարո Մարգարյան: [Լուսամփոփը հանկարծ շոշաց]

Լուսամփոփը հանկարծ շոշաց
Եվ ես հանկարծ քեզ հիշեցի,
Ծառը խշշաց, ճյուղը դողաց,
Եվ ես հանկարծ քեզ հիշեցի,
Առուն փախավ խոխոջալով,
Եվ ես հանկարծ քեզ հիշեցի,
Ծածկվեց լուսնյակն ամպի շալով
Եվ ես հանկարծ քեզ հիշեցի:

Դու ինչու՞ ես լցվել այդպես
Աշխարհով մեկ,
Դու ինչու՞ ես այդպես անհուն
Ու անեզերք:

Մարո Մարգարյան 1957
«Լիրիկա» գրքէն, (Խոսք սիրո մասին բաժինէն)

William Michaelian, a New Voice in American Poetry

Simplicity, Sincerity, Sonority: A New Voice in American Poetry

The following excerpt is from an excellent review of William Michaelian's two books of poetry, Winter Poems and Another Song I Know, posted recently online. The review is by Russ Allison Loar, a journalist, writer, and poet who lives in Claremont, California.

"Michaelian has a way of reflecting on so many familiar yet untranslated parts of our lives with a language that is clear, crystalline and communicative. It is a language that does not seek to impress either literary colleagues or pretentious poetry devotees. It is a language that seeks to communicate. As Robert Frost once described himself, there is no doubt that Michaelian is also 'one of those poets who wants to be understood.' He is willing to shed the literary egotism of the academic crossword-puzzle poets of our age in order to be understood."

The complete review is available at Amazon.com and on the Powell's Books Website.

Արա Ճուհարեան։ Բանաստեղծը

Click to hear the audio clip The poet read by Lola Koundakjian.

Ես կը վառեմ ձեր տան լոյսը
դուք կը մտնէք սեմէն ներս

կը փնռէք նստասենեակը - ննջարանը
կը գտնէք բաղնիքը - խոհանոցը
կ՛որոշէք ուր դնել հեռատեսիլը
                    գրադարանը
կը կախէք վարագոյրները
                   նկարները

յետոյ երբ սուրճ մը ուզէք առնել
որպէս սկիզբ
ձեր նոր տան նոր օրերուն
մի մոռնաք
ես էի ձեր նոր տան լոյսը վառողը

Արա Ճուհարեան


Copyright Ara Djouharian. This poem has appeared in Volume 1 of Yert, the Syrian-Armenian Writers Association's annual publication and is used here by kind permission of the author.

Gregory Djanikian reading at the Glendale Public Library in March 2008

Gregory Djanikian will be in California to read from his new
collection of poetry, So I Will Till The Ground, at the Glendale Public
Library, 222 East Harvard Street, Glendale, CA, on Monday, March 10.

He will be introduced by fellow poet Lory Bedikian.

Click on the thumbnail below to expand and print the flyer.

Տիգրան Գաբոյեան: Տեսակ Թափ

///////Տեսակ/////
,,,,,Թափ,,,,,
Եւ 
.

ՄԵՐ ԺԱՄԱՆԱԿՆԵՐՈՒՆ

Արի պայուսակս
եւ ընտրեցի խմբակ մը

թեքերումի



Ինչքան տարբեր են մարդիկ

Ամբոխին մէջ
Տունէս անդին
օտար քաղաքներու ընթացքին հետ




Գտայ
անզէն բջիջներուս համով
շարժումներ
չկերտուած դէմքերու
Բնազդը ինքնակոչ
Սնուած է արդէն
Տեսակով մը
Անձայն դարի մը համար
Եւ
Ուտեստեղէնի





Հաստ ու կլոր ոտքերը
Նոյն գոյնը դէմքի
Հայկական
Թրքական
Տեսականիի միախառնութեամբ
Կը սառեցնեն առատը թափի
Եւ եւրոպացիի ընկերաբանութեամբ
Կը լուացուին







Արի պայուսակս
ու
քալեցի
փողոցի մը մէջ
Ուր պատերը մօտ են ամպերու պէս
յուսալով թէ
թախիծը պիտի մաղուի հիմա
ժխորի զարանցանքէն
Աստ
Կը ննջէ երազը
Ազգագրական խտացմամբ
Իբրեւ համատարած
Նոր տարուայ ծառ ու հոգի


Զրոյցը
ընկերութեան շերտացող
Ու երաժըշտութեան սիրտը
Տեսակի կշռոյթը կրծող

Զմրսած են եւ իմ ապագան





Հեռացայ հաստ ոտնաթաթէն
Ու
Մազի գոյնէն սիրելի





Առի պայուսակս
բեղուն նկարներով
Տեսակաւորման


Եւ քիչ ետք շպրտեցի զայն
Մայթի երեսին

Siroun Kaloustian: Ghazal for Hayastan

Frosted peaks patiently wait in forgotten sleepy Armenia
Noah’s hallowed resting ground in a wronged weepy Armenia

Generations displaced, raped and expelled ripped from a weakly Armenia
Oh––what ancestral black tears drown seepy Armenia

Children of diaspora listen to wrinkled lips paint a dreamy Armenia
Lush, green, majestic laughter rising to the top––a creamy Armenia

Almond eyes lost to foreign lands wound a dreary Armenia
Her call tugs the soul beckoning them home to strengthen a meekly Armenia

I, Siroun, am too a daughter of unbroken steely Armenia
Awaiting spring to produce new fruit upon the branches of a leafy Armenia


11/20/06

Siroun Kaloustian

Փանոս Ճերանեան: Ինքներգութիւն

Քաղաք մը օտար,
Պանթոկ մը շռայլ,
Լուսահեղ սենեակ,
Երկու մահճակալ։

Երկու մահճակալ,
Մարդ մը միայնակ,

Որ առանձնութեան
Մեծ հայելւուն մէջ՝
Իր խորունկ վշտին
Հետ կը վշտակցի...



Copyright Panos Jeranian
Փանոս Ճերանեան, Ի Լուր... (բանաստեղծութիւններ), Տպարան Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութեան, Անթիլիաս-Լիբանան, 1999

Siroun Kaloustian: Signature Performance

Master composer
Born to create
His lips part with purpose
Bass penetrates
 tone
 delivery 
 rhythm 
crafted to perfection,
 
Her favorite symphony of hollow promises

 First movement¬¬––piano, languid sonnet
  teary tales woven into crescendo
  (her ear unravels)
 Second movement––forte, striking rondo
  fierce passion fabricated to thaw viscous souls
  (plucked, she spills open…)
   now lost somewhere between “Hello Baby” and his malign melody,
    siphoned through sticky staccato beats,
     played skillfully––she 
        in final measure
          accepts apology.

10/30/05
Siroun Kaloustian

Դանիէլ Վարուժան: ԿԱԼԵՐՈՒ ԳԻՇԵՐ

ԿԱԼԵՐՈՒ ԳԻՇԵՐ

Ամարուան քա՜ղցր գիշեր, գլուխը կամին վրայ դըրած`
Աշխատանքի սուրբ Ոգին կալերուն մէջ կը նընջէ:
Կը լողայ մեծ Լէռութիւնն աստղերուն մէջ ծովացած:
Անհունը` բիւր աչքերու թարթափով` զի՛ս կը կանչէ:

Կ’երգեն, հեռուն, ծըղրիդներ: Ջուրերուն մէջ լըճակին
Կ’ըլլայ հարսնիք մը ծածուկ նայադներու` այս գիշեր:
Սիւքն յուզելով ուռենին ափերուն վրայ գետակին`
Կ’արթընցընէ անծանօթ լարերու վրայ նըւագներ:

Ծոթրիններու բոյրին մեջ, պառկած կատարը դէզին`
Ես կը թողում որ սըրտիս դըպչի ամէն մէկ ճաճանչ.
Ու կ'արբենամ գինիովն Անհունի մեծ կարասին`
Ուր կը ճըմլուին ասուպներ քայլի մը տակ անճանաչ:

Հե՜շտ է մըտքիս ընկըղմիլ կապոյտին մեջ լուսալիք,
Նաւաբեկիլ – թէ հարկ է – կըրակներուն մէջ վերին.
Գըտնել աստղեր նորանոր, կորսըւած հի՜ն հայրենիք`Ուրկէ ինկած հոգիս դեռ կուլայ կարօտն եթերին:

Վերանալ քա՜ղցր է ինծի թևերուն վրայ լըռութեան,
Լըսել միա՛յն Միջոցին շընչառութիւնն անխըռով,
Մինչև աչքերըս գոցուին քունի մը մէջ դիւթական,
Ու կոպերուս տակ մընայ Անհունը իր աստղերով:

Ա՛յսպէս, ա՛յսպէս կը նընջեն գիւղին մարդիկը ամէն.
Հօտաղն է իր սայլին վրայ, վերմակին տակ լուսածոր,
Հարսն է դէզի կատարին` ծոցը բացուած զեփիւռէն`
Ուր կը պարպէ Յարդգողն իր կաթը սափոր առ սափոր:

Եւ այսպէս` օր մը պառկած` փողփողումին տակ երկնի,
Իմ ծընողներըս մըշակ` զիս յըղացան կաթոգին,
Զիս յըղացա՜ն սևեռած իրենց աչքերը բարի
Վերն ամենէն մեծ Աստղին, ամենավառ Հըրայրքին:

ՀԱՑԻՆ ԵՐԳԸ

"Nuit sur l'aire"

Douce nuit d'été. La tête posée sur la charrue,

l'Ame sacrée du Travail dort sur l'aire.

Le grand Silence nage dans la mer des étoiles.

L'Infini m'appelle de dix mille clins d'œil.

Chantent, au loin, les grillons. Dans l’eau de l’étang,

Cette nuit se célèbrent les noces secrètes des naïades.

La brise agitant le saule sur le bord de la rivière

réveille des airs sur des cordes inconnues.

Dans l'odeur du serpolet, couché au sommet de la gerbe,

je laisse chaque rayon toucher mon coeur;

et je m'enivre du vin du grand tonneau de l'Infini,

où les étoiles filantes sont pressées par un pas inconnu.

Il est délicieux pour mon esprit de plonger dans le bleu de l'onde de lumière,

de faire naufrage, s'il faut, dans les feux célestes;

de trouver des étoiles toutes nouvelles,  ancienne patrie perdue!

d'où mon âme, tombée, pleure encore la nostalgie du ciel.

Il est doux pour moi de monter sur les ailes du silence,

d'écouter uniquement la respiration imperturbable de l'Espace,

jusqu'à ce que mes yeux se ferment dans un sommeil enchanté,

et que demeure  sous mes paupières l'Infini avec ses étoiles.

Ainsi, ainsi s'endorment tous les gens du village;

Le berger sur son char, sous la couverture qui ruisselle de lumière,

L'épouse au sommet d'une gerbe, le sein découvert par le zéphyr,

où la Voie Lactée déverse son lait cruche après cruche.

Et c'est ainsi qu'un jour, couchés sous l'étincellement du ciel,

mes parents paysans m'ont conçu avec tendresse,

ils m'ont conçu, leurs bons yeux cloués

tout en haut, à l'Étoile la plus grande, à la Flamme la plus ardente.

Daniel Varoujan, Le chant du pain (1921)

Traduction parue dans J.-C. POLET (éd.), Patrimoine littéraire européen, vol. 12: Mondialisation de l'Europe (1885-1922), Bruxelles : De Boeck Université, 2000, p. 669-679 (notice sur D. Varoujan avec choix de textes et une traduction inédite par V. Calzolari).

Siroun Kaloustian: Organic Yearning

Sliced halves, each
 
 expose nature’s luscious work 
 juicy nude in the afternoon breeze
bound in armor, leathery rust-red skin

colony of translucent tear-shaped globes nestle together
crimson Salmon-roe, cling one to the next
embody unity aching to burst at a glance 

anchored in walls of white sponge membrane
bunches uneven in number
separated by gauzy skin, cousin to serpent’s shed attire

individual bulbs of sweet 
await release,
  glisten,
   pulse,
    bleed pomegranate red

10/07/05

Siroun Kaloustian

Introducing: Siroun Kaloustian

Born and raised in San Diego, California, the granddaughter of Genocide survivors from Marash. Studied neuroscience at UCLA then transferred to UCSD and switched her major to writing.

Siroun's work has never been published prior to her appearance in the pages of the Armenian Poetry Project.

Leo Hamalian: "Suite for Shushanik VIII" [Explicit]

Click here to hear the poem Suite For Shushanik VIII read by Lola Koundakjian.

This poem was written by Leo Hamalian, in the voice of Arshile Gorky

VIII: GORKY'S LAST WORDS

People of Turkey, this is Arshile Gorky speaking to you,
the son of Sedrak and Shushanik Adoian.
Listen to me.
With my last breath, I forgive you.
I forgive you for driving Shushanik and her children
across the desert,
for shoeing neighbor Sarkis like a horse,
for eating Armenian babies because you were hungry,
for burning Armenian children in self-defense,
for violating Vartoosh with your thick cocks.
Your country was at war
and these acts were necessary.
Now you have our house near Aghtamar
you are rich with Armenian real-estate
and every day you get more and more
cars, radios, and American dollars.
You take vacations at the seashore.
And I, Arshile Gorky,
about to leap out of this life,
forgive you for everything.

This poem has appeared in the Summer 1997 issue of Ararat Quarterly and in the Summer 2004 tribute to Leo Hamalian (1920-2004).

Միսաք Մեծարենց: ՄԵՐԺՈՒՄ

Մեկ համբույրդ զիս պիտ ըներ երջանիկ
դուն զլացար ինձի շնորհն այդ գողտրիկ,
դժնե «ոչ» ըդ թքիր ինձի անտարբեր,
ես այն օրեն կը տառապիմ տարուբեր:

Դուն զլացար ինձի շնորհն այդ գողտրիկ
ու սևերու մեջ թաթխեցիր իմ մեղրիկ
ժպտիս ցոլքը, մերթ վառվռւն, մերթ հանդարտ
ես այն օրեն եղա թշվառ մը անբախտ:

Դժնե «ոչ» ըդ թքիր ինձի անտարբեր,
այդ «ոչ» ըդ սուր սրտես սորեց արյուններ:
Մերժումի այդ սառ լախտն, ավա՜ղ, վշտագին
գալարեցուց սևերու մեջ իմ հոգին:

Ես այն օրեն կը տառապիմ տարուբեր.
վիշտը սիրտըս իմ ըրավ քանդ ու ավեր,
այն օրեն, երբ սև բաժակըն այդ թույնի
ըմպեցի ես, սիրտըս բյուր բյուր կ՛արյունի:


Միսաք Մեծարենց

Yevrobatsi.org reprints article about Aram Saroyan

Go to: for the French translation of the article which originally appeared on December 8, 2007 in the Armenian Reporter.

Aram Saroyan: Two Poems

A PENNY                 1¢
A PENNY                 1¢
A PENNY                 1¢
A PENNY                 1¢
A PENNY           +     1¢ 
A NICKEL                5¢

A NICKEL                5¢
A NICKEL          +     5¢ 
A DIME                 10¢

A DIME                 10¢
A DIME                 10¢
A NICKEL          +     5¢ 
A QUARTER              25¢

A QUARTER              25¢
A QUARTER         +    25¢ 
FIFTY CENTS            50¢

FIFTY CENTS            50¢
FIFTY CENTS       +    50¢ 
ONE DOLLAR            100¢ = $1

Պարոյր Սեւակ: ՄԵՌՆԵԼ

Եթե մեռնե՜լ...
Թո՛ղ որ մեռնեմ
հուր-կայծակից՝
Միանգամի՛ց,
մի վայրկյանո՛ւմ,
հանկարծակի՛,
Այնքա՜ ն արդար,
խղճիս ձայնին մի՛շտ ունկընդիր,
Որ՝ համաձայն բիբլիական հին լեգենդին՝
Հանգիստ անցնեմ և ասեղի նեղլիկ ծակից...

Եթե մեռնե՜լ...
Թող սպանվե՛մ,
թող կործանվե՛մ
Այնպես ապրած և բան արած,
Որ նորածին մանուկների տեսքով նորից
վերածնվեմ՝
Իմ անունո՛վ կնքեն նրանց...
Եթե գամվել՝
փարոսի՜ պես,
Արնաքամվել՝
հերոսի՜ պես,
Ու քրքրվել՝
դրոշի՜ պես...

Եթե մեռնե՜լ...
Բայց առայժմ ապրե՛լ է պետք:

26.5.57
Մոսկվա

Aram Saroyan: selection d

a leaf
left
by the
cat
I guess






From Aram Saroyan: Complete Minimal Poems
Edited by Aram Saroyan and James Hoff
Ugly Duckling Presse (2007)
www.uglyducklingpresse.org

Փանոս Ճերանեան: Երկու գրպան

Երկու գրպան հնամաշ,
Ճմռթկուած երկու ափ,
Ափերուն մէջ ամրապինդ,
Օրերուն վարձքը ժլատ։

Ու կին ու չորս զաւակներ,
Դեռ կը սպասեն ուժաթափ։
Երկու գրպան հնամաշ,
Ճմռթկուած երկու ափ...

Copyright Panos Jeranian
Փանոս Ճերանեան, Ի Լուր... (բանաստեղծութիւններ), Տպարան Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութեան, Անթիլիաս-Լիբանան, 1999

William Michaelian: William Saroyan Says Hello Yerevan

Forty years ago, when we went roaring down
that San Francisco hill in our cousin's little Volvo,
Willie and Archie had Death laughing so hard
tears were running down his face.

But when they pushed him out at a turn,
oh, how Death's expression changed.

When Saroyan went to Hayastan,
he said, "Ah . . . hello, Yerevan,"
and the wise old city smiled.

Now, half his ashes are there.

When Archie Minasian put out his last cigar,
he softly said, "Look at your tiger now."

Since then, Death has looked for ways to kill himself.

January 25, 2008


Copyright William Michaelian. Used here by kind permission of the author.

Aram Saroyan: selection c

wind  oil to
blows out sea

From Aram Saroyan: Complete Minimal Poems
Edited by Aram Saroyan and James Hoff
Ugly Duckling Presse (2007)
www.uglyducklingpresse.org

Սագօ Արեան: ՍՊԻՏԱԿ ՀԵԾԱՆԻՒԻՆ ՎՐԱՅ

Արի Թաշին


Հողին վրայ կայծակներ,
Եւ արիւն ամէն դի,
Ես սպիտակ հեծանիւ նստած
Կը ճամբորդեմ քաղաքին մէջ,
Լեզուս գաղտնի ճամբաներ ունի,
Դեղին վարսերով կիներ կը յարձակին վրաս...
Պահիկ մը, կը խմեմ Վահան Թամարեանին հետ,
Յետոյ հ՜երոս կը բացագանչեմ թաղեցի պլլիկ տղաներուն,
Որոնք երէկ գիշեր,
Քաշելէն—քաշելէն մերեր սատկեր են ...
Կը մրսիմ շատ յաճախ,
Սպիտակ թեւերով հրեշտակներ կը բանան ճամբաս.
Երակներս կը լարեմ,
Կը պատրաստուիմ մեծ մեկնումի մը,
Թաց թերթիկներ— բանաստեղծութեան թաց թերթիկներ
Կը փռեմ պալգոնս...
Ինչ կիրակիներ կ՚անցնին
Եւ բանաստեղծութիւնը կ՚ուշանայ։
Շատեր կատուներու համար կ՚երգեն,
Գլխուս չի պառկիր ատիկա։
Շատեր իրենց յօնքերը կիտած
Կը քմծիծաղին,
Պալատական երգիչներ են իբրեւ։
Ուրիշներ գրած երգերս անգիր կ՚ընեն.
Գիտես հոն հեռուն լեռներէն անդին,
Գիրսի մօտերը, Նժդեհին դիմաց
Լերան փէշերուն ...
Գորիս եւ թթի արաղ
Քաջիկին թանգարանին մէջ,
Ակսել բակունցի կոպերուն տակ...

...

Արաղ բառը մի գործածեր քերթուածին մէջ,
Աւելի լաւ է կատու մը սատկի
Բայց դասականութեան սկուտեղը տեղէն չխախտի...
Հիմա նստած Կիրակիին դիմաց,
Կը սպասեմ որ երեւի բանաստեղծութեանս արեւը ...
Ես անոր բանտարկեալն եմ ։

...

Բանտարկեալն եմ բառին,
Արձակուած նետ եմ,
Ժանգ չեմ բռներ,
Սպիտակ հեծանիւին անիւները լաւ չեն,
Եկուր եւ տես ...
Ճանապարհը երկար է ու ես ծարաւ եմ,
Տեսնես ինչպէս խորանէն ներս անցայ։

...


Ոչ իսկ շապիկ ունիմ հագած,
Ոչ մերձաւոր, ոչ քոյր, ոչ հօրաքոյր,
— գիտես Չարենց քոյրը կարեւոր է կ՚ըսեմ— Պրոնզէ Քոյր—
Որբի պէս բան մըն եմ այսօր,
Արեւի ճառագայթները կը մտնեն մէջս...
Եկուր նայինք,
Արի թաշ
Ինչ Պէօշկէթիւրեան կը բառբարես ...
Եկուր Ձուկի երթանք— Ձուկ կը սիրես ...
Նայէ Զօրայր Խալափեանը խուզեր են նորէն,
Եկուր կաթիլ մը Զահրատ կայ ժպիտիդ մէջ,
Դուրեան Մուրեան չեմ գիտեր ես...
Մեծ գերեզման դարձեր է գրականութիւն ըսածդ,
Մեծ իսթանպուլ դարձեր է ամէն տեղ...
Լաք Վահէ Աւետեանին կենացը այսօր,
Անիկա բոլորին հախէն կուգայ ...
Ամերիկա երազելէն բոլորին որովայնը կը ցաւի ...
Դէպի վեր նայիր,
Եթէ աչքերդ հեռուն կը տեսնեն ...
Դրամ նետէ սունտուկին,
Արեւի շողերուն մէջ ես կամ։


Սագօ Արեան

Copyright Sako Aryan. Used here by kind permission of the author

Aram Saroyan: selection b

a car roars over a
conversation




From Aram Saroyan: Complete Minimal Poems
Edited by Aram Saroyan and James Hoff
Ugly Duckling Presse (2007)
www.uglyducklingpresse.org

Յովհաննէս Թումանեան: ՀՐԱԺԵՇՏ

Այստեղ ահա կըբաժանվենք.
Մնաս բարյավ, սիրելի.
Այսպես ես չեմ ցավել երբեք
Դառնությունով սիրտս լի։

Այստեղ ահա քեզ թողնում եմ
Եվ չգիտեմ, ուր կերթաս.
Կասկածներից ես դողում եմ...
Թող պահպանե քեզ աստված։

Ա՛խ, առանց քեզ տխուր կյանքիս,
Օրը տարի կդառնա,
Բայց ուր լինիս, դարձյալ հոգիս
Շուրջդ պիտի թրթռա։

Մնաս բարյավ, բայց միշտ հիշիր,
Որ քեզ շատ եմ կարոտել.
Եվ տեսության ժամի համար
Չըմոռանաս աղոթել։

Հովհաննես Թումանյան
1891

Aram Saroyan: selection a

Later


the atelier


ate her.




From Aram Saroyan: Complete Minimal Poems
Edited by Aram Saroyan and James Hoff
Ugly Duckling Presse (2007)
www.uglyducklingpresse.org

Պետրոս Դուրեան։ ԻՄ ՄԱՀԸ

Եթէ տժգոյն մահու հրեշտակ
Անհուն ժպտով մ՛իջնէ իմ դէմ…
Շոգիանան ցաւքս ու հոգիս,
Գիտցէ՛ք որ դեռ կենդանի եմ:

Եթէ սընարըս իմ տիպար
Մոմ մը վըտիտ ու մահադէմ
Ո՜հ, նըշուլէ ցուրտ ճառագայթ,
Գիտցէ՛ք որ դեռ կենդանի եմ:

Եթէ ճակտովս արտօսրազօծ
Զիս պատանի մէջ ցուրտ զերթ վէմ
Փաթթեն դընեն սեւ դագաղը,
Գիտցէ՛ք որ դեռ կենդանի եմ:

Եթէ հընչէ տխուր կոչնակ,
Թրթռուն ծիղաղն մահու դժխեմ,
Դագաղս առնէ իր յամր քայլ,
Գիտցէ՛ք որ դեռ կենդանի եմ:

Եթէ մարդիկն այն մահերգակ,
Որք սեւ ունին եւ խոժոր դէմ՝
Համասըփռեն խունկ ու աղօթք,
Գիտցէ՛ք որ դեռ կենդանի եմ:

Եթ’ յարդարեն իմ հողակոյտ,
Եւ հեծեծմամբ ու սըգալէն
Իմ սիրելիքը բաժնըւին,
Գիտցէ՛ք որ դեռ կենդանի եմ:

Իսկ աննըշան եթէ մնայ
Երկրի մէկ խորշն հողակոյտն իմ,
Եւ յիշատակս ալ թառամի,
Ա՜հ, ա՛յն ատեն ես կը մեռնիմ։

Պետրոս Դուրեան, 1871

Վերճիհան Զիֆլիօղլու: Հալումաշ Երազներ

Click to hear the audio clip Worn Out Dreams read by Lola Koundakjian.

Ա.

Հալումաշ երազները կաղանդներ չունին սիրելիս
Վշտացած
Լմնցած
Երազ ըլլալէ դադրած են
Գաւաթի պէս ինկած գետին
Փշրուած են

Հալումաշ երազները կաղանդներ չունին սիրելիս
Լռած
Տարտղնուած
Երազ ըլլալէ դադրած են
Մեր ձեռքէն ինկած գետին
Կորսուած են

Հալումաշ երազները կաղանդներ չունին սիրելիս
Որովհետեւ
Կաղանդները գարունի կը նմանին
Գարունները կարճ կը տեւեն
Կու գան ու կ՛անցնին։

Բ.

Կաղանդները միշտ այսպէս են սիրելիս
Երբեմն
Յոյսերով
Իղձերով լեցուն
Ճամբաներուն
Կը նայիս անդադար
Մինչեւ առտու
Երբեմն
Սպասելէ յոգնած
Ձեռքերդ կը բանաս
Ծունկի կու գաս
Կ՛աղօթես
Աստուծոյ
Որ
Յոյսերդ
Վազելով քեզի քան
Բայց
Չեն գար

Կաղանդները միշտ այսպէս են սիրելիս

Երբեմն - ժամերով կը խնդաս
Խնդալով հարդերձ
Ժամերով կու լաս
Կը յոգնիս լալէ-

Կաղանդները միշտ այսպէս են սիրելիս
Դուն ալ
Կաղանդներուն պէս կու գաս
Ու
Կ՛երթաս։

December 1994
Copyright Vercihan Ziflioğlu, published by ARAS PUBLISHING, Istanbul, 2000. Used here by kind permission.

Tina Demirdjian: Compact

She left her compact
blue and gold
lying upside down
in her drawer
hidden
in its white powder
something she always
wanted to tell me.
But her eyes,
now empty cups of milk
no longer remembered.

Inside was the mirror
full of powder
forty years old
opening for me
like a woman
telling secrets
of her flesh.

In silence
pink white flakes
covered my hands.
I bent down kneeling
to look further
inside her drawer.

Each time I opened
the compact
a sound, click,
of a half cricket
the sound of lips
pressing together.
There were whispers
contained
In small breaths.
I clicked a kiss
in the mirror
of white powder
and became
a white curtain.

I was sheer,
a translucent flag
and saluted her
with all my flesh
and then
with the click
of my lips
closed
her white body.
Snap!
like the clap of hands
like magic
life vanishes
"dust to dust"
opening and closing
happening
almost all at once.

Copyright Tina Demirdjian

Վեհանուշ Թեքեան: ՀՕՐՍ ԱԹՈՌԸ

Նարինջի գանգուր կեղևներ կախու էր են պատուհանի ձողէն
խոհանոցին՝ ու մայրս քարիևղէ օճախը կը վառէ
Կավէ ամանին մէջ մածունը տաք է դեռ
Երկար աստիճանը բերանը դրեր է մարանին՝ ուրկէ ուրուրականներ
կը ճախրեն անծայրածիր ամայի տան մէջ
ժատերնը փլած են քաղաքին ուր կէ արծիվները հեռացան
փեղկերը փետտուեցան հալեցան մայրիի ծառերը
և հիշատակի բհրչվանքը վիրավոր թռչունի պէս
հողէ հող կը թափառի

Հիմա ամէնքս միասին կը քալենք հասկացանք որ երկինքը շատ մեծ է
կը քալենք մեր ձեռքերուն մէջ արիվնամած արմատներ բռնած
թենք գիտեր դեռ քանի հարիվր արև պիտի մարի
մանի՝ միլյոն դիակներ և գերեզմաներու լոյսեր թողուցինք մինչև որ հոս հասանք
ըրոշեցինք ալ արցունքներ չցանել
կեղ տալ փուշերուն որոնք պէտք է բացուին
խօսիլ մեծ վէրքերու մասին որոնք փոքրիկ երկնքին դէմ կը կռույին
Այստեղ արև կայրէ տխրությունս որովհետև չհասկնար անոր տաքությունը
տաքությունը՝ երբ կը դիտեմ հօրս կլոր աթոռը
բազկաթոռը գոց սրճագոյն խսիրով հիւսուած բազմոցով
ուր հայրս իր կարճ սրունքներով և ծովի չափ լայն ճակատով
ձմրան գիշերներուն կը կարդար դժուար կեանքերու մասին
անմահութեան մասին
կը կարդար զանազան լեզուներով որպեսզի չմոռնայ-ինչը-
Նստեր է աթոռին վրայ իր սիրած կարմիր շոռթով
թոռնիկները կը վազեն իրեն
կը բանյ ափերը ուր այբուբենը կրակով փորագրուած է
-Հա’յր կուզէիր հոս գալ կըսեմ
իր աստղափշյուր նայուացքը կ’ընդարձակուի պատուհանէն
Եւ իր յիշատակը սիրտս կուտէ հին քուրմի մը ափին մէջէն։

Copyright Vehanoush Tekian

Ara Babaian: The Other Face

Today I am thinking of
The tender arms of history.
Not the bloody pogroms or the conquerors.
Today I am thinking of
A village woman
Baking bread,
Bread so soft that I
Want to rest my head
Against its flesh
And let its heat
Warm me.

«Միւս Երեսը»

Այսօր կը խորհիմ

Պատմութեան քնքոյշ բազուկներու եւ

Ոչ՝ արիւնալի ջարդերու կամ աշխարհակալներու մասին։

Այսօր կը խորհիմ
Գեղջկուհիի մը մասին,
Որ հաց կ՛եփէ,
Այնքան փափուկ՝ որ կ՛ուզեմ
Գլուխս հանգչեցնել
Խմորին վրայ
Եւ ձգել որ իր տաքութեամբ
Ջերմացնէ զիս։

Copyright Ara Babaian. This poem has appeared in Birthmark: A bilingual anthology of Armenian-American poetry, 1999.

Սագօ Արեան: Այս Տանն Ապրել Է...

      Բանաստեղծ ընկերոջս՝ որն ի Երեւան

Սուր անչափելի սառած սլաքներ կը մտնեն մէջս, 
Տհոլի Հին ձայնն է։ 
Երէկ ուշ գիշեր,
«Դէլէ Լիպան» կը նայէի 
Մինչ Դիմացս գրքեր կը քնանան, 
Գիրքեր՝ 
Եղիա Տէմիրճիպաշ, 
Դուրեան—Մուրեան 
Տիրանը մուրն է հայ  գրականութեան 
Եւն եւն... 
Գիրքերը հայերէն են, 
Մինակ կը սառին 
Էլիսարի մեր տան անկիւնը 
Տաքցնող չունին ... 
Լուռ բանաստեղծ կը սարքեն ինձմէ 
Տիկնիկ կուզեն բոլորը. 
Բոլորը կուզեն որ անուշիկ բառեր շարեմ, 
Ու մենծ մամայի սինիին մէջ, 
Սարը պուրմային հետ եփեմ 
Եւ բոլորին հրամցնեմ. 
Ամէն ինչ կը սկսի այդ սենեակէն, 
Այդ ցուրտ սենեակէն 
Ցուրտ է տունը...
Ցուրտ է սփիւռքը,
Անոր թաղերուն,
Անոր լոյսերուն 
Եւ անոր ցուցափեղկերուն եղած դէմքդերը այնքան ապուշ են այսօր 
Այնքան յիմար է ամէն ինչ 
Որ կը զարմանամ, 
Թէ Սագօ Արեանը սա սիքտիրճի թաղերուն մէջ ինչ գործ ունի. 
Ծօ հէրն անիծածաս, 
Ինչ գործ ունիմ հոս .. 
Ամէն օր հաշիշամոլներուն դեղին երեսներուն կը նայիմ 
Ու ինծի Հայերէն լեզուի մասին կը խօսին այս յիմարները 
Պուրճ Համուտը 2008-ին 
Գունդ է, ինչ է,
Կլոր հաշիշի ծուխ ամէն դի 
Եւ եկուր՝ Յակոբ Մանուկեանի գրածները մարսէ, 
Անոր հիւանդկախ բանաստեղծութիւնը մարսէ, 
Անոր եւ անոր նմաններուն փսլնքոտ հայերէնը,
Եղծութիւնը  մարսէ...

....






Յամի տեառն 2008-ին 
Երբ պատերազմի նոր փողերը հնչեն 
Ու այս Արշակաւանին մէջ գերիները
Տուն դառնան իրենց բանտերէն, 
Կտրեն ճաղերը բանտերուն 
Տեսնեմ ինչի տարի է պիտ ըսեն. 
Տեսնեմ ինչ հաշիշի տարի է պիտ ըսեն ... 
Յոյսի բռնաբարուած  տարին է թող ըսեն ...։

....

Ես կատեմ այս քաղաքը 
Այս քաղաքը ինծի ատելութիւն երգեր տուաւ միայն։ 
... 
Ու զարմանքով, միայն   զարմանքով կը նայիմ 
Հիւանդկախ դէմքերուն, 
Ամէնուրէք հիւանդկախ դէմքեր 
Տրրիկ մտաւորականներու հաւաքածոյ մը .. 
Թոբլամա բան մը, 
Որ մեծ մամային,մեծ կաթսային մէջ դնեմ,
Սանկ լաւ մը խաշեմ ... 
Միայն այդքան Վահէ Արսէն, 
Ու թող ըսեն որ ես  գեղեցիկի պաշտամունք չունիմ։
Ես ու դուն նուիրում չունինք Վահէ Արսէն, 
Բարի աշակերտ կտրած ամէն գիշեր,
Աբալ— Թափալ տուն կը մտնեմ... 
Լոյսը մարէ, ցուրտ է մրսում եմ ...
Քնել եմ ուզում, շուտ արա.. 
Ախոխա յոգնել եմ ....


Վահէ ճան ես նուիրում չունիմ,
Բանաստեղծութեան տոպրակը լեցուն է,
Գինով բառերով ու 
Կը պայթի ամէն օր, 
Այս ստոր քաղաքի մայթերուն վրայ... 
Որուն կաղապարները իմ բանտն են, 
Բանտ է կեանքը հիմա... 
Ու չեմ գիտեր ինչ է վճարելիք գինը այս քաղաքին 
Հէ՜յ Վահէ Արսէն, 
Բանաստեղծութեան գինին կը վազէ,
Մեր երակներէն կը վազէ ...
Կը զգա՞ս... 
Երազները մեր չեն մեռնիր այս մայթերուն վրայ ... 
Ուր որ ըլլանք  հոն պիտի  ծագի գրականութեան արեւը։
Քիչ պիտի պոռամ այսօր, 
Քիչ   պիտի խմեմ... 
Հօրս արեւ 
Հայրս որ առանց Հայաստանը տեսնելու 
Ինչ Հայաստաններ յօրինեց աչքերուս մէջ... 
Չարենցի արցունքը կաթիլ չէ,
Կապար է, 
Յիմարներու գլխուն...



....
Մեռնեմ ես, 
Մեռնեմ 
Թէ այս կեղծիքի դարուն,
Ձայնս բարձր սանկ դրռօշակի պէս կաղամարին մէջ՝ 
Յանուն արեան ու իրաւութեան չպարզեմ 
Բոլոր ստախօսներուն դէմ . 
Մեռնիմ ես ...
...

Վահէ Արսէն,
Մեռնիմ թէ երկրիս մէջ կաթիլ մը կապարէ արցունքի
Ու կտոր մը հացի հետ, 
Սանկ քառատող մը չգրեմ,
Որ քաղաքը ինձմով խայտայ,
Որ քաղաքը  հպարտօրէն,
Օր մը տանս ճակտին գրէ,
Վնաս չունի, արեւելահայերէն թոծ գրէ՝
Այս տանն  ապրել  է՝ Սագօ Արեանը։ 

Սագօ Արեան
Copyright Sako Aryan. Used here by kind permission of the author.

Alec Ekmekji: [Cool, the moon...]

Cool,
the moon I know knowingly glows
beneath my bare soles
as I gently step
step gently,
try to step gently
among craters.

But ancient pebbles
perforate the skin
and create craters
anew
that creep into the souls
of me and the moon and I wonder: why be a
fool?

Copyright Alec Ekmekji. This poem has appeared in Birthmark: A bilingual anthology of Armenian-American poetry, 1999.

Փանոս Ճերանեան։ Նմանող Օրեր

Երէկս ալ անցաւ առաջուան նման,
Ու երէկուան պէս՝
Այսօրըս որքան պիտի նմանի արշաւող վաղուան.
Ես կը սարսափիմ,
Որ յաջորդ օրերս գուցէ նմանին
Անսկիզբ, անվերջ նախորդ օրերուս,
Ու տարիներ ետք,
Մահուան օրըս ալ,
Շատ հաւանաբար
Ըլլայ ծննդեան իմ օրուան նման,
Այս տարբերութեամբ,
Որ ես ծնունդով աշխանհի սեմին յաղթական եկայ
Ու կը հեռանամ մահուամբ պարտուած...


Copyright Panos Jeranian
Փանոս Ճերանեան, Ի Լուր... (բանաստեղծութիւններ), Տպարան Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութեան, Անթիլիաս-Լիբանան, 1999

Alan Hovhaness: Lament to Ani

Click to hear the audio clip Lament to Ani read by Lola Koundakjian.

I had trusted
In your thousand churches,
In the might of your Christian God,
But now only broken stones
And ruined walls remain,
Perhaps he has vanished
To a distant planet
Of a distant sun
In a distant universe,

But why has he left you
To the cruel jealous
God of the enemy?
Why slay, tearing bone from bone,
Stone from stone?
Cruel and jealous is the
God of strangers,
Terrible the loneliness
Amid ruins.


Alan Hovhaness

This poem has appeared in Ararat Literary Quarterly, Autumn 1966.

Khatchig Mouradian: Letter to Hrant Dink

Dear Hrant,

I believe by now, the water found its crack; you found in the
great beyond those whom we lost 92 years ago.
Hrant, I have some favors to ask.
Embrace Krikor Zohrab for me. Tell him I have been reading
and rereading his short stories ever since I discovered them.
Give Daniel Varoujan my best. Tell him he enlightened my
youth with his poems, and he continues to inspire my soul.
Hrant, do not forget to chant songs of survival with Siamanto.
Tell them they are on our bookshelves, they are on our classroom tables, their words are on our
lips and in our hearts. And tell them I believe-I'm sure you do too-that one day, they will be on the bookshelves,
classroom tables, lips and hearts of Turks as well.
One day their statues-and yours-will also adorn Istanbul.
Do not forget to pray with Komitas, and tell him that one day, Armenian women will sing again
in the villages of Anatolia.
Please find my grandparents. Tell them we carry their names and their love to the land they never
left, the land we never saw.
Hrant, kiss the blessed foreheads of each and every victim of the Medz Yeghern of 1915.
Tell them we shall continue to walk on the road of their dreams. Because their dreams are our
dreams.
Tell them we shall make the deserts flourish with the scent of their memory.
Tell them that from Talaat to Samast, we are survivors.
Tell them we are all Zohrab, Varoujan, Siamanto, Komitas and Hrant.
Love,
Khatchig Mouradian


This letter appeared in the Saturday, Feb. 3, 2007 issue of the Armenian Weekly. It is reproduced here with the permission of Khatchig Mouradian, on the occasion of the first anniversary of Hrant Dink's passing.

Lola Koundakjian: I wore white

I wore white at Hrant Dink’s memorial
Because love is everlasting
Hope is immemorial
And thoughts reverberate eternally

March 5, 2007

Sevana Bagdasarian: The Morning Walk

                                                    for Nazim Hikmet


               .... This Armenian citizen has not forgiven
               the slaughter of his father in the Kurdish mountains.
               But he loves you,
               because you also won't forgive
               those who blackened the name of the Turkish people.
              - Nazim Hikmet, "The Evening Walk", 1950

It's 1997 April 24th.
I'm going to crack my back today
sing a dirge for you
dear spine, dear numbness, a story
carved by pomegranate seeds on obsidian.

You are a buttermilk churner, your name,
your eyes, the windows of an apple. Today is the day
I find the journal of an Armenian girl,
hold the two of you close together,
as the moon smiles behind us.

            Have you ever seen the moon smile?
            Have you ever seen anyone run like spilt milk? 

You are not here, my only friend,
my only Turk with the mouth of an Armenian.
My questions are unanswered.
Questions asked a million and a half times,
by turtles who snapped beneath their shells
when you tried to lure tongues out of hiding.
I know you loved the sky
cloudy and clear, could not see it
for thirty-five years, as I do now, in Glendale,
a city full of Armenian grocers, children
who openly say "parev" with the breath
of ripe apricots, with Platonic love,
as ants crawl over that which is not theirs.
Shall we shake hands? Make amends?
It is spring. The rhododendrons
on Mrs. Keropian's front porch
are in red, blue and orange buckets
white hairs sprout from the Black Sea of her scalp.

Mrs. Keropian names items
after 120 year old sisters who chatter now
in dormant boats on the sea floor.
She names coffee cups
with black marshes of fortunes at the bottom
Sipan, Daron, and Van,
though there isn't a Sipan, Daron, or Van.

"They came to me in my dreams,
came to me with baskets of green
almonds with lashes. They stared, bloodshot
pupils dilated, and asked me to clean out their eyes!"

Should I listen to her? Should I tell them to be well?

I think I will hang my laundry out to dry.

These are the questions you should have asked. But today,
you are silent, and she is deaf. The secretive
moon takes your place, and converses 
with her cups of teeth. Her window is barred,
her grave, nameless.

Remember the crescent moon, the star,
rivers and lakes you loved, Arax and Van.
I will answer your questions,
someone who hasn't worked the earth
indeed, can't love it.

A pencil point can't be a collage.

Now that I have answered our questions,
I'll clutch your pages in my Armenian hands,
nod a brief nod, swallow loathing and love,
and wish you well under your Anatolian sun,
so yellow, bleeding.

Copyright Sevana Bagdasarian. This poem has appeared in Birthmark: A bilingual anthology of Armenian-American poetry, 1999.

Սագօ Արեան: ՀՈԳԵՀԱՆԳԻՍՏ Վ. Օ.Շ.Ա.Կ.Ա.Ն.

Կիպրոսի մենութեան ահաւոր անձրեւը
Կը կաթկթի ականջներուս բլթակին վրայ,
Ու անձրեւէն ետք սոսկալի,
Կը կախուին հագուստներս արեւու խոնաւ հէքիաթներուն վրայ,
Միշտ յուշելով,
Որ ես հին-նոր բնակարանիս պատուհանէն պիտի նայիմ
Դիմացի ճեղքուած պատերուն ու առջեւս պատերու սահմանն է միայն…
Ու երազեմ որ գարնան, սար պիտի բարձրանամ նորէն սիրելու։
Նորէն ապրելու համար կանուխ պատանեկութեանս հանդիպումները
Եւ կարդալու վարպետին ապսուրտ բանաստեղծութիւնները։
Կեդծամ չունիմ ես,
Սուրճի բաժակներս չեն լուացուած...
Ու խոնաւ այս տան մէջ
Կիրակի մը կապոյտ, նստած եմ կարդալու վարպետին գործերը։
Ես կամչնամ ըսելու,
Որ բանաստեդծութիւններս չեն մերժուիր,
Չեմ հալածուիր գիշերով,
Թաղէ-թաղ բոլոը կը ժպտան երեսիս...
Ու ես շփացած բանաստեդծներուն պէս կանուխ անկողին կը մտնեմ,
Կանաչ թէյի տերեւները կը պատրաստուին իմ համար։
Զիս կը գրկեն ու պարեն իմ հետ մուսաներս...
Միայն թէ լաւ գրէ,
Գիրս չապրի հին օտարութիւնը եւ անէծքը։
Եւ ես շփացած երեխայի պէս ժպտամ, շոքոլաներեը կեղուելու պէս Ուալթ Ուիթմէնի հատորի դեդին էջերը բանամ...
Ու փառք տամ որ անօթի չեն զաւակներս,
Ու փառք տամ որ քաղաքի հին խոնաւ ակումբի պատերուն տակ, Պետիկ Հերկելեանին հետ նստած, հայերէն չեմ սրբագրեր
Ու փառք տամ,աղաչական աչուկներով,
Ու բացագանչեմ,
Հ՜էյ, դուք անօթի ձգեցիք բանաստեղծը։
Հին երգ մը,
Կը յուշէ Մելքոնեանի սենեակը
Ուր համակարգիչ մը կար հսկայ ու ծերունի,
Ուր կէսօրէ ետքերը Վահան Թէքեանի աչքերուն դիմաց,
Կը խմէի Պէյրութէն բերուած կարօտի սուրճերը,
Կ՛աղօթէի մուսային, մատներս ամրօրէն կը սեղմէի ստեղնաշարին,
Ուժգին կը զարնէի բառերուն...
Ու յանկարծ դուռը կը բանար դպրոցի շէֆը,
Ու զարմացած կը նայէր աչքերուս...
Կը պահէի բանաստեղծութեան դեղին տետրակներս,
Կը փակէի լիբանանեան լուրերուն կայանը,
Կը պատմէի, որ Պէյրութի մէջ խառն է նորէն,
Կէս կատակով կը հարցնէի իր կատուին մասին,
որուն անունը Պուպրիկ էր,կարծեմ...
Կը ժպտար ինծի,
Ու էրոթիք հայեացք մը ետին կը փակէր դուռը...
Ուրախ էր ընտանիքը Մելքոնեան վարժարանի,
Պուպրիկը կուշտ էր ինչպէս եւ միշտ,
Ուսուցչական ժողովներուն ներկայ էր,
Յղփացած անգլերէնով կը խօսէր ազգի ճակատագրէն.
ու ատամներս պռստելով կը յիշէի քաղցած քանի մը ընկերներ...
քանի մը մտաւորական ճակատագիր։
Գուրգէնս խանջեան. Հայաստանի արձակի վարպետները մէկ-մէկ
Երազիս կուգային աճաոական խաչապուրիի սեղաններուն շուրջ,
Զօրայրս Խալափեան, որ հիւանդ էր պառկած.
Եւ Վահանս Թամարեան որ կէս անօթի փորով կը թաղուէր ծալկայի գրկին...
Անիծեմ բախտիդ Վահան Թամարեան.
Յիշատակդ մնաց աչքերուս մէջ
ու բախտդ սաոեցաւ պատգշամբէդ կախուած սակառին մէջ
ուր դրած էիր հոդ մը նախնիներէդ.
Անիծեմ բախտիդ, բնակարանդ դատարկած էին ու որդիներդ հեռացած,
Անիծեմ շիրակուհիիդ որ քեզի անտէր ու որբ թողեց գնաց...
Մեռնում են ըսաւ.
երբ կանայք թողնում գնում են... պոէտները մեռնում են ըսաւ.
Անիծեմ ազգային թաղումիդ.
Անիծեմ որ Մահմուտ Տէրվիշի անունը լսած էիր միայն...
Լռութեամբ սնուած. լռութեամբ ծնուած
լռութեամբ առանձինն տան լռութեան մէջ
նահատակուած Վահան Թամարեան
.....
Բայց ո՞վ ըսաւ, որ ընտրեմ անէծքի սա վերջին ճամբան
Ու խօսիմ գրաբարեայ ծանօթութիւններուս մասին կամ ժամեր սառիմ
Գրասեղանիս առջեւ, որ պարոն մուսան հանդիպի ու բառբարենք Հայերէն։
Մատներս կը բառբարեն հայերէն.
Ու հէ՜յ, վարպետ, ես նորէն սփիւռքի հին պորտին վրայ
կեցած հայերէն կը պարեմ.
Աչքերուս թախիծը կը մաքրեմ երեխաներու ժպիտով ու կ՛երգեմ բարձրաձայն...
Հէ՜յ, վարպետ, ես եմ, ես.
Չես տեսներ գժութիւններս սառնարանին մէջ պահեցի
Կլոր իջլի քէօֆթէներու դարակին մէջ.
Ու սառած միսին տեղ ամէն երկուշաբթի ձաւարով փիլաւ կերանք ես
Ու ընտանիքս.

Մարդիկ հեռաձայնեցին ու ականջիս փսփսացին,
Որ բանաստեղծութիւններուս մէջ հոտդ կար վարպետ.զգոյշ ըլլամ.
Ե՞ս, թէ դո՞ւն վարպետ.
Կարծես այսօր այս ջերմ արեւին տակ.
Կիսաքանդ պատերուն դիմաց ու լռութեամբ ծծուած.
Ու լռութեամբ աղօթուած.
Ու մաքրուած
Սա տիրոջ ընթրիքին առջեւ վարպետ նորէն անունդ կը հեգեմ...
Վ.ա.հ.է. Օ.շ.ա. կ. ա. ն.
Ու կ՛աղօթեմ որ դրախտի պատուհանէդ ժպտաս մէյ մը,
Ու աղօթես որ խենթութիւնս զսպեմ երբ ծունկի գամ աղօթելու.
Երբ ծունկի գամ գրելու.
Երբ ծունկի գամ դժգոհելու.
Երբ ծունկի գամ անունովդ երդում ընելու...
Որ չհեռանամ գիրի այն մացառուտներէն
Ուրկէ քալելով պիտի արիւնին ներբաններս...
Հ՜ա վարպետ,
Հե՜լա, հոյ վարպետ,
Հոգեհանգիստ քու աներեր դէմքիդ,
Քու հոգիիդ,
Քո գիրիդ...

Սագօ Արեան
Copyright Sako Aryan. Used here by kind permission of the author.

Alec Ekmekji: Negotiation

Let's write together
No let's ride together.
Let's lie together
No let's fly together.
Let's live together
No let's leave together.
Let's love together
Yes, in any weather.



Copyright Alec Ekmekji. This poem has appeared in Birthmark: A bilingual anthology of Armenian-American poetry, 1999.

Վահան Թէքէեան։ Եղեա Տէմիրճիպաշեան

Քեզ, Եղիա՛, կը սիրեմ եւ կ՛ուզէի որ սիրէր
Ամէն տղայ եւ աղջիկ՝ որուն բերնին վանդակէն
Լեզուն՝ թռչուն նորածին, թռվռալով անհամբեր,
Զարնըւելով ձողերուն, կը ճռուողէ՜ հայերէն...

Եղար դուն ալ գորշ սոխակ մ՛որուն գայլայլն ոգեղէն
Մեր պարտէզին մէջ կապոյտ, լուսնի խաղաղ գիշերներ
Կը պղպջար, կը յորդէր, կը հոսէր վար թաւուտքէն
Եւ ամէն թուփ ու ծաղիկ, ամէն ածո՜ւ կ՛ողողէր...

Կը պղտորէ՜ր ձայնըդ մերթ ու կը դադրէ՜ր մերթ յանկարծ...
Պարտէզը քեզ կը մոռնա՜ր... ու կրկնապէս դուն խոցուած՝
Կը պահուէիր տարագիր, բարձր ճիւղի մը ետեւ...

Մինչեւ որ օր մ՛ալ արգիլուած ուղխը երգիդ,
կամ գուցէ ոստ մ՛ոլորուող քու վիզիդ շուրջը վտիտ,
Խեղդեց զքեզ... ու ծառէն ինկաւ Ստուերըդ թեթեւ...



Վահան Թէքէեան

Sylva Dakessian: Listen

Flowers in my ears
blooming, blooming so I can't hear
a damn thing. I pluck
them out as fast as I can
but they come so fast and soft
I decide to be a vase.

Copyright Sylva Dakessian. This poem has appeared in Birthmark: A bilingual anthology of Armenian-American poetry, 1999.

New publication by Ohan Press

HISTORY’S TWISTS; THE ARMENIANS by Helene Pilibosian, Ohan Press, 171 Maplewood St., Watertown, MA 02472-1324, 2008, ISBN 978-1-929966-07-3, 96 pages, $15 (add $3 mailing, $5 foreign).

Special offer: Carvings from an Heirloom: Oral History Poems will be sent free with any copy of History’s Twists purchased.
A 50% discount for bookstores and wholesalers applies.

The author has been an editor of The Armenian Mirror-Spectator and has contributed poetry to many literary journals. A competition fınalist is included in this collection of dramatized highlights of Armenian history and art along with many published poems. Recently work from her previous books was anthologized as part of a Heyday Books collection called Forgotten Bread, the image taken from one of her poems.

Helene Pilibosian has delved into the ancient and recent Armenian past to fılter out these poems like luminous shared songs from the mire of history. The Nazeli poems are especially exciting and appropriate narratives in blending thought of Armenia with thought of America. —David Kherdian

This is a strong manuscript. —The University of Wisconsin Press

I am struck by these poems both for their artistry and for the wisdom of what they have to say. The stories they contain are resonant with mystery and ancestral voices. They move me as only poetry can: for their beauty, their humanity, their humility and their many illuminations. —Harold Bond

hsarkiss@comcast.net, 617-926-2602 http://home.comcast.net/~hsarkiss

Եղիա Տէմիրճիպաշեան։ Մինակ

Click to hear the audio clip Alone read by Lola Koundakjian

Տարիներն որոնք ետիս են՝
Իրենց զուարթութեան դառն յիշատակով
Զիս կը չարչարեն.
Տարիներն որոնք առջիս են՝
Խելագարութեան ահռելի հեռապատկերով
Զիս կը քարացնեն։

Հին տարիներն իրենց հետ ամէն բան,
Տարին ամէ՛ն բան,
Նոր տարիներն ոչի՛նչ պիտի բերեն ինծի.
- Նոր տարակոյսներ պիտի բերեն մտքիս.
Նոր յուսախաբութիւններ՝ սրտիս,
Եւ նոր մշուշներ՝ հոգիիս։
Արագ արագ կու գան որպես գուժկան.
Ու յամր յամր կ՛երթան։

Զի ծանրաբեռնեալ միշտ կ՛երթան
Նոր տարիներն՝ որոնք հի՛ն են այժմ։
Անկողիները մէկիկ մէկիկ ծրարեցան.
Պնակները մէկիկ մէկիկ վերցան.
Ու ձայները մէկիկ մէկիկ մարեցան։
Ու տունս հիմա՝ մէկ անկողնեակ.
Ու սեղանս հիմա՝ մէկ պնակ.
Ու բնաւ կենդանի ձայնի մ՛արձագանգ։

Ես կերակուրս կ՛ուտեմ ու կերակուրս զիս կ՛ուտէ,
Ես սենեակներս կը պտտիմ եւ ուրուականք գանկիս սենեակները կը պտտին.
Եւ պատերուն վրայ պատանքի պէս ճերմակ՝
Կը պտտին գիրկընդխառն իմ սիրելեացս ստուերները։
Կը պտտին գիրկընդխառն հի՜ն տարիներուն ստուերները։
Հին բարի տարիներն անգութ
Երջանկութեան պայծառաշող պատկերներ
Աչքիս տակ միշտ կը պտտցնեն։
Ու տարիներն որ պիտի գան
Սեւ սեւ սարսուռներ
Հոգիիս մէջ կը պտտցնեն...։

1892


Եղիա Տէմիրճիպաշեան
(1851-1908)

ALONE

Years behind me
torment me
with bitter memories
of happiness.
Years ahead petrify me
with horrible premonitions
of madness.

Past years took everything
with them, everything.
Years ahead shall bring
nothing for me –
They shall bring new doubts
to my mind,
new letdowns to my heart,
and new mists
to my soul.
They arrive as swift bearers
of ill tidings
and depart ever so slowly,
for they always depart
with a heavy load,
those new years – now old.

Beddings are folded
one by one, one by one
dishes removed and voices
silenced one by one.
Only one cot now in my house
and a single dish
on my table and not even one
single echo of a voice.

I eat my food and my food
devours me.
I roam around my rooms –
ghosts roam around the corners
of my cranium
and on the walls white as shrouds
roam, clinging to each other,
the specters of my
loved ones.

The cruel old good years
reveal to my eyes
radiant scenes of bliss,
while the years ahead
parade pitch-black shivers
in my soul…

————— Yeghia Demirjibashian (1892)

Translated by Tatul Sonentz

Seul (Extrait)

-- On a roulé les nattes,
ramassé les assiettes,
une à une les voix se sont évanouies.
Mon toit n'abrite plus qu'un lit,
sur ma table une seule assiette,
nul écho, nul signe de vie.

Je mange le contenu de l'assiette,
ce que je mange me dévore.
J'erre de chambre en chambre, une à
une je parcours les chambres de mon
crâne spectral.
Blanches comme un linceul,
sur les parois se confondent, remuent les ombres
de mon amour perdu.

Se confondent, remuent
les ombres, les simulacres des années mortes.
L'impitoyable bon vieux temps repasses sous
mes yeux la lumineuse cohorte que forment
les images du bonheur. Et déjà
les années futures font courir dans mon coeur
de noirs frémissements...

Yeghia Demirdjibashian, traduit par Vahé Godel

Tina Demirdjian: Two Dying Bees

I peered at them one by one
their wings
disintegrating
into the afternoon light:
their huge black eyes
staring back at me,
motionless,
and without a sound:
wispy skeletons
that had grown silent
on the leaves
of my red-flowered cactus
and my purple geranium.
How silent we can become.

Copyright Tina Demirdjian

Tina Demirdjian: IN THE KITCHEN

It was always a fiasco
to put away the dishes
to stack the amber glasses
one on top of the other
toss the miss-matched
silverware in the drawer
stolen from the airlines
or the Fountainbleau Hotel
during my parent’s honeymoon.

We always like to steal
a little memory
dad said with a smile
and so we had a collection
of stolen things
in my childhood
the memory of them
coming back to me
at the oddest moments
sticking to me like the humid nights
in New Jersey

the way you stuck to me
that day in the kitchen
the third time we kissed
when your hands
went beneath
my peach sweater
to touch my breasts
I think I’m falling
in love with you, you said
and I kept silent in the kitchen

thinking I heard
the jerking of those amber glasses
being stacked on top of one another
and the clanging of silverware
tossed inside the drawer

like I tossed my peach sweater
in the closet
after we kissed:
you stole a little of me
that afternoon
and inside my sweater
I stole a bit of your smell.


Tina Demirdjian lives in Los Angeles. Her poetry has appeared in Aspora, Ararat Quarterly, the Los Angeles Times, High Performance, Midwest Poetry Review, the Texas Observer, and Birthmark: a Bi-Lingual Anthology of Armenian-American poetry.