Celeste Snowber: the marrow of longing

Click to watch a video presentation of this poem, performed by the author.


longing resides in the marrow

an ache for a land I do not know

terrain inside the cavities

of my chest, asking to be

made familiar with the territory

of a place where one knows

b e l o n g I n g

she spoke of a land she never knew

over and over again I heard the

tales of leaving when one or two years old in genocide

as if time had passed and she was ten or twenty

longing for a land was bred in my mother

perhaps her parents ached for the Armenia

they left, and even the beauty of Cambridge, Massachusetts

could not equal what was in their cells

the body has a way of knowing roots

place of viscera – soles of feet are souls

knowing where earth has raised them

I am a child raised between land and sea

borders between is where I find home

an ache is still reaching inside to find

the earth in my body

my body in the earth

Longing is the passage

it is not to be fixed

but to recognize what is always

present on the inside.

Celeste Nazali Snowber

ԻԳՆԱ ՍԱՐԸԱՍԼԱՆ ԱՆԴԱՄ ԸՆՏՐՈՒԵՑԱՒ ԹՈՒՐՔԻՈՅ «ՓԷՆ»Ի ՊԱՏՈՒՈՅ ԽՈՐՀՈՒՐԴԻՆ

Գոհանակութեամբ կը տեղեկանանք որ Համաշխարհային Գրողներու Միութեան՝ ՓԷՆի Թուրքիոյ կեդրոնը կատարեց իր Ընդհանուր Ժողովը, ինչպէս նաեւ Պատուոյ Խորհուրդի եւ վարչութեան ընտրութիւնները։

Ընդհանուր Ժողովը տեղի ունեցաւ Իսթանպուլ, Մայա–Ճիւնէյթ Թիւրէլ թատրոնի հանդիսասրահին մէջ, որուն իրենց բազմահոծ մասնակցութիւնը բերին Թուրքիոյ գրական ու մամլոյ աշխարհին ներկայացուցիչները։

Ընտրութիւնները տուին հետեւեալ արդիւնքները։ Պատուոյ խորհուրդի որպէս անդամ ընտրուեցան թերթիս աշխատակից, բանաստեղծ Իգնա Սարըասլան, ինչպէս նաեւ թուրք գրականութեան եւ մամուլի երկու նշանաւոր անուններ՝ Ատնան Էօզեալչընէր եւ Տէնիզ Գավուքճուօղլու։

Յիշեցնենք թէ Իգնա Սարըասլան երրորդ անգամ ըլլալով կ՚ընտրուի այս պատուաբեր եւ հպարտացուցիչ պաշտօնին։ Իսկ Վարչութեան կազմը բաղկացաւ հետեւեալ անուններէ։ Նախագահ՝ Զէյնէպ Օրալ, անդամներ՝ Հալիլ Իպրահիմ Էօզճան, Թիւլին Տուրսուն, Թարըք Կիւնէրսէլ, Զէյնէպ Ալիյէ, Մարիօ Լէվի եւ Հայտար Էրկիւլէն։ Ընդհանուր Ժողովի աւարտին հրատարակուեցաւ գաղափարի եւ արտայայտութեան ազատութեան վերաբերեալ համապարփակ եւ խիզախ հաղորդագրութիւն մը։

Ընտրութեան արդիւնքները եւ Ընդհանուր Ժողովի հաղորդագրութիւնը լայնօրէն տեղ գտան թուրք եւ օտար մամուլի էջերուն, ինչպէս նաեւ համացանցային լրատուութեան միջոցներուն մէջ։

Ջերմօրէն կը շնորհաւորենք մեր սիրելի աշխատակից ու հանրայայտ բանաստեղծ Իգնա Սարըասլանը։

Մարմարա օրաթերթ

Դանիէլ Վարուժան։ Ձօն

Եղեգնեայ գրչով երգեցի փառքեր.

—Քեզի ընծա՜յ, իմ հայրենիք —
Սօսեաց անտառէն էի զայն կըտրէր…
—Քեզի ընծա՜յ, հին հայրենիք —
Եղեգնեայ գրչով երգեցի քուրմեր.
Ընդ եղեգան փող լո՜յս ելանէր։

Եղեգնեայ գրչով երգեցի կարօտ.

—Ձեզի ընծա՜յ, հայ պանդուխտներ—

Ան տարաշխարհիկ բոյսի մ՚էր ծըղօտ…

—Ձեզի ընծա՜յ, հէգ պանդուխտներ—

Եղեգնեայ գրչով երգեցի հարսեր.

Ընդ եղեգան փող ո՜ղբ ելանէր։

Եղեգնեայ գրչով երգեցի արիւն,

—Ձեզի ընծա՜յ , սուրի զոհեր—

Ան ծլած էր մոխրի մէջ իբրեւ կընիւն…

—Ձեզի ընծա՜յ, կրակի զոհեր—

Եղեգնեայ գրչով երգեցի վէրքեր.

Ընդ եղեգան փող սի՛րտս ելանէր։

Եղեգնեայ գըրչով որբ տունս երգեցի.

—Քեզի ընծա՜յ , հայր ալեհեր—

Ցամքած աղբիւրէն մեր զայն յօտեցի…

—Քեզի ընծա՜յ, մայր կարեվէր—

Եղեգնեայ գրչով օճախս երգեցի,

Ընդ եղեգան փող ծո՛ւխ ելանէր։

Ու պայքա՜ր, պայքա՜ր, պայքա՜ր երգեցի.
—Ձեզի ընծայ, հայ մարտիկներ—
Գրիչս եղաւ անթրոց սըրտերու հնոցի…
—Ձեզի ընծա՜յ, քաջ մարտիկներ—
Եղեգնեայ գըրչով վըրէժ երգեցի.
Ընդ եղեգան փող բո՛ց ելանէր։

ԳՐԱԿԱՆ ՑՈԼՔԵՐ, 5, Դանիէլ Վարուժան, Սարսուռներ-Ցեղին Սիրտը, Հատուածներ. Վենետիկ, Սուրբ Ղազար, Մխիդարեան Հրատարակութիւն. 1944։

Literary Quote for January 2015

Անոնք, որ գիրք մը կը տպեն, նեցուկ կը կապեն մեր հոգիին խորտակուած սիւներուն։

Յակոբ Օշական

«Զուարդնոց», 1930, թիւ 7 

Gregory Djanikian: After the First Snow

As if in a dream,

you suddenly find yourself walking

in a still country

of snow and moon and trees,

cold and uncomfortable,

blindly pushing

as if your life depended on it

to shelter somewhere on the far side of a field,

or to a place half-conceived,

or perhaps forgotten,

and you find yourself looking down, focusing

on nothing

but the hypnotic, even movements of your stride

and the snow-covered boots

that fall on nothing but snow,

and as you chart your next

turn, you begin to realize that only

your movement

distinguishes you

from this ambush of stillness,

the arrangement of parts, each still

in itself, uncommunicative,

the collapse of motion,

relativity, proportion, order,

and as the mind abandons

the grace and fluidity of motion,

your movements become irregular

and unattractive,

and you begin to stiffen, grow tired,

and gradually,

as you feel your own weight

tottering

above your legs, you begin

to submit, and before the last turn,

near a cluster of bare, empty-headed

trees, stop,

and let all resistance pass out of you,

and as your mind stretches toward that expanse

from where you could have come,

the snow begins to shape itself around you

and you become a part of the whiteness

and the cluster

yet wholly distinct and still

as if in a dream,

as if you had never seen this place

of snow, of moon, of trees, here

as though nothing were yours,

not even

the slight sounds

of your breathing.

Զոհական։ ՕՐ ՄԸ ԵԹԷ . . .

Օր մը եթէ, Տէ՛ր, չկարենամ ա՛լ՝
Թիւերու հանգոյցն այս քակել, բանալ,
Կամի՛ր որ երթամ գետափն աւազուտ՝
Գէթ խիճեր համրել թիւովն աստղերուդ։

Օր մը եթէ, Տէ՛ր, ալ ընդարմանամ՝
Գործելու անկար ես դողդոջ , զառամ,
Թոյլ տուր այցելել դեղձան կալն՝ հեռու՜ն,
Դիտելու աշխատ մշակն ու մրջիւն:

Ու օր մ՚եթէ, Տէ՜ր, դատես զիս անպէտ
Երազի խաղի պատրանքներուս հետ,
Շնո՜րհ՝ որ ըլլամ մութ անդունդէդ վար
Մութ խորշ մը լուսող շողիկն ոգեվար… :


Զոհական, «Աստուած հպարտ», 1956

Զոհական։ Եղեւիններ

Երկու կապոյտ՛   ծով եւ երկինք. խարակ մը սեպ, կամրաթոյր. 

Լանջքին՝   երկու եղեւիններ յամառօրէն ամրակուռ. 

Թեւատարած բարկ արեւի գրգանքին տակ, տենդագի՜ն, 

Իրենց շուքով, իջեր են ծով ըմպելու դողն ալիքին։

Ո՞ր անծանօթ ձեոք, կտուցէն ո՞բ մէկ թոչուն շնչահեղձ, 

Անհիւրընկալ այս բարձունքին՝   գոյգ մը հունտեր վար ձգեց… 

Ծուէն մը ամպ՝  խլուած սարէն, լուսնի արցունքն անապակ՝ 

Բացին ծիլեր, եւ շէկ շողեր տուին անոնց թեւ, հասակ։

Ո՜չ մէկ ագռաւ կը խիզախէ թառիլ անոնց կատարին, 

Կը տեղայ հո՛ւր արեգակն հոն ու կատաղի՜ է քամին,

Աղկիոններ յանդուգն հագիւ կը բանան թեւ, մահախռով 

Կեղերջելու թէ օրն հատած՝   կուգայ  գիշերն, անդոհո՜վ։

Անոնք՝ անհաս մարդէն, գիտե՛ն մարդն իր յոյսով խաչակիր. 

Կ՚անցնին շուքեր,  կ՚անցնին գոյ գե՜ր ցանած  մհրթ վարդ,  մերթ մոխիր 

Շիջումին տակ ասուպներուն կը լսեն ճիչն անձկայրեաց 

Յուսահատին, ճողփիւնովն հուսկ նաւակէն վար թողլքուած։

Բայց անգիտա՜կ մահուան ճախրին,  գարհուրանքէ ձերբազատ, 

Կը տրոփեն անոնք անդուլ, կ՛այտնուն հոյզով լիառատ, 

Կ՚առնեն ճաճանչ, կուտան զմրուխտ, ձի՜գ դէպի վեր կը մղեն 

Կանթեղներ փակ՝  իրենց ծոցին գրկած սաղմեր լուսեղէն…։

Հրդեհե՜ր է, բուստի՛ կարմիր, խարակն համակ, կենսալի՜ր։

Թէ գայ ձմեո, ձիւնամրրի՜կ, աւիշն անոնց չի սառիր. 

Կատաղութիւնն երր մութ ծովուն կաբկառի վեր խութերէն, 

Հազիւ ցօղուած, բաշերն իրենց հպարտօրէն կը թօթուեն:

Զո՜ւր տարափներ կը յամառին րանալ հերձեր, ամբածոց

Արմատներու կարժերուն դէմ կը խորտակի թափն անոնց,

Ջե՚ն աժգունիր թէ սպառնայ որոտն ահեղ, մահացու, 

Մշտադալա՜ր, խոյանքն ունին յաւերժօրէն ապրելու…։

Երանութի՜ւն զմրուխտափաո, բարձրագիսակ այս զոյգին, 

Երանութի՜ւն. չըլլա՛յ , մաշա՜ծ, աւերներու սուգն հագնին

Նման մարդուն գիտակցութեամբ իր մշտապէս տաոապող՝ 

Չըլլա՜յ, չըլլա՜յ փակեն իրենց Օր ու Երազն ոսկեշող…:

Զոհական, «Աստուած հպարտ», 1956

Զոհական։ Իմ կամքն եղաւ

Իմ կամքն եղաւ նոճիինն այս մենակեաց 

Որ հովիտի լանջակողին մոխրամած՝ 

Կարկաոելով յամառօրէն  դէպի  վեր, 

Գծեց կոնն իր,  ձեւեց հասակ եւ ստուեր:

Պահակ անշարժ իր հնաւանդ անդոհին 

Ան սպասեց  եւ կ՚սպասէ անձկագին 

Որ շառայլի՜ շուքն հովիւին բացակայ, 

Սրինգն որուն սօսափին մէջ դեռ կուլայ…։

Դէպի կապոյտն իր սլացքին՝ թխաթոյր

Գագաթն այրեց միջօրէի արեւն հուր,

Եւ շանթն ահեղ գիշեբ մ՚անամպ,  շողշողուն,

Հարուածեց կողն երբ կը նայէր … աստղերուն։

Սեպ վայրէջքի կողերուն՝  ձի՜գ, տենդագին 

Փնտոեց մերթ դող, մերթ գոլն հողի ընդերքին. 

Հերձերէն  սեղմ պահանգներու կիսայրեաց 

Իր  ջլապինդ արմատներովն իջաւ ցած,

Եւ աւիշին, ընձիւղումին ի խնդիր 

Սուզեցաւ  խո՜ր,   մխրնեցա՜ւ  լայնածիր, 

Մինչեւ յատակն հողին, ու հո՛ն,  քարերուն 

Յեսանափայլ փեռեկտեց Սիրտն անարիւն …։

Իմ կամքն եղաւ նոճիինն այս տենդահար 

Որ ցանկաց յար սլանալ վե՜ր , սուղիլ վա՜ր…։

Զոհական «Ճրագալոյց» Իսթանպուլ 1953

Jean-Baptiste Baronian à Maison de la Poésie et de la Langue française, Namur, Belgique

Rencontre avec Jean-Baptiste Baronian autour de son ouvrage « Dictionnaire Rimbaud ». Poète préféré des Français, Arthur Rimbaud est aussi l'un de ceux sur lesquels on a le plus écrit. Mais il n'existait à ce jour aucun ouvrage de cette ampleur. Une somme de portraits et d'anecdotes faisant le tour le plus exhaustif de l'univers du poète. Vente et dédicace de l’ouvrage en fin de soirée. Animateur : Rony Demaeseneer. Tarifs : 5€ - 2€.

Le 5 février à 20h : « Dictionnaire Rimbaud »

Maison de la Poésie et de la Langue française, rue Fumal 28 - 5000 Namur.

Infos & réservations : 081/22.53.49 – info@maisondelapoesie.be – www.maisondelapoesie.be

Jean-Baptiste Baronian born 29 April 1942 is a French-language Belgian writer of Armenian descent. He was born in Antwerp, Belgium. Baronian is a critic, essayist, children's book writer and novelist. He is a member of the Académie royale de langue et de littérature françaises and will present a book about Arthur Rimbaud on February 5 at 8:00 PM at the Poets House in Namur, Belgium. 

ՓԱՆՈՍ ՃԵՐԱՆԵԱՆ: ՃՆՃՂՈՒԿԸ

Կաղնեծառի կատարին թառած՝
կը չափչփէ
տարածութիւնն անծայրածիր
հեռուներուն,
մէկ մէկ թափ տալով
թռչիլ չգիտցող
հոգւոյս թեւերուն։

ՓԱՆՈՍ ՃԵՐԱՆԵԱՆ: [Աշուն է]

Աշուն է։
Վարդենիին շուրջ
տերեւներ կան բոլորուած...
Այսուհետեւ
ծառին վրայ ո՛չ մէկ թռչուն
պիտի թառի
իր ուրախութիւնը դայլայլելու.
փուշը միա՛յն,
փո՛ւշը վիրաւոր յիշողութեան
պիտի մնայ առանձին։

ՓԱՆՈՍ ՃԵՐԱՆԵԱՆ: [Նոճիները]

Գրչեղբօրս՝ բանաստեղծ Յակոբ 

Մանուկեանի յիշատակին

Նոճիները
շիրմաքարերու կողքին
գրիչներ են նրբագեղ.
ո՞վ իմանայ,
թէ ի՜նչ ի՜նչ տողեր կÿարձանագրեն
կէս-մութ կէս-լոյս երկնակամարին...
Վարը,
գրչեղբօր մը շիրմին վրայ
շիթ-շիթ կաթող անձրեւի
բառերն անգիր ես գիտեմ։

ՓԱՆՈՍ ՃԵՐԱՆԵԱՆ: Երկտողը

Ուզեցի
երկտող մը ուղարկել քեզի
աշնան
երամ-երամ գաղթող թռչուններու
նման
շարահիւսուած բառերով։
Կը յիշե՞ս
մեր տան շեմին
մութ-կանաչ փէշիդ գոյնով
բարտիի ծառը։
Ան եւս մօտս կանգնած
կը դիտէ թռչուններու գաղթը լուռ ու
մունջ
ու կը փորձէ շարունակ
յուզաթաթաւ իր ստուերով
արձանագրել
երկրորդ տողը տողերուս...։

Պետրոս Հերեան: Լոյս ... Լոյս ...

Երկնային կապոյտ եւ գորշ խաղերուն
Խիստ ծանօթ Տանդէն,
Եւ արաբներու մեծ Մութանէպպին,
Գինիի թասին մէջ զԱստուած դիտած
Մեր հարեւանի Խայամը գինով
Նոյն գիշերն իսկ քեզ այցի եկան...

Զքեզ դիտեցին, զիրար դիտեցին,
Եւ յոյժ զարմացան երբ ստուգեցին,
Թէ իրօք սիրտդ երկինք չես բերած...

Նոր դարու վերեւ մարգարէ մը նոր
_  Սուրբ Սեւակ անուն _
Լոյս եղիցի. _ մրմնջեց իր շրթներով պիրկ,
Եւ հսկաները այնժամ հասկցան,
Թէ սիրտդ, Երկրիդ
Ժայռերուն տակն ես կամովին դրած
Երկնային ճամբան _ արդէն գուշակած _ բռնելէն
առաջ
Դրեր ես սիրտդ
Ցեղին կարօտին ու տառապանքին քմայքին ներքեւ,
Եւ Տիեզերքի մէկ երեսին տակ լացող ու անոք
Որպէսզի չըլլայ մարդը Ափի մէջ,
Եւ որ չլռէ Զանգակի տունը սգաւոր ցեղին,
Որպէս յար հնչէ պատարագը մեր քու երեք ձայնով,
Որ եղիցի լոյս...

Թող լոյս եղիցի,
Ով առաւել մարդ, եւ առաւել հայ,
Եւ առաւել լոյս մեր մեծն Սեւակ...

ՊԵՏԻԿ ՀԵՐԵԱՆ

Sarah Giragosian: Leda

Afterwards, pregnant,
she moved into a third-floor apartment
and spent her cash on reprints.
And in them, the men,
the mythmakers, who heard her story
told in the bird’s words,
turned her—in picture after picture—
into tragic furniture or
a doll-body draped
around the roundness of the god
of gods, whose extended neck
lanced across her belly
and pinned her under
a mountain of feathers.

While the creatures grew and dabbled
within her, she drew portraits of herself
not as woman or beast,
but as machine—
a windmill with lines as hard
as her jaw and blades spotlighted
with wind lines.

To be efficient, quotidian, intact—
not Dutch nor quixotic:
this was her wish.
Flowerless, her landscapes were filled
with fissures in the earth, outlines
of cliffs as broad as giant’s legs,
and a narrow pass between them.

Forty days later, a twitching
and bustling inside the eggs
broke the spell of her sleep,
and she watched the creatures peck
and head-poke the encasings,
their progress slow,
more excruciating than exquisite.
She imagined all of them into existence:
chicks within a close-quartered mine,
tapping at the veins
where any light is a surprise
to newborn eyes and the slightest glint
might be the first sighting





of gold or an opening.

Այս կիրակի՝ Թորոնթօ

Sarah Giragosian: Eros

the fold in the belly;

                        love

                                (the verb)

                                        bouncy in its parentheses;

the giant squid’s foot-wide eye

                                      mostly veiled from us,

and the idea of its eighth arm

                         twining with another;

the thrill of restraint

                                          against desire,

                  the anonymity of the caretaker

who will anoint us

                          in our final bath;

the blindfold

                            and the lightness of the hand

               on the small of our back. 

Sarah Giragosian: The Last Animal

When we kill, we do it well.

I have paid to see their bones

encased in glass: rib cage,

incisors, broken femurs

suspended by wires. Skeletons

require care. Stuntwork. I’ve stroked

the memory of tortoise

in concrete parks, and loitered in halls

of heads and thrusting torsos.

When we kill, we do it well.

We strip the trees of music,

we miss the flowers, we forget

that metaphors are molecular.

When no one notes again

the inner tension of the crouching fox

before it vaults over the fence

or the hungry cat that enters a room,

tail swishing, to assert a mood,

who will notice the first signs

of the suicidal? Do not mistake me

killer, friend.

Sarah Giragosian: Zoo Dream

Below a vertical zoo, at the edge

of waking, I dream up a vast body

with a domed head, skin tougher than a tortoise’s,

and I —in the new tenancy of my elephantness—

test my trunk, a casual pendulum

as precise as a dragonfly’s landing,

and fan my ears like a lady shaking

out drapery.   Propulsion begins, as it must,

with the idea of mother; my own— I know—is away,

lost or exiled from this place of exile

and I must find her (laws of early love

transpose us). Beneath the crush of my legs,

the stairs sway and buckle, and each landing carries

a mewling and baying. Still I tramp for miles, searching.

Soon I am a pure tug, a handler’s dream.

Sarah Giragosian: Leftover

I have un-marbled your lunch pail

of its patina of jelly, its bloom of mold.

What to do now but finger the clasp, locked like a jaw?

Each little elegy I write

steers me farther from you, and still there’s this groping

for form. I find the dusky petals of your fingers

on the window glass and the walls;

you are whorled along the blurred rim of my vision.

I don’t write about heaven, just the oculus-moon,

the opening I see from below,

while I assign structure to this grief. I’ll keep you

in shoe boxes, albums, drawers: you’ll have to be dug out.

I thumb the unmiraculous

detritus of your life. All’s qualified and blessed—

all the echoes and distillations of you: plastics

and boxers, the grimed towels strewn

and eddying around the door, the dandruff pearled

on the dresser, the sweat line plumbed down the threadbare shirt.

Sarah Giragosian winner of the American Poetry Journal Prize

Congratulations to Sarah Giragosian of Hartford, CT, who won the 2014 American Poetry Journal Prize for Queer Fish. She received $1,000 and her book will be published by Dream Horse Press.

Giragosian’s poetry has been published in Crazyhorse, Copper Nickel, and Ninth Letter, among others. She earned her PhD in English from the University at Albany-SUNY. She teaches English at Bridgewater State University.  

Gregory Djanikian: Love Poem with Crowbar

I've walked into the house, I'm trying

to put my finger on it. Maybe it's how

things have been reshuffled, the rugs,

the paintings that are playing musical chairs.

Maybe it's the sitting room suddenly

taking on the sharp scent of mesquite,

mesquite side table, mesquite credenza,

black pots on the shelves

with their large open mouths.

I can hear my wife on the back stairs

ripping the carpet up from the treads,

ringing the crowbar with her hammer

like an alarm, watch your step.

There's new wallpaper in the bedroom,

toucans perched in the broad-leaf vines,

lizards among the mangrove branches—

so many ways of looking at it.

It's as if she's rehearsing for some shift,

her small adjustments furthering us away

from the way we're used to.

On the news this morning, a cow

swept up by a tornado, found miles away

unharmed, nuzzling in the grass—

almost as if nothing had happened,

a small upsurge of terror,

then the taste of sweetness.

I don't stand in her way, especially

when her hands are too busy squaring her goggles

and all I can say is “Honey, unplug the Sawzall,

let's have some wine, feed the birds.”

There are river stones on the sill

lined up like ellipses, horse sculptures

on the dresser that are made of straw.

Whatever proves too conclusive,

like this brick wall along the garden,

my wife sees in it the promise of a doorway,

the light slipping through.

Like the way she'll sleep tonight

with her face to the window,

the house quiet except

for her steady breathing,

what I'll be listening closely to,

hearing the river in it,

hearing horses at the edge

of the river, lithe and riderless.

Մատթէոս Զարիֆեան։ Խաղաղութիւն

Դեռ կը հևամ.
Դեռ մահամերձ վարդերու պես տժգոյն եմ.
Հոգիիս մէջ, դեռ գիշերը Տառապանքին
Հսկայ բուի իր թևերը կը փռէ...
Բայց արդէն իսկ կապոյտ լեռնե՜րն են ահա,
Զոր երազեր եմ երկար.
Կապոյտ լեռնե՜րն, ու իրենց վէս կողերն ի վեր
Լռութի՜ւնը անրջական՝
Որուն համար արցո՛ւնք թափեր եմ երկար,
Երբ պատանի հոգիս մինակ կը մնար,
Մութ գիշերներ, աստղերուն տակ...

Մատներըս դեռ կ’արիւնին.
Ի՜նչ դժուարին վերելք էր այս,
Ապառաժէ ապառաժ,
Վիշտերու բեռը ուսիս...
ու ահա մութ, կապոյտ լեռնե՜րն են, իրաւ,
Շքեղ՝ ինչպէս մերկ հոգին,
Թէև տժգոյն ու հեռաւոր տակաւին...
Գիշեր չեղած՝
Ինչպէ՞ս նայիլ ամբաւին...

Բայց այս յուզո՜ւմը յստակ.
Ա՜հ, կարծէս թէ,
Այս խորտակուած կուրծքիս տակ,
Տրտմութեան հին աղբիւրն է որ,
Աւերակէ աւերակ,
Լուսնի լոյսովը օծուն,
Հոգւոյս ճամբան կը փնտրէ.
Ա՜հ, սփոփա՛նքը իր երգին...
Խաղաղութի՜ւն...

Այս իրիկուն,
Աստղերն որքա՜ն են վճիտ,
Ինչպէս շիթերն արցունքի՝
Որ կը թափին երբ մարդ կ՝իյնայ աղօթքի...
Խաղաղութի՜ւն:

Ու այս ձա՜յնը.
Բայց ծաղիկէ զատ ո՛չ մէկ իր կայ այստեղ.
Ահ, այս ձա՜յնը, այսպես խաղաղ ու տրտում...
Անհո՞ւնն է.
Ձայն կը լսեմ, կարծէս թէ,
Լռութեան այս անրջահև երգին մեջ...

Խաղաղութի՜ւն:

Gregory Djanikian: Questions for a Late Night

And what if the soldiers came

shouting and clattering, pulling you

out of your house for the journey

which had no clear destination?

What if the road you had to follow

looking for fruit trees, spring water,

had to be imagined each morning,

no jacarandas offering you shade,

the deserts wafting you

like a husk in the simoom?

What if the granaries were leveled, the rivers dry,

young girls bruised in the thighs,

the bird-like men without feet?

What would the darkness bring you—

wolf howls, hoof beats

sticking you like needles—

if all you wanted of it

was a place to enter, disguised

from the smallest reflection?

What if there were no night,

the heavens dismantled, the earth

lit by a hundred suns?

What if you were the perpetual witness

walking without sleep

where everyone desired it

and no one dared close his eyes?

What words could you say

to remember the sound of breakage?

In what place would you touch your body

to feel your body touching you back? 

Յովհաննէս Շիրազ։ Կտակ

Որդիս, քեզ ի՞նչ կտակեմ, ի՞նչ կտակեմ, իմ բալիկ,
Որ ինձ յիշես վշտի մէջ, թէ խինդի մէջ քո գալիք.
Գանձեր չունեմ, բայց գանձն ի՞նչ, գանձը լոյսն էր աչքերիս,
Դու ես միակ իմ գանձը, դու ես գանձը գանձերիս:
Քեզ այնպիսի գանձ կ՛ուզեմ ես կտակել հայրաբար,
Որ չի կարող կտակել ուրիշ երկրում ոչ մի հայր, -
Ես քեզ այն եմ կտակում, որին այս մեծ մեր դարում
Փոքրիկ մարդիկ են բանտել ու շղթայել ամպերում.
Քեզ մեր սարն եմ կտակում, որ դուրս բերես սև ամպից,
Որ տուն բերես շալակած արդարութեամբ մեր անբիծ,
Ու կը բերես, իմ բալիկ, թէկուզ քո խեղճ թաթիկով
Մեր սարն այս կողմ շուռ կը տաս` արդարութեանդ ուժն է ծով,
Ու երբ բերես, իմ բալիկ, սիրտս էլ շիրմից կը հանես,
Կը բարձրանաս ու սիրտս ազատն ի վեր կը տանես
Ու կը թաղես իմ սիրտը ձիւների տակ Մասիսի,
Որ շիրմում էլ` դարաւոր հուր կարօտից չմրսի:
Քեզ Մասիսն եմ կտակում, որ դու պահես յավիտեան,
Որպես լեզուն մեր հայոց, որպես սիւնը քո հօր տան:

Gregory Djanikian: This, Too, Shall Be a Place of Gathering

Then one day we will find ourselves

standing near a river

the sound of purling water

reminding us of our first incitements.

Yellow leaves will wreath us

like small vanishing suns.

A crowd on the far bank

will gather, their scarves furled,

their hats pulled tightly on,

waiting to return to their own entanglements.

There will be no flourishes, no twittering birds

or wind thrumming in the reeds.

At the edge of the woods

we will stand as shyly

as animals about to enter

their last astonishment.

Someone will be speaking of love

and the words will be falling

like seed-shells into the river

and in different tongues.

And the river will be moving

with no memory of our bodies

or how often we knelt by its side

with open mouths.

ԻԳՆԱ ՍԱՐԸԱՍԼԱՆ: ԿԷՍ ԳԻՇԵՐ ԷՐ

Դեկտեմբերի վերջին օրը - կէս գիշերին

Սեղանի մը շուրջ հաւաքուեցանք

Կաղանդը պիտի գայ ըսին

Սպասեցինք

Եւ չեկաւ

31.12.1976

Literary quote for the month of December 2014

Կրթուած կանայք հասարակութեան

                                                                                               համար գանձ են:

                                                                                                        Մխիթար Գոշ

A second Christmas present to our readers: Prima Ballerina Victoria Ananyan in Komitas' The Crane (Krounk/Groong)

Ms. Ananyan is currently a soloist with the Dutch National Ballet. Enjoy!

A Christmas present to our readers - un regalo - փոքրիկ նուէր մը

We offer to our readers a small gift: an animated film with music based on the 15th-century Armenian poet Nahabet Kouchak's Hairen poems.


Ա մաս first part
http://youtu.be/jLLmBwlh1KM

Բ մաս second part
http://youtu.be/AVNalgwV4mA

ՄՈՒՇԵՂ ԻՇԽԱՆ: ԳՆՉՈՒԻ ՎՐԱՆԸ

Այծի մազե վրանին տակ, թուխ և աղուոր գնչուհին
Շա՜տ գիշերներ երազեց լուռ, հոգին խռով, աչքը բաց`
Ապրիլ ինքն ալ հեքիաթային կեանքը ոսկի պալատին,
Կրել մանեակ, վառ ադամանդ, հագնիլ սնդուս և մետաքս:

Եւ երջանիկ օր մը յանկարծ ճամբաներեն հեռասոյզ,
Եկաւ իշխանն իր երազին` հրաշքի պէս դիւթական
Եւ հրեղէն ձիուն վրայ զինքը գրկեց ու թռցուց,
Դէպի սիրոյ, երանութեան աշխարհ մը նոր ու փարթամ:

Ան ունեցաւ ամէ՛ն պերճանք դղեակի ճոխ յարկին տակ.
Գտաւ հանդերձ ոսկեճամուկ, փետուրէ բարձ ու մահիճ,
Միշտ նաժիշտներ խօսքին հլու, միշտ խնկարկու մեծարանք,
Գտաւ սեղան վայելքներու և գորգապատ մեծ դահլիճ:

Բայց օրէ օր իջաւ թախիծ իր աչքերու գիշերին.
Սէրը շղթայ դարձավ իրեն, դղեակը` բանտ մը շատ նեղ,
Եւ իր աճող տաղտուկին մէջ՝ յանկարծ զգաց գնչուհին,
Որ իրենց պարզ վրանին պէս չկար ուրիշ անուշ տեղ:

Կեցած անշարժ իր մեծադիր հայելիին դէմ արծաթ,
Յիշեց տրտում` հին վրանին բարակ գմբէթն աստղավառ,
Խարոյկին շուրջ, իրենց ցեղի երգ ու պարերը զուարթ,
Յիշեց օրերն իր թափառիկ և արտասուեց դառնաբար:

Եւ մէկ գիշեր, լռութեան մեջ, երբ ամէն ինչ կը ննջէր,
Դղեակի մեծ դարպասէն դուրս անցաւ գաղտնի, առանձին
Եւ թողած գանձ, թողած վայելք, խենթի մը պէս անհամբեր`
Բռնեց ճամբան մութ ու մոլոր` այծի մազէ վրանին...

Michael Blumenthal: I Think Constantly of Those Who Were Truly Great

and, to be perfectly honest, it bums me out.

So many great ones! —libidinal heroes,

idealists, warrior-chieftains, revolutionaries,

fabulists of all sorts, even the great Irish pig farmers

and Armenian raisin growers —and who,

I ask myself, am I by comparison? Calmed

by Valium, urged on by Viagra, uplifted

by Prozac, I go about my daily rounds,

a quotidian member of the quotidian hierarchy,

a Perseus with neither a war nor a best friend,

and sink to the depths of despair

on the broken wings of my own mundanity.

If only some god had given me greatness,

I surely would have made something of it—

perhaps a loftier, more humble poem than this,

or some übermenschliche gesture that would reveal

my superiority to the ordinary beings and things

of this world. But here I am now, one of

the earth’s mere Sancho Panzas, leading

those heroic others through the world on their

magnificent horses, merely turning the page, dreaming

my own small deeds into their magnificent arms.

"I Think Constantly of Those Who Were Truly Great" by Michael Blumenthal, from No Hurry: Poems 2000-2012. © Etruscan Press, 2012. 

KNAR GAVIN: Strindberg Gray

He was trying to teach me to economize with my language. Strindberg gray

he said, instead of

                         and I thought, sad stuff; plays. Okay: born, rented room,

to Dad & Mom business & bar, how could you not? Or thought,

I cannot be your Lithuania nor her other Armenia,

emptied into river if not skein-tangled senseless. He won’t say her name

and not a word of the thitherings. Only that she was lost. Don’t speak

the heavy hinges, the crushed-bud breaking of taste

from language. That sort of excess has no place in the new economy.

Strindberg gray, say, when one thinks only January, January, January.

Of the Occurrence as recurrent. A single gunshot

in Dempster’s cistern, the echo chambers of sleep. The gray lot

of days in low-light hospitals, Strindberg.

I’ll call him gray, his sitting heavy. And her so Strindberg with veil and rose,

her poised in shadow at the door. Funereal nails sunk

into knees would be dripping were they not so goddamn gray.

Excess was for days when my mother sat turning grape leaves

with three sets of pockets: Turkish, English, & Armenian, plus lemon to dry it all out.

By ten, they’d sewn up two; said one is more than enough.

“English, only, Sanossian.

You will speak what we speak.”

I don’t know what it’s like to lose

a language. Instead,

Strindberg gray, I say, when I want to bring his lost girl back. Strindberg gray,

though I cannot take from him January, July, or the months of coping between.

When my mother leafs through me in her memory banks, bits of face are missing;

sometimes I’m limbless or smear. Gray even scentless, and still all Strindberg.

I tell him, I raise her: be darlings and come scream with me

from all the pockets sown over. Maybe by late summer we’ll be humming:

Tennessee yellow; Tennessee, Tennessee.

Source: Poetry (December 2014).

ASA INC ANNOUNCES 2014 "ARTHUR HALVAJIAN MEMORIAL" ARMENIAN POETRY COMPETITION

PRESS RELEASE

For Immediate Release
Contact: Nathalie Yaghoobian
E-Mail: asa@asainc.org

ASA INC ANNOUNCES 2014 "ARTHUR HALVAJIAN MEMORIAL" ARMENIAN POETRY COMPETITION

WARWICK, RI---The Armenian Students Association, Inc. (ASA Inc.) announced the start of its 5th annual poetry competition. Once again, the ASA, Inc. is partnering with the Armenian Poetry Project for the writing competition which is named in honor of the late Arthur Halvajian, a former ASA, Inc. trustee who led the Board of Trustees in sponsoring the first competition. The 2014 competition opens December 1st and the deadline for submissions is March 1, 2015. Competition winners will be announced in April 2015.

"Over the past four years we have received hundreds of entries from across North America and continue to be impressed with the creativity, quality, and range of poems we receive. We look forward to reaching out to even more communities in the coming months," said Alice Movsesian, a member of the ASA, Inc. Board of Trustees as well as its liaison to the competition organizing committee.

The Armenian Poetry Project, led by Lola Koundakjian, is a research and documentation site of 19th to 21st Century Armenian poets and poetry. Whether it is through its website/blog, Facebook, or iTunes presence - which features podcasts of recited works - the Project brings together writers from all walks of life across the world.

All individuals of Armenian descent, residing in the United States and Canada are invited to submit their work, in English or Armenian for the competition. Entries should be e-mailed to ArmenianPoetryProject@gmail.com with the subject heading "Halvajian ASA/APP Poetry competition". Only one poem per individual may be submitted.

The competition groups submissions into three categories; students (ages 12-17), college age (ages 18-22), and adult (ages 23 and older). A top prize will be awarded for each of the categories in the amounts of US $50 (students), $100 (college age), and $250 (adult).

Each poem submitted for the competition must be accompanied by the author's full name, age, home address/telephone number, students must include school name, and sponsoring teacher's telephone number.

You can learn more about the Armenian Poetry Project by visiting http://armenian-poetry.blogspot.com.

The Armenian Students' Association of America, Inc. encourages educational pursuits by Armenians in America and the raising of their intellectual standards, provides financial assistance in the form of scholarships to deserving Armenian students, develops fellowship among them, cultivates in them the spirit of service in the public interest, and acquaints them and the entire American community with Armenian culture.

Իգնա Սարըասլան: ԼՕ

Ա.

Օր մը թռչունները պիտի գաղթեն
Եւ ծաղիկները պիտի թառամին Լօ
Օր մը այս բոցերը պիտի մարին
Եւ քու գեղեցկութիւնդ պիտի անհետանայ Լօ

Մի մոռնար թէ ծառերը ծիլ չեն արձակեր աշնան

Լոյս երազներու քաղցրութիւնը ձեռքերուդ մէջ

Գինի բուրող առանձնութիւնս փշրէ Լօ

Կաթիլ մը պատրանք թափէ ապրումներուս մէջ

Պատանքի պէս ցուրտ մարմինս տաքցուր Լօ

Մի մոռնար թէ կարօտի զեփիւռ մը կը փչէ սրտիս մէջ

Կրակ շրթներդ շրթներուս մէջ թող հանգչին

Կաթնային մարմինդ սրտիս աւազանին մէջ թող լողայ

Մկաններու միջեւ թափառող ջիղի մը նման եկուր Լօ

Թեւերուս աղեղին մէջ տարփանքը ըմպէ համբոյր համբոյր

Մի մոռնար թէ երակներուս մէջ արիւնը քեզի համար կ՚եռայ

Օր մը թռչունները պիտի գաղթեն

Եւ ծաղիկները պիտի թառամին Լօ

Օր մը քու գեղեցկութիւնդ պիտի անհետանայ

Եւ իմ անունս ալ պիտի մոռցուի Լօ

Մինչ մեր սէրը սերունդներու շրթներուն վրայ պիտի անմահանայ

Օ՜ Լօ - Օ՜ Լօլա - Լօրա

21 3 1963

Ե.

Ծունկի եկեր եմ
տես
կը պաղատիմ Լօ

Մի մեղադրեր զիս

մեղքցիր դիցուհիս

Սրտիդ մէջ

բազկաթոռ չեմ ուզեր որ բազմիմ

անշուք անկիւն մը շնորհէ

կը բաւէ

Սրտիդ մէջ

անձայն անշշուկ կը նստիմ-

կը կծկուիմ

Եթէ արտօնես

արիւն կ՚ըլլամ երակներուդ մէջ կը շրջիմ

սրտիդ սէր

երակներուդ տենչ կը սփռեմ Լօ

Բայց օր մըն ալ չըլլայ որ

Անհրաւէր հիւրի մը պէս զիս վռնտես

Չըլլայ որ զիս սրտէդ նետես Լօ

- Նայլըն գաւաթ չեմ որ -

Ջարդ ու փշուր կ՚ըլլամ ես

Օ՜ Լօ - Օ՜ Լօլա - Լօրա

29. 7. 1965

Զ.

Դուն
կիթառներու լարերուն պէս
երկար մազեր ունիս Լօ
եթէ Քեզ չճանչնայի
- ով գիտէ -
թերեւս կիթառներու հեծկլտուքը պիտի սիրէի

Դուն 

մութ քարայրներու պէս

սեւ աչքեր ունիս Լօ

եթէ Քեզ չսիրէի

- ով- գիտէ -

թերեւս քարայրներու մթութիւնը պիտի պաշտէի

Օր մը

կիթառիդ վեցերորդ լարին նման պիտի լամ

եւ քարայր աչքերուդ մէջ արցունքի կաթիլ մը պիտի ըլլամ

Այն ատեն

շրթներուդ վրայ թառամող ժպիտի մը նման

պիտի մեռնիմ

պիտի մեռնիմ

պիտի մեռնիմ Լօ

Թող սրտիդ մէջ թաղեն զիս

Սրտիդ մէջ - սրտիդ մէջ թող թաղեն զիս

Օ՜ Լօ - Օ՜ Լօրա - Լօրա

30. 7. 1965

ՐԱՖՖԻ ՍԱՐԳԻՍԵԱՆ։ Ձօն Վերապրող Ծաղկին

Սիրոյ ջահը վա՛ռ պահեց, այդ ﬔծ մարդը վիրաւոր,

Սիրոյ առաքեալ էր ան, թէև մանկուց վիրաւոր,

Կեանքի ծիլ օրերուն արդէն` դէմ էր մրրիկին սասկահով,

Ամպրոպն անքամ չկրցաւ այս ծիլը քանդել արմատով։

Վերապրո՛ղ էր, վերապրո՛ղ, հազիւ ծլած` պոկուա՛ծ,

Պոկուած` հազի՛ւ իր նեկտարն ﬔղուի սրտին դիպած,

Քշուած անդի՜ն արմատը կախ, դէպի խորթ ծաղկանոցին,

Որ թօշնի որբացած` նեկտարն տալով օտար փեթակին։

Վերապրո՛ղ էր, վերապրո՛ղ, մրրիկներու կամքին հակառա՛կ`

Այդ ծիլն դարձաւ ծաղիկ, ու ապա կեանքի սիրերգակ,

Ու նոր կեանք սերմանեց իր տոհﬕ՛կ արմատներէն կիսելով,

Կիսեց անդադա՛ր, մէ՜կ առ մէկ, ﬔ՛ծ խնամքով, թել մ՛իսկ չխնայելով։

Վերապրող էր, ոչ լոկ իր անցեալով, այլ բոլո՛ր կեանքով արի,

Վրդովանքի մէջ` այս ծաղիկն դարձաւ հոմանիշը պայքարի,

Հողէն քաշեց յոյսի և հաւատքի ցանցառ սնունդներ`

Եւ բեղﬓափոշին սփռեց չորս դին` որպէս ոգորման հունտեր։

Արդ հանգչած է ան, այս խորթ հողին տակ, անտունի,

Վերապրող այդ տիտանը կը սնուցանէ դե՛ռ ﬔզ,

Պայքարողներո՛ւ կարօտը ունի` իր պայքարը անաւա՛րտ,

Մինչ ատենօք ձախո՛րդ մրրիկը դե՛ռ կ՛ոռնայ անհանդարտ։

Թորոնթօ, Քանատա

Այս բանաստեղծութիւնը լոյս տեսած է Ազդակ օրաթերթին մէջ

Peter Balakian: Rock ’n’ Roll

The groove in black vinyl got deeper

What was that light? A migrant
I slid into a scat,

and in the purple silk
and the Canoe

there was sleekness and a rear-view mirror.

And the Angels flew out of the cloisonne vase
They were the rachitic forks hanging in the midnight kitchen.
And so I called you after the house was still.
My turquoise Zenith melting

And you asked: what was that light?
I was spinning. I was the trees shivering,
and the snake of coiled light on the ceiling
was moonglow.

I wasn’t a fool in a satin tux.
I was Persian gold and blue chenille
I was the son of the Black Dog of Fate.

I said: I saw a rainbow of glass
above the Oritani Theater.

Lord, lead me from Hackensack New Jersey
into the white streak of exhaust.

Quote for the month of November 2014

Now I undo the loops

of yarn I rested my head on.

Under each flower

a tufted pile loosens.

I feel the wool give way

as if six centuries of feet

had worn it back to the hard

earth floor it was made to cover.

Peter Balakian

Peter Balakian: Mandelstam in Armenia, 1930

Between arid houses and crooked streets
a shadow could be your wife or a corpse
and a mule’s hooves sounded like Stalin’s
fat fingers drumming a table.

In the Caucasus eagles and hawks
hung in the blue’s basilica.
A swallow flew off a socle
into the wing of an echo–

history’s caw and chirp and bird shit
on the tombs in the high grass.
Oh hairy serrated stems
poppies flagged like tongues.

Petals of flat paper
lined your thumbed-out pockets.
Anther seeds burned your pen. 

From a cloud of broom a red bee stumbled,
to your fish-globe brain.
a casket of light kissed the eyebrows of a tree.

 
Lake Sevan’s rippling blue skirt
lapped you. Slime tongues got your eyes.
A half-dead perch slithered your ear.

When the evening air settled
on the creatures of the mountain
the sun was the Virgin’s head.

Here, where the bush grew with fresh blood
and ancient thorns, you picked the rose
without scissors. Became an omen.

ԽԱՉԻԿ ՏԷՏԷԵԱՆ: Ո´Չ ՄԷԿ ԲԱՂՁԱՆՔ

Ոչ մէկ բաղձանք, հարց ու տագնապ,
Ոչ իսկ երազանք
Կը բերեմ ձեր սեղանին ես այսօր,
Որ չտարուիք ձեր վէճերով բիւզանդական.
Երեկոյեան նիստերուն ձեր քննարկման, թէ բամբասանքի,
Եկէք հարց տանք. ի՞նչ մնացին փուչիկներէն ուռճացուած,
Զոր անհատնում ձեր շունչերով յագեցուցիք,
Ու խօսքերէն անդին, ո՞ւր մնացին գործերն այն հրաշալի,
Զոր շեփորեցիք անդադար։
Դուք, որ սովոր էք կերպարանափոխել կինը,
Ու վերածել տգեղութիւնն անոր գրաւչութեան անմրցելի,
Կամ ցոփութեան տիպարի,
Գուցէ վերածէք ձեր կիրքերը՝ շինիչ գործի,
Որ կը շրջէ մարդուն ապիկառ տագնապը
Յուսադրող տեսիլքի, ու բաղձանքը՝ իրականութեան.
Բերէք ինծի դո՜ւք ձեր երազանքները ի´մ դատաստանին,
Ու ձեզ կշռադատեմ ե´ս, գէթ անգամի մը համար։
Բերէ´ք ինծի հանճարեղ վրձինը Տալիի
Ու ես նկարեմ ձեր կերպարները անճոռնի,
Որ կը ցցուին անկոչ ու ընդմիշտ,
Տխուր թէ ուրախ ամէն առիթի՝
Մեր մոլագար աչքերուն դիմաց.
Ես վարսայարդար չեմ, ո´չ ալ՝ դիմայարդար,
Որ կեղծամներէն յարդարեմ շքեղութիւն իւրօրինակ,
Կամ փոշիներով բազմերանգ՝
Շպարեմ դէմքեր՝ խորշոմած ու կնճռոտած.
Մի´ համոզէք որ ձեզ չպարսաւեմ,
Կամ բարեխօսեմ՝ իմ ու իմ միջեւ.
Ժողովներու թէ բամբասանքի նիստերուն ձեր
Ես տեղ չունիմ, ոչ ալ՝ հարց ու երազանք,
Բոլոր հարցերն ու տագնապները վերածեցիք քուրջի,
Այլեւ փանտորայի շքեղ տուփի՝ վիժած տեսիլքներով լի,
Մարդը դարձուցիք ցից հանուած հրէշի,
Ժամանակն ալ վերածեցիք ձեր խաղադաշտին՝
Օտարացող հրապարակներուն վրայ:

Հիմա գիտէ՜ք ի՞նչ կ᾿ուզեմ հրամցնել ե´ս ձեզի,
Որպէս հաճելի նիւթ քննարկումի,

Այդ ալ խելքի չեկող խելօք շանս ճակատագիրն է յիրաւի։

ԽԱՉԻԿ ՏԷՏԷԵԱՆ
ԱՐԾԻՒ Շաբաթաթերթ, 

Հոկտեմբեր 2014, ԻԱ. Տարի, Թիւ 15-16, էջ 7:

Կարօ Արմենեան։ Ճգնութիան 7

                                                         
վանկերն ակունքէն
սղուած են նորէն

դէմքերն են հիմա
աններկայ  ու բութ

ձայներ կերկերուն
հնչիւններ կթոտ

կ՚ուզեմ ըմբռնել
խոհն այս անըզգայ

կճել դառնագին
խոհերու լեզուն

կ՚ուզեմ քայլ նետել
դէպի առօրեան

բանալ նորզնոր
ակերը խցուած

կ՚ուզեմ ծունկերով
փնտռել ճամբադ

քամել անյագուրդ
կաթիլդ ժլատ

ուզես կամ չուզես
արթննաս պիտի

պատռտես տենդով
պատանքդ  յոռի

ուզես կամ չուզես
յառնես պիտի դուն

քաջութեամբ յառնես
ու կանգնիս տոկուն



Կարօ Արմենեան

Կարօ Արմենեան: [թաւջութակի լարեր]

թաւջութակի լարեր որոնք գիտեն լռել

      ու մորմոքներ բերել

                             մեր խնճոյքին

ձեր փէշերէն կախուած մեղեդիներ կան դեռ
         
     ու չլսուած բառեր

          ձեր դողացող շուրթին



խորքեր ունիք յղի
արգանդ ունիք հզօր
կոնքեր ունիք մսեղ
շրթներ ունիք աղու
կը գրկուիք դողով
կը բաբախէք տենդով
ձեր մկանուտ երգով
կը մղկտաք անզօր


թաւջութակի լարեր
աղեղն է որ հիմա
կը համբուրէ լալով
ձեր մթագնած լեզուն
կը փնտռեմ կրկին
սփոփանքի բառեր
երբ կը լռէք խոժոռ
թևերուս մէջ այսօր


կը մարմնանայ ոխով
ձեր ընդվզումն ահեղ
ես կը սիրեմ խանդով
ձեր ապստամբ լեզուն
կը զայրանայ նորէն
ձեր մայրական առուն
տապալելով բուներ
վարարելով անհուն


թաւջութակի լարեր
որոնք կ՚ըզգան թաքուն
վերջին ժամու խօսքին
աննպատակ լեզուն
որոնք կրնան խիզախ
թափահարել բաշեր
ու տրորել ամուր
ձեր տխրութեան հիւլէն
որոնք կրնան կանգնիլ
քառասմբակ վարգել
արհամարհել մաքուր
սրտակցութիւնն այս ձեր


Կարօ Արմենեան
Յունիս 30, 2013
Երևան

Կարօ Արմենեան: Ճգնութիւն 16

այս շիշին մէջ դեւեր բանտեց ուխտի եկած նախնին
դեւեր որոնք հում միս կ՚ուտեն
                 կը սնանին պորտէն


այս շիշին մէջ լեցուց քէներ բիրտ համեմներ սիրոյ
խունկեր լղիրճ ու դաւադիր
                  հազար թոյներ աղու


այս շիշին մէջ զիրար գրկող հակոտնեայ կեանքեր
որոնք կաշիդ կը ճանկռտեն
                  դուրս գալ կ՚ուզեն բանտէն


այս շիշին մէջ անհուն գորով անգթօրէն լռող
անյոյս կռիւ անպերճ մարդու
                  եւ վաշխառու կարօտ


այս շիշին մէջ տենչերն իր մութ տեղաւորեց նախնին
տենչեր որոնք չեն յագենար
                  կ՚ուզեն խմել արիւն


այս շիշին մէջ իրիկնային սակարկութեամբ նրբին
կէսն իր պոկեց դրաւ պահուստ
                   չուառական չարչին


չզարմանանք ու չանիծենք ու չարանենգ խանդով
չյօրինենք առասպելներ կասկածելի փառքով
չխարխափենք եւ յանուն հօր չհալածենք որդին
չփնտռենք այպանելին այս տան շեմէն անդին


պարտքէն փախող հին մաքսաւոր ու բերանխուփ նախնին
այս շիշին մէջ եսն իր խեղդեց
                   մոլեգնութեամբ ահով

թողած ետին մարմինն իր սին անօթեւան թափուր
ինք սրբացած մաքրամաքուր
                  անգայտացաւ յերկինս


Կարօ Արմենեան

ԻԳՆԱ ՍԱՐԸԱՍԼԱՆ: ՔԸԶԸԼՉԱԽՉԱԽԻ ՇՈԳԵԿԱՌՔԸ ԵՒ ԵՂԻՇԷ ՉԱՐԵՆՑ

Շաբաթը երկու օր
Չորեքշաբթի եւ Շաբաթ
Կը բանէր Քըզըլչախչախի շոգեկառքը

Առաւօտուն կը մեկնէր Կարսէն
Հանդիպելով Մէզրա – Եահնիլէր – Պաշկէտիքլէր
Գուրուտէրէ - Շահնալար կայարանները
Կը հասնէր Քըզըլչախչախ՝ սահման
Յետոյ դարձեալ նոյն կայարաններուն մէջ պահ մը հանգչելով
Կը վերադառնար Կարս

Գիշերուան լուռ մթութեան մէջ
Շոգեկառքի ժամանման սոյլը երբ լսուէր
Կարսը քուն կը մտնէր

Երկար տարիներ
Ան երթեւեկի միակ միջոցն էր
Որ Արփաչայը Կարս կը կապէր

Ամառը դաշտի գոյնզգոյն թռչուններ – արտոյտներ
Ծիծեռնակներ – վայրի բադեր կ՛ընկերակցէին իրեն
Կը մրցէին իրեն հետ
Ձմեռը երկաթուղին երբ ձիւնին տակ կը թաղուէր
Ճամբորդները կ՛իջնէին
Թիերով սառնապատ գիծերը կը մաքրէին

Իւրայատուկ եւ թախծոտ շոգեկառք մըն էր ան
Ան որ Կարսէն դէպի Արեւմուտք երբեք չէր ճամբորդած
Ան որ Արեւմուտքը բնաւ չէր տեսած – չէր ճանչցած
Կարծես հոն աքսորուած պետական պաշտօնեայ մըն էր
Կամ ցկեանս հոն ապրելու դատապարտուած բանտարկեալ մը

Մեկնումի պահուն ոչ ոք ողջերթ կը մաղթէր իրեն
Կամ ժամանումին ոչ ոք զայն կը դիմաւորէր
Քանի որ գիւղերը կայարաններէն շատ հեռու էին
Ուղեւորները իրենց գիւղերը հասնելու համար
Պարտաւոր էին երկարօրէն քալելու
Ճամբորդներն իրենց տոպրակներով
Հոգերով – կարօտներով բեռնաւոր
Կը քալէին ու կը քալէին յոգնաբեկ
Միայն Քըզըլչախչախի կայարանն էր որ
Մէջն էր գաւառակին

Եղիշէ Չարենց
Դեռ 22 տարու երիտասարդ բանաստեղծ
Որպէս ուսուցիչ կը պաշտօնավարէր
Պաշկէտիքլէր գիւղի դպրոցին մէջ
Եւ ամէն ամսագլխի
Կը նստէր Քըզըլչախչախի շոգեկառքը
Կ՛երթար Կարս – ստանալու իր ամսաթոշակը
Եւ ման գալու իր ծննդավայր քաղաքին փողոցներուն մէջ

Տարիներն անցան
Քըզըլչախչախը կոչուեցաւ Աքեաքա
Եւ օրերու խօլ գնացքին մէջ
Կպրապատ ճամբաներ – կամուրջներ կառուցուեցան
Այդ կպրապատ ճամբաներուն – կամուրջներուն վրայէն
Ինքնաշարժներ – հանրաշարժներ սուրացին
Որոնք գիւղերն իրարու կապեցին
Այն ատեն Քըզըլչախչախի շոգեկառքը
Իր սիրելիները կորսնցուցած որբի մը նման
Դառնութիւնն ու առանձնութիւնը ճաշակեց

Ժամանակը սառնաշունչ քամի մը դարձաւ
Փչեց - գոռաց – անցաւ ու գնաց
Այդ անմոռանալի օրերու վրայէն

Ոչ Քըզըլչախչախի շոգեկառքը
Ոչ ալ երբեմնի ուղեւորները մնացին
Կառախումբը անջատեցին
Քակեցին – քանդեցին – աւերեցին
Բաժան – բաժան ըրին
Տախտակները կոտրեցին
Որպէս վառելանիւթ գործածեցին
Մետաղեայ կազմածները հաւաքեցին – հալեցուցին
Ապակիները փշրեցին

Ոչնչացաւ – կորսուեցաւ – անհետացաւ
Մոռցուեցաւ տակաւ Քըզըլչախչախի շոգեկառքը
Մեզի միայն
Միայն յիշատակի փշուրները մնացին

Ապակիի փշուրներու նման յիշատակի փշուրներ
Որոնք կը խոցեն – կ՛արիւնեն սիրտերը մեր

ԻԳՆԱ ՍԱՐԸԱՍԼԱՆ
13 Հոկտեմբեր 2014

Համաշխարհային ընթերցանութիւն նուիրուած հայոց ցեղասպանութեան 100 ամեակին Ապրիլի 24-ին 2015 թ.

2015 թ. Ապրիլի 24-ին, Պեռլինի գրականութեան միջազգային փառատօնը եւ
Պոդստամի Լեփսիւսի տունը կոչ կ՛ուղղեն համաշխարհային ընթերցանութեան,
նուիրուած` հայոց ցեղասպանութեան 100 ամեակին:

Հարիւրաւոր հայ մտաւորականներ` գրողներ, երաժիշտներ, երեսփոխաններ եւ
հոգեւորականներ 1915 թ. Ապրիլի 24-ին Կոստանդնուպոլսոյ (այժմ` Ստամպուլ) մէջ
ձերբակալուեցան ապա աքսորուեցան Թուրքիոյ ներքին շրջանները եւ մեծ մասամբ
սպաննուեցան: Այդ` սկիզբն էր մարդկութեան դէմ ուղղուած յանցագործութեան մը.
հայերու նկատմամբ տեղի ունեցած ցեղասպանութիւնը Առաջին համաշխարհային
պատերազմի տարիներուն ծրագրուած ու իրագործուած առաջին ցեղասպանութիւնն
է ժամանակակից պատմութեան մեջ: Օսմանեան կայսրութեան մէջ
ցեղասպանութեան զոհ գնաց աւելի քան մէկ միլիոն հայ:

Դէպքերը տեղի ունեցան համաշխարհային հասարակութեան աչքին առջեւ եւ
միանշանակ ապացուցուեցան գերմանական, աւստրո-հունգարական, իտալական,
ամերիկեան, սկանդինաւեան, հայկական եւ օսմանեան աղբիւրներով, ինչպես նաեւ
բազմաթիւ պատմական հետազոտութիւններով: Արդէն 1915 թ. Օգոստոսին New
York Times-ը կը գրէր կանխամտածուած ու ծրագրուած զտումներու եւ ոչնչացման
ծրագիրի մը մասին, որուն նմանը պատմութիւնը տակաւին չէր տեսած: Օսմանեան
կայսրութեան դաշնակից գերմանական կայսերական կառավարութիւնը յանգեցաւ
միեւնոյն եզրակացութեան` առանց անոր դէմ որեւէ քայլ բան ձեռնարկելու:
Թրքական քաղաքականութիւնը մինչեւ այսօր տակաւին կը հերքէ հայերու դէմ
իրագործուած օսմանեան ցեղասպանութիւնը, հակառակ անոր որ փաստերը
ակնյայտ են ու ծանօթ` արդէն մօտաւորապէս հարիւր տարիէ ի վեր: Հնդիկ գրող
Արունդհաթի Ռոյը այս գայթակղութիւնը ի թիւս այլ հարցերու, զայն եւս 2009
թուականին Պեռլինի գրականութեան միջազգային փառատօնին հրապարակաւ
քննարկման նիւթ դարձուց:

1915 թ. ու անկէ ետք անթիւ հայկական ձայներ լռութեան դատապարտուեցան:
Միւս ձայները, ինչպէս նաեւ աւելի ու աւելի շատ ձայներ ժողովրդավարական
թրքական քաղաքացիական հասարակութենէն, անկէ ետք աւելի բարձր դարձան ու
հանդէս եկան մոռացութեան դէմ: Ի յիշատակ զոհերու եւ ցեղասպանութեան
միջազգային ճանաչման պահանջով պայմանաւորուած` կոչ կ՛ուղղենք 2015 թ.
Ապրիլի 24-ին հայ հեղինակներու, ընդ որում նաեւ Սիամանթոյի, Կոմիտասի, Եղիշէ
Չարենցի, Ուիլիեմ Սարոյեանի, Յովհաննէս Շիրազի, Պարոյր Սեւակի, Յակոբ
Մնձուրիի, Սիլվա Կապուտիկեանի, Հրանդ Տինքի գրական գործերու
համաշխարհային ընթերցանութեան:

Առաջին ստորագրողներ`
Ռոլֆ Հոսֆելդ, Կոնրադ Կուհն, Ուլրիխ Շրայբեր, Հասմիկ Պապիան

Appeal for a Worldwide Reading for Armenia in April 2015/Lecture mondiale à l’occasion du 100e anniversaire du génocide arménien le 24 avril 2015

Worldwide Reading Commemorating the Centenary of the Armenian Genocide

on 24 April 2015

The International Literature Festival Berlin (ilb) and the Lepsiushaus Potsdam are calling for a worldwide reading on 24 April 2015 - the day that marks 100 years since the beginning of the Armenian Genocide.

Several hundred Armenian intellectuals – poets, musicians, parliamentary representatives and members of the clergy – were arrested in Constantinople (today Istanbul) on 24 April 1915, and deported to the Turkish interior where most of them were murdered. It was the start of a crime against humanity. The extermination of the Armenians during World War One was the first systematically planned and executed genocide of modern times. More than a million Armenians in the Ottoman Empire died during this genocidal campaign.

The events took place before the eyes of the whole world and were clearly documented by German, Austro-Hungarian, Italian, American, Scandinavian, Armenian and Ottoman sources as well as by a great number of historical research projects. As early as August 1915, The New York Times reported on a methodically planned programme of ethnic cleansing and extermination which was unprecedented in history up to that time. The German Reich’s government, which was allied to the

Ottoman Empire, reached the same conclusions without undertaking anything against what was happening.

The Turkish political world denies the Armenian Genocide up to the present day, although the facts have been known for more than a hundred years. The Indian writer Arundhati Roy has spoken publicly about this scandal on many occasions, including at the 2009 International Literature Festival Berlin. A great number of Armenian voices were silenced in 1915 and in the years thereafter. Since then, others have become loud and have spoken out against forgetting, among them an increasing number of voices from the democratic Turkish civil society. In remembrance of the victims and in association with the demand for international recognition of the genocide, we are calling for a worldwide reading on 24 April 2015, with literary texts from Armenian authors, among them Siamanto, Komitas, Yeghishe Charents, William Saroyan, Hovhannes Shiraz, Paruyr Sevak, Hakop Mntsuri, Silva Kaputikian and Hrant Dink.

First signatories: Rolf Hosfeld, Konrad Kuhn, Ulrich Schreiber, Hasmik Papian

Lecture mondiale à l’occasion du 100e anniversaire du génocide arménien le 24

avril 2015

Le Festival International de Littérature de Berlin (ilb) et la Maison Lepsius de Potsdam lancent un appel pour une lecture mondiale le 24 avril 2015, à l’occasion du 100e anniversaire du début du génocide arménien.

Plusieurs centaines d’intellectuels arméniens – des poètes, des musiciens, des députés et des ecclésiastiques – furent arrêtés le 24 avril 1915 à Constantinople, aujourd’hui Istanbul, puis déportés dans les régions intérieures de la Turquie, où la plupart d’entre eux furent assassinés. Ce fut le prélude à un crime contre l’humanité. Le génocide des Arméniens, survenu pendant la Première Guerre mondiale, fut le premier génocide planifié et commis avec méthode à l’époque moderne. Plus d’un million d’Arméniens périrent dans l’Empire ottoman, victimes du génocide.

Les événements se sont déroulés sous les yeux du monde entier et sont clairement attestés par d’innombrables sources allemandes, austro-hongroises, italiennes, américaines, scandinaves, arméniennes et ottomanes, ainsi que par de nombreuses recherches historiques. En août 1915, le journal The New York Times parlait déjà d’un nettoyage méthodique planifié et d’un programme d’extermination jamais vécu dans l’histoire auparavant. Le gouvernement de l’Empire allemand, allié à l’Empire ottoman, était parvenu à la même conclusion, sans rien entreprendre contre cela.

Aujourd’hui, la classe politique turque nie toujours le génocide des Arméniens commis par les Ottomans, bien que les faits soient clairement établis depuis près de cent ans. L’écrivaine indienne Arundhati Roy avait évoqué publiquement ce scandale, entre autres, lors du Festival International de Littérature de Berlin en 2009. 

D’innombrables voix arméniennes furent réduites au silence en 1915 et au cours des années qui suivirent. D’autres sont devenues plus fortes et ont pris la parole contre l’oubli et parmi elles, toujours plus de voix provenant de la société civile turque. En mémoire aux victimes et associés à la demande de reconnaissance internationale du génocide, nous appelons, le 24 avril 2015, à une lecture mondiale de textes littéraires d’auteurs arméniens, entre autres de Siamanto, Komitas, Yéghiché Tcharents, William Saroyan, Hovhannès Chiraz, Parouir Sévak, Hagop Mntsuri, Silva Kaputikian et Hrant Dink.

Premiers signataires : Rolf Hosfeld, Konrad Kuhn, Ulrich Schreiber, Hasmik Papian

Esther Heboyan publishes new book: Beyond the Galata Bridge

Esther Heboyan, a regular contributor to the Armenian Poetry Project, has a new book out. Beyond the Galata Bridge is a collection of short stories depicting the life of Armenians in 1950s Istanbul and in late 20th century Europe.  The book is available at CREATESPACE. Here's an except. "I can see many, many journeys. Chance encounters, some very good, some very bad. Stay away from the bad ones. I can see long journeys into far off countries. You shall become a nurse or a princess or a heroic mother. It's all the same anyway. But I have to teach you how to make anousch abour first. And also çörek. And also börek. By the way, I'm going to have another one of those. They're delicious. Do you fancy one?" Hilda walked to the window and pressed her brow against the cold glass. "Grandma, why is the world so dark?" "The world is the world," answered the grand-mother. "Sometimes a good, safe place. Sometimes, not so good and not so safe." About the author: Esther Heboyan was born in Istanbul where she spent her early childhood. Later on, when her parents moved first to Germany, then to France, she attended schools in languages she didn't speak. After graduating from high school, she studied English in France and journalism in the United States. Beyond the Galata Bridge is the third part of her series on Armenian exiles. The first two volumes, Les Passagers d'Istanbul/The Passengers from Istanbul (2006) and Comme un dimanche d'août à Burgaz/Like a Sunday Morning in August on the Island of Burgaz (2011), were written in French.

David Johnson: Covered with sand

Green Sea, pink sand – cheap, hot and jolly
Tourists, indifferent, head off in folly
Hordes of drunks, mindless tours 
Gilded, open minded admirers, bend Islamic laws 

Come dance and sing in a guilty land 
Bring Amnesia and banality hand in hand. 
Pass the flame, burn the history books
Dance and sing amidst rusty, butcher’s hooks.
Be a one with open minded fools 
Who’ve never lived under Ottoman rules 

They flock alike with hedonistic kin 
To a land that still admits no sin 
Gladstone’s shame, Disraeli’s pride 
Sing, dance all night; toast  genocide !
On Armenian graves let’s sing and dine 
 Sword slashed hills bear no guilty shrine

If Belsen’s had  beaches  it would be so cool 
A place to sing and dance and drool
Turkey’s cheap, it’s fun “ the service is good “
Bring your ignorance, we have Armenian blood.

Where next?
Where next ? 
Oh who could forget ?
Our last lovely trip to Han Chinese Tibet. 


David Johnson lives in Cheshire, England.