Հեռանում են ամեն օր, հեռանում են ամենուր,
Հեռանում են մի առ մի, հեռանում են շար ի շար,
Հեռանում են աննշմար, թէեւ լեռ են ու բլուր,
Հեռանում են անմռունչ, կարծես լիճ չեն, գետաշխարհ։
Հեռանում են աշխարհից աւելի հեշտ ու յօժար,
Քան իրենց տուն ու ծխից պոկուել էին սրերով,
Հեռանում են կամակոր, դժուար, դանդաղ որպէս դար,
Իրենց յոյսից հողն իրենց անյոյս թողնել չուզելով։
Թէեւ աչքերը նրանց այլուրներում են շաղւում,
Բայց նո’յն երկրում են նրանք մարում մոմերը հսկիչ.
Ի՜նչ փոյթ, թէ ո’ւր է կորչում ճառագայթի պէս մեղուն՝
Նա միեւնոյն փեթակում մթագնում է մի բջիջ։
Հեռանում է սասունցին, եւ կոպերի հետ նրա
Մի նոր ստուեր է իջնում բարձրիկ սարին Մարաթուկ,
Աղօտանում են Դաւթայ աղբիւրները սառնորակ,
Վառօդի ծուխն է քամին Անդոքի շուրջ փարատում։
Հեռանում է մշեցին, եւ թուլացող, հոգեվարք
Զարկերակի հետ նրա Մեղրագետից մի ալիք,
Որ հայդուկի վէրք սրբել, ցոլացրել էր զէնք ու վարգ,
Ցամաքում է, չհասած Արածանուն, ձնհալին։
Մահանում է վանեցին իր երկրային դրախտի
Սիփանախտից, ծովախտից ու վարակից Վարագայ,
Եւ այդ պահին Աւանցում մի նորեկ թո’ւրք նաւաստի,
Ժպտում է, գոհ իր բախտից, բացում երկթեւ առագաստ։
Հեռանում են բազմանուն կիլիկեցին, ակնեցին,
Ձեռնուրագի պէս ճարտար ու քերթութեան պէս խոկուն.
Խլանում են գոռ վայրեր, զնգուն, ինչպէս սուր կացին,
Ու թօշնում է մի նշի հայրէնների պուրակում...
Հեռանում են ամեն օր, հեռանում են ամենուր,
Հեռանում են մի առ մի, հեռանում են շար ի շար,
Եւ մի երկիր, որ երբե’ք յուշանալ չի կամենում,
Պարպուելով աչքերից, հոսում է ողջ սի՜րտն ի վար։
The Armenian Poetry Project wishes to congratulate Keith Garebian who recently won the prestigious William Saroyan Medal, awarded by Armenia's Ministry of Diaspora, for contributing to the dissemination of Armenian culture in the Diaspora, prominent achievements in the sphere, and contributions to the relations within Diaspora Armenian communities.
Երբ իր սիրական տեսիլքը կը յայտնուի,
Իմ մտապատկերի պաստարին վրայ,
Աչքերս անյապաղ արցունքով կը լեցուի,
Ու թոգերս ջերմ շունչով իրեն կը տենչայ:
Հոգւոյս մէջ կ՝զգամ բռնկումն իր ուժգին,
Անցեալի այդ քաղցր օրերը՝ դիւթական,
Անմիջական հիմաներու կը վերածուին,
Ու դառն հիմաները՝ անցեալներ կ՝ըլլան:
Այս տարօրինակ տարուբերումիս մէջ,
Չեմ գիտեր թէ ուրտեղ պէտք է որ ըլլամ.
Հոգւոյս այս անսահման ովկիանին մէջ,
Դեռ իր հոգեպատկերին յարած կը մնամ:
Յովհաննէս Ասպետ
The Armenian Poetry Project would like to thank Fernando Sabido Sanchez for the Armenian poetry posted in Spanish in his blog. See the Poets of the 21st Century website.
The blog has several thousand entries, and has over a million visitors.
Վարագոյրը բացուեցաւ – կեանք մը սկսաւ
Նախ նոր տող - գլխագիր ըսին
Յետոյ ճամբուն վրայ կեանքին
Քայլ առ քայլ յառաջացանք
«Ստորակէտ»երու քովն ի վեր
Եւ չանդրադարձանք թէ անոնք
Համեստութեան տիպարներն էին
«Կէտադրութեան նշաններ»ուն
«Միջակէտ»ին հետ նոր հանգրուան մը պարզուեցաւ
Մեր առջեւ հսկայ «փակագիծ»եր ցցուեցան
Պայքարեցանք
«Անջատման եւ միութեան գիծեր»ուն նման
Մերթ յաղթեցինք – մերթ պարտուեցանք
Երջանկութիւնն ինչո՞ւ միշտ «չակերտ»ի մէջ էր
Եւ վիշտը միշտ գլխագիր – միշտ «շեշտ»աւոր
«Հարցման նշան»ներու դիմեցինք
Մխիթարուեցանք
Օր եղաւ հրդեհներու մէջէն անցանք – այրեցանք
Բոցերու մէջ «բացագանչական նշան»ներու ապաստանեցանք
«Ե՞րբ - ե՞րբ պիտի սպիանան ձեր վէրքերը» ըսին
«Երբե՛ք» ըսինք
Կիսատ մնացին մեր յոյսերը տողերու աւարտին
«Ենթամնայ» մը դրինք – յաջորդ տողով շարունակեցինք
Մեր մորթին վրայ զգացինք
Մէկ առ մէկ ապրեցանք
«Ապաթարցը – մակակէտը - բազմակէտը»
Անզգալաբար սպառեցինք
Անյագօրէն վատնեցինք
«Կէտադրութեան նշանները» բոլոր
«Վերջակէտը» իր զոյգ աչքերը մեզի սեւեռած
Հոն հեռուն կը սպասէր անհամբեր
«Առիթ մը եւս» ըսինք
«Բութը» եկաւ հասաւ – նոր շունչ մը դարձաւ
Վերջապէս օր մըն ալ
Բոլոր նշաններն անհետացան
«Վերջակէտը» եկաւ կառչեցաւ մեզի
Այն ինչ որ կրցանք ապրիլ կամ չկրցանք
Կեա՞նք մըն էր արդեօք
Թէ ոչ
«Կէտադրութեան նշաններ» ու կաշկանդում մը
Չգիտցանք
Ամբողջ կեանք մը
Գերին դարձանք «կէտադրութեան նշաններ»ուն
Եւ չհասկցանք թէ
Կեանքը «կախման կէտ» մըն էր միայն
«Կախման կէտ» մը իմաստալից կամ անիմաստ
«Կախման կէտ» մը խորհրդաւոր կամ անխորհուրդ
«Կախման կէտ» մը վայրագ ու անգութ
8.7.2013 ԻԳՆԱ ՍԱՐԸԱՍԼԱՆ
L'Affiche rouge is a song from the album Les Chansons d'Aragon (1961) by Léo Ferré. Its lyrics are based on the poem Strophes pour se souvenir (Strophes to help you remember) which Louis Aragon wrote in 1955 for the inauguration of a street in the 20th arrondissement in Paris, named "rue du Groupe Manouchian" in honor of 23 members of the FTP-MOI executed by the Nazis in the Mont-Valérien. The affair became known by the name of the Affiche rouge ("Red Poster") because the Germans plastered Paris in the spring of 1944 with thousands of red posters denouncing the Resistants. The poem paraphrases Missak Manouchian's last letter to his wife.
|
L'Affiche rouge Vous n'avez réclamé la gloire ni les larmes Ni l'orgue, ni la prière aux agonisants Onze ans déjà, que cela passe vite onze ans Vous vous étiez servi simplement de vos armes La mort n'éblouit pas les yeux des partisans. Vous aviez vos portraits sur les murs de nos villes Noirs de barbe et de nuit, hirsutes, menaçants L'affiche qui semblait une tache de sang Parce qu'à prononcer vos noms sont difficiles Y cherchait un effet de peur sur les passants. Nul ne semblait vous voir Français de préférence Les gens allaient sans yeux pour vous le jour durant Mais à l'heure du couvre-feu des doigts errants Avaient écrit sous vos photos " Morts pour la France" Et les mornes matins en étaient différents. Tout avait la couleur uniforme du givre À la fin février pour vos derniers moments Et c'est alors que l'un de vous dit calmement: "Bonheur à tous, bonheur à ceux qui vont survivre Je meurs sans haine en moi pour le peuple allemand." "Adieu la peine et le plaisir. Adieu les roses Adieu la vie. Adieu la lumière et le vent Marie-toi, sois heureuse et pense à moi souvent Toi qui vas demeurer dans la beauté des choses Quand tout sera fini plus tard en Erevan." "Un grand soleil d'hiver éclaire la colline Que la nature est belle et que le coeur me fend La justice viendra sur nos pas triomphants Ma Mélinée, ô mon amour, mon orpheline Et je te dis de vivre et d'avoir un enfant." Ils étaient vingt et trois quand les fusils fleurirent Vingt et trois qui donnaient le coeur avant le temps Vingt et trois étrangers et nos frères pourtant Vingt et trois amoureux de vivre à en mourir Vingt et trois qui criaient "la France!" en s'abattant. |
The Red Poster You demanded neither glory nor tears Nor organ music, nor last rites Eleven years already, how quickly eleven years go by You made use simply of your weapons Death does not dazzle the eyes of partisans. You had your pictures on the walls of our cities Black with beard and night, hirsute, threatening The poster, that seemed like a bloodstain, Using your names that are hard to pronounce, Sought to sow fear in the passers-by. No one seemed to see you French by choice People went by all day without seeing you, But at curfew wandering fingers Wrote under your photos "Fallen for France" And it made the dismal mornings different. Everything had the unvarying colour of frost In late February for your last moments And that's when one of you said calmly: "Happiness to all, happiness to those who survive, I die with no hate in me for the German people. "Goodbye to pain, goodbye to pleasure. Farewell the roses, Farewell life, the light and the wind. Marry, be happy and think of me often You who will remain in the beauty of things When it will be all over one day in Erevan. "A broad winter sun lights up the hill How nature is beautiful and how my heart breaks Justice will come on our triumphant footsteps, My Mélinée, o my love, my orphan girl, And I tell you to live and to have a child." There were twenty-three of them when the guns flowered Twenty-three who gave their hearts before it was time, Twenty-three foreigners and yet our brothers Twenty-three in love with life to the point of losing it Twenty-three who cried "France!" as they fell. |
Click here to watch the poet Lory Bedikian read from her recent award winning book, "The Book of Lamenting"
| Բանաստեղծ, արձակագիր, հրապարակագիր, քննադատ, խմբագիր եւ ուսուցիչ Եդուարդ Պօյաճեան ծնած է Մուսա Լերան Խըտըր Պէկ գիւղը՝ 1915-ին, Մուսա Լերան հերոսամարտի օրերուն: Երեք ամսուայ երեխայ, ծնողներուն հետ փոխադրուած է Փոր Սայիտ, ուր մնացած է 4 տարի: Ծննդավայր վերադարձին, ուսման առաջին շրջանը անցուցած է գիւղական երկու վարժարաններուն մէջ. մէկը՝ Խըտըր Պէկ, միւսը՝ Եօղուն Օլուք. իսկ երկրորդ շրջանը՝ Պէյրութի Հայ Ճեմարանէն ներս, 15 տարեկանէն մինչեւ 20 տարեկան (1930 - 1935): Գրել սկսած է փոքր տարիքէն, իսկ տպուիլ՝ 1932-ին: Աշխատակցած է Պոսթընի «Հայրենիք» ամսագրին, Փարիզի «Յառաջ»-ին, Պէյրութի «Ազդակ» օրաթերթին եւ շաբաթաթերթին, «Նայիրի» ամսագրին եւ Պէյրութի նոյնանուն շաբաթաթերթին. նաեւ «Հասկ»-ին, «Ակօս»-ին, «Ազդարար» -ին եւ «Բագին» -ին: Գործածած ծածկանունները եղած են Ալպաթրոս, Վազգէն Տիրանեան, Ե. Սարենց եւ Ե. Ծովիկեան: Գրականութեան առընթեր՝ Եդուարդ Պօյաճեան ամբողջ կեանքին ընթացքին զբաղած է կրթական գործով: Ուսուցչութիւն ըրած է Սուրիոյ Թել Ապեատ գիւղը, ապա ծննդավայր Խըտըր Պէկի մէջ, յետոյ՝ յաջորդաբար՝ Այնճար, Հալէպ, Քեսապ եւ Պէյրութ: Եղած է «Բագին» Ամսագրի հիմնադիր անդամներէն եւ խմբագիրներէն մէկը (1962 - 1966): Եդուարդ Պօյաճեան լոյս ընծայած է 6 հատորներ՝ «Սէր եւ Վիշտ» (1944), «Հողը» (1948), «Պայքարողներ, Պայքարողներ դուք գազազած» (1958), «Թուղթ Զաւակներուս» (1961), «Տոմար Տարագրի» (1963) եւ «Երկու Նամակ» (1964): Իսկ յետ մահու իր գործերէն լոյս տեսած են «Դէմքեր» (1967), «Երկեր Ա. հատոր» (1968), «Ծննդավայր Կորուսեալ» (1984), «Ընտրանի» (Երեւան 1994), «Կեանքի Ափերէն» (1995) , «Դուն» (Երեւան 2005) եւ «Միտք Պահէ»։ |
Ուզում եմ լինի իմ երգս խոնարհ,
Ընտանիքս դարձաւ
Տանիքէ զրկուած գերդաստան մը
1001 վայր ապրող խճանկար մը
զատուած, հատուած եւ բզկտուած
ովկիանոսի տակ խորտակուած հինաւուրց քաղաք մը
Ծերերը գլուխը շալով կապուած
մինակը կը նստին
Մանուկները արոյնով տապկուած
մինակը կը ծնին
սակայն ամենը միւսին ազգական
ամենը միւսին օտարական
Կը բանամ պատկերատետր մեր
հին եւ մաշուած, սեւ ու ճերմակ
հարիւրաւոր լուսանկարներ
սուրբ հացով լի խնջոյքի սեղաններ
որոնք աւելի գոյն կը ընձեռէ կյանգիս
քան դուրսի ծիածաններէն աչքիս
Ընտանիքս դարձաւ
Տանիք չունեցող գերդաստան մը
1001 վայր ապրող խճանկար մը
զատուած, հատուած եւ բզկտուած
ովկիանոսի տակ խորտակուած հինաւուրց քաղաք մը
Ծառ մըն եմ ես
Արեւուն տակ Հայաստանի`
Կանաչագեղ ու լայն բացուած
Ոտներս ամուր`
Օձերու պէս
Կը պլլուին մեր սուրբ հողին
Խաչքարերուն,
Ու թերեւս բաց հովերուն`
Ես Յիսուսին պէս կը կանգնիմ
Լերան վրայ:
Վարը, հեռուն,
Ահաւասիկ արտերն անհուն ցորեններուն,
Եւ հնձաններ,
Որոնք հսկայ թռչուններու պէս կը քալեն
Արտերուն մէջ ցորեններուն:
Ու կը տեսնեմ
Լակոտներ քա՛ջ եւ ոգեւոր,
Խանձած խոտին վրայ բուրեան,
Գիւղ կը քշեն`
Աճած, գիրցած
Արջառն անթիւ,
Ակնարկին տակ
Լուսապսակ
Լուսաւորչին:
Ծառ մըն եմ ես
Արեւուն տակ Հայաստանի`
Կանաչագեղ ու լայն բացուած
Ու թերեւս բաց հովերուն`
Ես Յիսուսին պէս կը կանգնիմ
Լերան վրայ:
Once during the war
on a bus going to Portsmouth
a navy yard worker
told me the secret of life.
The secret of life, he said,
can never be passed down
one generation to the other.
The secret of life, he said,
is hunger. It makes an open hand.
The secret of life is money.
But only the small coins.
The secret of life, he said,
is love. You become what you lose.
The secret of life, he said,
is water. The world will end
in flood.
The secret of life, he said,
is circumstance.
If you catch the right bus
at the right time
you will sit next
to the secret teller
who will whisper it
in your ear.
Ffrom Selected Poems of Diana Der-Hovanessian. © Sheep Meadow Press, 1994.
Դաշնակ մըն է հոգիս լեցուն
Նուագներով շատոնց լռած`
Որ մատիդ ծայրը դիպչելուն
Կը սարսռա, կ՛երգէ յանկարծ:
Երգեր մոռցուկ, երգերս իմ հին,
Խոր քուներնին թողածի պէս,
Որ շփելով գոց աչւընին
Կանցնին կարգով ահա դէմէս:
Նախ երգերը օրօրոցիս
Որոնցմով մայրս զիս մեծցուց.
Ու խոլ երգերն իմ փողոցիս
Զոր տակաւին գիտեմ բերնուց:
Վերջը, սիրոյ երգերը որ
Կէս մը իրաւ, կէս մը կատակ,
Նետեցի չորս դին ամեն օր,
Ծաղկանց նըման ոտքերու տակ:
Վերջը, վերջը բոլոր զուարթ
Այդ երգերուն, - դադարը մեծ,
Լըռութիւնը, զոր մինչև ցարդ
Քենէ զատ ո՛չ ոք չէ վրդովեր:
A short film clip about the 2013 International Poetry festival in Yerevan, Armenia.
Armenia is the featured topic in the current issue of this European online review. The article may be read in English, French or German by clicking the link here.
On April 30, 2013, The Armenian Poetry Project turned 7. This one was a quiet celebration.
With hundreds of daily visitors and over 1900 entries, we are by no means resting on our laurels.
I believe APP helped me achieve several goals: bringing Armenian poetry to an international audience; access to the masses, including those who don't have Armenian books in their homes and public libraries; encouraging readers to discover new writers, while providing forgotten poems and their authors a new readership.
If you have noticed that the number of entries has slowed down recently, it is because we are coming up with new ideas and projects:
1 - Resources for groups who want to start their own DEAD ARMENIAN POETS SOCIETY. This was the core of what eventually became APP. I will be writing some guidelines on how to run evenings dedicated to readings of works by late Armenian authors.
2. As a way of archiving, I will be copying our audio files to SoundCloud. The new group has already been created and episodes will be uploaded in the future. This will help APP reach a larger audience as the blog format restricts us for posting them all in the same page, and iTunes cannot archive old episodes.
The APP group on SoundCloud will be here.
3. Resources for Armenian poetry workshops.
4. Support for cultural events and help in finding authors for reading series in the United States and Canada.
5. Support for the annual poetry competition, which for the last three years has been sponsored by the ASA.
6. Regular postings -- albeit not daily -- of poems, translations and announcements.
I invite all readers to stay in touch, add comments and share your thoughts.
All best, and thank you for being a reader and supporter of the APP.
Lola Koundakjian
Curator and Director, The Armenian Poetry Project
Poet Hovhannes Shiraz, one of the most popular names in Armenia and the Diaspora during Soviet times, was born in Alexandropol (later Leninakan, now Gumri), in 1915. His birth name was Onik Karapetian. At the age of five, he lost his father, who was killed in the Turkish invasion of Armenia that followed the Armenian-Turkish war of 1920. He grew in poverty. He went to work at the textile factory of Leninakan in 1932. He published his first poems in the factory newspapers. Apparently, he first signed them with the pseudonym Hovhannes Shirak (Gumri is located in the plain of Shirak).
One year later, he was hired as teacher in the village of Haji Nazar (now Kamo), in the district of Akhurian. He published his first book of poetry, “Spring Initiation,” in 1935, with the pseudonym Hovhannes Shiraz. According to his testimony, writer Atrpet (1860-1937) gave him the pseudonym of Shiraz (a city in Iran, well known for its flowers), saying: “The poems of this young man have the perfume of the fresh and dew-covered roses of Shiraz.” In the same year, Shiraz became a member of the Writers Union of Armenia.
He attended the Faculty of Philology of the Yerevan State University between 1941 and 1947, where he studied Armenian language and literature. Afterwards, he lived from his pen. He also followed the courses of the Institute of Literature Maxim Gorky of Moscow from 1952-1954.
Shiraz’s most important collection of poetry was “Lyre of Armenia” (three volumes, 1958, 1965, and 1974). He won the State Prize of Soviet Armenia in 1975 and the Hovhannes Tumanian prize in 1982.
Although the press run of his books was over half a million copies and his poems were translated into 58 languages, Shiraz ran into many problems with censorship. His patriotic poetry, particularly his evocation of the historical injustice suffered by Armenians and the lost territories of Western Armenia and, at the time, Gharabagh, was forbidden several times. In 1974, when the well-known literary critic Suren Aghababian told Shiraz about receiving the Lenin Medal, the response was: “And what do they want from me in exchange? To buy my silence?”
He was never allowed to travel outside the Soviet Union, but many of his unpublished poems were smuggled outside the country and published in the Diaspora press. For instance, the first draft of his poem “The Armenian Dante,” about the Armenian Genocide, was written in 1941. Only a few excerpts were published in Armenia during his lifetime and a few chapters in Beirut and Tehran. The entire poem was posthumously published in 1990. His poem “Ani,” about the medieval capital of Armenia, written in 1950, was also published in excerpts in the Diaspora, and the final edition only appeared in 2012.
Shiraz first married poet Silva Kaputikian (1919-2006). They had a son, the future sculptor Ara Shiraz. Shiraz and his second wife, Shushan, had seven children, including poet Sipan Shiraz (1967-1997).
Shiraz, who had become a living legend, passed away in Yerevan on March 14, 1984. He was buried in the pantheon of Komitas Park, where many famous Armenians are buried.
Taniel Chibukkiarian was born in the village of Perknik, in the vilayet of Sepastia. After attending the local school, in 1896 he went to Constantinople, where he attended one of the schools of the Mekhitarist Congregation of Venice. He then continued his education at the Moorat-Raphaelian school of Venice from 1902-1905. In 1905 he entered the University of Ghent, in Belgium, where he followed courses in literature, sociology, and economics. He adopted the surname Varoujan (from an Armenian word that means "male dove") when he started to publish his poems. In 1906 he published his first volume of poetry, Shivers, followed the next year by a booklet that contained a long poem, The Massacre. He graduated in 1909 and returned to the Ottoman Empire. The same year he published a new volume, Heart of the Race, which established him as a poet.
Returning to Sepastia, he became a teacher between 1909 and 1912. In 1910 he married his student, Araksi Tashjian, vanquishing the opposition of her father. In 1912 they moved to Constantinople, where he became the principal of the St. Gregory the Illuminator School until his deportation in April 1915.
He published a new and even more powerful collection of poetry, Pagan Songs, in 1912. In late 1913 he joined forces with four young writers, Kostan Zarian (1885-1969), Hagop Oshagan (1883-1948), Kegham Parseghian (1883-1915), and Aharon Dadourian (1888-1965), to create the group "Mehyan." They issued a manifesto that called for the renovation of Armenian literature and language, and founded a short-lived but important monthly journal, Mehyan, that published seven issues (January-July 1914). Due to aesthetic divergences, Varoujan left the group after the third issue (March 1914).
The poet had three children: Veronica, Armen, and Haig. His wife was pregnant with their third child, when Varoujan was included in the Turkish black list and arrested on the night of April 23-24, 1915, by the police with hundreds of Armenian intellectuals and leaders. He was deported to Changr (Chankiri) together with many of his colleagues, where they lived in a sort of internal exile for the next two months. On August 26, 1915, along with his friend, the poet and physician Rupen Sevag (Chilingirian, 1885-1915), and three other Armenians, they were taken to Kalayjek. On the road, following a previous plan, a group of Turkish chetes (irregular soldiers) attacked the carriage that transported them. They were forced to take their clothes out, and then savagely assassinated. The same day, Varoujan's son, Haig, was born in Constantinople.
The poet's papers had been confiscated at the time of his arrest. In 1921 his wife Araksi was able to recover, after paying a hefty bribe, his unfinished last book, The Song of the Bread, which was published the same year in Constantinople.
After his death, Varoujan's works were published in no less than thirty editions over the past nine decades. Collections of his poetry have been also published in French and Italian. His daughter Veronica Safrasian (1910-2009) lived for many years in New York, while his younger son Haig (1915-2002) passed away in Fresno.
APP and its producer, Lola Koundakjian, retain the right to accept or reject any poetry submission(s) based on the criteria provided by the project description.
Send your comments to armenianpoetryproject[at]gmail[dot]comFollow us on Twitter: @armenianpoetry
Click here for our 15th anniversary clip on youtube.com
