Առուն երգի, քնեմ ես,
Գարուն երգի, քնեմ ես,
Մանկան անեղծ ու արդար
Շոյող ձեռքին քնեմ ես:
Առուն երգի, քնեմ ես,
Հովի հեւքին քնեմ ես,
Այգի շինեմ սար ու քար,
Թիկնած բերքին քնեմ ես:
Մարո Մարգարյան 1938
«Լիրիկա» գրքէն, (Խոսք սիրո մասին բաժինէն)
In the backyard of her house,
recumbent in the hammock beneath
an apricot tree,
he scribbled vehemently
on a sheet.
Inside, she waited
to read the issue, wishing that
the blossoms hung
for stanzas on his paper.
In an hour, she fetched him
water, catching through the pink
curtains the sign for the break
that he smiled. Later,
his hand moved slowly,
stopping, as he raised his eyes
at the tree, nurtured by her for years.
Tired, he lay on his side and
watched her sitting, legs folded,
on the portico; her sensual profile
towards him she drank tea,
and he wrote on.
His work was published;
standing in the bookstore
he signed his poetry fans’ copies.
In presenting his poem,
he made public the apricot tree
and his long day’s labour “beneath
its empowering growth.”
As he said,
My poem partakes of someone who
wrote in the making of it,
he walked up to her ceremoniously.
Copyright Shmavon Azatyan
May 5-10 2006
Ողջու՜յն կածանի վայրի հմայքին,
Ողջու՜յն լեռների բուրգերին պայծառ,
նրանց՝ երգ ու շող, խնդություն անգին,
նրանց՝ լավ խոսքեր ու սեր բաղձայնք:
Զեփյուռին քնքուշ, սեզին դողդոջուն,
Զվարթ խոհերին՝ ցնծագի՜ն ողջոյն:
Հրաչյա Հովհաննիսյան 1935
Անձրեւն իջնում է հեղուկ երգի պէս,
Դուռը դամբանիդ բախելով ի զուր,
Սակայն յուսալով գուցէ ինձ լըսես`
Ահա` եկել ոմ, երկիւղած ու լուռ:
* * *
Վարպե~տ, այս ես եմ, անանուն մի ես,
Հոգիս վաճառած գրքիդ մէկ էջին,
Դու որ նիրհում ես, բա’ց աչքերդ ու տես,
Քանզի մարմնացած քո երգն եմ վերջին …
* * *
Իջնում է անձրեւն այտերիս վըրայ. _
Արցու՞նք է արդեօք, թէ` միայն անձրեւ.
Անձրեւ կամ արցունք նոյնըն է հիմա`
Հանգչում է մահը այս քարի ներքեւ …
* * *
Վարպե’տ, այս ես եմ, անանուն մի ես,
Եկած սեւ կաւովդ արձան կերտելու …
Ա~հ, ես անքուն եմ, իսկ դու ննջում ես,
Վարպե~տ, եկել եմ վիճակ փոխելու … :
Յարութ Կոստանդեան
Harout Kosdantyan, page 16, in his first volume, Paris, 1935.
Օրերի Իմաստութիւնը (Wisdom of the Days)
Պատուհանին տակ յաւերժի
Երջանկութեան կուսութիւնը գողցայ այսօր,
Եւ արեանս հոսանքին մէջ
Տռփանքը դեռ կը մխայ:
Բերէ՛ք բաժակները լոյսի, մինչ հրճուանքս
երեխայ՝
Կը խմէ յաղթանակի բորբ ստինքէն
կաթնածոր:
Պատուհանին տակ յաւերժի
Երջանկութեան կուսութիւնը գողցայ այսօր,
Վկա՛յ նախանձով կքած երդիքները
հարեւան...
Ու կը ծխեմ չիբուխն հիմա
Անվերադարձ վայրկեաններուն այդ բոսոր:
19 Ապրիլ 2000
Creeping up the window of Eternity
I just stole Joy's virginity.
Pour its Light into your glasses,
And while the smoke of desire
Is still rushing through my veins,
Let my ecstasy, like a newborn,
Drink right from the breasts of Victory...
And behold! The neighboring roofs
Hunched with envy
Bear witness to my glory:
Creeping up the window of Eternity
I just stole Joy's virginity...
Copyright 2002 Khatchig Mouradian
--
Khatchig Mouradian is a journalist, writer and translator. He was an editor of the Lebanese-Armenian Aztag Daily from 2000 to 2007, when he moved to Boston and became the editor of the Armenian Weekly. His articles, interviews and poems have appeared in a large number of publications in both Armenia and the Diaspora. Many of his writings have been translated into more than 10 languages. He also contributes to a number of U.S. and European publications. He has lectured extensively and participated in conferences in Armenia, Turkey, Cyprus, Lebanon, Syria, Austria and the U.S.
His translations include Paulo Coelho's "The Alchemist" published by Hamazkayin in 2004. The book was launched in Yerevan, Armenia in the presence of Coelho and Mouradian.
Lցված աշխարհի լայնություններով,
ես վերադարձել ու եկել եմ տուն,
Դարձել այնպես ներհուն ու ներող,
Դարձել այնպես ծանր ու իմաստուն։
Աշխարհն իմ մեջ է, եւ ես՝ աշխարհի,
Զրույց ենք անում աշխարհը եւ ես, -
Եվ ոչ ոք չկա, որ մեզ խանգարի,
Եվ ոչինչ չկա, որ խանգարի մեզ։
Համո Սահյան
Click the link to hear With the Bait of Bread read by Lola Koundakjian.
Child, you were and
you learned to be.
For a while, Armenian was
a wish you could not fathom.
It is still a sea
and we fish in it for food
with the bait of forgotten bread.
The moon will be less specific
with the sun and the tides
if you wish it, Child.
You are yeast scattered upon
the ground and the rising dough
will grow into tomorrow.
You are the yeast of
your friends in one language
or another.
If not already, Armenian will
ring in one of your ears someday.
Copyright Helene Pilibosian
This poem was also published in Ararat Quarterly and in the Anthology of Magazine Verse & Yearbook of American Poetry, 1981. Reprinted here by kind permission of the author.
My grandmother
an orphan child of the Armenian genocide
lost
her entire family,
Genocide Denial
and never knew her real name
or her true age.
She endured
five years in refugee camps
Genocide Denial
Genocide Denial
before traveling to Egypt
to be adopted by an Armenian family.
Now part of the scattered diaspora,
a marriage was arranged with an older man.
Genocide Denial
Genocide Denial
Genocide Denial
Metzmama’s first child
was a daughter -
my mother.
It was the beginning of a family.
Genocide Denial
Genocide Denial
Genocide Denial
Genocide Denial
Soon, a second child was expected,
but my grandfather
could not cope,
with the awful memories of genocide.
Genocide Denial
Genocide Denial
Genocide Denial
Genocide Denial
Genocide Denial
Grandfather committed suicide.
He became another victim
choosing to end his suffering.
Grandmother was now an orphan
turned widow.
Genocide Denial
Genocide Denial
Genocide Denial
Genocide Denial
Genocide Denial
Genocide Denial
Somehow,
Metzmama endured.
A child prematurely aged,
but still a survivor
with memories and responsibilities.
Genocide Denial
Genocide Denial
Genocide Denial
Genocide Denial
Genocide Denial
Genocide Denial
Genocide Denial
With the help of a new husband,
she raised three children
who, in turn, had four grandchildren,
and still more great grandchildren.
Genocide Denial
Genocide Denial
Genocide Denial
Genocide Denial
Genocide Denial
Genocide Denial
Genocide Denial
Genocide Denial
We live
We remember
We are even willing to forgive.
But first,
we demand one thing:
Stop genocide denial.
Alan Whitehorn
Unpublished poem, drafted while attending the Zoryan summer workshop on comparative genocide and human rights, Toronto, August, 2007.
Սեղանէս չեմ կրնար հեռանալ,
Տունէս չեմ կրնար հեռանալ,
Թաղամասէս,
Տեղէս,
Քաղաքէս,
Երկրէս,
Ետքը ինչպէս
Այդպէս արագ,
Ջինջ շուքի պէս,
Պիտ հեռանամ աշխարհէն։
in the afternoon of a day
when a child speaks
& her voice paints sleep
with the alphabet of laughter
I come to where you are
to the sky's house
to a place where there are no bells to ring
or doors to shut
this is where poetry lives
where eyes are as good as words
where birds never sleep
where clumps of dust ignite themselves into stars
I enter your home
& see you
when I reach your hands
I know I can stay
as long as the sun will burn
Copyright Kosrof Chantikian. This poem appeared in Ararat, Winter 2005
Մինչ նաւակը լռութեան
Ափ կը հանեմ այս գիշեր
Ուռկանիս մէջ անթիւ խօսքեր հին ու նոր
Տեւաբար կը թպրտան:
Վաղը առտուն, պիտի բերեմ քու սեղանիդ
Ընթերցո՛ղ
Կարօտներուս հրայրքներով բոցակէզ՝
Աւարն յուշի գանձերուն:
15 Հոկտեմբեր 2000
Copyright Khatchig Mouradian. Used here by kind permission of the author.
No one could pronounce it
without mutilating spindling tearing
even my best friends would shrug halfway giving up
and always the long pause on the first day of class
after Dillon or Dinsemore or Dix
every face turning to me even though
my name was not yet called and mangled
in every probable way oh why wasn't I
Jenkins or Jennings something safer
and mannerly anything but this minefield
of letters set against each other sticking
in the mouth as if the fault were mine
as if no other name were as impenetrable
not Knoebbels or Steinbacher not Stoltzfus
or Schmidt how did they come to be
so inconspicuous who were they
playing kickball tracing maps of America
doing long division on the blackboard
as easily as if they were walking
across the street in their sleep no worries
no boundaries to trip them up no Mr. Bielfield
telling my mother I'll straighten him out
what was so crooked? even my past life
seemed now a dark labyrinth of passages
my grandfather standing on the wharf in Alexandria
waving goodbye and me on the great ship
waving back not knowing where the prow
would finally lodge on what rock what piece
of exquisitely verdant beach who knew
I would have to unravel the tangle
of circumstances that put me in a small
landlocked lumber town in Pennsylvania
face to face now with Joe Schunk and having
to explain the D was silent easy enough
to say once you got the hang of it but Joe didn't
and it was five or six fast blocks of losing him
down Hawthorne and across to Pine my heart
thumping and beads of sweat glistening
on my arms before I heard Louisa Richards
suddenly call out DeeJay to me from her porch
in a way that stopped me in my tracks
because nothing had ever sounded so good
and nothing came easier than to walk
up the stairs and sit down by her
and begin telling her who I was.
Copyright Gregory Djanikian. This poem is from the collection entitled So I Will Till the Ground and has appeared in Poems.com on March 3, 2007.
Դարձի՛ր ջրանիւ դարձի՛ր
Ի զուր չէ որ կը դառնաս
Ամպ կը տանիս հանդին արտին
Որ պայթին ծաղիկներ ծիածան
Օ՛ն ջրանիւ մի հանդարտի՛ր
Ի դերեւ չէ լացդ մեղմիւ
Դարձի՛ր Նիւթընի սկաւառակ
Ծիածանդ ի զուր չի ծածանիր
Շերտ շերտ երազ հիւսէ՛ ճերմակ
Զոր պրիսմակը տուաւ ցրիւ
Ստուգիւ պարզէ՛ իսկն սպիտակ
Ի զուր չես պահանջեր հաշիւ
Դարձի՛ր տէրվիշ դարձի՛ր միշտ
Ի դերեւ չէ դառնալն արագ
Սպիտակ փեշդ հրեշտակի թեւ
Փակ աչքդ բա՛ց ծիածան Դէմքին
Սուֆիզմդ ամպէն անդին ճրագ
Ի զուր դուրս չես գար դուն քեզմէ
Լուացքի մեքենա՞յ օ՛ն դարձի՛ր
Չես խառներ դեղն ամպին ի զուր
Ծիածան թէ սաւան դուն անխտիր
Թել-հանդէսին տա՛ր լաթերդ մաքուր
Թէեւ չհիւսենք գովքդ ընտիր
Ի դերեւ չի դառնար սիրտդ թափուր
Դարձի՛ր ջրանիւ դարձի՛ր
Ի զուր չէ որ կը դառնաս
Ամպ կը տանիս հանդին արտին
Որ պայթին ծաղիկներ ծիածան
Օ՛ն ջրանիւ մի հանդարտի՛ր
Ի դերեւ չէ լացդ մեղմիւ
Յարվարդ
Copyright Harout Vartanian. Used here by kind permission of the author.
Click to hear
THE HILLS OF MEMORY read by the author, Michael Minassian.
“They say the owl was a baker’s daughter.
Lord! We know what we are,
but not what we may be.”
- Ophelia
In the evening with the sun gone
I could see the stars appear
one by one, then in pairs,
trees deep dark green
stark against the disappearing gray,
silhouetted like the hills of memory.
There, near a row of pines
feet cushioned by the dewing grass,
I thought of the owl
that was the baker’s daughter;
was she chaste as a bird,
the heat of hunger in her breast
chasing prey at night, the push
and rush of wings as currents
of wind stroked back feathers,
talons out, sweeping low to the ground,
striking and feeling the last frantic
beats of some creature’s heart,
beak parted, eyes so wide
she could almost fly backwards
through her sight;
at that moment, did she remember
all the way back to her other life,
the smell of bread, the taste of sweet cake.
Copyright Michael Minassian
THIS POEM FIRST APPEARED IN CONNECTICUT WRITER MAGAZINE SUMMER-1988 AND WAS AN HONORABLE MENTION FOR BEST POEM. It is used here by kind permission of the author.
Դուն դէմս չելար -
Մինչդեռ գրպաններուս մեջ տաք տաք շագանակ
էի լեցուցեր
որ տեղ մը նստինք ուտենք միասին
Շագանակ մը դուն - շագանակ մը ես
Դուն դէմս չելար -
Ուսիս ունէի մինչդեռ զոյգ հրացան
- փամփուշտ բաւարար -
Որ ելլենք նապաստակ որսանք միասին
Նապաստակ մը դուն - նապաստակ մը ես
Դուն դէմս չելար -
Մինչդեռ մտքիս մէջ ինչեր չունէի
քեզի պատմելիք
որ ըսեմ - ըսես - խնդանք միասին
Խեղկատակ մը դուն – եղկատակ մը ես
Դուն դէմս չելար -
Շագանագները պաղեցան արդէն
ու նապաստակները արձակ համարձակ
կը տապլտկին մարգագետնին մէջ -
Իսկ թէ պատմելիք ինչեր ունէինք
Գաղթեր են երկչոտ թռչուններու պէս
Ծիծեռնակ մը հոս - ծիծեռնակ մը հոն
ԶԱՀՐԱՏ (1924-2007)
CHESTNUT POEM
You didn’t meet me
Though I had filled my pockets
With hot-hot chestnuts
So we could sit somewhere
And eat them together
A chestnut for me–a chestnut for you
You didn’t meet me
Though I carried on my shoulder
A pair of rifles and enough cartridges
To go hunting together for rabbits
A rabbit for me–a rabbit for you
You didn’t meet me
Though I had such things in my head
To tell you
I could tell you this–you could tell me that
We could laugh together
Me, a clown–you, a clown
You didn’t meet me
The chestnuts have chilled
And the rabbits free and fearless
Gambol in the meadow
And all that we had to tell each other
Fled like shy birds
A swallow here–a swallow there
Zahrad
Translation by Berge Turabian
A black comb of words
to hold in your hand,
a semantic romance, a roman à clef,
a myth to deconstruct.
This poem you want
needs a bit of irony, needs to bleed
from the ears. There are many stones
to haul from the quarry, to lay before your feet.
Unless you want something spoon fed.
No, you want lines that swoon
in front of your lashes
like a thousand oars dipping into the sea.
This poem must remove all your splinters
while standing on its head,
must guide your eyes,
bluer than the grottos of Capri,
down its narrow alleys.
Trust that it won’t cut you open. Yes,
this is like gross anatomy.
I am naming all my inhibitions
while you peer over my shoulder,
one by one I am handing you my bones.
Copyright Armine Iknadossian.
Used here by kind permission of the author.
J'ai voulu penser des lunes Des lunes blessées, des lunes percées, des lunes-perce-neige, des lunes de sang Pour tes nuits qui quittent les visages, les mains et les terres, pour tes nuits désertes et ocres. J'ai voulu croire aux soleils d'encre pour couronner tes fuites. J'ai voulu boire les soleils; être froid, en veille. J'ai voulu cracher les lunes: brûler froid. ... Chouchanik Thamrazian: "Dans le jardin des glaces", Encres Vives n° 339
Օրը կիրակի,
Գարուն է, արև...
Բայց ու՞ր է սպասված
Բա՛ռն այն, Բարև...
Հելլո. Հայ. Սալիուտ,
Ուղեղդ՝ պտույտ...
Անհամեմատ պաղ,
Երկինքն է ցոլքով
Զարմացնում անհապաղ,
Ծառ չկա, ծաղիկն՝ արհեստական..
Մարդն անհոտ է, հոտը՝ անմարդ....
Հետ եկանք օրվան, պայծառ-տմարդ...
Մուսուլման, քրիստոնյա, բուդդիստ ու աթեիստ,
Նստած են կողք կողք, ժողով է, նիստ...
Ազգայի՞ն.........չէ՛, չէ՛....
Սադոյանը չէ.......
Այս ամենը ես չեի....
Օր չէր սա..
Ո՛չ արփի...ո՛չ գինի...
Հայաստանի ոչ մի հայելի...
Քննարկում են մարդիկ վշտալի,
Աշխարհն ամայի,
Կյանքը՝ ջրալի,
Հոգին՝ ավազի ու պղտոր ջրի...
Հզոր մարդու՝ Աստվածն արդարի...
Սա մուլտֆիլմ էր ...Նու Պագադի...
Մարտ 19, 2007
Copyright Ani Mkhitaryan. Used here by kind permission of the author
Like a haunted wind blown across a map
of three mad centuries, the smell of rehan and onions
still reminds me of my grandmother — half Moush,
half Bitlis, half batz hatz, half Highway 99,
as if she were a poem written
in four old languages,
each of them
mine.
Even dead,
she is more alive
than many people I know,
whose anger is trite and canned
and tasteless to themselves.
But it's not their fault. They need only ripen
like tomatoes to their full extent,
until they fall and begin
to live.
Not everyone is lucky enough
to be ravaged by history.
The real curse is a prolonged death,
with the taste of candy
on your lips.
More salt. Tender lamb.
I am crucified again, and again, and again . . .
Copyright William Michaelian. Used here by kind permission of the author.
L’hôpital accueille les éclopés de la foire,
Ceux qui avaient misé dans les jeux à miroir.
Il les accueille comme on abat à bout portant,
Le mal physique a soumis même les dissidents.
Même l’enfance oubliée qui soudain se montre,
Même l’enfance qui soupèse le pour et le contre
Afin de savoir si les ténèbres seront comblées
Vus d’en bas, ils semblent immenses nos démêlés.
Immense le plafond, immense la noire veilleuse
Drossée, engloutie par la marée houleuse,
Mais en bon matelot sachant lover une corde
La douleur touche son homme pour qu’il se torde.
Elle le met en boule, les genoux dans le menton,
Elle le met en boule, en boule sur le ponton,
Jusqu’à ce qui soit lové selon l’art du capitaine
Avec trou dans le milieu pour un passager clandestin.
Armen Lubin, Le passager clandestin, Sainte patience, Les hautes terrasses, Poésie/Gallimard n° 404, 2005, p. 45
Click here to hear The words read by the author, Sonia Tashjian.
ԲԱՌԵՐԸ
Բառերը փախչում են սպիտակ թղթից ,
Բառերը չեն ենթարկվում գրչին ,
Որովհետև հոգնել են սպասելուց …:
Սին սպասում …
Մինչ այդ եթե սպասման հևքին մեջ նրանք ոլորապտույտ
խաղում էին և իրենց հղության վերջին օրերն էին հաշվում ,
Այժմ ան-իրականալի-ի հուսահատությունից
Մոռացել են սովորական թվացող ճանապարհը
և որոշել են ապստամբել …
Նույնիսկ չօգնեց խրախույսի վերջին ճիգը գրիչի ,
Ոչ էլ պոռնիկի հրավերի նման մերկությունը սպիտակ թղթի :
Բառերը անկարող են արդեն ,
Բառերը հոգնել են պարզապես …:
Copyright Sonia Tashjian 2003
Alan Semerdjian and Amy Ouzoonian are featured in the Poetryvlog.com website.
To hear and view Alan reading his poems, click here.
To hear and view Amy reading her poems, click here.
Here are the instructions to sending your own poetry videos:
We welcome videos from published poets. Acceptance will be determined by the poetry editor and technical staff.
Presently, all videos sent to us should be made on a “Mini DV Digital Video Cassette”, the reading should not exceed five minutes, the sound and focus must be of good quality; we will return the cassette if requested. The video will only be edited for sound level and time.
Links to the poet's books, publications, other poems, website, etc. are helpful to viewers who want to read more.
Videos can be sent to Poetryvlog.com, P.O. Box 634, Port Jefferson, NY 11777. As time allows the frequency of poets appearing on the site will increase from once to twice a week, and then maybe even five days a week. All the appearances are archived so once a poet is on the site that video remains, to be seen at will.
There is always this breeze from the sea
that picks up frequencies
while I buy bread
of life and love and hate and despair.
On a train
you told me Prague was nice
in the spring.
But I was cold and unshaven
below where the wind touched me
and the salt air from the Adriatic came in like
a radio station from a communist country
indoctrinating body parts.
I try on a sweater at Barney’s
and feel like I am suffocating
from freedom.
A wall went down that day
on you
I fell to my knees
seeing your greedy desire expand
for all things bright and beautiful
through salted eyes
I cried for a year looking out the window.
At dusk
I found you again
channeling the voices of Ceausescu supporters
when our youth and blood-red hearts converged.
A metrocard swipe and I
am at a desk
as if you never were
and I never
came over and over again
on those rocks.
I had never seen a bathtub
so large
in Hungary
or anywhere else.
But I knew you didn’t really believe
we could be true socialists.
You tasted success on your
tongue
in me
And I
I
had a premonition
that capitalism would ruin our sex life.
All creatures great and small
somewhere
Die
why not with this breeze from the sea
that carries me back to deep waters.
Copyright Mona Ghoneim, 2005. Used here by kind permission of its author.
Mona Ghuneim was born in Beirut, Lebanon to a Palestinian father and an Armenian mother – two oppressed people for the price of one, she jokes. But all kidding aside, she knows full well the struggles and hardships her parents and ancestors faced and she appreciates the rich cultures and vibrant worlds passed down to her. She takes it all very seriously in her writing, by turns comic and heart-breaking, quirky and endearing, and always working to find compassion and understanding.
Ս. Արեանին
Պուրճ համուտը լռած է։
Ժամը մէկ է։ Կէս գիշեր։
Թաղին ծայրը կատուները միս մինակ
տիեզերքի մութին դէմ փամփուշտի պէս մլաւիւններ կ՛արձակեն
աղբակոյտի մնացորդին մէջ ինկած։
Պուրճ Համուտը լռած է։
Կոյր սրճեփի ծեր կառքէն
սուրճի հոտը թաղը ամբողջ բռներ է,
այրած սեւցած սուրճի հոտը
առաւօտեան սուղ-սուղ ծախուող փլասթիքէ գաւաթներով
սուրճի հոտը կոյր սրճեփին
որ դիմացի պատշգամէն ապօրինի ձեւով ճարուած ու լուացքի թելէն կախուած
դրօշակի գունատ լաթը
մէկ աջ մէկ ձախ կը թօթուէ
որուն հոգը
թէ դրօշակն այդ գողցուած
նշան է լոկ վարչապետին զօրակցութեան
եւ պիտի
փրթի իյնայ օր մը
անցորդներուն գլխուն անմեղ
ճօճանակուող չարչարանքէն իր խեղդուած։
Պուրճ Համուտը լռած է։
Բայց միշտ լուռ է թմրութեան դէմ իր սպաննող
աղմուկին դէմ յոգնեցնող
փողոցին մէջտեղը թաւլի կը խաղան ու դուն կը լռես
քէպապի ծուխով ննջարանդ կը մտնեն ու դուն կը լռես
ամբողջ տունդ կեղտաջուրով կը խեղդեն դուն կը լռես
միակ յստակ ու պերճախօս
պատասխանը թաղամասի խաղաղութեան
լռութիւնն է
այս օրերուն
եկուր գնայ դիմացիր լռութեան ու մի ճչար
թաղին ծայրը
փերեզակի մուճակ հագած կատուներու ցեխոտ փտտած
պահուըտուքին մաս կազմելով։
Պուրճ Համուտը լռած է։
Թաղին ծայրը աղբակոյտը փոքրիկ բլուր կազմած է
մահաթոյնէ դրոշմաթուղթ փակցնելով
խաւարին մէջ բազմապատկուող կատուներու երազներուն։
Ծեր շէնքերուն անթէնները երկնքին մէջ վիժած են
պաստառներուն խաբկանքը
երկնքի առեւտուրին ձրիաբար յանձնելով։
Քանի հոգի դուրսը մոռցած
կը գիջանայ այս պահուն
բազկաթոռին մէջ ընկղմած
սուտերուն իր հաւատալով։
Քանի հոգի հիմա պառկած
հոլիվուտեան կեղծ աստղերուն
շորթիկները կամաց կամաց կը վերցնէ
ու կը սառի իր հաճոյքէն թլփատուելով։
Ժամը մէկ է։ Կէս Գիշեր։
հէտֆոններս ականջներուս պատշգամէն կախուեր եմ
կատուներու սեռ մուրացող մլաւիւնին ականջ տալով
Վէվ Օշականն ու Դուրեանը
սրտիս խորը
լճակի մը թրաժէտին կը գրեն
Քանի հոգի լուռ սիրեցին
մեծ քաղաքի մեծ սէրերով
յետոյ ինկան
ոստրէներու չորցած-հինցած
կափարիչներ հաւաքելով
քանի հոգի
ահազանգի խելառ-մելար ոռնոցի մը ականջ տալով
կոշտուկ կապած բոպիկ ոտքով
բեմ բարձրացան
բարձախօսով ճառ կարդալու
քանի հոգի կիրակնօրեայ բիժամայով
քարոզ լսեց ու հայհոյեց
եւ քանիներ ամէն տարի
խոր հաւատքով եւ լրջութեամբ
տարեդարձի մոմեր բռնած
հին Վրէժ-ին յիշատակը դեռ կը յարգեն։
Պուրճ Համուտը լռած է։
Բայց միշտ լուռ է աղէտին դէմ
որ հարսի պէս ուրախ զուարթ կը պտտի իր թաղերէն
ճիւերուն ալ հոգը չեղող
քէֆի թմբուկ խաղցնելով։
Ժամը մէկ է։
Աղբատարը ահագնացող սպառնալիք կը կարդայ կատուներու
գլուխներուն մուրացկան
ու կը խլէ անոնց ճանկէն
խաղաքարտի պէս բախտաբեր
պատառիկներն աւելցուքի։
Ով պիտ՛ փրկէ
կատուներուն վերջին ընթրիքն առատաձեռն
ով պիտ փրկէ
ականջներս հէտֆոններու լռութենէն
կատուններու փամփուշտներէն
սիրտս ծակող լճակին լուռ արտասուքէն։
You talk of the strange light
on the water and point to a
boat that puts in at the pier.
The sea is warm and lilac colour.
But listen,
the cicadas twang,
and the city
hums in the twilight.
Look,
the silhouettes of kissing trees!
We don’t know if we are to part:
you are moored
to sway your son to sleep;
I’m off to chase
new lights in the sky.
But we are held up:
you say you feel the tide,
I sense palpitations
from waves making it ashore.
Then,
in one wink
we are spellbound
by the advance of sea upon earth.
And we are no more …
Shmavon Azatyan
Copywright is International Library of Poetry. This poem has previously appeared in the "Anthology of Best Poets of 2004", edited by Howard Ely. It appears here by kind permission of the author.
ԱՆԳԻՏԱՆՈՒՄ ԵՆՔ ԹԵ ՊԵՏՔ Է ԲԱԺԱՆՎԵՆՔ
ՇՄԱՎՈՆ ԱԶԱՏՅԱՆ
Անգլերենից թարգմանեց` ԳՐԻՇ ԴԱՎԹԵԱՆ
Խոսում ես մի անսովոր լույսի մասին
Ջրի վրա, և մատնանշում ես
Մի նավակ, որ մտնում է մատույցը։
Ծովը ջերմին է ու լիլակա?ույն։
Բայց լսիր,
Ծղրիդները ճըզճըզում են,
Եվ քաղաքը
Նվում է մթնշաղում։
Նայիր,
Համբուրվող ծառերի ուրվագծե~րը...
Անգիտանում ենք, թե պետք է բաժանվենք.
Դու մխրճված ես
Որդուդ օրորելով քնցնելու.
Ես էլ պիտի գնամ հետապնդելու
Նոր լույսեր երկնքում։
Բայց երկուսս էլ համենում ենք.
Ասում ես` զգում ես ալիքը,
Ես բաբախումներ եմ զգում
Ալիքների, որ ափ են հասնում։
Հետո մի ակնթարթում
Հմայվում ենք
Ծովի առաջացումով երկրի վրա։
Եվ էլ չկանք...
Գլենդել, Կալիֆորնիա, 2007-08-11
Իմ անցյալի կապկպուկից
Այսօր մի խուրձ հետս վերցրի,
Որ ուղարկեմ «Մոռացություն»։
Այն քաղաք չէ, կամ էլ ավան,
Մոլորակ է, հասցե չունի,
Մտացածին անհայտություն
Եվ տարածք է՝ անկշռելի,
Անչափելի, հասանելի, նաև մոտիկ
Տարածություն լոկ ինձ համար։
Այլ կերպ ասեմ.
Հոգուս համար շոր եմ կարել,
Եվ անհարմար ձև ու չափեր,
Հոգեկոշիկ, հոգեկալեր,
Հոգիս սեղմող հազար բաներ
Մեկ կապոցում լուռ լցրեցի
Ու գնացի «Մոռացություն»։
Հոգուս համար կարած շորը
Դեռ չհագած՝ հետս վերցրի,
Որ հարցնեմ.
«Մոռացությո՜ւն», տես սազո՞ւմ են
Հոգուս նորը,
Վառ գույներն ու լուսավորը»։
«Մոռացություն» մոլորակում
Լուռ գիշեր էր։
Քուն էր մտել իմ պես հարյուր
Մարդու հանած հոգիների
Փեշն ու շորը։
Դե, ի՞նչ արած, որտեղ հարյուր,
Այժմ դարձավ հարյուր ու մեկ,
Հասցե ստացավ «Մոռացություն» մոլորակը,
Ես էլ խաղաղ վերադարձա
Իմ ներկայի դուռն ու բակը։
Օգոստոսի 29, 2005թ.
Copyright Arusyak Ohanyan. Used here by kind permission of the author.
Click on the link to hear ԵՐԵՎԱՆԻ ԱՂՋԻԿՆԵՐԸ/Yerevan Ladies read by the author, Artsvi Bakhchinyan.
Երևանի աղջիկները
անհամեմատ լավն են Երևանի տղաներից՝
գույնով, բույրով, լեզվով, ուղեղածալքերով,
առաջադիմությամբ ու հետադիմությամբ:
Երևանի աղջիկները
տարածաշրջանում առաջինը շալվար հագան
խորհրդային կարմրաշեկ ժամանակներում՝
մոտ հարևանների աչքին գցելով,
իսկ հեռուների աչքին՝ բարձրացնելով
քաղաքի պատիվը:
Երևանի աղջիկների պաչիկները
անուշիկ են նույնքան, որքան աշխարհի բոլոր աղջիկներինը,
բայց երևանցի երգիչը բնականաբար
սուբյեկտիվորեն նրանց սիրունիկ աչիկների գովքն է անում:
Երևանի աղջիկների մեծ մասը
պատկանում է "ծիտ" և "թիթեռ" կատեգորիային,
սակայն նրանց մեջ քիչ չեն
կաղամբաթիթեռներն ու ցեցաթիթեռները,
որոնց ցերեկային արդուզարդը չի տարբերվում գիշերայինից:
Երևանի աղջիկները
արևածաղկի սերմ, դդմի կորիզ և օտար լեզուներ են չրթում
և հրեղեն ինքնաթիռով ժամանած
գեղագանգուր, խարտիշագեղ ու թիկնավետ
արտասահմանցի փեսացու են երազում:
Երևանի աղջիկները մասնակցում են զանազան
"Միսս ֆլան" և "Միսս ֆստան" բազմառանգ մրցույթների,
աշխատում են օֆիսներում և ծխելով ավտո են քշում,
երդվում են բջջային հեռախոսի արևով,
դեռ պատվից ցածր չեն համարում տորթ թխելը,
մարտինի են խմում, տժժում-ցքցքում դիսկոներում,
թռչում են անդրօվկիանոսյան հովերով,
բայց ամուսնանալիս շատերը դեռ շահում-պահում են
կարմիր խնձորի սուրբ ադաթը
և հանդուրժում ընտրյալի դավաճանությունները,
և պաշտպանվելու տարրական գիտելիքներից զուրկ՝
երբեմն ընկնում են ետաբորտյան թախծի մեջ
(տես Վիոլետ Գրիգորյան, համապատասխան քերթված):
Երևանի աղջիկները
հայ աղջիկ հասկացության ամենացցուն նմուշներն են
և սեռակից շառավիղները
(ուզեն թե չուզեն, գիտակցեն թե չգիտակցեն)
Էրատո, Փառանձեմ, Զապել թագուհիների,
Սանդուխտ կույսի և Մամախաթունի,
Սահակդուխտի ու Խոսրովիդուխտի,
Սրբուհի Տյուսաբի, Մարիամ Թումանյանի, Սիրանույշի,
Շահանե-օ-դու-իմ-Շահանեի…
և միաժամանակ հեռավոր քույրերը
Իրինա Ալլեգրովայի, Շերի
և պոռնոաստղ Քրիսթի Քենյոնի:
Երևանի աղջիկները
քաղաքի դեմքն են՝
տաք, մի քիչ պրտված, հպարտ և միշտ կանչող:
Copyright Artsvi Bakhchinyan 2005. Used here by kind permission of the author.
Սև են եղել ու մութ մեր շենքերը դարեր:
Մեր վանքերը խոհուն, տաճարները համակ,
Օ՜, սևագո՜ւյն քարեր, օ՜ սևավո՜ր քարեր.
Սուգերով լի քարեր ու սևաքանդակ:
Ավերների միջին, արյունների միջին,
Երբ կերտել ենք համառ ու փնտրել ձեզ,
Դուք եք եղել թարգման մեր սևակնած սրտին.
Դուք եք եղել հարմար բախտին մեր սև:
Օ, խաչքարեր տխուր՝ շիրիմներին քաշված
Դուք ծնկաչոք հայի աղոթքներից մաշված,
Դուք մումերի մրից սև՜ կրկնակի:
Մինչ խորքերում հողի քարեր կային վառման,
Քարեր կային զվարթ, հազարագույն,
Մոզիրներում թաղված անթեղների նման,
Սրտերի մեջ փակված հույսի հանգույն...
Օ՜, ծիրանի՜ քարեր, է՛, վարդագո՜ւյն քարեր,
Յասքամանի՜ քարեր, ծաղիկների,
Դուք՝ խնդություն, պահված հողերի տակ դարեր,
Դուք՝ գետնի տակ սանձած կար՜տ կյանքի,
Դուրս եք հորդել հիմա մեր դարավոր սրտից,
ճեղքած մռայլը հին՝ եղել եք վեր,
Սյուն- սյուն շատրվանել հողի խորունկ շերտից.
Կամար- կամար շուքով ծիածանվել
Ծաղիկների՜ գույնի, ծաղիկների՜ նման,
Բարի ժպտում եք դուք լույսի՛ն, մարդո՛ւն,
Ո՞ր հողի տակ ուրիշ կյանք ու գույն կա այսքան
Դարերը հուն չգտած ուրախություն:
Հավատում եմ հոգով բախտին ժողովրդիս,
Նրա աստղը պիտի պայծառ փայլի այսպես,
Այնքան խորո՜ւնկ նա նրա խինդը հորդի,
Որ դուք իսպառ ելնեք արևերես:
Որ դուք ձեր քարակոփ հայերենով անմեռ,
Լլիվր ձայնո՛վ հաստեք հավերժը մեր կյանքի.
Օ՜, ցիրանի՜ քարեր, է՛, վարդագո՜ւյն քարեր,
Յասամանի քարեր, ձնծաղիկի...
Սիլվա Կապուտիկյան (1919-2006)
LA LAMENTATION DES PIERRES
Noires et sombres nos maisons pendant des siècles,
Tristes et pensives nos églises.
O pierres noires, O pierres noires
Pierres rongées par le deuil,
Vous étiez notre compagnie
Dans le désastre et dans le sang.
Et vous disiez tout bas ce que nos cœurs taisaient.
Seules amies au long d'un destin noir,
O croix de pierre sur les tombes,
Pierres des chapelles, pierres des temples,
Usées par les prières et les genoux des Arméniens
Pierres des cierges, noires, plus que noircies.
Dans la terre se cachaient des pierres de couleur
Pierres de joie, pierres de rire
Comme une braise de vermeil parmi la cendre
Comme l'espoir au creux des cœurs.
Pierre de pourpre et d'incarnat,
Pierres, O fleurs épanouies,
Apothéose ensevelie pendant des siècles,
O prisonnières de la terre,
Vous avez jailli du fond des cœurs anciens
Et vous resurgissez, déchirant l'ombre noire
Vous dressez nos colonnes
Vous vous changez en voûtes d'arc-en-ciel
Vous souriez, fleurs éternelles
Aux hommes et à la lumière.
Sur quelle terre existe-t-il autant de vie
Tant de couleurs et tant de joie
Enfouies dans la vieille prison des millénaires ?
J'ai foi dans l'avenir de mon peuple.
Sylva Kapoutikian, dans Poésie arménienne, Anthologie des origines à nos jours, réalisée sous la direction de Rouben Melik, Paris, Les Editeurs Français Réunis, 1973 (édition épuisée *).
George
Mgrdichian
fingers
play
as
if
an
angel
is
petting
his
beating
heart
Copyright Alan Akmakjian. This poem has appeared in Ararat, Spring 1995.
Սառույց դարձած մարմառ ձյան պես,
Սպասում եմ պայծառ արևի գալուն,
Ձնծաղիկի պես հողով ծածկված ՝
Սպասում եմ ես նուրբ սպասումով,
Ինչպես թաքուն աշխատավոր,
Որ սպասում է հրամանի,
Արև ՝ հոգնած լույս տալով,
Հերթ եմ տալիս ես լուսնին,
Բայց լուսնի հետ միևնույնն է ,
Մութն է ընկեր ու աստղեր,
Չունեմ աստղեր ես, գիտե՞ս .
Քանզի աստղ եմ ես որպես,
Թեկուզ դժգոհ դեմքով լի,
Մարդիկ նայեն իրարու,
Ունեմ լույս , ու առանց որի ՝
Կյանքն է տխուր ու վշտալի:
Սպասում եմ ես, թեև գիտեմ. . .
Ժամ է անցնում, իզուր ժամանակ . . .
Ընկնում գիշեր նողկալի,
Սպասում չկա, լուսինն եկա՜վ,
Մութ է շուրջս , շող չեկա՜վ :
Յուլիս 4, 2006
Copyright Ani Mkhitaryan. Used here by kind permission of the author
For Vahinak Avakian (1906-1986)
Grandpa took the train every day
from Jersey to Manhattan
Looking just like all the other businessmen
but older, he swayed on the train
holding his newspaper and his briefcase on his lap.
He and his brothers and cousins
were in the business of rugs. Importing, buying, selling.
When I visited, he would give me a tour, bending down
to touch the wool, discussing the different varieties.
Well into his seventies, he bent with some stiffness, his feet slightly splayed
but steady on the wood floor.
Today, packing to move for the tenth time in eight years,
I piled the small, beautiful rugs that I own
on the floor of my dismantled livingroom. I vacuumed each carefully,
I bent down and rolled them together,
and I sealed the bundle with clear packing tape.
I know that he would wrap them in brown paper.
I find myself promising to keep them clean.
I'm alone in the house.
I think I smell his aftershave as I'm bending down.
Copyright Leah Ryan. This poem has appeared in Ararat, Autumn 1995.
Les tapis de grand-père
par Leah Ryan
pour Vahinak Avakian (1906-1986)
Chaque jour grand-père prenait le train
de Jersey à Manhattan.
Il ressemblait à tous les autres hommes d’affaires
mais plus âgé. Il se courbait
en tenant son journal et sa serviette sur les genoux.
Lui, ses frères et ses cousins
Travaillaient dans la tapisserie. Ils importaient, achetaient,
vendaient.
Quand je lui rendais visite, il me faisait faire un tour, se penchant
Pour toucher la laine et discuter des différentes qualités.
Bien après avoir dépassé soixante-dix ans, il se courbait avec
difficulté, les pieds écartés
Mais équilibré sur le plancher en bois.
Aujourd’hui, en emballant mes affaires pour la dixième fois en huit ans,
J’empile les petits tapis, sublimes, qui m’appartiennent
Sur le parquet de mon salon démonté. Je passe l’aspirateur prudemment
sur chacun.
Je me penche pour les rouler ensemble,
Et je les attache avec du scotch transparent.
Je sais que lui, il les aurait emballés dans du papier brun.
Et je me promets de les garder propres.
Je suis seule dans la maison.
En me baissant, j’ai l’impression de sentir son parfum.
[Copyright Leah Ryan. Ce poème apparut pour la première fois dans
Ararat, Automne 1995.]
(traduit par Christophe Atamian)
Շուրջս խաւար, հանդարտ ու քուն.
շուք մը անգամ չի դողդղար.
հոն դիմացս շշուկներուն
մահացումն է լիակատար։
Միակ ձայնը իրարու քով
ժամացոյցս ու սիրտս է հո՚ս,
որ կը համրեն պինդ-պինդ զարկով
կեանքիս քայլերն արագահոս։
Levon Shant
Born in 1976 in Yerevan, Armenia. Studies at Yerevan State University from 1993-1998, majoring in English Language and Foreign Literatures. Thereafter begins writing poems influenced by John Updike’s "ecstatic language".
The first poems are either strictly political -- drawing some criticism on the government and its activity in mid 90s -- or love poems.
After his studies, serves in the army starting in June 1998 and is stationed in Stepanakert, Kharabagh, until December 1999.
After the service begins writing fiction and is interested in Armenia's current affairs. Continues studies concentrating on Faulkner and Hemingway and decides to continue his education in the United States. In 2002, is admitted to the University of Louisiana at Lafayette. Receives his MA in English/Creative Writing in 2004, with a thesis entitled “Armenian Ways”, short stories about post-Soviet Armenian society.
In 2005, the Writer’s Union of Armenia publishes a novella from the thesis “Big My Secret” in English and Armenian. Publishes also poems in the International Library of Poets, and, the Southwestern Review from 2004 to 2006.
Shmazon is currently working on his dissertation and comprehensives at ULL and continues to write poems and fiction.
Helping my grandfather in the garden,
I observe him gracefully shoveling
the earth, his biceps swelling and subduing,
the sweat trailing down his face. Above
his shoulders Ararat towers frozen,
wearing a massive winter cap.
Throughout the summer, as the old man
toils in the garden, Ararat warms up and
sweats rivers that gush down its shoulders,
enlivening them with green. Grandfather’s
chalky back turns tanned, his agile arms
gain muscles to force the gardening done.
When Grandfather harvests grape, Ararat
has mastered the snow,
rising blithe and bare-headed.
In winter, I enter Grandfather’s study.
I can see through the window the mountain,
wrapped in mist, choking from the grand
snow pressing on its summits. He stops his
fervid writing, fills two mugs full of wine
and says:
“Work when the sun shines, so you can
enjoy life when it’s at rest.”
Copyright Shmavon Azatyan
This poem has appeared The Southwestern Review, the journal of the English Dept of University of Louisiana at Lafayette. Spring 2006, Volume 31, Page 30. It appears in this site by kind permission of the author.
Chouchanik Thamrazian grew up in Yerevan. Since 1997 she has lived mostly in France, where she studied modern literature at the University of Montpellier. She is now finishing her doctoral thesis, entitled La dynamique du rêve dans l’écriture d’Yves Bonnefoy.
She has published two volumes of prose poems in Armenian, Voskévandak (the golden cage, 2001) and Karmir tzar (the red tree, 2004). She has also translated collections of poems and essays by Bonnefoy, as well as works by Marguerite Duras and André Gide. In the late 1990s she began writing poetry in French.
Chouchanik Thamrazian took part in the Poetry International Festival Rotterdam 2007, a festival created in 1970. The pieces are available online and
may be also accessed here.
Photo courtesy of the Poetry International Festival webpage.
Click to hear the audio clip Ես եկել եմ ձեզ ասելու read by the author and recorded live in June 2007, at the International Poetry Festival in Rotterdam, the Netherlands.
I
My son and I are sitting
on the back porch
when suddenly the universe begins
revealing itself to him.
Papa, who broke the moon?
Nobody, son, I offer.
But look over there,
he insists.
I raise my head and
sure enough
the silly thing
has caught itself in the branches of a tree
and shattered its light.
It's okay, Emmanuel,
I whisper
unimpressed by this catastrophe.
Nevermind, Papa.
It's all right now.
I look up in time
to catch the moon break free
and float lazily upwards.
And here we are,
heads tilted back,
both slightly awed.
Emmanuel pressed against me
and follows the moon awhile
as it saunters along its arc
somewhat embarassed this night.
II
Papa, come quick.
The moon's in my room.
He's at it again.
That's nice, son,
I reply.
Now I hear laughter coming
from his bedroom.
I move quickly down the hall
and listen at his door,
then enter.
And there's the moon smiling
all over my son's face.
Emmanuel is chuckling to himself.
And here I am like an intruder.
But my son saves me by offering
an invitation,
Come in and meet my new friend, Papa.
Copyright Lorne Shirinian. This poem has appeared in Ararat, Summer 1986.
Որ ջերմ ես ու ողորկ ես այսպես,
Թող կրկին քո ջերմով տաքանամ,
Թող ջերմին ողորկդ վայելեմ
Ու սորուն երազիդ միանամ...
Մորենին չէ, սի՛րտս է, վառվում է,
Երփներանգ ցոլքեր է շաղ տալիս,
Թիթեռս բոցի շուրջ դառնում է,
Փարվանան խանձվում է խայտալիս...
Երազը վառվում է ցոլքերում,
Լույս գցում տենչանքի անթեղին,
Երազի, տենչանքի ալքերում
Թավալվում, փաթաթվում բաղեղին...
Որ այնպես վառվում է կապուտակ,
Եվ այնպես երանգներ շաղ տալիս,
Թվում է անուշը քո համակ
Շուրթերիս վրա է համ տալիս...
Մոտեցիր, մոտեցիր ու զգա՛,
Իմ խուժող արյան հոսքը զգա՛.
Քա՞ղցր է, թե՞ դառն է այս արբունքը,
Որ սրտիս այսպես տապ է տալիս...
Գլենդել, Կալիֆորնիա
Copyright Grish Davtian
"All the pictures are fading."
my mother says about the albums
from Russia and Iran. Her child-
hood and her mother's falthering.
Brittle pages in warped bound
books I used to have to ask
permission to see, filled
with novels of ancestry and blood.
Here, my grandmother,
a teenager, swims with her sister
and parents as a grey ball
of sun drizzles into the Black Sea.
But, the pictures are fading
and my grandmother, who never forgave
her parents for being Jews,
for being hated, is nearly gone.
She, who married a compact, but sturdy
alien and let him take her
to Iran to teach her to be a better
Armenian than any Armenian.
She, who thought she might escape
death with a different last name
but chose to join a race dying
themselves at the hands of hate.
And the pictures are fading.
Like a flyer on a telephone
pole that's seen too many noons
my heritage has slipped away.
Here, my mother, barely five, is dressed
in grey knickers in order to play
with her brothers, Persian
clouds collect dust overhead.
She, who never forgave her father
for dying young, for forcing her
to leave her Armenian tongue
in Iran. She married a man
from New Jersey, with a foot
on the Mayflower and tried to join
the D.A.R. Which doesn't mean any-
thing to me, but means everything.
Still, the pictures are fading.
Knowing where we would look
when that day came that she was gone
my grandmother left a note
in one album, scribbled in her hand,
trembled by age,
"Have doctor make sure I am dead
before they put me in the ground."
And the pictures are fading.
Copyright Charles Avakian Freericks. This poem has appeared in Ararat, Autumn, 1995.
Անիին եւ Արային
Մարմնիս, հոգիիս
ո՞ր անկիւնը զետեղեմ
Անիին ցաւը։
Հարցումիս պատասխանեց
Սիրոյ Ծառը.
— Ես եմ Ծառը՝
Սիրոյ Ծառը։
Սիրահարներու միացուլուած ոտքերը
արմատներս են,
ընդելուզուած մարմինները
բունս է,
հովին տուած անոնց մազերը
ճիւղերս են,
անոնց հոգիներուն յաւերժական երգը
իմ երգս է,
որ իւրաքանչիւր ծաղկող գարուն
կը սվսվայ բնութեան հեշտանքով.
— Շունչս շունչիդ,
շրթներդ շուրթիս,
ձեռքերս ափերուդ մէջ սեղմ,
կուրծքդ կուրծքիս,
հոգիս հոգւոյդ,
Սիրոյ Ծառն եմ ես
ծնած ցաւէդ։
Յուլիս, 2007
Copyright Alidz Jebejian Agbabian. Used here by kind permission of the author.
when your eyes had deciphered
the language of sleep
had become like the dark soil
of Lake Van
where you were born
you fled Asia Minor
to stay alive
it was then your hair
became like burnt water
hair of snow
hair of Eurasia
hair from the Antilles
baked by the sun
and your voice
like the silence
of a winter star
said only
what was I
and what have I become?
and when you died
the grass of the garden bowed
& branches from the sycamore snapped
Copyright Kosrof Chantikian. This poem appeared in Ararat, Summer 1993.
If I were a child
I would reach out
touch the deacon's robe
while he sings softly
in Armenian
a lullaby for my father
while he sleeps.
Copyright William Michaelian. This poem has appeared in Ararat, Summer 2000
Click to hear Հայկական աչքեր read by Tamar Gasparyan-Chester.
Ու՛ր էլ լինենք, ինչ դեմքի վրա՝
Խորշոմած մի մոր, թե մանկան մի թուխ,
Հոգնած հարսների դեմքին արևհար,
Հայկական աչքեր, գեղեցիկ եք դուք:
Դուք, տեսած այդքան լաց ու արհավիրք,
Ինչպե՞ս կարեցաք դարերից այն հին
Մնալ այսքան մեղմ, այսքան գեղեցիկ,
Այսքան գեղեցիկ նայել աշխարհին:
Սիլվա Կապուտիկյան
քաղաքը ես եմ
քաղաքը
փչեց մազերուս մէջ
եւ
ես
ծերացայ
-
փշուրի ծափ աչքերուս
անծանօթ միշտ մարմինէս
երազի երդիքներուն անհպելի ժամանակը
օղակ կապած ոտքերուս
բոլոր միակ անգամներուն պէս
կ՛ընթանամ դէպի հերքումը քաղաքին
ուր դուն
իբրեւ անուն ապահով
մայթերուն վրայ
օտարացած քաղաքին
կը կակազես լեզուիս վրայ
ու չես յոգնիր
-
քաղաք
կ՚անցնիս ինձմէ
եւ չես
-
սահմանագնաց փոխակերպումը քաղաքին
ես եմ
ցուցամատի մերկ շարժումով
անունս հինցած
կը սղագրեմ հորիզոնին վրայ ամենախոր
ուր
յոգնութեան մէջ պարտուած
դեռ կը ծծեմ
քարերը բիրտ շէնքերուն
փսփսալով անոնց խուլցած յատակին
բոլոր պարիսպները անցած ժամանակներուն
ինչպէս ուզեցի այս ընթացքը դէպի քանդում
հրահրող մերժումը բոլոր մտերմութիւններուս
բայց դուն
շարունակեցիր մազերուս մէջ խոզանակել
փողոցներուն լացը պոռնիկ
յօրանջը ծոյլ սրճարանին
մինչեւ որ
ճամբաներուն աղմուկը
կռթնեցաւ կոկորդիս
եւ քաղաքը
բացուեցաւ ուրացումիս մէջ
ամէն ինչ
ափ մը ուրիշ եւ միակ
-
ըսէ՛ք ինծի
օթօները կը մեկնի՞ն թէ կը վերադառնան
-
քաղաքը կը ջնջուի եւ ջնջումին մէջ ներկայ
գիշերը կը գոցէ շրջանակը անյայտի
պարապի բերնին՝
մարմինս խոստում տարածութեան,
ուրկէ կը բարձրանայ քարայնացումը քաղաքին
եւ կ՚ընդմիջէ մեկնումը ճամբաներուն
բոլոր շէնքերը անցնող տարիներուն տեւողութիւնը կը բարձրացնեն յարկ յարկ
բոլոր ճամբաները կը տանին դէպի յեղաստեղծումը ներկային
կը փնտռեմ անանուն հասցէ
ըսէ՛ ինծի՝ ես եմ բնակիչը տարիներուդ
-
կը հանգչի աչքերուս լանջերուն
քաղաքը իր անցեալի մերժումին մէջ հաստատուած
ցուցափեղկերը զեխութիւն մը կը ցոլացնեն
մայթերուն հայելիները նուաճելով
կարծես ապակիի այս արձագանգն ըլլար միակ
իմաստը պատերազմին
որուն համար
ցերեկուան եւ գիշերուան գոլորշին խառնուեցաւ ռումբերու հրկիզումին
կը յենիմ մայթեզրի ցօղունին
եւ կը կանչեմ
չարչարուած անունը քաղաքիս
-
եւ ոտքերս ոտքեր չեն առանց քեզի
ոչ ալ ճամբաներդ ճամբայ առանց դոփիւններուն
քայլուածքիս
որ իբրեւ հեւք կը մատուցեմ ես քեզի
բնակելու ախորժակիդ մէջ ցամաք
քաղաք
ե՞րբ փոխեցիր շպարը անունիդ
երկրաչափական խիզախումբ օտարացուց զիս մայթերէդ
եւ ես փնտռեցի ծովը
հակադիր խորութիւնը դիմակիդ
որուն ծոցին մէջ խրած
արմատներդ կը տնկուին
յիշողութիւնդ ջուրերու մոռացութեան խառնելով
-
քարին ծափը հաւաքելով ոտքերուս տակ
մարմինս կը փարի ձայնին քաղաքին
երերացող խօսքը ճամբաներուն շրթունքներս կը ներկէ
փոշին կը նստի թարթիչներուս
կը հագնիմ գոյնզգոյն ստուերը շէնքերուն
եւ թեւերս քաղաքի կամուրջներուն երկարութիւնը կը գրկեն
քաղաքը ես եմ
Հարդագողի ճամփորդներ ենք մենք երկու՝
Երկու ճամփորդ՝ պատառոտած շորերով:
Ու սիրել ենք տրտմությունը մեր հոգու՝
Անրջական կարոտներով ու սիրով:
Մենք սիրել ենք տրտմությունը մեր հոգու՝
Անրջական ինչ-որ կարոտ, ինչ-որ սեր:
Ու սիրում ենք առավոտից իրիկուն
Ճամփա երթալ - ու հավիտյան երազել:
Աչքերիս մեջ մենք պահել ենք երկնային
Ճամփաների հեռուները դյութական -
Ու անցնում ենք ուղիներով երկրային,
Ուր բյո՜ւր մարդիկ երազեցին ու չկան:
Մշուշի պես մեր մանկությունը անցավ՝
Գորշ, անարեւ, անմխիթար մանկություն:
Զառանցանքի պես մանկությունը անցավ -
Ու հեռացանք: Ու չենք դառնա կրկին տուն:
Լո՜ւռ հեռացանք ու քայլեցինք անդադրում՝
Երազելով հավերժական հեռուներ:
Կյանքը դարձավ հավերժական մի փնտրում -
Մութ, անհեթեթ, տարօրինակ կյանքը մեր:
Ու օրերում բազմագույն ու բազմազան
Վառվեց, վառվեց ողջակիզվող սիրտը մեր,-
Բայց աչքերը մեր - արեւներ չտեսան,
Եվ մեր սրտերը - լուսավոր հեռուներ:
Ու մշուշոտ մեր աչքերը հավիտյան
Որոնեցին պատահական աչքերում
Հարդագողի ուղիները ոսկեման,
Նրա անծիր, անծայրածիր այն հեռուն:
Բայց աչքերում նրանք երկինք չգտան,
Ու սրտերում - արեգակներ ոսկեվառ.
Ու բզկտվեց հայացքներից անկենդան
Որբ սիրտը մեր՝ երազորեն - հոգեվար:
Ես ուզեցի երգել գովքը Աստծու,
Երգել փառքը պայծառ սիրո ու հացի.
Սիրտս լցվեց... բայց չգիտեմ, թե ինչու -
Գորշ օրերի տաղտկությունը երգեցի...
Թաղված մնաց իմ աչքերում մի անհուն,
Կապուտաչյա երջանկության առասպել.
Մի երկնային առնչության պատմություն -
Ու կարծրացավ սիրտս՝ անլույս ու անբեր:
Չէ՞ որ կյանքում չհասկացավ ոչ ոք մեզ,-
Ու խնդացին լուսավո՛ր մեր աչքերին,
Բութ հեգնեցին մեր կարոտները հրկեզ -
Ու հեռացան: Ու ո՛չ մի լույս չբերին:
Քույրը խնդաց, բարեկամը ծիծաղեց,
Օտար մարդիկ հայհոյեցին ու անցան:
Միայն պոռնիկը մշուշում համբուրեց,
Եվ խելագարը բարեւեց կիսաձայն:
Հոգ չէ, որ մեր օրերն անցան տենդի պես,
Կյանքը դարձավ անմխիթար զառանցանք.
-Մենք կժպտանք, գո՜հ կժպտանք մեռնելիս,
Որ երազում երազեցինք ու անցանք...
Travelers of the Milky Way
We are two travelers of the Milky Way,
Two travelers in rags.
We have cherished the sadness of our souls,
Full of nostalgic dreams and love.
We have cherished the sadness of our souls,
These nostalgic dreams and this love.
And from early morning until darkness falls,
We like to wander and forever dream.
Our eyes have held the magic sight
Of distant and heavenly paths,
As we tread these earthly roads
Where countless souls once dreamt and now are gone.
Our childhood vanished like a haze,
Sunless, disconsolate and gray-
Our childhood vanished in delirium,
And we went away. We can never return.
We left in silence and tirelessly walked,
Envisioning eternal distance.
Our life became an everlasting quest -
Absurd, unusual and dark.
And in these piebald, varied days
Our hearts burned with life so many times,
But our eyes saw no sun
And our hearts, no distant lights.
Our misty eyes forever searched
The gilded paths of the Milky Way,
And its boundless, infinite span
In the eyes of every passerby.
But in those eyes we never glimpsed heaven,
Nor in their hearts a golden sun.
And our orphaned, agonizing hearts
Broke into pieces from their lifeless gaze.
I wanted to sing praises to God
And the glory of luminous love and bread -
My heart swelled… But instead
I sang the anguish of these gloomy days…
And the legend of an infinite blue-eyed happiness -
The story of a heavenly connection,-
Remained forever buried in my eyes-
My heart hardened, turned barren and dark.
No one understood us in this life-
They laughed at our shining eyes,
They jeered at our burning longings
And retreated. Not one brought us a sliver of light.
The sister laughed, the friend mocked,
The stranger cursed and hurried past.
Only the whore granted us a kiss,
And the madman murmured a greeting in the mist.
But never mind that our days passed like a fever,
And our life became an inconsolable delirium-
We shall smile, happily smile as we die
For we dreamed in our dreams and went away.
Yeghishé Charents (1897-1937)
Translation by Berge Turabian
She would be sitting by the Mediterranean
at sundown, the sky as red as Campari,
knitting, or maybe sharpening her cutlery
on a large stone. She would talk to the sea,
its curling fingers of foam, its fists of water
like a woman climbing out of ash and bone.
In the evenings she would eat black olives
as she watched the sea, that burning beast.
She’d spit out each pit and examine the seeds
for clots of dried blood, tiny tumors, a set of bloody teeth.
Copyright Armine Iknadossian.
Used here by kind permission of the author.
Ես ոսկեմատ դերձակ եմ -
Ձեր սիրտերն երբ այդքան շատ
Սէր պարփակել չկրնան
Չդիմանան ու պատռին -
Կարեմ կ’ըսեմ - ոչ կ’ըսէք
Ես յաւակնոտ գրչակ եմ
Կարօտ կ’երգեմ - սէր կ’երգեմ -
Ձեր աչքերէն յայտնի է
հազարումէկ տենչ ունիք -
Գրեմ կ’ըսեմ - ոչ կ’ըսէք
Վարպետորդի ստահակ եմ -
Սէր կ’առնեմ - յոյս կը ծախեմ -
Երբ ամէն ինչ չորցեր է
Ու պէտք ունիք պատրանքի -
Ճարեմ կ’ըսեմ - ոչ կ’ըսէք -
Ես պատմութեան ցուցակ եմ -
Օր կ’ըլլայ ետ կը նայիք
Հին սէրերով կ’օրօրուիք -
Շատ են - մէկ մէկ չէք յիշեր
Շարեմ կ’ըսեմ – ոչ կ’ըսէք -
Ես քմահաճ վտակ եմ
Կը հոսիմ ուր որ ես ուզեմ -
Բոցեր ալք ալք մեծնալէն
Երբ ձեր սրտին գան հասնին
Մարեմ կ’ըսեմ - ոչ կ’ըսէք
Ես լրջութեամբ յագեցած
Ձեր օրերուն - կատակն եմ -
Երբ աշխարհը մութ տեսնէք
Ոստոստալէն կը վազեմ
Կը խոնարհիմ ձեր առջեւ
Պարեմ կ’ըսեմ - ոչ կ’ըսէք
Պատրաստակամ շարժակ եմ -
Ձերն ըլլալէն ձանձրացած
Երբ կանգ կ’առնէ սիրտն - անզօր
Բաբախելէ երբ դադրի -
Լարեմ կ’ըսեմ - ոչ կ’ըսէք
ԶԱՀՐԱՏ (1924-2007)
NO
I am a tailor with golden fingers
When your hearts can no longer
Contain so much love
And they tear
Let me sew them, I say–No, you say
I am a pretentious scribbler
I sing of yearning–I sing of love
I see plainly in your eyes
A thousand and one desires
Let me write them, I say–No, you say
I am an artful crook
I buy love – I sell hope
When everything has dried up around you
And you need illusion
Let me bring you some, I say–No, you say
I am a book of chronicles
There are days when you look back
And gently rock with your old passions
There are too many–you cannot remember them all
Let me arrange them, I say–No, you say
I am an erratic brook
I flow wherever I please
When swelling flames
Come and reach your hearts
Let me extinguish them, I say–No, you say
I am of the joke of your days
Sated with seriousness
When the world darkens in your eyes
I arrive before you in leaps
And I bow to you
Let me dance for you, I say–No, you say
I am an engine at your service
When bored of being yours
Your heart
Stops throbbing helplessly
Let me wind it up, I say–No, you say
Translation by Berge Turabian.
I
Sawdust, a stream of litter on the floor,
the door inside the outside door ajar,
the contents of each dining room drawer
emptied, strewn as if a giant had poured
out everything. I ran screaming to call
911, surveying the chaos inside
the bedroom, the lingerie a tide
of silk and nylon flowing to the hall.
"Table silver, all jewelry, an old photo
of my father at four in a village dress,
the only thing his mother saved, pressed
on the inside of a brooch, and old cameo,
my mother's, my great aunt's rings."
Police ask for listings of such things.
II
I gave them the inventory, everything
I could recall, my former husband's war
medals, his silver officer's bars,
my child's first tooth, pearls, my wedding ring.
The detective asked if I'd been robbed before.
I thought of jewels buried in the ground
as Armenian families fled the sound
of shooting, Turks breaking in each door,
my grandmother's gems down to one cameo
sent to America with her older son,
two million relatives lost as one,
art, architecture, poems I'd never know,
everything except a picture in a cameo.
Answered what he wanted, "No."
Copyright Diana Der-Hovanessian
Previously published in American Scholar. Reprinted here by kind permission of the author.
A series of literary postcards are available from Aras Publications/Արաս Հրատարակչութիւն
http://www.arasyayincilik.com/
Istiklal Cad. Hidivyal Palas
No: 465 - Z 34430
Tunel / Beyoglu ISTANBUL
Tel:(0212) 252 65 18
(0212) 243 06 02
Fax:(0212) 252 65 19 info@arasyayincilik.com
Sojourn at Ararat started as a play based on translations of Armenian poetry through the ages. Staged as a two person play, it was created and performed by Gerald Papasian and Nora Armani. It opened at the Edinburgh Festival in 1986 and toured internationally in its English and French versions from 1987 to 1999.
The 20th anniversary revival was performed in Marseille's National Theatre La Criee, and in Paris, followed by a recording of the French version in Bordeaux. The English version revival is playing now through July 29th at the Fountain Theatre in Los Angeles.
The English language CD and DVD are now available. For more information, visit The PemArt website.
Click here to hear a segment of the show Sojourn at Ararat, provided by Nora Armani for the readers of APP.
N’ayant plus de maison ni logis,
Plus de chambre où me mettre,
Je me suis fabriqué une fenêtre
Sans rien autour.
Fenêtre encadrant la matière
Par le tracé de son contour,
Elle s’ouvre comme la paupière,
Se ferme sans rien autour.
Se sont dépouillées les vieilles amours,
Mais la fenêtre dépourvue de glace
Gagne les hauteurs, elle se déplace,
Avec son cadre étonnant,
Qui n’est ni chair ni bois blanc,
Mais qui conserve la forme exacte
D’un oeil parcourant sans ciller
L’espace soumis, le temps rayé.
Et je reste suspendu au cadre qui file,
J’en suis la larme la plus inutile
Dans la nuit fermée, dans le petit jour,
Ils s’ouvrent à moi sans rien autour.
— From Les Hautes Terrasses by Armen Lubin, ©Editions Gallimard, 1957/2005.
Plum black
the color
of love marinated
in drips of oil
tenderized in
the h/earth
in New England kitchen.
Star leaves
at slender head
pear like in shape
smooth for fingers touch
endless dishes
meals of everyday
formed from you
a sacred vegetable
in its nakedness.
Eggplant.
Jeweled in sautéed onions
adorned with red
pepper, a hint
of green parsley
a slice of lamb.
It was your colors
my mother was
in love with,
aromas took second place
to the magnificent
hues of dark purple
blackened violet.
I’ve had to disguise
you, eggplant
for my children’s palette
Mushed with olive oil,
yogurt and plenty of garlic
you transform into
babaganoosh, still
a far cry from
the 101 ways my
Armenian mother
would lovingly open
you up to your
pungent parts.
“Never leave the pan without
a hint of green,” she would say,
“Look how stunning the red
pepper accents the plum
of eggplant”
What was in the pan
was living art,
smells, textures, hues
were the heaven of the
new earth, and the
scent of the old land.
I’m the second generation
infused with creativity
close to the bone.
Color was the heart
of my home,
hidden in the eggplant
and hidden in a life.
My mother had an
eggplant soul
a beauty of both
dark and light
yellow white flesh
of eggplant encased
with purple hues
the meeting of art and life
just beneath the
skin of plum black.
Celeste Nazalee Snowber
This poem has appeared in Ararat Quarterly, Fall, 2005. Vol. XLIV No. 184, p. 56. We use it by kind permission of its author.
Zareh Khrakhouni (Artin Cumbusyan pronounced Jumbushian) was born October 16, 1926, in Istanbul, Turkey of Armenian parents. After completing high school at the Mekhitarist Fathers' College in 1945, he first completed a year of law school at the University of Istanbul, but then continued in the Faculty of Arts and Letters of the same institution. In 1951, he received his Master's degree in philosophy, psychology and sociology, having studied with professors Ludwig Schwarz, Ernst von Aster, Walther Kranz, Wilhelm Peters, Heinz Heimsoeth, and a number of Turkish professors who were disciples of Nikolai Hartmann and Hans Reichenbach. He later continued his studies in Paris in both literature and art history.
While a student, he actively participated in various literary movements, which in the post-World War II period sought to revitalize poetry and prose in the Armenian community of Istanbul, the largest and oldest center of Western Armenian civilization and culture. Western Armenian as a literary language developed in nineteenth century Istanbul, then Constantinople. From the 1870s to the first decade of the twentieth century, there was an enormous literary explosion responsible for hundreds of Armenian newspapers and journals and thousands of books.
This flourishing cultural life was abruptly and brutally interrupted by the Genocide of 1915. It was to break the stagnant conformity of literary tradition in the period between the two World Wars that a younger generation of writers, starting in 1945, mounted an offensive of innovation in both the ideas, or perhaps better the subjects, of literary expression and its form.
Zareh Khrakhouni was one of the principal promoters of the "modern literature" and the "new poetry" movements in Western Armenian letters. Together with a group of young writers and poets, he created an avant-garde literary journal, San. Later he became the director and editor of the literary and artistic supplement of the Armenian daily newspaper of Istanbul, Marmara. He founded and was the main theoretician of the new school of poetry named by him "objective symbolism," which was based on the principles of phenomenological aesthetics.
Among his 26 volumes of literature there are 16 volumes of poetry, a collection of prose essays and translations, a play, and eight volumes of translations in English, French, German, Russian, Georgian, and Eastern Armenian. Beside these books, which by the originality of their theoretical conception, by their strong artistic inspiration, and by their profound humanity constitute an incontestable contribution to world poetry, Zareh Khrakhouni has also played a considerable role in the socio-cultural life of his Istanbul community.
Editor - Khrakhouni passed away on November 27, 2015, at the age of 89.
Ծովուն վրայ մակոյկ մը կայ
Մակոյկ մը փոքր ու թեթեւ
Տղայ մը կայ մէջը նստած
Պզտիկ տղայ մը նիհար.
Նաւուն թիերը բարակ են
Նուրբ են թեւերը տղուն:
Կը թիավարէ ան շարունակ
Հոսանքն ի վեր, հոսանքն ի վեր -
Ո’չ թիզ մը առաջ, ո’չ թիզ մը ետ...
Կը թիավարէ ան շարունակ:
Մենք ծովեզրէն կը ձայնենք-
-Տղա’ս, ի՞նչու կը ճգնիս
Երբ տե’ս - այնքա”ն դիւրին է
Հոսանքն ի վար ընթանալ...
Նայէ’, ինչպէս քովէդ կ’անցնին
Ղեկը բռնել կը բաւէ....
- Ես ղեկ չունիմ, ղեկ չունիմ
Կը գոչէ ան հեւիհեւ
- Հոսանքն ուժով է, ուժով
Եթէ ձգեմ‘ ը տանի...
Մենք կը նայինք իր թեւերուն
Թիերուն եւ հոսանքին -
Կա’մ ծովուն դէմ կը հայհոյենք
Կա’մ ծովուն մէջ կը թքնենք
Ճակատագրէն խօսք կը բանանք
Յետոյ կ’առնենք կը քալենք...
THE BOAT
There is a boat on the sea,
It is small and light.
There is a boy in that boat,
A skinny, little boy.
The oars are thin,
His arms are delicate.
He endlessly rows
Against the tide, against the tide,
Moves neither forward nor back,
He endlessly rows.
We shout to him from the shore,
–Son, what good are your efforts,
Don’t you see, it’s so much easier
To let the current carry you...
Look, how others pass you by,
Just hold on to the helm...
–I do not have one, I do not have one,
The boy exclaims wearily,
–The current is strong, it is so very strong,
If I let go it will take me...
We look at his arms,
We look at the oars, at the current–
And we curse the sea,
Or spit into it,
Then drop a few words about destiny,
And we each go our own way...
Zareh Khrakuni (Arto Djumbushian) 1926-
translation by Berge Turabian
I can hear the words
in the whirring of the fan
or the leaf blower five houses down.
There’s a word: interior
and then another word: fracture
before I sigh and shift in my chair.
When will I write
to reveal my wounds
as if unveiling pieces of art?
I move the fan closer.
It insists on sacrifice and eyelash
but all those poems are taken.
I go to the kitchen.
It is too warm
to write a love poem.
The tea kettle sings like Tosca
before she hurls herself
off the rampart.
Copyright Armine Iknadossian.
Used here by kind permission of the author.
Անոնք գացի՜ն խորհուրդով ու գաղտնիքով բեռնաւոր,
Գացի՜ն նաւերը սիրոյս իմ աչքերուս առջեւէն,
Ցըռուկնին վեր, դէպի մո՜ւթ եզերքները հեռաւոր,
Առագաստնե՛րը գինով մայրամուտի գաղջ հովէն:
Ու տեսայ որ, հինաւուրց դիցուհիի պէս աղուոր,
Իրենց ձիւնի անարատ սրբութեան մէջ համօրէն,
Թեւերնին վեր, անծանօ՜թ ափունքներու ուխտաւո՜ր,
Անրջանքիս կարապնե՛րը սահեցան յամրօրէն...:
Իրիկուն է: Կը դիտեմ ես լո՜յծ անհունը ջուրի.
Հովը լըռիկ կը պատմէ ինծի յուշքեր երջանիկ,
Ու անպատո՜ւմ խորհուրդով անսահման ջո՛ւրը կ`ուռի:
Քար ու փրփուր ափին վրայ կը համբուրուին իմ առջիս...:
Ես կը դիտեմ հեռաւոր հորիզոններն ուր լըռի՜կ
Գացին նաւե՛րը սիրոյս ու կարապներն անուրջիս:
Անոնք գացին խորհուրդո՛վ ու գաղտնիքով բեռնաւոր...:
Whisper Of Love
They sailed away, loaded with mystery and secrets,
The ships of my love sailed away from my gaze,
Their prows high, facing dark and distant shores,
And their sails drunken with the warm sunset breeze.
And I saw how, like ancient and beautiful goddesses,
In their immaculate sanctity, pure as snow,
Wings high, like pilgrims to unknown lands,
The swans of my love silently glided away.
It is evening. I am watching the immense flow,
The sea-breeze is quietly recounting the happy memories
And the boundless waters are rising with an ineffable mystery.
In front of me, gravel and foam are kissing on the shore,
I am looking at the distant horizon beyond which
The ships of my love and the swans of my dreams have silently glided away.
They sailed away, loaded with mystery and secrets…
Rouben Sevak (1885-1915)
Translation by Berge Turabian
Arménie devrait rimer
avec harmonie
pourtant lorsque je songe
à ma lointaine patrie
je n'entends pas le chant de la flûte
empreint de mélancolie
je n'aperçois pas l'hermine neigeuse
les roses soyeuses d'Erévan
ni les abricots parfumés
cueillis aux abords du lac de Van
J'évoque hélas
des hommes en armes
des femmes en larmes
et des enfants apeurés
terrés au fond des puits
j'évoque des villages en flammes
de longues colonnes de déportés
et des corps mutilés
des milliers de corps amoncelés
Arménie ô mon pays crucifié
Copyright Sylva Péron-Berbérian. This poem appears in the volume "Le collier inachevé" ISBN 978-2-9528647-0-1, Dorval Editions, France. Used here by kind permission of the author.
Many thanks to Louise Kiffer-Sarian.
Click here to hear the audio clip of Sanctuary read by the author William Michaelian.
At last you've found
my room, this sunless cave
with writing on
the walls.
Be careful, now,
don't disturb the bones.
But heed the moans,
heed the moans.
"Sanctuary" also appears in Another Song I Know, a collection of short poems by William Michaelian released in June 2007 by Cosmopsis Books in San Francisco.
Author's Note
When Lola asked me to read some of my poems for the audio portion of the Armenian Poetry Project, I was both flattered and thrilled. Since two of my sons are musicians, I knew their home studio equipment would be perfect for the job. With their help, I soon learned how to record, save, and send files. But when I was finally on my own and I began to read, I was appalled by the results. No matter what I tried, I ended up committing murder: tone of voice, emphasis, volume -- there was always something wrong. Then I remembered: when I was writing the poems, and testing them periodically with my voice as I always do, I was whispering them . . . which leads me to believe that this is the way they should be read -- at least by me. If someone else were to read them, I'm sure they would sound fine in full voice. Or, if I were to read them before a live audience -- but, because of the rather strange, reclusive life I lead, that is something I've never done. Oh, well. Now you know. So, on to the poems. . . .
Մենք երկու՛սս էլ, մենք երկու՛սս էլ անվերադարձ աշխարհում
Ապրում ենք, կանք, գնում ենք - ո՞ւր, միևնույնն է մեր հեռուն:
Կանգնիր, անցորդ: Կանգնիր: Նայենք: Նայենք իրար - գուցե մենք
Հանկարծ ժպտանք` չճանաչված մի բարեկամ ճանաչենք:
Կանգնի՛ր, կանգնի՛ր, ո՞ւր ես վազում, ո՞ւր ես գնում դու արագ.
Աչքերիս մեջ գուցե գտնես ոսկեԺպիտ մի կրակ:
Դու ուրախ չե՞ս, որ ապրում ենք - ու հանդիպել ենք իրար,
Ո՞ւր ես անցնում անվերադարձ, որպես անդարձ ճանապարհ
Ե՛ս էլ կանցնեմ - տրտում մենակ, - ու կգնամ իմ անծայր
Երազ - ճամփան, որով դու էլ այս իրիկուն կույր անցար:
Դու կույր անցար, չնայեցիր ու հեռացար մշուշում.
Բայց ես երկար քո անծանոթ, օտար դեմքը կհիշեմ:
Կհիշեմ, որ դեգերումիս ճանապարհին, որպես հուշ,
Մեկը անցավ, իրիկուն էր. իրիկուն էր ու մշուշ ...
1916
TO A CHANCE PASSERBY
The two of us, the two of us, in this world with no return,
Live, exist, wherever we go - the destination is the same.
Stop, traveler, wait, let's look at each other, stay there, stand.
Maybe we'll smile all of a sudden, as we recognize an unknown friend.
Stop. Stop. Where are you rushing, where are you running so fast?
Look closely, perhaps you will find the fire of a golden smile in my eyes.
Aren't you glad that we both lived and met each other in this world?
Stop, don’t go away, like an unreturning one-way road.
I too will go on, lonely and sad, down the endless path of dreams
Which this evening you have followed blindly and disappeared in the mist.
You passed by, you didn't look and disappeared in the haze,
But I will forever remember your unfamiliar, unknown face.
I will remember that somebody crossed my wandering path.
A chance passerby. It was evening, it was evening, misty and sad.
1916
YEGHISHE CHARENTS
Translated by Berge Turabian
Լուսնի բուրվառից երազ է ծորում,
Միրաժ է կապույտ.
Ճահճում փրփուրը մամուռ է ծամում,
Գեջ է ու տամուկ...
Ոսկեշողի մեջ մի ստվեր շարժվեց,
Լուսնոտ մի բիճ է.
Մութի ծալքերից հովը ցիր տվեց,
Ավազ ու խիճ է։
Երկինքը կործվել երկրի վրա
Պեծեր է բանտել.
Պսպղուն աստղեր առկայծ, հեռակա,
Տենչես են լուսեղ։
Իցի~վ կռանամ քո կրծքին սիրով
Ու կայծը փրթի.
Մեր սրտերի մեջ, ո~ղջ տիեզերքով
Եռքը կհորդի...
Ու տատանվում է հորիզոնը բիլ,
Մրափն է ընկնում.
Լուսնոտի երա՞զ, թե՞ կոշմար է շիլ,
Ոռնում է մթում...
Ռեխը դեմ արած լուսնի արծաթին
Ծմրում է շունը...
Հրայրքներս թեժ... ծոցդ ծիրկաթին...
Հևքդ... շրշյու~նը...
Գլենդեյլ, Կալիֆորնիա, 2006-11-12
Copyright Grish Davtian. Used here by kind permission of the author.
Gregory Djanikian Reads 'Geography Lesson' and Other Poems | NewsHour Poetry Series | PBS
Watch the video clip by clicking on the link below from the NewsHour Poetry Series on PBS
It's the Fourth of July, the flags
are painting the town,
the plastic forks and knives
are laid out like a parade.
And I'm grilling, I've got my apron,
I've got potato salad, macaroni, relish,
I've got a hat shaped
like the state of Pennsylvania.
I ask my father what's his pleasure
and he says, "Hot dog, medium rare,"
and then, "Hamburger, sure,
what's the big difference,"
as if he's really asking.
I put on hamburgers and hot dogs,
slice up the sour pickles and Bermudas,
uncap the condiments. The paper napkins
are fluttering away like lost messages.
"You're running around," my mother says,
"like a chicken with its head loose."
"Ma," I say, "you mean cut off,
loose and cut off being as far apart
as, say, son and daughter."
She gives me a quizzical look as though
I've been caught in some impropriety.
"I love you and your sister just the same," she says,
"Sure," my grandmother pipes in,
"you're both our children, so why worry?"
That's not the point I begin telling them,
and I'm comparing words to fish now,
like the ones in the sea at Port Said,
or like birds among the date palms by the Nile,
unrepentantly elusive, wild.
"Sonia," my father says to my mother,
"what the hell is he talking about?"
"He's on a ball," my mother says.
"That's roll!" I say, throwing up my hands,
"as in hot dog, hamburger, dinner roll . . . ."
"And what about roll out the barrels?" my mother asks,
and my father claps his hands, "Why sure," he says,
"let's have some fun," and launches
into a polka, twirling my mother
around and around like the happiest top,
and my uncle is shaking his head, saying
"You could grow nuts listening to us,"
and I'm thinking of pistachios in the Sinai
burgeoning without end,
pecans in the South, the jumbled
flavor of them suddenly in my mouth,
wordless, confusing,
crowding out everything else.
This poem has appeared in the Poetry Anthology: Ninety Years of America's Most Distinguished Verse Magazine. Edited by Joseph Parisi and Stephen Young. Ivan R. Dee Publication, 2002.
Gregory Djanikian read the poem on July 4, 2007 NewsHour with Jim Lehrer (PBS) which can be accessed here.
like the others she only comes here
not Lourdes not Montserrat
thinks she’s the Prophetess of the Olive Tree
wanders deserts dressed in hotel bed sheets
crouches at the Church of the Holy Sepulcher
shaves all body hair and cuts her nails
stays outdoors to feed off the sun and the moon
washes her vagina at sunup and sundown
chants loudly for humanity to become calmer purer
is arrested for kicking people near the church
and when police question her she raises her arms
holds up the heavens as if welcoming the Messiah
Copyright Armine Iknadossian.
Used here by kind permission of the author.
Սեղանիս վրայ են
Անի քաղաքէն կաւէ կտորներ։
Դարերէ ի վեր կը սպասէին
Որ հայ ձեռքեր հաւաքեն ու
Բերեն այս ափերուն սա իրերը։
Առաջին անգամ բռնեցի զանոնք ու ահա՜
Հեռուէն լուրե՜ր.
Ուրիշ Անի մը եւս կը կանգնի որբ ու քաջ։
Լօլա Գունտաքճեան
This poem has appeared in PAKIN Armenian literary journal in its September 2009 issue.
May 5, 2007
Copyright Lola Koundakjian
Գզրոցիս մէջ գրիչս ինկած է հիմա
գրած-ջնջած թղթերուս մէջ ցանուցիր.
ժանգէ պատանք մը աճած է իր վրայ
ու ալ հպարտ չ՚առկայծիր։
Մինչ նայուածքս այդ հին գրչին է յառած,
մէջքս միտք մը զիկզակ կու տայ՝ մի՞ գուցէ
անշարժ կեանքէս զգացումներս ալ յանկարծ
ժանգի խաւ մը գայ գոցէ։
Levon Shant
Click here to hear SELF - CERTIFICATE read by the author, Sonia Tashjian.
ԱՆՁՆԱԳԻՐ
Բանաստեղծությունը դա մի անձնագիր է,
Անցագրի նման`
Հանձնվելու մարդկանց աչքերին,
և ներկայանալու նրանց աշխարհին:
Բանաստեղծությունը դա մի հևք է,
Շնչառությանս ռիթմից ծնված .
Դա այն կամուրջն է,
Որ հանգրվանում է քո հոգու մեջ,ընթերցող :
(Այդ անցագրով դու էլ կարող ես ինձ վերադառնալ,
կամրջի ճամբան երազ է,
բառերիս կենսունակությամբ լեցուն) :
Անձնագիրը Արարիչն է բաշխել ինձ,
Որպեսզի անցագիր նվիրեմ քեզ :
SELF - CERTIFICATE
Translate by Sonia Tashjian
The poetry is a self-certificate
Like a passport,
In order to devote to the people’s eyes
& to appear to their world.
The poetry is a panting,
Born from rythm of my breathing .
That is the bridge,
Which will last in your soul,Reader .
(With that passport you could also return to me,
the way of the bridge is a dream
fulled with vitality of my words).
The self-certificate is given to me by the Lord,
In order to offer you passport.
Copyright Sonia Tashjian 2004. Translated by the author from the original Armenian.
Դ.
Ու ես՝ ոտքի՝ գերագոյն մենութեան մէջ ծովափին
Կուրծքս այգային հովերուն դէմ բաց՝
Երազէն վերջ այս ճնշող,
Արշալոյսի անծանօթ խռովքներով լուսատենչ,
Հանդիսատես՝
Վերածնութեան մը վըսեմ։
Ու իմ դիմաց կը շաչեն
Փայլակներով ծիրանի,
Հերոսական ու առոյգ երիտասարդութեամբ հոգեկան
Արքայական նըժոյգներն,
Ըստեղծագործ բոլոր տենդերն յարաճուն
Վերածնութեան մը վըսեմ...
Ճառագայթի ողողում...
Գերիրական պահն է մեծ։
Փա՜ռք արարչութեան անսահման ուժին,
Փա՜ռք աստուածութեան,
Տիեզերական ներդաշնակ ուժին,
Անհուն հրաշքին...
Բիւզանդ Թօփալեան ՀԱՄԱՅՆԱԿԱՆ ՍԷՐ էջ 18
Փարիզ 1950 Puzant Topalian
in the cotton-mouthed morning
a red-crowned crane raises its beak,
watches the grey sky, recovers
from the miles left behind in the Far East
alone in the misty field of lilac,
today could be his last.
what wind could carry him home?
what promise of tomorrow?
Copyright Armine Iknadossian.
Used here by kind permission of the author.
Armine Iknadossian lives in Glendale, California and teaches high school English. She received her BA from UCLA and an MFA from Antioch University Los Angeles. She has just completed her first manuscript, Gnosis. Publications include Pasadena City College‘s Inscape, UCLA’s Wisteria, Cal State Northridge’s Edges, Lounge Lit: An Anthology of Poetry and Fiction by the Writers of Literati Cocktail and Rhapsodomancy and zaum.
“The Return” was a finalist in Backwards City Review’s annual poetry contest. “March Eulogy”, winner of Prose Poems at Work, and “Bodies of Water”, a featured poem of the month, can be viewed at www.writersatwork.com. Her poetry can also be viewed on line at www.litparlor.com, www.poeticdivesity.org, and, www.poetsagainstwar.org.
An interview with poet Eloise Klein Healy will be featured at www.mediacakemagazine.com this summer.
APP and its producer, Lola Koundakjian, retain the right to accept or reject any poetry submission(s) based on the criteria provided by the project description.
Send your comments to armenianpoetryproject[at]gmail[dot]comFollow us on Twitter: @armenianpoetry
Click here for our 15th anniversary clip on youtube.com
